Мазмұндамалар жинағЫ. (5-11 сыныптар) Алматы, 2009 жыл
жүктеу/скачать 56.07 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Түсіндірілетін сөздер
- Электрлі шахта
| Тапсырма: 1. Мәтінді оқып шыққаннан кейін жоспар құрыңдар.
2. Юраға жазбаша мінездеме беріңдер. Қолғанат Ерланның атасы түстен кейін ауырып қалды. Ауа райы күрт өзгерді. Күн суыта бастады. Ерланның әкесі мен шешесі жұмыста. Үй іші суи бастаған соң, пешке от жағатын отын жару керек болды. Ерлан қалыңдау киініп, сыртқа шықты. Есік алдына шығып, аспанға қарап біраз тұрды. Жапалақтап қар жауа бастады. Ерлан қойма ішінен балта тауып алды. Қысқа кесілген ағаштың біреуін алып, балтаны сілтеп қалды. Ағаш екіге бөлінді. Екіге бөлінген ағашты тағы да жарды. Ол бірте-бірте ағаштарды жаруға әбден машықтанып алды. Оң аяғы қақсап ауырған атасы жаюлы төсекке жата салған еді. Көзі ілініп кетіпті. Бір уақытта көзін ашса, күн кешкіріп қалған екен. Үйде Ерлан жоқ. Бір кезде сырттан тарс еткен дыбыс естілді. Атасы аяғын жай басып, терезеден сыртқа көз тастады. Ерлан жарып тұр екен. Ол жан-жағына мүлдем қарар емес. Үстіндегі пальтосын шешкен, қолында балта. Ағашты асықпай қояды. Балтаны төбесінен асыра көтеріп, төмен қарай сілтейді. Кепкен ағаш қақ бөлінеді. Атасы Ерланның қолғанат болғанына өте қуанды. (152 сөз) Түсіндірілетін сөздер: машықтанып, қолғанат. Жоспар:
Үйде кісі жоқ. Ағаш жарып, от жағу. Ауырған ата. Қолғанат Ерлан. Тапсырма: Осы мәтінді оқығаннан кейін өздерің Ерландай қолғанат болып, үлкендерді қуанышқа бөледіңдер ме? «Ата-ананы қуанышқа бөледім» деген тақырыпта өзің туралы әңгіме жаз. Электрлі шахта Электр сәулесін іші ашық аспанды күндіздей жарқыратқан штректі бойлай, сыртында брезент сулығы, аяғында үлкен етігі бар Алтынсары келе жатты. Беті – инженердің кабинеті. Шахтаның төбесіндегі порода тастардың жігінен шапшыған су оның жалбағайына кейде тырсылдап тамшылады, кейде фонтандай атқылады. Шахтаны бойлай салынған жіңішке темір жолдармен кен тасыған электр вагонеткалары зырылдап ерсілі-қарсылы өткенде Алтынсары ығысып жол береді де, тағы да ілгері жүреді. Аяғын аттаған сайын оның көзіне ескі замандағы қараңғы шахта, тар шахта елестеді, сол қараңғы, тар шахтада қолына ұстаған кәрісін лампасының әлсіз жарығынан алдындағы екі адым жер еркін көрінбейтіні есіне түсті. Міне, ендігі электрлі шахта, ертегілерде кең алтын сарай сияқты… Алтынсары білегіндегі сағатына қараса түскі үш екен. Үште шахтадағы кабинетіне оны инженер Таубай шақырыпты. Неге шақырғанын білмейді. Таубай оны «Алтын таң» колхозына, сайлаушылар арасында үгіт-насихат жұмысын жүргізуге жіберді. Олар «Алтын таңға» ілезде келіп қалды. Колхоз таудың етегіндегі бұлақты жиектей салған алпыс шақты үй еді. Үйлердің бәрі де сұрыпталып қиылған жаңа қарағай. (154 сөз, С.Мұқанов) Торғай Қабақтағы қия жолмен аяңдап келемін. Итім алдымда жүгіріп бара жатқан еді. Ол кенеттен жүрісін бәсеңдетіп, құстың иісін сезгендей-ақ бұға бастады. Мен қалың бұтаның арасындағы алаңшыққа көз тіктім. Торғайдың ақ үрпек балапаны қыбырлап көрінеді. Ол ұясынан құлап түсіпті. Жел жол жағалауындағы ағаштардың бұтағындағы жапырақты тербеп тұрған. Ит балапанға жақындай бергенде, шырылдаған дәрменсіз үлкен торғай иттің алына келіп қонды. Байғұстың зәресі ұшып, түсі бұзылып кеткен. Жүнін үрпитіп, қарсылық көрсеткісі келетін сияқты. Иттің арандай ашылған аузына, ақсиған тістеріне қарай таптап беріп те қояды. Титтей денесі қорыққанынан дірілдеп, даусы шыр-шыр етеді. Балапанын денесімен бүркемек болып, өзін-өзі құрбандыққа шалудан тайынар емес. Мүмкін, оның көзіне ит қорқынышты тажал ретінде көрінген шығар. Балапанына қауіп төнгенде, торғай бас сауғалап бұтақта жайбарақат отырған жоқ. Оны балапанын қорғау қажеттігі деген үлкен күш жерге ұшырып түсірді. Менің итім төбеге ұрғандай тоқтап қалды. Ол керемет күшті мойындаған сияқты. Итімді мазасыздана өзіме шақырдым. Кішкене ғана торғайдың аналық жүрегінің құдыреті мені таң қалдырды. (154 сөз) жүктеу/скачать 56.07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|