Маниакальды-депрессивті психоздың клиникалық көріністерінің ерекшеліктері

• 
  Маниакальды-депрессивті психоздың клиникалық көріністерінің ерекшеліктері
  
• 
  Маниакальды-депрессивті психоз (МДП) өткен жүзжылдықта дербес ауру ретінде Е. Крепелинмен ажыратылды.
  
• 
  МДП – дың негізгі көріністері депрессивті және маниакальды күйлер болып табылады. Осы күйлердің әрқайсысының өзіне тән клиникалық көріністері бар: эмоциональды өзгерістер, интеллектуальды үрдістер ағымының қарқыны және белгілі бір психомоторлық құбылыстар. Депрессивті күйде науқастың көңіл – күйі төмен, барлық психикалық үрдістер ағымы, сондай – ақ қимылдық көріністер баяулаған, ал маниакальды күйде көңіл – күй көтеріңкі, психикалық үрдістердің ағымы жылдамдаған, іс-әрекетке талпыныстың жоғарылауы байқалады.
  
• 
  Бұл аталған көріністер әлсіз айқындылық дәрежесінен өте айқын дәрежеге дейін байқалуы мүмкін. Сонымен, субдепрессия жағдайында науқастар жабырқау көңіл-күйге, жеңіл қажу күйіне, ойын жинақтау қиындығына шағымданады. Әлем көңілсіз болып көрінеді. Кейде аффективті патология әртүрлі сенестопатиялар, ағза қызметінің бұзылыстары түрінде дамиды. Сандырақ идеялар, терең депрессия күйі байқалмайды. Гипомания кезінде аздап көңіл–күй көтеріңкі және психомоторлы белсенділік артады. Олар өмірге құштар, әрекетшіл, өздерін жоғары бағалайды, кейде өткір, тітіркенгіш болып келеді. Дегенмен олардың әрекеті өнімді болып қалады, және жиі қызметін жалғастыра береді. Депрессивті және маниакальды күйлер бірден пайда болмайды, олар белгілі бір кезеңдерден өтіп дамиды, дегенмен маниакальді аффект депрессивті аффектпен салыстырғанда жылдам дамиды.
  
• 
  МДП салыстырмалы түрде кеш басталады. Науқастанғандардың орта жасы 35 – 40 жас. МДП әйелдер жиі шалдығады. МДП – ң таралуы 5000 – 10000 тұрғынға шаққанда 1 науқасты құрайды. Бұл дерт көзге көрінбейтін себептерден немесе қандай да бір зиянды фактордың әсерінен кейін дамуы мүмкін.
  
• 
  Дерт депрессивті күйден де, сондай – ақ маниакальды күйден де басталуы мүмкін. Ұстамалардың ұзақтығы әртүрлі, олар бір аптадан бірнеше айға дейін созылуы мүмкін. Ереже бойынша, ұстама науқастың сауығуымен, психикалық бұзылыстардың жойылуымен аяқталады, бірақ арада бірнеше уақыт өткеннен кейін науқастарда аффективті бұзылыстар қайта дамиды.
  

Депрессияның мұндай күрделенген түрі қазіргі таңда өте сирек кездеседі. Әдетте депрессиялық күйлерде депрессияның қандай-да бір компонентінің басымдылығы байқалады, осыған сүйеніп депрессивті синдромның белгілі бір варианты жөнінде айтуға болады. Депрессивті синдром варианттарын бөлудің ортақ белгілеріне депрессивті күйдегі психопатологиялық құрылымның типті немесе атиптілігі жатады.

Типті депрессивті күйлер ішінде ең алдымен анестетикалық депрессияны ажыратамыз. Мұндай күйдегі науқастар өздерінің сезімсіздігіне шағымданады, олардың айтуынша өзге адамдардың сезімдері қызықтырмайды, қоршаған өмірде болып жатқан жайттар оларда қуаныш та, реніш те тудырмайды, науқастар «жаным жоқ» немесе жүрегім «мұз тәрізді суық» деп есептейді. Кейде бұл сезімдер anaesthesia psychica dolorosa (жанға бататын психикалық сезімсіздік) дәрежесіне дейін жетеді. Мұндай жағдайда науқастар өз күйлеріне қатты күйзеледі. Науқастар өзінде қандай болмасын сезім тудыру үшін өз денесіне терең тілімдер немесе басқа да зақымдар жасаған оқиғалар орын алған. Дегенмен жиі анестетикалық депрессия қоршаған ортаға немқұрайлы, селқос қатынаспен көрініс береді (бұл күйді шизофрениямен науқастардағы эмоциональды кедейлену жағдайымен шатастырмау керек).

Типтік депрессивті күйдің келесі варианты – үрейлі депрессия. Әдетте бұл түрі аффективті бұзылыстардың әлсіз интенсивтілігімен және созылыңқы ағымға бейімділікпен сипатталады. Үрейдің күшеюі жиі кешкі мезгілде үдей түседі. Мұндай күйлер бірнеше айға, тіпті жылдарға созылуы мүмкін. Үрейлі депрессия тереңдей түскенде ажитациялық түрге ауысады. Мұндай күйдегі науқастар бір орнында отыра алмайды, аласұрып, қолдарын қайырып қысады. Жиі медперсонал немесе басқа адамдардың алдында суицидальды әрекет жасауға тырысады.

Сонымен қатар дисфориялық депрессияны ажыратады. Мұндай күйдегі науқастарда депрессияның басқа компоненттерінен басқа үнемі тітіркенгіштік, томағалық, өзі мен айналадағыларға көңіл толмаушылық бақыланады.