Министерство здравоохранения рк

ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

№ 1 тақырып. «Тері мен тірек қимыл құралының дистрофиялық және қабынулық зақымдануының патофизиологиясы» .

1. 
   Буындық синдромның, тері ауруларының этиологиясын және патогенезін меңгеру.
   

Берілген тақырыпты меңгерген студент орындай алады:

• 
  Остеопатиялар мен артропатиялардың этиологиясы мен патогенезін сипаттауды
  
• 
  «соқыр» кестелерді толтыру және патогенездік сызбанұсқаны құрастыруды
  
• 
  Буындық синдромның патогенезін түсіндіруді
  
• 
  Тері ауруының жалпы этиологиясын сипаттауды
  
• 
  Терідегі біртектес дерттік үрдістерді анықтап, патогенезін түсіндіруді
  
• 
  Ситуациялық есептерге қорытынды жасауды
  

1. 
   Сүйек тіні дамуы бұзылысының этиологиясы және патогенезі.
   
2. 
   Остеогенді жасушалардың белсенділігі реттелуінің бұзылыстары. Сүйектің боркеміктенуі (остеопороз) және жұмсаруының (остеомаляция) патогенезінде кәлций, фосфор алмасуының рөлі.
   
3. 
   Тірек қимыл құралының біртектес бұзылыстары. Остеопатиялар туралы түсінік, түрлері (тұқымқуалайтын және жүре пайда болған), этиологиясы және патогенезі.
   
4. 
   Буындардың дегенерациялық, қабынулық өзгерістері (артропатиялар). Буынның қабынуы мен шорбуын (артрит пен артроз) туралы түсінік, этиологиясы мен даму тетігі. Құздамаға ұқсас артрит туралы түсінік.
   
5. 
   Тері ауруларының жалпы этиологиясы. Сыртқы және ішкі этиологиялық жайттарға сипаттама. Терінің бүлініске төзімділігі.
   
6. 
   Терідегі біртектес дерттік үрдістер және олардың патогенезі.Тері аурулары патогенезіндегі жалпы және жергілікті жайттардың өзара арақатынасы.
   

Ауызша сұрау, сынамалау, шағын топтармен жұмыс жасау: патогенездік тізбекті оқып үйрену, ситуациялық есептерді шешу.

.	№1 тапсырма Кестені толтыру, ең жиі кездесетін остеопатияның патогенезін көрсету Остеопатияның түрлері Патогенезі Тұқымқуалауға бейімділік Ахондроплазия Аяқталмаған остеогенез Марфан синдромы Мешелге ұқсас аурулар Жүре пайда болған Қарттық Ауқаттық Гормондық Бүйректік Қабынулық № 2 тапсырма. Остеопороз патогенезінің сызбанұсқасын оқып үйрену БОРКЕМІКТЕНУДІҢ (ОСТЕОПОРОЗ) ПАТОГЕНЕЗДІК ЖАЙТТАРЫ Тұқымқуалаушылыққа бейімділік және кәлций алмасуы реттелу жүйесіндегі теңсіздік (жыныс бездері қызметінің төмендеуі, гипертиреоз, қалқанша маңы бездері қызметінің жоғарылауы, глюкокортикоидтар өндірілуінің жоғарылауы ж.б., D витамині алмасуының бұзылуы). Өсу жайттары түзілуінің азаюы Цитокиндер өндірілуінің көбеюі (ИЛ-1 т.б.) Остекластар мөлшерінің көбеюі және олардың белсенділігінің жоғарылауы → резорбцияның күшеюі Остебластар мөлшерінің азаюы және олардың белсенділігінің төмендеуі → сүйек түзілуінің төмендеуі Сүйек тіні қайта үлгіленуінің бұзылысы Жас сүйек (остеоид) түзілуінің және оның минералдануының төмендеуі Сүйек тіні минералдық тығыздығының төмендеуі (сүйек қуыстануы) Аяқ -қол сүйектерінің, омыртқа денесінің, сан сүйегі мойнының сынықтары № 3 тапсырма. Буындық синдромның негізгі көріністерін атау, патогенезін көрсету Әйгіленім Патогенезі № 4 тапсырма. Остеоартроздың патогенездік сызбанұсқасын оқып-үйрену Буын шеміршегінің әдеттегі төзімділігі кезінде буынға механикалық жүктеменің шамадан тыс түсуі Буын шеміршегінің төзімділігі төмендеу кезінде буынға әдеттегі механикалық жүктеменің түсуі ↓ Буын шеміршегінің беткейіне түсетін механикалық жүктеме мен оның осы жүктемеге қарсыласу мүмкіншілігінің сәйкес келмеуі ↓ Шеміршектің ыдырауы мен оның қалпына келуінің арасындағы тепе-теңдіктің бұзылуы (қайта үлгілеу) ↓ Шеміршектің дегенерациясы және нәрсізденуі ↓ Синовит, шеміршек асты сүйектің зақымдануы
№5 тапсырма.		Ситуациялық есептерді шешу.

