С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
|
|
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
|
ПАТОФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
ПАТОФИЗИОЛОГИЯ-1 БОЙЫНША СӨЖ
|
|
№ 1 тақырып. КЕЙБІР СЫРТҚЫ ОРТА ЫҚПАЛДАРДЫҢ ОРГАНИЗМГЕ АУРУТУДЫРУШЫ ӘСЕРІ (механикалық жайттардың, шудың, электр ағымының, иондаушы сәуленің, гипокинезияның)
Мақсаттары:
-
Internet желісі және әдебиеттермен жұмыс жасап үйрену
-
Организмге механикалық жайттардың, шудың, электр ағымының, иондаушы сәуленің, гипокинезияның аурутудырушы әсерінің тетіктерін өздігінен оқу.
-
Теориялық білімін патогенездік сызбанұсқа құрастырғанда және сынақ тапсырмаларын орындағанда қолдану
Тапсырма:
Оқу материалдарын мына сұрақтар бойынша дайындау:
-
Механикалық жайттардың (созылу, қысылу, жыртылу, соққы) дерт туындататын әсері. Организмге механикалық күштердің жалпы және жергілікті әсері.
-
Организмге дыбыс пен шудың аурутудырушы әсері. Дыбыс пен шудың патогенездік әсерін анықтайтын жайттар. Шудың арнайы және бейнақты әсері.
-
Организмге жоғары барометрлік қысымның (гипербария) дерттуындататын әсері. Компрессия және сатурация, туралы түсінік. Декомпрессия кезіндегі бұзылыстардың патогенезі. Гипербариялық оксигенация, организм үшін жағымды және жағымсыз жақтары.
-
Организмге жоғары және төмен температураның дерттуындататын әсері. Организмнің жергілікті мұздауы, патогенезі. Күйіктік ауру, даму сатылары, күю дәрежелері, күйік кезіндегі жасушалар өлімінің тетіктері.
-
Организмге электр ағымының дерттуындататын әсері. Организмге электр ағымының жалпы және жергілікті әсерінің патогенезі.
-
Организмге иондаушы сәуленің дерттуындататын әсері. Сәулесоққы ауруы, түрлері, сатылары, патогенезі. созылмалы сәулесоққы ауруы, сәуленің салдарлары
-
Гипокинезия, ағзалар мен жүйелердің, зат алмасуы бұзылыстарының патогенезі. Гипокинезия қантты диабет, жүрек-қантамыр жүйесі ауруларының қауіп-қатер факторы ретінде. Қатаң төсек тәртібі кезінде организмдегі өзгерістер, алдын алу шаралары.
СӨЖ орындаудың түрі:
Берілген әдебиеттер, қосымша әдебиеттер және internet көзі бойынша материалдарды өздігінен оқу және сынамалық тапсырмаларды талдау, шешу.
Реферат немес презентация бойынша семестрлік жұмыс. Талаптарды «СӨЖ бағалау нышандары» бөлімінен қараңыз.
Орындалудың нышандары:
▪ №1 аралық бақылауда СӨЖ-дің осы тақырыптары бойынша сұрақтарына жауап беру
▪ №1 аралық бақылауда СӨЖ-дің тақырыптарының сынамаларына жауап беру
▪ презентация немесе рефератты қорғау
СӨЖ тапсыру мерзімі
6 апта, №1 аралық бақылау«СӨЖ бағалау нышандары» бөлімінен қараңыз.
ӘДЕБИЕТТЕР:
Негізгі
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 22-31, 75-80
-
Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с.100-144
-
Патофизиология для внеаудиторной самостоятельной работы студентов // Под ред. Ударцевой Т.П. – Алматы: КазНМУ им. С.Д.Асфендиярова, 2006. – С. 6 -29
-
Патофизиология //Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. – Томск: Изд-во Том. ун-та, 2006. - С. 42 - 66.
-
Патологическая физиология. П/р Н.Н. Зайко. – Киев: Вища школа, 2004, С. 38- 56.
-
Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: «Эффект», ҚазҰМУ, 2007.- Б. 34 – 48
-
Тестовые задания по патологической физиологии / под ред Т.П. Ударцевой и Н.Н.Рыспековой – Алматы.: изд-во «Эффект», КазНМУ, 2007.- С. 34 - 48
Қосымша
-
Основные проблемы, возникающие у больного при длительном постельном режиме. http: //www.uhodmed. ru / problems. htm.
-
Ударцева Т.П. Механизмы адаптации к совместному воздействию свинца и ограничения движений / Под ред. А.Н.Нурмухамбетова, Алматы, 2001. - 226 с.
10. Ударцева Т.П. Гипокинезия как предболезнь // Вестник Казахского государственного медицинского университета. – 2001, №12. - С. 56 – 60.
11. Ударцева Т.П., Рыспекова Н.Н., Жуйко Н.В., Имамбаева А.А. К патогенезу анемии при ограничении двигательной активности // Вестник Казахского государственного медицинского университета. - 2000, № 9. - С.168 – 173.
