«Оқытудың үш өлшемді әдістемелік жүйесі педагогикалық технологиясы-мектепте»
Гүлсім Бегалиева
№127 мектеп-лицейі
Шиелі ауданы
Бүгінгі таңда білім беру әлеуметтік құрылымның маңызды элементтерінің біріне айналуда.Дүниежүзінде білімнің әлеуметтік рөлі артып,адамның болашағы оның алған білімінің спасының көлеміне.ойлау деңгейіне байланысты болады.Жаңа ХХIғасыр табалдырығын аттаған тәелсіз Қазақстан Республикасының білім беру саласына тың көзқарас,жаңа үлгідегі ізденіс қажет.Өскелең ұрпақ,болашағы зор жас ұрпақты қоғамталаптары мен оның мақсат мүддесіне сай өмір сүруге бейімдей отырып, логикалықой тұжырымдатып,таңғажайып ғылым саласынатартуға орта мектеп пен мұғалімдердің атқаратын рөлі зор.
Мұғалімнің негізгі мақсаты-сабақ сапасын көтеріп,түрлерін жетілдіре отырып оқушыларға терең де,тиянақты білім беру.Осыған орай озық тәжрибе,жаңа технологиялардың тиімді әдістерін таңдап алып оларды үйлесімді, тиімді және шығармашылықпен қолдану-ұстаз шеберлігінің белгісі.Қазіргі уақытта инновациалық педогогиқалық тенологиалар саны жеткілікті әзірленген.Сол технологиялардің бірі-Оқытудын үш өлшемді әдістемелік жүйе (ОҮӘЖ) педагогиалық технологиясы (авторы профессор Ж..А.Қараев)Сонғы жылдары еліміздің көп мектептері өзінің оқу тәрбие үрдісінде пайдаланып,тиімді нәтижелерге жетіп жүр. Бұл технологияларың мазмұнын,ерекшеліктерін түсіну үшін,дәстүрлі оқытумен салыстырайық.Егер дәстүрлі оқытуда оқу-тәрбие үрдісінде басыңқы рөл мұғалімде болса,ал қазір белсенді қызметті оқушы атқарады,оны оқытпайды,ол өзі оқиды.Дәстүрлі оқытуда мұғалімде оқушыға дайын,дурыс ақпаратты берген,оқушы тек тыңдап,алған ақпаратты қабылдап отырған яғни сабақта көбіне репродуктивті әдістер қолданылған(лекция,сұрақ-жауап,бақылау жұмыстары т.б.
Ал бұл технология бойынша оқушы өзі ізденіп,өзі оқып,өзі үйренеді.Сабақта проблемалық оқыту іске асырылады(проблеманы шешу,балаға ой тастау(миға шабуыл»,дебат, дискуссия т.б)
Мұғалім сабақта басқарушылық міндеттер атқарады,оқушыға бағыт-бағдар беріп тұрады. Негізгі көңілді әрбір оқушының жеке мүмкіндіктерін, қабілеттерін, қызығушылықтарын анықтауға бөледі.
Оқушының қызметі көптеген тұлғалық қасиеттеріне қарай бағаланады (интеллектуалды дамуы, тіл мәдениеті, дербестігі, иннициативасы, жауапкершілігі т.б) Әрбір оқушының дамуы басқа оқушымен емес, өзімен салыстырады. Оқушыға өзін-өзі бағалауға мүмкіндік береді.
Бұл технологияда индивидуалды және топтық оқыту формалары негізгі болып табылады.
Топтық оқытудың негізгі мақсаты – оқушыларды шағын топтағы бірлескен жұмысқа тарту.
Қасиетті жағдайды оқушылар бір- бірінен көмек сұрай алады, ортақ міндеттерді шешеді т.б.
Индивидуалды оқыту түрі оқушыға кейбір тапсырмаларға тереңінен тоқталуға мүмкіндік береді, өзінің де, мұғалімнің де алдында тапсырмаларды орындау нәтижесіне жауапты болуға үйретеді.
Аталған технология бойынша күнтізбелік жоспарды жасау барасында ең алдымен барлық тақырыпты модульге бөлеміз:
Күнтізбелік жоспарлау
Әрбір модульге бөлеміз
-
Өзіндік жұмыстар
-
Қатемен жұмыс
-
Деңгейлік тапсырмалардан тұратын бақылау жұмыстары
ОҚӘЖ-нің талабы бойынша күнтізбелік жоспарда анықталған әр молдульдің (тараудың), тоқсанның және жылдың соңында үш (жоқ дегенде, екі) қорытынды сабақтар өтілуі тиіс:
Модуль тоқсандық жылдық
«Оқытудың үш өлшемді әдістемелік жүйесі» педогогикалық технологиясы бойынша әр тақырыпта міндетті түрде кері байланыс жүргізіліп отырады.