Зерттеу мәліметтері: бойы – 168 см, салмағы - 48 кг, дене қызымы– 37,6, АҚ – 90/60 мм.с.б.,

Пульсі (ТСЖ -тамыр соғу жиілігі) - 100/мин, ТЖ-20/мин. Бұлшық ет-сүйек жүйесі: екі қолының үстіңгі жақтық бунақ аралық алақан бунақтық және білезік буындары ісінген, пішіні шамалы жойылған, терісі қызарған, ауыру сезіміне байланысты қимылы біраз шектелген. Қол саусақтары ұршық тәрізді. Шынтақ буындарының сыртқы бетінде теріастылық түйіндер және саусақ бұлшық еттерінің шамалы семуі байқалады .

Қан талданымы:

Эритроциттер 3,0 х10¹² Ретикулоциттер 5 ‰

Гемоглобин 100 г/л

Түстік көрсеткіш 0,8

Лейкоциттер 10,0 х 10⁹ /л

Эозинофилдер 3, 0 %

Таяқша ядролы лейкоциттер 8 % ; б/я - 67 %

Лимфоциттер 14 %; Моноциттер - 4 %

Тромбоциттер 240 х10⁹ /л

ЭШЖ 35 мм/сағ.

Қан жағындысында - гипохромия - ++;

Қанның биохимиялық талданымы: С-әсерлі нәруыз (СӘН) +++

Протеинограмма

Қалыпты жағдайда

Жалпы нәруыз 50 г/л 65 – 85 г/л

Әлбуминдер 30 г/л 40 - 50 г/л

Глобулиндер 42 г/л 30 - 40 г/л

Фибриноген 6 г/л 2 - 4 г/л

Аспаптық зерттеулер нәтижесі: Рентгенограммада алақан-бунақтық буынды құрайтын сүйектердің буындық бөліктерінің боркеміктенуі (остеопороз) байқалады. Оң қолының II саусағының үстіңгі бунағы негізінде және III алақан сүйегінің басында жиектік өрнектер көрінеді. Оң қолдың III және II саусақтағы және алақан-бунақтық буындарының буын саңылаулық айқын тарылуы байқалады.

1. 
   Қандай ауру туралы ойлауға болады?
   
2. 
   Осы науқастағы аурудың мүмкін болатын себептері қандай? Осы аурудың этиологиясы туралы кәзіргі кезде қандай көзқарастар бар?
   
3. 
   Осы аурудың дамуына әкелетін жағдайларды көрсетіңіз. Аурудың тұқым қуалаушылыққа бейімділігі қандай тектерге байланысты?
   
4. 
   Осы оқиғадағы буын зақымдануы патогенезінің негізгі тізбегін көрсетіңіз. Құздамаға ұқсас артрит кезіндегі буын зақымдануында иммундық зақымданудың қай түрі қатысады?
   
5. 
   Осы науқастағы буын зақымдануы патогенезінің сызбанұсқасын оқып үйреніңіз. Осы оқиғадағы организмнің жалпы серпілісін туындататын және буын қабынуының дамуына қатысатын дәнекерлерді көрсетіңіз
   

↓

CD4+ Т-лимфоциттер

Цитокиндер

↓

макрофагтардың әсерленуі

В-лимфоциттердің әсерленуі ↓ антидене өндірілуі (құздамаға ұқсас жайттың) ↓ иммундық кешендердің түзілуі ↓ буынның зақымдануы

Цитокиндер ↓ фибробластар, сілемейлік жасуша, хондроциттер ↓ коллагеназа, эластаза, ПГ E2 және басқа ферменттердің босауы ↓ паннустың қалыптасуы, шеміршек, сүйек құрылымының бұзылуы, фиброздың дамуы

Эндотелиоциттердің әсерленуі Пролиферация (өсіп -өну) адгезиялық молекулалардың өршуі ↓ Лейкоциттердің эмиграциясы

6. 
   Қандағы СӘН – деңгейі жоғарылауының тетігін түсіндіріңіз. Қанда, «жауаптың жедел кезеңінің» тағы қандай нәруыздары жоғарылаған?
   