Тест тапсырмалары:
1. «Ұзақ жаншылу синдромы» қабаттасады (4)
A) ағзалардың атрофиясымен
B) сілеймемен
C) олиго – және анурия құбылыстарымен бүйрек жеткіліксіздігімен
D) организмнің уыттануымен
E) тіндердің некрозымен
2. I) гипербария, II) компрессия, III) сатурация, IY) декомпрессия, Y) десатурация түсініктеріне жатады (1)
а) қалыпты атмосфералық қысымнан жоғары атмосфералық қысымға ауысқанда
б) еріген азот артық түзілгенде
в) жоғары барометрлік қысым
г) жоғары атмосфералық қысымнан қалыпты атмосфералық қысымға ауысқанда
д) еритін газдардың азаюы
A) I) - в, II) – а, III) – б, IY) – г, Y) - д
B) I) -а, II) – б, III) – в, IY) – г, Y) - д
C) I) - г, II) – а, III) – д, IY) – в, Y) - б
D) I) - д, II) – а, III) – б, IY) – г, Y) - в
Е) I) - б, II) – д, III) – а, IY) – г, Y) - в
3. Қалыпты атмосфералық қысымнан жоғары атмосфералық қысымға ауысу нәтижесінде дамиды (3)
A) дабыл жарғағының қысылуы
B) қантамырлары мен өкпе альвеолаларының жарылып ауа эмболиясы дамуы
C) ішек газдарының қысылуы
D) ішкі ағзалардың қанға артық толуы
E) ішкі ағзаларға қан құйылуы
4. Төмен температураның зақымдаушы әсерін күшейтетін жағдай болып табылады (4)
A) организм реактивтілігі
B) қоршаған ортаның температурасы
C) ауаның қозғалу жылдамдығы және оның ылғалдылығы
D) айқын теріасты шел майы қабаты
E) жас мөлшері
5. Күйік кезіндегі зақымдану тетіктері байланысты (4)
A) нәруыздардың коагуляциясына
B) қылтамырішілік қанағымының бұзылысына
C) қанның аққыштық қасиетінің бұзылысына
D) тамыр қабырғасының өткізгіштігінің артуына
E) тіндердің коллоидтық жағдайының өзгерістеріне
6. Өлімге ұшырататын электрлік жарақаттың патогенезінде маңыздысы (2)
A) естен тану
B) тыныс орталығының зақымдануы
C) тамыр қимылдатқыш орталықтың зақымдануы
D) тегіс салалы және тірек-қимыл бұлшық еттердің тоникалық құрысулары
E) катехоламиндердің шығуы
7. Созылмалы сәулесоққы ауруына жұқпалы сепсистік жағдайлардың қосылуы, әсерінен дамиды (1)
A) анемияның
B) лейкопенияның
C) лимфоцитоздың
D) тромбоцитопенияның
E) эозинопенияның
8. Ұзақ гипокинезияда зат алмасуының бұзылыстарына тән (4)
A) АҮФ түзілуінің азаюы
B) оң азоттық тепе-теңдік
C) теріс азоттық тепе-теңдік
D) гиперлипидемия
E) гиперхолестеринемия
9. Ұзақ гипокинезия әкеледі (3)
A) остеокластар белсенділігі артуына
B) сүйек тінінде кәлций мөлшерінің азаюына
C) ЭКГ –да P - Q аралығының кемуіне
D) эритроцитозға
E) анемияға
10. Ұзақ қатаң төсек тәртібіне тән (4)
A) дене салмағының азаюы
B) бұлшық еттердің гипотрофиясы
C) бұлшық ет тінінде май қабаттарының артуы
D) веналық тромбоздың дамуы
E) дене қаңқасының төменгі бөлігінің гиперминерализациясы
11.Декомпрессия жағдайына тән (3)
-
газдық эмболия
-
тері астының эмфиземасы
-
тұйық кеңістіктерде газдардың кеңеюі және олардың қысымының артуы
-
ауа эмболиясы
-
қанда газдардың ерігіштігінің артуы
12.Гипербарияда дамиды (4)
-
тіндерде және организмнің сұйық орталарында азоттың ерігіштігі артуы
-
тіндерде және организмнің сұйық орталарында газдардың ерігіштігінің азаюы
-
сатурация
-
ОЖЖ уыттанулық зақымдануы
-
«тереңдікте рахаттану»
13. Шудың арнайы зақымдаушы әсері көрінеді (3)
-
дыбыс қабылдағыш аппарат тамырларының тарылуымен
-
естудің төмендеуімен
-
ми қыртысының қозуымен
-
ми нейрондарының қажуымен
-
есту қабылдағышының құрылымдық өзгерістерімен
14. Шудың арнайы емес зақымдаушы әсері көрінеді (4)
-
дыбыс қабылдағыш аппаратының зақымдануымен
-
көңілдің төмендеуімен
-
ми қыртысының қозу мен тежелудің бұзылыстарымен
-
эмоциялық тұрақсыздықпен
-
бас ауыруымен