Мақсаты: үш деңгейлік, қосымша шығармашылық деңгей тапсырмаларын барлық оқушыға бірінші деңгейден бастап орындату.
Сонда сынып оқушылары (қабілетті-қатілетсіз) деген жіктеуге сырт көзбен бөлінбей, деңгейлік тапсырмаларды біртіндеп орындау барысында (ішкі сараласу арқылы), жеткен деңгейлеріне сәйкес өздері табиғи жолмен топтасады, олардың білім сапасының көрсеткіштері бойынша тиісті бағасын алады.
1 – кезең: Өткенді пысықтау (үй тапсырмасы)
1) Ұйымдастыру кезеңі (психологиялық оқушыларды дайындау)
2- кезең: Жаңа тақырыпты меңгеру
3 – кезең: (12 мин + 3 мин)
1. Деңгейлік тапсырмаларды орындау
Оқушыларға үш деңгейлік тапсырмалар ұсынылады.
1-ші деңгей (репродуктивтік) – стандартты ең аз қажетті көлемін қамтиды.
2-ші деңгей (алгоритімдік) – 1-ші деңгей тапсырмаларын тереңдетіп олардың нәтижелерінің себеп-салдарын сиықтайтын тапсырмалар.
3- деңгей (эвристикалық) – 2-ші деңгейдің нәтижелерінің басын қосып, жалпылауға, қорытынды шығаруға арналған тапсырмалар.
«Оқытудың үш өлшемді әдістемелік жүйесі» педогогикалық технологиясы оқушылардың биология пәні бойынша міндетті дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды орындап шығуға толық кепілдік бере отырып, одан да жоғары деңгейлерді (екінші, үшінші) орындауға мүмкіндік береді. Оқушылардың олимпиадаларға қатысып, шығармашылықпен жұмыс жасауына, ғылыми жобалар жасауда көмегі көп екеніне тәжірибемде көз жеткіздім.
Бұл технологиямен жұмыс жүргізу барасында мұғалімдерге төмендегідей міндеттер жүктеледі:
-
Оқытуды технологиялық негізде ұйымдастыру
-
Әр сабаққа мұғалімнің ізденіс жқмыстарын жүргізу
-
Оқушыларға өзіндік ізденіс жұмыстарын ұйымдастыру
-
Оқушылардың оқу-танымдық іс- әрекетін дер кезінде тексеріп отыру/ түзетулер, бағалау
-
Білімді тексеру және бағалау технология негізінде жүргізу
-
Әр оқушыға мониторинг жасау
Технология бойынша жұмыс жасайтын мұғалім құжаттары:
-
Пән бойынша оқу бағдарламасы
-
Күнтізбелік жоспар (технология бойынша)
-
Әр модуль бойынша оқушының білім-білік дағдыларына қойылатын талаптар
-
Оқушылардың бақылау жұмыстары ьойынша білім сапасының монитрингі
-
Бақылау, тест және өзіндік жұмыстардың тапсырмалары
-
Диагностика материалдары
Мектептерге «Оқытудың үш өлшемді әдістемелік жүйесі» педогогикалық технологиясын енгізу мақсатында оқушылардың білім сапасының көтерілгенін, оқушылардың аудандық, облыстық олимпиадалар мен ғылыми жобалардың жеңімпазы болғанын айтуға болады.
Әр модуль бойынша оқушының білім-білік дағдыларына қойылатын талаптар
Модуль тақырыбы
|
Оқушы нені білуі керек?
|
№ 1 Жасушаның химиялық құрамы
№2 Жасушаның құрылысы мен атқаратын қызметтері
№3 Жасушадағы зат алмасу және энергияның айналымы
№4 Организмдердің көбеюі мен жеке дамуы
№5 Генетика мен селекция негіздері
№6 Өзгергіштердің заңдылықтары
| -
Жасудағы органикалық және бейорганикалық заттарды ажырата білу
-
Орагникалық заттардың құрылымы мен қасиеттерін білу.
-
Нуклейн қышқылдарымен олардың химиялық құрамын ажырату
-
ДНҚ-ның екі еселенуі
-
Жасушаның мембранасын ажырата білу.