7. 
   Лейкоциттік өрнектің өзгеру тетігін түсіндіріңіз
   

Иық сүйегі сынған 2 жастағы бала аурухананың қабылдау бөліміне жеткізілген. Тексеру барысында қабырғаның «ескі» сынықтары, буындарының өте жоғары қозғалғыштығы, тістердің өзгерістері, көз ағының көгілдірленуі байқалған. Дәрігер төмендегілердің біреуінің түзілуі бұзылысымен қабаттасқан тұқым қуалайтын аурудың бар екендігіне күдіктенді:

1. 
   Коллагеннің I түрі
   
2. 
   Коллагеннің II түрі
   
3. 
   Коллагеннің III түрі
   
4. 
   Коллагеннің IV түрі
   
5. 
   Коллагеннің V түрі
   

65 жастағы науқас М.., ұзақ уақыт бойы несеп-тас ауруына байланысты дәрігерлік бақылауда болған. Рентгенограммада сүйек тінінің фиброзды өзгерістері байқалған. Сүйек тінінің кері сорылуы сүйек түзілуінен басым. Осы науқастың қанындағы кәлций, фосфаттар және паратгормон деңгейінің өзгерісін қалай болжауға болады?

№ 4 есеп

35 жастағы науқас М.., дәрігерге білезіктік буынның бүгілу беткейінде, қолтық және саусақаралық қатпарлардағы терінің қышуына, ұйқысының бұзылуына, еңбекке қабілетінің төменденуіне шағымданып келді. Тексеріп қарағанда қасыну іздері бар қабыршықтармен жабылған иректелген жолдар анықталды (суретті қараңыз): Науқаста болуы мүмкін:

1. 
   Жанасулық дерматит
   
2. 
   Қотыр
   
3. 
   Қызыл жегілік дерматит
   
4. 
   Есекжем
   
5. 
   Пиодермия
   

№ 5 есеп

Дерматологтың қабылдауына 24 жастағы науқас А., саусақтарының терісіне бөртпелердің шығуына шағымданып келді.Осыған ұқсас, бірақ айқындылығы төмен бөртпе алты ай бұрын болған. Преднизолон майын жаққан соң тез жоғалып кетті. Дәрігер аллергиялық жанасулық дерматит деген диагноз қойды.

1.Бөртпенің пайда болуы науқастың кәсіптік іс-әрекетімен байланысты болуы мүмкін бе?

2.Неге преднизолон майын жаққан соң бөртпе кетіп қалды ?

3. Аллергиялық жанасулық дерматит аллергиялық серпілістің (Джелл және Кумбс бойынша) қай түріне жатады ?

4. Осы дерматиттің патогенезі қандай ?
№ 6 есеп. 28 жастағы С. науқасқа ангинасына байланысты бұрын өзі бірнеше рет қабылдаған амаксиклав дәрісі тағайындалды. Емнің екінші күнінде науқастың жалпы жағдайы жақсарып дене қызымы төмендеді, бірақ терісіне қышыну және ашу сезімімен қабаттасатын қызыл дақ түріндегі бөртпелер қаптап кетті. Дерматологпен дәрі-дәрмектік токсикодермия деген диагноз қойылды.

1. Бөртпенің шығуы амаксиклавқа аллергиялық серпілістің болуымен байланысты ма?

2. Бөртпенің патогенезі қандай?

3. Науқасқа амаксиклавты ары қарай қабылдауға бола ма?

1. 
   Основы патологической физиологии. Руководство для врачей//В.В. Михайлов.-М.: МЕДпресс, 2004 –С. 631-650.
   
2. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология учебник + СД. – 4-е изд. – М., 2008. – с.448-450
   
3. 
   Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга О.И. Уразовой- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2т., 2009.- С. 716-731
   
4. 
   Патологическая физиология // Под ред. Зайко Н.Н., Быця Ю.В. - Москва: МЕДпресс-информ, 2004 – С.605 – 621
   
5. 
   Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова.– Алматы.: «Эффект» баспасы, ҚазҰМУ, 2007.- Б. 146-147, 214-216 .
   

6. 
   Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга - М.: Томск., 2006.- С. 337-340
   
7. 
   Остеоартрит//Под ред. Лесняк О.М. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2006. - 176 с
   
8. 
   Остеопороз // Под ред. Беневоленской Л.И., Лесняк О.М. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2008. - 176 с
   
9. 
   Тақырыптың мульдимедиялақ көрсетілімі.
   

Бақылау

№ 1 тақырып «Мешел патофизиологиясы»

1. 
   Мешелдің этиологиясын және патогенезін өз бетінше оқып үйрену
   

1. 
   Оқу материалын мына сұрақтар бойынша талдау:
   

1. 
   Мешелдің этиологиясы (Д витаминінің организмге түсуінің, сіңірілуінің, оның әсер ету тетігінің бұзылыстары).
   