15. Гипотермияның патогенезінде маңыздысы (3)
-
жылу шығарудың төмендеуі
-
жылу шығарудың артуы
-
жылу өндірудің артуы
-
жылу өндірудің төмендеуі
-
қалыпты жылу өндіруде жылу шығарудың бұзылуы
16. Ұзақ шектен тыс ультракүлгін сәулелену тудырады (3)
-
МАТ үрдістерінің белсенденуін
-
радиотоксиндер түзілуінің артуы
-
радиотоксиндер түзілуінің төмендеуі
-
антиоксиданттардың белсенденуі
-
тектік мутациялар
17. Организмге электр ағымының жергілікті әсері көрінеді (1)
-
жүректің тоқтауымен
-
тоникалық құрысумен
-
тыныстың тоқтауымен
-
электр ағымының белгілерімен
-
қарыншалардың жыпылығымен
18.Электр ағымының жүрек арқылы өтуі тудырады (2)
-
тәж артерияларының тарылуын
-
тәж артерияларының кеңеюін
-
қарыншалардың жыпылығын
-
коронарлық қанағымының күшеюін
-
жүректің минөттік көлемінің артуын
19.Организмге электр ағымының әсерінен тыныстың тоқтау патогенезі (4)
-
тыныс орталығының қозуы
-
тыныс орталығының салдануы
-
ларингоспазм
-
тыныс бұлшық еттерінің жиырылуы
-
тыныс орталығын қандандыратын омыртқа артерияларының тарылуы
20. Радиосезімтал тіндерге жатады (3)
-
cүйек тіні
-
жыныс безднері
-
жүйке тіні
-
сүйек кемігі
-
ішек шырышты қабатының эпителиі
-
бұлшық ет тіні
21. Жіті сәулесоқ ауруының алғашқы серпілістер сатысына тән қан өзгерістері (2)
-
нейтропениямен қабаттасқан лейкопения
-
лимфопения
-
анемия
-
нейтрофилдік лейкоцитоз
-
тромбоцитопения
22. Жіті сәулесоқ ауруының жалған сәттілік сатысы сипатталады (4 )
-
аурудың айқын клиникалық көріністерінің болмауымен
шағымдарының болмауымен -
қанда өзгерістердің болмауымен
-
лейкопения лимфопениямен
-
сүйек кемігінің аплазиясымен
№ 2 тақырып. МАСКҮНЕМДІК, НАШАҚОРЛЫҚ ЖӘНЕ УЫТҚОРЛЫҚТЫҢ
ПАТОФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Мақсаты:
-
Internet желісі және әдебиеттермен жұмыс жасап үйрену
-
организмге есірткілер және ішімдіктің дерттуындатулық әсерінің тетіктерін, нашақорлық, уытқорлық және маскүнемдіктің жалпы медициналық, әлеуметтік және құқықтық жайларын өзбетінше оқып-үйрену.
-
Теориялық білімін патогенездік сызбанұсқа құрастырғанда және сынақ тапсырмаларын орындағанда қолдану
Тапсырмалар:
Оқу материалын мына сұрақтар бойынша игеру:
-
Нашақорлық, уытқорлық және маскүнемдіктің жалпы медициналық, әлеуметтік және құқықтық жайлары.
-
Нашақорлықтың этиологиясы, патогенезі, сатылары.
-
Уытқорлықтың этиологиясы, патогенезі, сатылары.
-
Маскүнемдік туралы түсінік, сатылары, патогенезі.
СӨЖ-ын орындаудың түрі:
-
Ұсынылған әдебиеттер бойынша материалды өзбетінше оқып-үйрену, қосымша әдебиет және internet көздерін пайдалану, сынамалық тапсырмаларды орындау.
Берілген сұрақтардың біреуінен реферат немесе көрсетілім түрінде орындау. Талаптар «СӨЖ бағалаунышандары» бөлімінде.
Орындаудың нышандары:
-
СӨЖ-ң осы тақырыбының сұрақтарына №1 аралық бақылауда жауап беру
-
СӨЖ-ң осы тақырыбының сынамалық тапсырмаларының сұрақтарына аралық бақылауда жауап беру
-
Презентация және реферат қорғау
СӨЖ-ын тапсыру мерзімдері
№ 1 аралық бақылау, 6 апта.
Бағалау критерийі: « СӨЖ-ді бағалау критерийлері» бөлімін қараңыз.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы: РПО «Кітап» 2007. – С. 46 - 60
-
Патофизиология для внеаудиторной самостоятельной работы студентов // Под ред. Ударцевой Т.П. – Алматы: КазНМУ им. С.Д.Асфендиярова, 2006. – С. 29 - 48
-
Патофизиология под/ред П.Ф. Литвицкого. М.:«ГОЭТАР-мед». Т. 1,
2002.- с. 624 -649.
-
Патофизиология в рисунках, таблицах и схемах под/ред В.А. Фролова, Г.А. Дроздовой, Д.П. Билибина. Москва, МИА. – 2003. – с. 374 – 390.
