Наурыз- жыл басы Іс-шараның мақсаты

1. 
   Мерекесінің шығу тарихы туралы мәлімет беру. Салт-дәстүрлерді көрсету.
   
2. 
   Оқушылардың тіл дамыту, еске сақтау, шығармашылық қабілеттерін шындау.
   
3. 
   Қазақстан мерекелеріне, тіліне, тарихына деген сүйіспеншілікті арттыру, сал-дәстүрге, өнерге құрмет көрсету.
   

Жүргізуші:

Тыңдаңыздар! Тыңдаңыздар!

Босқа қарап тұрмаңыздар.

Наурыз тойы басталады.

Қызықтан тыс қалмаңыздар!

Наурыз келсе құт келгені халайық!

Шашу шашып ел боп

Қарсы алайық!

(шашу шашылады)

Жүргізуші:

Армысыздар!

Құрметті қонақтар, мұғалімдер, оқушылар!

Наурыз тойы-мереке,

Жаңа жыл - береке болсын!

Ақ мол болсын!

Наурыз мерекесі құтты болсын!

Ортаға ұл мен қыз шығады.

Қыз: - Шығыс халықтарының күнтізбесі бойынша Наурыз – жыл басы. Ұлыстың Ұлы күні ата – бабаларымыз былайша жырға қосыпты:

Ұлыс күні кәрі – жас

Құшақтасып көріскен.

Жаңа ағытқан қозыдай

Жамырасып өріскен.

Шалдар бата беріскен

Сақтай гөр деп терістен,

Кел, таза бақ, кел десіп,

Ием тілек бер десіп.

Жаса Наурыз айымыз!

Жаса Наурыз тойымыз!

Ұл: - Иә, Наурыз қуаныш пен шаттықтың мерекесі. Шаруа мен еңбектің, татулық пен бірліктің мерекесі. Ендеше, Ұлыстың Ұлы күні құтты болсын! Той тойға ұлассын. Сен қалай ойлайсың? Наурыз мейрамы қашаннан бері тойланып келеді?

Қыз: - Наурыз – өте ертеден келе жатқан мейрам. Бұл мереке күні күн мен түн теңеліп, жан-жануарлар төлдеп, адамдардың аузы аққа тиетін, жер бетіне шаттық орнаған күн.

Ұл: - Қазақ елі осы күнді Ұлыстың Ұлы күні деп атаған. Наурыз күні көрісуден басталады. Ер адамдар қос қолдасып, төс қағастырады. Ал әйелдер құшақтасады.

/Оқушылар осы дәстүрді көрсетеді/.

Қыз: - Тағы бір айтатын нәрсе бұл күні адамдар бірін-бірі мынадай сөздермен құттықтаған:

«Ұлыс құтты болсын!», « Ақ мол болсын!», «Төрт түлік ақта болсын!». «Ұлыс береке берсің, Бәле-жала жерге енсін!».

Ұл: - Сөйтіп, адамдар бір-бірінің қатесін кешіріп, татуласады, оның аяғы ойын-сауық, ән-күйге жалғасады. Олай болса бүгін біз де ән айтып, би билейміз.

(концерт нөмірі)

Қыз: - Наурыз мерекесінде қазақ халқының ата салтымен таныстыру дәстүрге айналған.

Ата салты.

1. 
   оқушы. Каждый народ имеет свои традиции, которые характеризуют только его национальные особенности и черты, раскрывают его национальную сущность. Со времени возникновения человеческого общества прогресс цивилизации происходил благодаря тому, что от поколения к поколению, от коллектива к отдельному человеку систематически передавались знания, трудовые навыки, нормы поведения, материальные духовные ценности. В жизни казахского народа традиции заменяли не только образовательно-воспитательные процессы, но и правовые нормы.
   

У казахов есть пословица .»Только тот сын способен думать о народе, кто знает своих предков до седьмого колена». До седьмого колена запрещалось заключение родственных браков, что строго контролировалось старейшинами аулов. Кто нарушит этот указ, приговаривается к смертной казни.

Родословная каждого предстает в таком порядке.

1. 
   Ата (дед)
   
2. 
   Әке (отец)
   
3. 
   Бала (дети)
   
4. 
   Немере (внук)
   
5. 
   Шөбере (правнуки)
   
6. 
   Шөпшек (праправнуки)
   
7. 
   Немене (прапраправнуки)
   

Чтобы почтить память покойных , по пятницам пекут жеті шелпек - семь лепешек и раздают их с молитвами детям и соседям. По поверью, именно в пятницу, святой день, духи предков посещают дом и желают отведать пищи.

Благословение дают в виде песни, стихотворения или в художественно – прозаической форме. Бата остерегает человека от неблаговидных, безнравственных поступков, побуждает его к благородным, добрым деяниям. В форме бата высказываются добрые пожелания здоровья, долголетия, счастья.

У мусульман айт празднуется два раза в год. Ораза айт проходит в течение трех дней после окончания месячного поста. В Құрбан айт, принося жертву во имя Аллаха , режут скот. В айт мусульмане молятся богу, просят отпущения грехов, ходят в мечеть, подают зекет, садақа - разновидности дани Аллаху, которую приносят в мечеть или отдают имамам, муллам. заходят друг другу в гости, обмениваются добрыми пожеланиями , поминают умерших.

Асар - отражение братства, единства земляков и сородичей, стремление безвозмездно помочь друг другу, где все работают бесплатно.

Древний обычай казахского народа. Кто-бы ни пришел в дом казах его не отпустит, пока гость не отведает угощения. В любое время, независимо от того, сидят ли в доме за трапезой или нет, казашки выставляют на дастархан угощение или просто хлеб и просят гостя отведать.

Приметы, запреты и народные понятия, связанные с трапезой

1. 
   Плохое про еду не говорят.
   
2. 
   Пищу левой рукой не едят.
   
3. 
   Грязными руками к еде не прикасаются.
   
4. 
   За дастарханом не сквернословят.
   
5. 
   Без трапезного обряда не разрешается вставать.
   
6. 
   При живом отце человеку не подают голову во время угощения.
   
7. 
   Чтобы ребенок был красноречивым, ему дают отведать нёбо.
   
8. 
   Ребенок, который ест хлебные крошки, со временем становится богатым.
   
9. 
   Дети не должны есть мозги. В противном случае ребенок может стать медлительным и вялым.
   
10. 
    Скот забивают, направив головой к закату.
    

Дети, создающие собственный семейный очаг, отделившись от родителей, получают все необходимое для самостоятельной жизни. Родительский надел и называется енші. По обычаю, с родителями остается только младший сын, и он наследует все состояние после их смерти. Старшие же дети, в свое время получившие свои енші, на наследство не предендует. Девушки, покидая отчий дом, также получают свою часть – приданое.

1. 
   Наурыз келді, жаңартып жаңа күнді,
   

Құтты болсын, ағайын, жаңа жылың,

Айналамыз көгеріп, гүлге толды.

2. 
   Ата-бабаларымыздың ежелден келе жатқан игі дәстүрлерінің бірі – қонақжайлылық. Қонағымызды ортаға шақырайық. (Қонақ сөз сөйлейді).
   
3. 
   Жас қосатын жасыңа,
   

Әр кіргізген асыңа,

Бал татыған сары уыз.

Көктем тойы әніміз,

Көркем өнер сәніміз.

Өлең, әнмен той сәнін,

Өрнектейміз бәріміз.

/Қонақтар және оқушылар Наурыз-көжеден дәм татып, ән салып, би билеп тойды жалғастырады/.