2. 
   Мешел кезіндегі организмдегі өзгерістердің патогенезі
   

2. 
   Мешел патогенезінің сызбанұсқасын құрастыру
   
3. 
   Сынамалық тапсырмаларды орындау
   

Берілген әдебиеттер бойынша материалды өз бетінше оқу, сынамалық тапсырмаларды орындау, мешел патогенезінің сызбанұсқасын құрастыру.

«Тірек – қимыл жүйесі. Тері және оның қосалқылары» модулі бойынша мерзімдік бақылауда

1. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология: учбник : в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2008. 192 -193 беттер
   
2. 
   Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга О.И. Уразовой- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2т., 2009.- С. 534-549
   

3. 
   Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга - М.: Томск., 2006.- С. 255-258
   
4. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология: учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – 459-460 беттер.
   

Сынамалық тапсырмаларды мерзімдік бақылаудан қараңыз

1. 
   Өтілген материалдар бойынша білімді нығайту
   

1. 
   Сүйек тіні дамуы бұзылысының этиологиясы және патогенезі.
   
2. 
   Остеогендік жасушалардың белсенділігі реттелуінің бұзылысы. Сүйектің боркеміктенуі (остеопороз) және жұмсаруының (остеомаляция) патогенезіндегі кәлций, фосфор алмасуының маңызы.
   
3. 
   Тірек-қимыл құралының біртектес бұзылыстары. Остеопатиялар туралы түсінік, түрлері (тұқымқуалайтын және жүре пайда болған), этиологиясы және патогенезі.
   
4. 
   Буындардың дегенерациялық, қабынулық өзгерістері (артропатиялар). Буынның қабынуы мен шорбуын (артрит пен артроз ) туралы түсінік, этиологиясы мен даму тетігі. Құздамаға ұқсас артрит туралы түсінік.
   
5. 
   Тері ауруларының жалпы этиологиясы. Сыртқы және ішкі этиологиялық жайттарға сипаттама. Терінің бүлініске төзімділігі.
   
6. 
   Терідегі біртектес дерттік үрдістер және олардың патогенезі.Тері аурулары патогенезіндегі жалпы және жергілікті жайттардың өзара арақатынасы.
   

СЫНАМАЛЫҚ ТАПСЫРМАЛАР

1. 
   Тиреокәлцитонин
   
2. 
   ауыспалы (трансформирующий) өсу жайты
   
3. 
   Эпидермистік өсу жайты
   
4. 
   Паратирин
   
5. 
   D Витамині
   

А) сүйек тінінің кері сорылуының тұрақты үрдісі және оның түзілуі

В) аяқ-қолдың жасанды ұзаруы

С) буындарға протез салу

D) остеобластармен сүйек тінінің кері сорылуы

Е) остеокластармен сүйек тінінің түзілуі

А) интерлейкин -1

В) механикалық жүктеменің артуы

С) кәлцитонин

D) фибробластардың өсу жайты

Е) ß.-ауыспалы (трансформирующий) өсу жайты

А) өспе тіршілігін жоятын жайт

В) интерлейкин -1

С) паратгормон

D) 1,25 (ОН)² D₃

Е) эстрогендер

А) остеокластардың белсенділігін басады

В) сүйектен кәлцийді «жуып шығарады»