-
Патологиялық физиологиядан сынамалық тапсырмаларды қараңыз / Т.П. Ударцева мен Н.Н.Рыспекованың редакторлығымен шыққан, ауд. М.Б.Байбөрі. – Алматы.: изд-во «Эффект», КазНМУ, 2007.- С. 48 -50
Қосымша
-
Кудьярова Г.М., Асимов М.А., Нурмагамбетова С.А. Опийная наркомания. Алматы. «Медицина баспасы». – 2002. - 63 с.
-
Кудьярова Г.М., Зальцман Г.И. Психиатрия для семейных врачей. Алматы. «Медицина баспасы». – 2000. - с. 113 – 147.
-
Кудьярова Г.М., Асимов М.А., Нурмагамбетова С.А., Джарбусынова Б.Б. Наркомании и токсикомании в общемедицинской практике. Алматы. – 2003. – 70 с.
Тест тапсырмалары:
1. Нашақорлық, уытқорлық және маскүнемдік мәселелерінде I) медициналық, II) әлеуметтік, III) құқықтық жайлар түсінігіне кіреді
A) адам организміне есірткілер және басқа психикалық белсенді заттармен зиян тигізу
B) ҚР Үкіметі жанындағы есірткілерді таратуды бақылайтын Мемлекеттік комиссиямен жасалған есірткілік заттар тізіміне кіретін есірткілік заттарды пайдалану
C) тек жекелеген адамдар, топтарға ғана емес, бүкіл қоғамға қауіп тудыратын есірткілік және басқа психикалық белсенді заттарды медициналық емес жолмен қолдану
2. Есірткілік заттарға жатады
A)……………………………..
B)……………………………..
C)……………………………..
D)……………………………..
E)……………………………..
F)……………………………..
G)…………………………….
3.Нашақорлық және уытқорлық патогенезінің жалпы құрамбөлшектері болып табылады (4)
A) психикалық белсенді заттарды қайталап пайдалануға дерттік аңсау
B) заттарға психикалық тәуелділіктің қалыптасуы
C) психикалық белсенді заттарға төзімділіктің өзгеруі
D) заттарға физикалық тәуелділіктің қалыптасуы
E) неврастениялық және психастениялық синдромның қалыптасуы
4.Нығайтудың дерттік жүйесінің дәнекерлеріне жатады (4)
A) дофамин
B) норадреналин
C) брадикинин
D) серотонин
E) эндогендік апыйындар
5. Доғару синдромы кезінде аса жиі бұзылыстарға жатады (6)
A) мазасыздану
B) тоқмейілсу
C) жайсыздану
D) ызақорлық
E) бұлшықеттік ауыру
F) жүрек айну, құсу
G) брадикардия
H) ұйкышылдық
I) тырыспа
6.Нашақорлық және уытқорлықтың сатылары (3)
A) бастапқы
B) рухани тәуелділік
C) физикалық тәуелділік
D) шешуші
E) ақырғы
7. Маскүнемдік синдромдары мен симптомдарына жатады
A)
B)
C)
D)
E)
8.Бауырда этанол алмасуының көрсетілмеген тізбегі болып табылады (1)
этанол → алкогольдегидрогеназа → ? → альдегиддегидрогеназа →ацетил КоА → оксалоацетат → цитрат → Кребс орамы
A) глюкурон қышқылы
B) пируват
C) ацетальдегид
D) лактат
E) глюкозо - 6 - фосфатаза
9. Ішімдіктің организмге уыттық әсерінің патогенезінде маңызы бар (4)
A) бауырдың антиденелермен зақымдануы
B) альдегиддегидрогеназа өндірілуінің жоғарылауы
C) альдегиддегидрогеназа өндірілуінің төмендеуі
D) бауырда ацетальдегид ыдырауының баяулауы
E) организмде ацетальдегидтің жиналуы
10. Ішімдікпен масаюдың ауырлығын анықтайтын белгілерді көрсетіңіз
A)……………………………..
B)……………………………..
C)……………………………..
D)……………………………..
E)……………………………..
F)……………………………..
G)…………………………….
11. Нашақорлық пен уытқорлық сатыларын дұрыс бірізділікпен орналастырыңыз
-
физикалық тәуелділік
-
ақырғы
-
рухани тәуелділік
13. Маскүнемдіктің көріністеріне жатады (5)
A) рухани тәуелділік синдромы
B) физикалық тәуелділік синдромы
C) доғару синдромы
D) өзгерген реактивтілік синдромы
E) ішімділік галлюцинозы
F) экзофтальм
№ 3 тақырып. ҚАРТАЮДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ, МЕДИЦИНАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ЖАЙТТАРЫ. ҚАРТАЮ ТЕОРИЯЛАРЫ
Мақсаты:
-
internet сайттарын және әдебиеттерді қолдануды үйрену
-
қартаю тетіктерін, қартаюдың биологиялық, медициналық, әлеуметтік жайларын өзбетінше оқып-үйрену.
-
Патогенездік сызбанұсқаны құрастырғанда және есептерді шығарғанда теориялық білімін қолдана білу.
Тапсырма:
Оқу материалын мына сұрақтар бойынша дайындау:
-
Қартаю теориялары.
-
Мезгілінен тыс қартаюдың алдын-алудың ұстанымдары.