-
Мембраналы және мембранасыз органойдтардың құрылысымен танысу
-
Ядроның жасушадағы маңызын білу
-
Прокриоттар мен эукариоттар
-
Жасушадағы энергетикалық алмасу немесе организмнің тыныс алуы
-
Фотосинтез құбылысы
-
Хемосинтез
-
Нәруыз биосинтезі
-
Жасушалардың бөлінуі. Митоз.Мейоз
-
Организмдердің көбею жолдары
-
Ұрықтану процесі
-
Организмдердің жеке дамуы
-
Генетика ғылымы нені зерттейді
-
Г.Мендельдің тұқым қуалау заңдылықтары
-
Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясы
-
Тұқым қуалайтын және тұқым қуаламайтын қзгергіштік түрлерімен танысу
-
Харди-Вайнберг заңы
-
Табиғи сұрыпталу түрлері
|
Молдуль №5 2 – сабақ (Биология 10 сынып)
Сабақтың тақырыбы: «Моногибридті будандастырудағы тұқымқуалаушылық -заңдылықтары»
1-кезең – Ұйымдастыру кезеңі
1. «Генетика» ұғымының мәнін түсіндір:----------------------------------------------------------------
2. Генетика ғылымының негізін салушы Г. Мендель туралы не білесің?-------------------------3. Тұқым қуалаушылықта гендердің атқаратын рөлі қандай?---------------------------------------2-кезең – оқушылардың оқулықпен жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру кезеңі
а/ Тапсырма: Анықтамаларды жазып, жаттап ал!
Негізгі ұғымдар және терминдер
Генетика---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Гибридологиялық ---------------------------------------------------------------------------------------------
Моногибридті -------------------------------------------------------------------------------------------------
Тұқымқуалаушылық -----------------------------------------------------------------------------------------
Доминантты ----------------------------------------------------------------------------------------------------
Рецессивті ------------------------------------------------------------------------------------------------------
Аллельді ген ---------------------------------------------------------------------------------------------------
Гетерозигота ---------------------------------------------------------------------------------------------------
Гомозигота -----------------------------------------------------------------------------------------------------
Генотип ---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Фенотип --------------------------------------------------------------------------------------------------------
Жаттап ал!
Мендельдің бірінші заңы: Мендельдің екінші заңы
«Бір-бірінен айқын бір жұп белгі «Ажырау заңы. Бірінші ұрпақтағы
арқылы ажыратылатын гамозиготалы алынған будандарды өзара шағылыстырған
Дараларды шағылыстырса, бірінші жағдайда екінші ұрпақта /Ө2/ белгілердің
ұрпақта генотипі де, фенотипі де ажырауы жүреді. Ажырау ара-қатынасы
біркелкі будандар алынады. Мұны фенотипі бойынша 3:1, ал генотипі бойынша
бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік 1:2:1-ге болады.
заңы деп атайды»
3 кезең – деңгейлік тапсырмалар
1 деңгей
1. Тұқым қуалаушылық дегеніміз не?---------------------------------------------------------------------
2. Г.Мендель өз тәжірибелеріне қолайлы объект ретінде неліктен асбұршақты алды? 3.Гибридизация дегеніміз не? 4. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып жаз а/ Қарама-қарсы белгілерді анықтайтын жұп гендер... ә/ Ата-енелері латынның «____» гаметалар «________» алынған ұрпақ «_______» әрпімен белгіленеді. 2 деңгей
1. Тірі ағзалардың қандай қасиетіне байланысты белгілері ұрпақтан-ұрпаққа сақталып беріліп отырады? 2. Будандардың бірінші ұрпағында рецессивті гендер қандай күйде болады? 3. Сызба нұсқаны аяқта. Будандағы белгілердің ажырауы себебін түсіндір. ро 3-деңгей 1. Ғылым әлемінде Г. Мендельдің «генетика атасы» деп аталуы неліктен?
2. Арпаның ерте пісуін анықтайтын ген кеш пісудің генінен доминантты. Гомозиготалы ерте пісетін өсімдікті кеш пісетін арпамен шағылыстылғанда қандай ұрпақ алынады? Алынған гибридтерді өзара шағылыстырғанда қандай генотипі және фенотипі бар өсімдіктер апйда болады?
4 – деңгей 1. Қазіргі генетиканың зерттеу әдістері. Өсімдіктер гибридизациясы қалай жүргізіледі?
Достарыңызбен бөлісу: |