С) сүйек тінінің кері сорылуын күшейтеді

D) гипокәлциемия және гиперфосфатемияны туындатады

Е) гиперкәлциемия және гипофосфатемияны туындатады

А) шамадан тыс созылмалы тері

В) ақыл естің кемістігі

С) «өрмекші»- тәрізді саусақтар

D) сүйектердің сынғыштығы, көздің ағы көгілдір болуы, кереңдік

Е) буындардың өте қозғалғыштығы

А) I түрінде

В) II түрінде

С) III түрінде

D) IV түрінде

Е) V түрінде

А) буындардың өте қозғалғыштығы және арахнодактилия

В) құрсақ ішілік сүйек сынғыштығы

С) құздамаға ұқсас артрит

D) «янтарлы» тістер

Е) шамадан тыс созылмалы тері

1. 
   Са ²↑, РО₄^3-↓ , сілтілі фосфатаза↑
   
2. 
   Са ²↓ , РО₄^3- қалыпты жағдайда, сілтілі фосфатаза↑
   
3. 
   Са ² қалыпты, РО₄^3- қалыпты, сілтілі фосфатаза қалыпты
   
4. 
   Са ² қалыпты, РО₄^3- қалыпты, сілтілі фосфатаза↑
   
5. 
   Са ²↓, РО₄^3-↓ , сілтілі фосфатаза ↓
   

1. 
   Д витаминінің тепе-теңдігі бұзылғанда
   
2. 
   Гиперпаратиреоидизмде
   
3. 
   Сүйек тінінің қабынуында
   
4. 
   Бүйрек қызметі бұзылысында
   
5. 
   Минералокортикоидтар тепе-теңдігі бұзылғанда
   

1. 
   Кәлцитонин белсенділігінің төмендеуі
   
2. 
   Бүйрек және теріде Д витамині түзілуінің төмендеуі
   
3. 
   Ішекте кәлцийді сіңірілу қызметінің төмендеуі
   
4. 
   Остеобластардың белсенділігінің төмендеуі
   
5. 
   Остеокластардың белсенділігінің төмендеуі
   

1. 
   Паратгормон деңгейінің көтерілуі
   
2. 
   Гиперкәлциемия
   
3. 
   Гиперфосфатемия
   
4. 
   Гипокәлциемия
   
5. 
   Д витаминінің белсенді түрінің түзілуінің бұзылуы
   

А) I түрлі коллагеннің

В) II түрлі коллагеннің

С) III түрлі коллагеннің

D) IV түрлі коллагеннің

Е) V түрлі коллагеннің

А) шеміршек тінінің деформациясы

В) сүйек тінінің жұмсаруы

С) сүйек тіні минералдық тығыздығының төмендеуі

D) остеомаляция синонимі

Е) остеоид түзілуінің бұзылысы.

A) аналық бездер қызметінің төмендеуі

B) кәлций дәрілік заттарын артық қабылдау

C) тестостерон сөлденісінің жоғарылауы

D) сүйек массасының жоғарғы шыңы

E) бүйрек үсті бездері қызметінің төмендеуі

А) қартайған шақта, әсіресе әйелдерде

В) глюкокортикоидпен 3 айдан артық емдегенде

С) барбитураттармен емдегенде

D) гипогонадизм кезінде

Е) ішектің резекциясынан кейін

A) гиперэстрогенемияда

B) өт-тас ауруында

C) гипопаратиреозда

D) ұзақ төсек тартып жатқанда

E) сүйек сынығын гипстік таңғышпен емдегенде

А) остеобластар қызметінің күшеюі

В) сүйектерде кәлций және фосфор мөлшерінің көбеюі

С) сүйек тінінің қайта үлгіленуі белсенділігінің көтерілуі

D) остеоид түзілуі және минералдануының бұзылысы

Е) сүйек массасының жоғарғы шыңы .

А) интерлейкин – 1-дің

В) Е простагландиндерінің

С) тромбоциттік өсу жайтының

D) инсулинге ұқсас өсу жайттарының

Е) кейлондардың.

А) остеобластар белсенділігінің көтерілуі

В) остеокластар белсенділігінің төмендеуі

С) өсу жайттары өндірілуінің азаюы

D) сүйек тіні қайта үлгіленуінің әсерленуі

Е) остеоциттер санының көбеюі

А) сүйектердің сынғыштығы

В) инсульттер

С) қант диабеті

D) артериалық гипертензия

Е) аяқтардың қисаюы

A) остеоид түзіледі, бірақ минералданбайды

B) сүйек тінінің остеоиды түзілмейді

C) остеоид түзіледі және минералданады

D) сүйектерде кәлций, фосфор мөлшері көбейеді

E) ) сүйек тінінде минерализация үрдістері күшейеді

А) буын қуысына эксудаттың жиналуы

В) синовиоциттермен брадикинин өндірілуінің азаюы

С) гистамин өндірілуінің азаюы

D) антиноцицепциялық жүйенің белсенділігінің көтерілуі

Е) эндорфиндердің артық түзілуі

А) веноздық стаз және сүйек ішілік қысыммен

В) шеміршектік детрит шөгетін шеміршек беттерінің үйкелуімен

С) «буындық тышқан» буын бөгетімен

D) ГАМҚ- ергиялық қабылдағыштардың қозуымен

Е) антиноцицепциялық жүйенің белсенділігінің көтерілуімен

А) буынның қабынуы

В) буындық шеміршектің бүлінген-нәрсізденулік (дегенеративті-дистрофиялық) зақымдануы

С) сүйектің минералдық тығыздығының азаюы

D) сүйектердің жұмсаруы

Е) омыртқа аралық табақшалардың дистрофиялық (нәрсізденулік) өзгерістері

A) синовиттің біріншілік дамуы

B) хондроциттермен шеміршек матриксінің құнарсыз нәруыздарының түзілуі

C) шеміршекте ыдырау үрдістерінің күшеюі

D) буындардың шеміршегіне жүктеме түсуі және олардың репарациясының арасындағы сәйкессіздік