II. Аса құпталған қартаю теориялары бойынша «мылқау» кестені толтыру:
Теория атауы
|
Қысқаша сипаттамасы
|
Организмнің тозуы
|
|
Коллоидоклазия теориясы
|
|
Жүйкелік – ішкі сөлденістік
|
|
Бос -радикалдық
|
|
Теломераздық
|
|
Молекулалық - тектік
|
|
Икемделулік – реттелулік
|
|
ІІІ - Тапсырма. Томас Перлз бойынша «өмір ұзақтығын есептегішті» құру
Томас Перльздің өмір сүрудің генетикасын зерттеуші, «өмір ұзақтығы есептегішті» дайындады. Оның көмегімен сіз, қанша жыл өмір сүретіңізді, егер өзіңіздің дағдыңызды өзгертпесеңіз, анықтай аласыз. Келтірілген мәліметтер – ерлер үшін 60 жас және әйелдер үшін 70 жас (ҚР бойынша). Біздің елімізде өмірдің орташа ұзақтылығы осындай. Ал басқаларын өзіңіз қрсасыз –аласыз. Сұрақтарда «Иә» деген нұсқаның нәтижесі келтірілген. «Жоқ »деген жауап болса кері арифметикалық амалды қолданасыз.
-
Сіз темекі шегесіз немесе темекі шайнайсыз. Немесе шылым тартатын жерде үнемі боласыз ба? (Иә - 2 жыл алу).
-
Сіз 1 аптада қамыр оралған 2 сосиска, ысталған 2 жапырақ еттің майы немесе майға піскен 2 бауырсақтан көп жейсіз бе? (Иә -0,6 жыл алу)
-
Сіз балық, тауық, етті қарайғанға шейін қуырасыз ба? (Иә -0,4 жыл алу)
-
Сіз тағамға сары май, майлы қаймақ, шоколад, қуырылған өнімдерді қоспайсызба? (Иә -2 жыл қосу)
-
Сіз етті аз жеуге, көкөністі көп жеуге тырысасыз ба? (Иә - 2 жыл қосу)
-
Сіз күніне сыраны 0,33 л., 2 шөлмектен көп немесе шараптан күніне 300гр артық немесе арақты күніне 100гр көп ішесіз бе? (Иә - 1,2 жыл алу)
-
Сіз алкогольдік ішімдіктерді күніне жоғарыда көрсетілген мөлшерден аз ішесіз бе? (Иә - 0,6 жыл қосу)
-
Сіз ласталған атмосферада өмір сүресіз бе? (Иә - 1 жыл алу)
-
Сіз қою кофені күніне 450 граммнан артық ішесіз бе? (Иә -0,6 жыл алу)
-
Сіз аспиринді қабылдайсыз ба? (Иә -0,8 жыл қосу )
-
Сіз тісіңізді арнайы жіппен күн сайын тазалайсызба? (Иә -1,2 жыл қосу)
-
Сіз үлкен дәретке 2 күнде 1 мәртеден сирек отырасыз ба? (Иә -0,8 жыл алу)
-
Сіз қауыпты жыныс қатынасқа кіресіз бе немесе есіртке қабылдайсызба? (Иә-1,6 жыл алу)
-
Сіз күнге қыздырынасыз ба? (Иә -1,4 жыл алу)
-
Сіздің үйде радонның деңгейі жоғары ма? (Иә - 1,4 жыл алу)
-
Сіздің салмағыңыз қалыпты ма? (Иә -1,8 жыл қосу)
-
Сіздің әйеліңіз (күйеуіңіз) бар ма? (Иә -1,8 жыл қосу)
-
Сіз стреспен күресе аласыз ба? (Иә -1,4 жыл қосу)
-
Сіздің жақын туыстарыңыз (1-ден көп) диабетпен зардап шеге ме? (Иә -0,8 жыл алу)
-
Сіздің ата- анаңыздың біреуі аурудан 75 жасқа келмей өлді ме? (Иә -2 жыл алу)
-
Сіздің отбасыңыздың мүшесі (ата, әже, олардың қарындас бауырлары, аға-тәтелері 1-ден көп) 90 жасқа дейін өмір сүрді ме? (Иә - 4,8 жыл қосу)
-
Сіз спортпен айналыспайтын жалқаусыз ба? (Иә - 1,4 жыл алу)
-
Сіз Е витаминін қабылдайсызба? (Иә -1,6 жыл қосу)
СӨЖ жүргізу түрі:
Ұсынылған әдебиеттер және қосымша әдебиет, интернет желісі бойынша материалды өз бетінше оқып-үйрену, тест тапсырмаларын орындау.
Реферат немесе презентация түріндегі семестрлік жұмыс. Талаптар «СӨЖ бағалау критерийлері» бөлімінде.
Орындалу критериі:
-
СӨЖ-ң осы тақырыбының сұрақтарына №1 аралық бақылауда жауап беру
-
СӨЖ-ң осы тақырыбының сынамалық тапсырмаларының сұрақтарына аралық бақылауда жауап беру
-
Реферат және презентация көрсетілімін қорғау
СӨЖ-ын тапсыру мерзімдері
6 апта, № 1 аралық бақылау.