E) синовиттің екіншілік дамуы

А) өспе тіршілігін жоятын жайт түзілуінің азаюы

В) интерлейкин – 1 азаюы

С) коллагеназа жеткіліксіздігі

D) буынның сілемейлі қабығының деструкциясы

Е) эстрогендердің артықтығы

1. 
   Реагиндік
   
2. 
   Цитотоксиндік және реагиндік
   
3. 
   Иммундық кешендік және жасуша қатысуымен жүретін
   
4. 
   Қабылдағыштық
   
5. 
   Реагиндік және иммундық кешендік
   

1. 
   остеобластардың әсерленуі
   

С) остеокластардың әсерленуі

D) остеоид минерализациясының бұзылысы

Е) шеміршекке жүктеме түсу және олардың репарациясының арасындағы сәйкессіздік

1. 
   Гипокәлциемия
   
2. 
   гиперкәлциемия
   
3. 
   гипофосфатемия
   
4. 
   гипернатриемия
   
5. 
   гипонатриемия
   

1. 
   Е витаминінің тапшылығында
   
2. 
   В тобы витаминдерінің тапшылығында
   
3. 
   Д витаминінің тапшылығында
   
4. 
   К витаминінің тапшылығында
   
5. 
   А витаминінің тапшылығында
   

1. 
   еңбектің ерте бітуі
   
2. 
   кәлциноз
   
3. 
   түтікті сүйектердің қисаюы
   
4. 
   микроцефалия
   
5. 
   «янтарлық тістер», көздің ағының көгілдірленуі, буындардың қозғалғыштығы
   

1. 
   су-майлық тері жабындысы
   
2. 
   Лангерганс жасушалары
   
3. 
   эпидермистік Т-лимфоциттер
   
4. 
   меланоциттер
   
5. 
   Меркел жасушалары
   

A) мұздау

B) стероидтық емес қабынуға қарсы дәрілерді қабылдау

C) еркек жынысы

D) егде жас

E) ішімдік қабылдау

A) пиодермияның

B) жанасулық дерматиттің

C) микоздың

D) эпидермофиттің

E) ихтиоздың

А) меланоманың

В) базилиоманың

С) микоздың

D) ихтиоздың

Е) гидрадениттің

A) балықты шикі түрінде жеу

B) жанұяда ауру мысықтың болуы

C) монша, душ, қауызға түсу

D) бас киімді, тарақты ортақ қолдану

E) қайнатылмаған сүтті қолдану

A)ауалы-тамшылы

B) оральді-фекальді

C) киім және төсек арқылы

D) жануарлар арқылы

Е) қан сорғыш жәндіктер арқылы

А) стрептодермия

В) күйік

С) дискоидті қызыл жегі

D) фотодерматит

Е) фолликулит

1. 
   Есекжемнің
   
2. 
   Жанасулық дерматиттің
   
3. 
   Артюс еренінің
   
4. 
   Шенлейн-Генох ауруының
   
5. 
   Қызылша кезіндегі бөртпелердің
   
6. 
   Желшешек кезіндегі бөртпелердің
   

A) сезімталдығы көтерілген Т- лимфоциттердің клонының түзілуі

B) сезімталдығы көтерілген Т- лимфоциттердің лимфокиндерді бөліп шығаруы

C)комплемент жүйесі нәруыздарының әсерленуі

D) мес жасушаларының түйіршіксізденуі

E) гранулемалық қабынудың дамуы

1. 
   Есекжемнің
   
2. 
   Жанасулық дерматиттің
   
3. 
   Шенлейн-Генох ауруының
   
4. 
   Желшешек кезіндегі бөртпелердің
   
5. 
   Квинке ісінуінде
   

1. 
   Есекжемнің
   
2. 
   Жанасулық дерматиттің
   
3. 
   Артюс еренінің
   
4. 
   Шенлейн-Генох ауруының
   
5. 
   Қызылша кезіндегі бөртпелердің
   

А) вирустар

В) ауыр металл тұздары

С) дәрілік заттар

D) уақ саңырауқұлақтар

Е) стафилококтар.

1. 
   Реагиндік
   
2. 
   Цитотоксиндік
   
3. 
   Жасуша қатысуымен жүретін
   
4. 
   Иммундық кешендік
   
5. 
   Қабылдағыштық
   

А) глюкокортикоидтардың тапшылығы салдарынан АКТГ көбеюі

В) глюкокортикоидтардың артықтығы салдарынан АКТГ көбеюі

С) минералокортикоидтардың тапшылығы салдарынан АКТГ көбеюі

D) глюкокортикоидтардың артықтығы салдарынан меланоцит ынталандырушы гормонның көбеюі

Е) минералокортикоидтардың тапшылығы салдарынан меланоцит ынталандырушы гормонның көбеюі

А) меланоциттердің болмауымен

В) тирозиназа белсенділігінің төмендеуімен

С) меланосома түзілуінің бұзылысымен

D) кератиноциттерге меланосоманың тасымалдануының бұзылысымен

Е) меланиннің антиденелермен жойылуымен

1. 
   тирозиназа белсенділігінің жеткіліксіздігі
   
2. 
   меланоциттердің бұзылуымен
   
3. 
   фенилаланиннің меланинге уытты әсерімен
   
4. 
   меланоцит ынталандырушы гормон тапшылығымен
   
5. 
   фенилаланиннің тирозинге айналуының бұзылысымен
   

А) тирозин түзілуінің азаюымен

В) тирозиназа белсенділігінің жоғарылауымен

С) меланоцит ынталандырушы гормон тапшылығымен

D) меланоциттердің бұзылуымен

Е) кератиноциттерге меланосоманың тасымалдануының бұзылысымен

• 
  Тері және тірек-қимыл құралының негізгі біртектес бұзылыстарының патогенезін түсіндіру
  

1. 
   Электрондық тасымалдаушылардағы оқу- әдістемелік материалдар
   
2. 
   Тақырыптың мультимедиялық көрсетілімі
   
3. 
   Сабаққа демонстрациялық құралы
   

№ 1 есеп

1. Қандай ауру туралы ойлауға болады? Құздамаға ұқсас артрит туралы

2. Осы науқастағы аурудың мүмкіндік себептері қандай? Осы аурудың этиологиясы жайлы қандай көзқарастар бар ?

Болжам бойынша осы көп жайтты аурудың шүріппесі науқастың бұған дейін ауырған вирустық жұқпа. Құздамалық артриттің этиологиясы әлі толық зерттелмеген. Құздама артритінің этиологиясында әр түрлі микроорганизмдер, вирус нәруыздарының қатысы бар, бірақ артритогенді антигеннің табиғаты анықталмаған. ҚА дамуын ішкі және сыртқы жайттар: вирус нәруыздары, бактериялардың суперантигендері, темекінің уытты өнімдері, коллагеннің II түрі құрылымы өзгерісі, жауаптың жедел кезеңінің нәруыздары қамтамасыз ететіні белгілі. Аурудың шығу тегіне үш жайт: жұқпалар, иммундық жүйе бұзылыстары және тектік бейімділік - қатысуы мүмкін деген жалпы пікір бар.

3. 
   Осы аурудың дамуына әкелетін жағдайларды көрсетіңіз. Осы аурудың тұқым қуалау бейімділігі қандай тектермен байланысты?
   

4. 
   Осы жағдайдағы буын зақымдануы патогенезінің негізгі тізбегін көрсетіңіз. ҚА кезінде буын зақымдануында иммундық бүліністің қай түрі қатысады ?
   

5. Осы жағдайдағы зақымдануға организмнің жалпы серпілісін тудыратын және буын қабынуы дамуына қатысатын дәнекерлерді көрсетіңіз.

Әсерленген Т лимфоциттермен өндірілген цитокиндер макрофагтармен және синовиальды жасушалармен цитокиндердің өндірілуін ынталандырады (ӨЖЖ-альфа, ИЛ-1, ИЛ-8 ж.б.). Өз кезегінде ӨЖЖ және ИЛ-1 синовиальды жасушалардың пролиферациясын және олармен қабынуға қарсы дәнекерлердің (простагландиндердің) синтезделуін шақырады. Цитокиндер (әсіресе ӨЖЖ –альфа) эндотелийдің прокоагулянттық қасиетін арттырады, антикоагулянттық қасиетін басады, буын қуысына бағытталған лейкоциттер эмиграциясына ықпал жасайтын лейкоциттер мен эндотелийде адгезиялық молекулалардың экспрессиясын күшейтеді, ангиогенез күшейіп, қан тамырының өткізгіштігі жоғарылайды. Шеміршек тіні құрылымының өзгерісіне әкелетін матрикстің металлопротеиназасы әсерленеді. Әсерленген Т-лимфоциттер мен синовиальды фибробластар RANKL (Receptor аctivator for nucltar factor kB ligand) нәруызын түзеді, ол сүйек тіні құрылымының бұзылысын тудыратын остеокластарды әсерлейді. Қабынулық сіңбеленуден, тыртықтық тіннен, фибробластардан тұратын паннус пайда болады, ол шеміршек тініне өседі, буынның ішкі беттерін байланыстырады және әрі қарай анкилоз шақыруы мүмкін.

ҚА патогенезінде В-лимфоциттердің әсерленуі және олардан IgG Fc фрагментіне қарсы аутоантиденелер (ревматоидты жайт) түзілуінің маңызы бар. Қылтамырлардың қабырғасына, синовииге бекітілген иммунды кешендер пайда болады, олар комплементтің құрам бөлшектерін әсерлендіреді, лейкоциттердің эмиграциясын шақырады.