Бағалау критерийі: « СӨЖ-ді бағалау нышандары» бөлімін қараңыз.
ӘДЕБИЕТТЕР:
Негізгі:
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы: РПО «Кітап» 2007. – С. 99 -105
-
Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с.297-307
-
Патофизиология для внеаудиторной самостоятельной работы студентов // Под ред. Ударцевой Т.П. – Алматы: КазНМУ им. С.Д.Асфендиярова, 2006. – С. 48 – 66
-
Патологическая физиология под /ред. Н.Н. Зайко. М.: «МЕДпресс - информ».- 2002, с. 147-162.
-
Патологическая физиология. Общая патофизиология. Под/ред. А.Ш. Зайчика и Л.П. Чурилова. Санкт-Петербург: ЭЛБИ-СПб, 2001, с. 71 – 80.
Қосымша:
-
Королькова Т.Н. Современные теории старения // Вестник дерматологии и венерологии. 2001, №5, с 15 – 20.
-
Фролькис В.В. Старение: воспоминание о будущем. http. //www. themystery. narod. ru/DIFF/starenie.htm
-
Возрастные закономерности и психологические особенности старости. http: www.bolshe.ru/book/id/
-
Алдер Г. Практическое руководство по продлению жизни. СПб.: Питер, 2001. - 256 с.
-
Мечников И.И. Этюды оптимизма. М.: Наука, 1988. – 328 с.
-
Генетики поняли, что вызывает синдром преждевременного старения. http: //www.grani.ru /Society/Sciece/m.29570.html.
-
Анисимов В.Н. Средства профилактики преждевременного старения // Успехи геронтологии, 2000, вып. 4, с. 275 – 277.
-
Калькулятор продолжительности жизни. http:// kokshetau.online.kz/ot/atlantida.htm
Тест тапсырмалары
-
Егде жас мөлшері-бұл (1):
А) 30-35 жас
В) 35-40 жас
С) 45-59 жас
Д) 60-74 жас
Е) 75 жастан жоғары
2. Қарттық шақ мөлшері-бұл (1)
А) 30-35 жас
В) 35-40 жас
С) 45-59 жас
Д) 60-74 жас
Е) 75 жастан жоғары
3. Ұзақ өмір сүрушілердің жасы(1)
А) 45-59 жас
В) 60-74 жас
С) 75-80 жас
Д) 81-89 жас
Е) 90 жастан жоғары
4. Қазақстанда халықтың өмір сүруінің орташа ұзақтығы(1)
А) 59 жас
В) 65 жас
С) 71 жас
Д) 75 жас
Е) 80 жас
5. Өмір сүру ұзақтығы байланысты (5)
А) генотипке
В) өмір салтына
С) өмір сүрудің экологиялық-ауарайылық жағдайына
Д) аурушаңдыққа
Е) тамақтану сипатына
6. Прогерия-бұл (1)
А) тұқым қуалайтын ерте қартаю
В) тұқым қуаламайтын ерте қартаю
С) тістеудің ауытқуы (прикус)
Д) табиғи физиологиялық қартаю
Е) алыстан көргіштік
7. Сәйкестікті табыңыз
1) Хатчинсон-Гильфорд синдромы (5)
2) Вернер синдромы (6)
А) ерте жастық шақта пайда болуы
В) 20-30 жаста пайда болуы
С) қарттық шақтың аурулары
Д) ішкі сөлденістік жеткіліксіздік
Е) тұқым қуалаудың аутосомдық-бәсеңкі түрі
Ғ) Бірінші хромосоманың LMNA- тегінің мутациясы
G) теломердің қысқаруы
Н) теломердің мөлшері қалыпты
I) қартаю қарқынының жылдамдауы
8. Жүйке жүйесінің қартаюға тән өзгерістерін көрсетіңіз(5)
А) мыйдың біртіндеп семуі
В) жүйкелер бойымен серпіндер өткізудің баяулауы
С) жадтың төмендеуі
Д) шартты рефлекстік іс-әрекеттің әлсіреуі
Е) гиппокампта нейрондар санының азаюы
9. Ішкі сөлденістік кжүйенің қартаюға тән өзгерістерін көрсетіңіз:
А) гонадотропиндер сөлденісінің азаюы
В) гонадотропиндер сөлденісінің көбеюі
С) меланотонин сөлденісінің жоғарылауы
Д) жыныстық гормондар сөлденісінің азаюы
Е) өсу гормонының сөлденісінің азаюы
Ғ) тироксин сөлденісінің жоғарылауы
10. Қартаюға тән(5)
А) коллаген молекуласының тігістері
В) жасушаішілік су мөлшерінің азаюы
С) қантамырларының шеткері кедергісінің төмендеуі
Д) негізгі алмасу деңгейінің төмендеуі
Е) жасуша ішінде натрийдің азаюы, кәлийдің көбеюі
Ғ) алғашқы лизосомалар санының көбеюі
G) алғашқы лизосомалар санының азаюы
Н) қанда жоғары тығыздықты липопротеидтердің (ЖТЛП) көбеюі
I) қанда төмен тығыздықты липопротеидтер (ТТЛП) көбеюі
11. И.И. Мечников бойынша организм қартаюын туындататыны:
А) ішектегі нәруыздың іріп-шіру өнімдерімен аутоуыттану
В) индол, скотол, фенол, крезол
С) кетондық денелер
Д) сүт және пирожүзім қышқылдары
Е) гиперазотемия
12. Қартаюдың бос радикалдық тетігінің дұрыс бірізділігін көрсетіңіз:
А) ДНҚ жіптерінің үзілуі
В) ядро мембранасының зақымдануы
С) бос радикалдардың артық болуы
Д) ауытқыған нәруыз – ферменттердің түзілуі
Е) жасуша қызметінің бұзылуы
Ғ) жасушаның өлуі
13. Теломерлер-бұл (3)
А) жасуша бөлінуі кезінде репликациясы аяқталмаған ДНҚ бөлігі
В) жасуша бөлінуінің супрессоры болып табылатын тектері бар ДНҚ бөлігі
С) жасуша бөлінуінің демеушісі болып табылатын тектері бар ДНҚ бөлігі
Д) тектері болмайтын ДНҚ бөлігі
Е) хромосомалардың соңғы бөліктері
14. Теломераза-бұл (2)
А) теломерлерді қалпына келтіретін фермент
В) теломерлерді ыдырататын фермент
С) РНҚ тәуелді ДНҚ –полимераза немесе кері транскриптаза
Д) лизосомалардың ферменті
Е) митохондрийдің ферменті
15. Келтірілген тұжырымдардың дұрысын көрсетіңіз (4)
А) әйелдерде ерлермен салыстырғанда теломерлер ұзынырақ
В) теломеразалар белсенділігінің жоғарылауы жасуша митозы сандарының көбеюі әкеледі
С) Хейфликтің бөліну өлшемі теломерлер ұзындығымен шектеледі
Д) қысқа теломерлер жүрек –қантамыры ауруларының қауіптілігін жоғарылатады
Е) бағаналы жасушаларда теломеразалар белсенділігі төмен болады
16. Қартаюға қарсы тетіктерге жатады: (4)
А) антиоксиданттар
В) бос радикалдар
С) ДНҚ-ң репарациялық жүйесі
Д) теломерлердің қысқаруы
Е) аутоиммундық үрдістер
Ғ) стресс шектейтін жүйе
G) теломерлердің ұзаруы
Н) сутегі иондары
17. Қартаю гормондарына жатады (2)
А) инсулин
В) кортизол
С) тироксин
Д) глюкагон
Е) мелатонин
18. Қартаюға қарсы гормондар (5)
А) инсулин
В) тестостерон
С) тироксин
Д) эстрогендер
Е) мелатонин
Ғ) өсу гормоны
G) прогестерон
№ 4 тақырып. ЖҰҚПАЛЫҚ ҮРДІС ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ. СЕПСИС
Мақсаты:
-
Интернет желісі және қосымша әдебиеттерін қолданып үйрену.
-
Жұқпалық үрдістің патогенезін өзбетінше оқып-үйрену және осы білімді қауырт және созылмалы қабынудың патогенезін түсіну үшін пайдалану, бұл жұқпалық ауруларды этиотроптық және патогенездік жолмен емдеуді дұрыс жүргізу үшін қолдану.
-
Теориялық білімін патогенездік сызбанұсқаны құрастырғанда және есептерді шешкенде қолдануды үйрену.
Тапсырмалар:
I. Оқу материалын мына сұрақтар бойынша қарастыру:
-
Жұқпалық үрдіс,анықтамасы, жұқпалық үрдістің түрлері. Макро- и микроорганизмдердің өзарақатынасының түрлері.
-
Жұқпалық үрдістің патогенезі. Жұқпалық үрдіс кезінде организмнің ағзалары мен жүйелері қызметтерінің бзылыстары: жүйкелік, иммундық, жүрек-қан тамырлары жүйелерінің, сыртқы тыныс жүйесінің.
-
Жүйелік қабынулық серпіліс синдромы (ЖҚСС), туралы түсінік, анықтамасы, сепсис және сепсистік сілейменің этиологиясы және патогенезі.
-
Жұқпалық үрдісті емдеудің ұстанымдары.
II. Патогенез сызбанұсқасын құру :
-
Жұқпалық үрдістің патогенезі.
-
Сепсис және сепсистік сілейменің патогенезі.
СӨЖ- дің орындау түрі:
Ұсынылған әдебиеттер бойынша материалды өзбетінше оқып-үйрену, патогенездің сызбанұсқасын құру
Орындау нышандары:
-
СӨЖ-ның осы тақырыбының сұрақтарына аралық бақылауда жауап беру
-
патогенездің сызбанұсқасын құру
СӨЖ-ын тапсыру мерзімдері
18 апта, № 3 аралық бақылау.
СӨЖ-ды бағалау нышандары
Талаптар «СӨЖ бағалау критерийлері» бөлімінде.