Осылайша, ҚА кезінде жасушалық және сұйықтық дәнекерлер қабынудың жергілікті (домбығу, қызару, ауру сезімі, жергілікті қызымның көтерілуі, қызметінің бұзылысы– tumor, rubor, dolor, calor, functio laesa) және жалпы белгілері (дене қызымының көтерілуі, арып азу, жауаптың жедел кезеңінің нәуыздары деңгейінің көтерілуі, ЭШЖ жоғарылауы, солға жылжыған нейтрофильді лейкоцитоз) дамуын қамтамасыз етеді.

Патогенездің негізгі тізбегімен қатар иммундық жүйені артық әсерлендіретін кортизолдың биосинтезі төмендеуімен қабаттасатын , гипоталамус-гипофиз-бүйрек үсті безі жүйесінің бұзылыстары орын алады. Сонымен қатар, протоонкогендердің (RAS және басқалар) белсенділенуімен және апоптоздың ақауынан дамыған фибробласттәрізді синовиалды жасушалардың соматикалық мутацияларымен қамтамасыз етілген автономды «өспе тәрізді» үрдістердің іске қосылуы мүмкін.

7. 
   Қанда СӘН көбеюінің тетігін түсіндіріңіз. Қанда «жауаптың жедел кезеңінің» тағы қандай нәруыздары көбеюі мүмкін?
   

8. 
   Лейкоцитарлық формуланың өзгеру тетігін түсіндіріңіз
   

9. 
   Сіз көрсетілген ауруды патогенездік емдеуге қандай ұсыныс жасайсыз?
   

• 
  Иммундық жүйеге әсері: антидене өндірілуі және CD4 Т-лимфоциттерінің белсенділігін тежеу.
  
• 
  Дәнекерлердің түзілуіне қажетті ферменттерді тежейтін, қабыну дәнекерлерінің қабылдағыштарын тежейтін, дәнекерлердің түзілуін төмендететін дәнекерлерге қарсы дәрілік заттар (антимедиаторлық препараттар).
  
• 
  Гипоталамус-гипофиз-бүйрек үсті безі жүйесінің қызметін қалыптастыратын дәрілік заттар
  
• 
  Стресс-күшейткіш және стресс-шектейтін жүйелер арасында тепе-теңдікті қалыптастыру
  
• 
  Макрофагтар мен нейтрофилдердің зақымдаушы әсерін төмендететін антиоксиданттарды қолдану
  
• 
  Мембрана өткізгіштігін төмендететін, мембрана тұрақтандырғыштар
  

А жауабы. Коллагеннің I түрі сүйек тінінің матриксін құрайды. Коллаген синтезінің бұзылуы доминантты түрде тұқым қуалайтын «аяқталмаған остеогенез» ауруының негізінде жатыр, бұл кезде сүйек, тіс, тері, көздері («көгілдір» склералар) зақымданады. Болмашы жарақаттың өзінде көптеген гематомасыз сынықтар пайда болуымен сипатталады.

№ 3 есеп

D жауабы. Науқаста фиброздық остеодистрофия (Реклингаузен ауруы). Қалқанша серік бездерінің аденомасы.

Паратиреоидтық гормондар = паратирин, паратгормон, паратиреокрин (ПТГ) мөлшерінің ұлғаюы
Сүйек тіні	Бүйрек	Ішек
Остеокластардың түзілуі және белсенділігі жоғарылауы, олардың остеобластарға нақтылануының тежелуі ↓ сүйек резорбциясының жоғарылауы, сүйек тіні түзілуінің төмендеуі	Кәлцийдің кері сіңірілуінің жоғарылауы, Фосфаттардың кері сіңірілуінің төмендеуі 1,25-(OH)2D түзілуінің әсерленуі	Кәлций сіңірілуінің жоғарылауы
Остеопороз (сүйектің боркеміктенуі) Сүйектің деформациясы Көптеген сынықтар Тістердің босауы және түсуі	Гиперкәлциемия, гипофосфатемия ↓ жұмсақ тіннің кальцинозы, уролитиаз

В жауабы. Acarus siro қотыр кенесімен шақырылған жұқпалы ауру. Ауру қотырмен ауыратын науқаспен немесе оның киімімен жанасқанда жұғады. Емізік терісінде, еркектердің жыныс мүшелерінде, жіліншік-білезік буынының бүгетін бетінде, қолдың саусақ аралық қатпарларында жеке қара дақтары бар сұр немесе ақ түсті ирелектенген қасыну іздерінің болуымен сипатталады. Қотыр іздері салдарлық стрепто- және стафилакокктық жұқпалардың ену қақпасы болып табылады.