ӘДЕБИЕТТЕР
Негізгі
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы Патофизиология. - Алматы: РПО «Кітап» 2007. – Б. 312 – 326
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология. - Алматы: РПО «Кітап» 2010. – Б. 228-236
-
Патофизиология для внеаудиторной самостоятельной работы студентов // Под ред. Ударцевой Т.П. – Алматы: КазНМУ им. С.Д.Асфендиярова, 2006. – С. 103 - 139
-
Патофизиология п /р. П.Ф.Литвицкого, т.1. Москва. ГЭОТАР - Мед. Изд 2, 2003.- С.245-265.
Қосымша
4. Хирургические инфекции. Руководство п/р И.А. Ерюхина, Б.Р. Гельфанда, С.А. Шляпникова. СПбЖ Питер, 2003 (серия «Спутник врача») Гл. 5. - С. 263-377.
5. Медицинская микробиология, вирусология и иммунология п/р А.А. Воробьева. М.: «Мед. информ. Агентство», 2004. - С. 136-181.
6. Зайчик А.Ш., Чурилов Л.П. Общая патофизиология. Санкт-Петербург. ЭЛБИ-СПб. Изд 2, 2001. - С.412 – 417.
7. Шанин Ю.Н. Патофизиология критических состояний. «ЭЛСБИ-СПб», С-Петербург, 2003. - С. 367-382
8.http://www.medlit.ru.
9. http://medi.ru/doc/8381102.htm.
10.http://medi.ru/doc/8581122.htm.
11. http://webmed.irkutsk.ru/doc/sepsis.htm
БАҚЫЛАУ
-
теориялық материалды № 3 аралық бақылауда тексереді
● патогенездің сызбанұсқасын құрастыруын тексеру, реферат немесе көрсетілім
№ 5 тақырып. АУТОИММУНДЫҚ АУРУЛАР. ДӘНЕКЕР ТІНДЕР ПАТОЛОГИЯСЫ
Мақсаты:
-
Интернет желісін және қосымша әдебиеттерді қолданып үйрену
-
Аутоиммундық аурулардың патогенезін өзбетінше оқып-білу, жүйелік қызыл жегіні қарастыра отырып дәнекер тіннің зақымдану тетіктерін түсіндіре алу
-
Теориялық білімін патогенездік сызбанұсқаны құрастырғанда және есептерді шешкенде қолдануды үйрену
Тапсырма:
I. Оқу материалдарын мына сұрақтар арқылы меңгеру:
-
Аутоагрессия қалыптасуының негізгі тетіктері
-
Аутоиммундық аурулар дамуында тұқымқуалаушылықтың рөлі
-
Аутоиммундық ауруларда жасушалар мен тіндер зақымдануының патогенезі
-
Аутоиммундық аурулардың түрлері. Коллагеноздар туралы түсінік. Жүйелі қызыл жегі коллагеноздардың мысалы ретінде
II. Бірінші немесе үшінші сұрақ бойынша патогенездік сызбанұсқасын құрастыру және көрсетілім және реферат түрінде орындау
III. Тест сұрақтарына жауап беру
СӨЖ орындау түрі:
Ұсынылған әдебиеттер бойынша материалды өзбетінше оқып-үйрену, патогенездің сызбанұсқасын құру, тест тапсырмаларына жауап беру
Орындау нышандарыі:
-
№ 3 аралық бақылауда СӨЖ тақырыптарының сұрақтарына жауап беру
-
СӨЖ бойынша тест тапсырмаларына № 3 аралық бақылауда жауап беру
-
Патогенездің сызбанұсқасын құрастыру
СӨЖ тапсыру мерзімі
18 апта, № 3 аралық бақылау.
СӨЖ-ді бағалау
Талаптар «СӨЖ бағалау нышандары» бөлімінде.
ӘДЕБИЕТТЕР
Негізгі
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы: РПО «Кітап» 2007. – Б. 284-293
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология. - Алматы: РПО «Кітап» 2010. – Б. 201-209
-
Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с.396-403
-
Патофизиология для внеаудиторной самостоятельной работы студентов // Под ред. Ударцевой Т.П. – Алматы: КазНМУ им. С.Д.Асфендиярова, 2006. – С. 93 - 103
-
Патологическая физиология. П/р Н.Н. Зайко. – Киев: Вища школа, 2004, С. 38- 56.
-
Патофизиология //Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. – Томск: Изд-во Том. ун-та, 2010. – С- 396-403
-
Патологиялық физиология боинша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: «Эффект», ҚазҰМУ, 2007.- Б. 161- 163.
Қосымша
-
Фролов В.А., Дроздова Г.А., Казанская Т.А., Билибин Д.П. Патологическая физиология.- М.: Издательство Университета Дружбы народов, 2004.- с.98-143
-
Актуальные проблемы патофизиологии (избранные лекции) под ред. Б.Б. Мороза М.: Медицина, 2001. – с.121 - 155
-
Зайчик А.Ш., Л.П.Чурилов. Основы патохимии. – ЭЛБИ – СПб., 2001.- с.381-474
-
Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003.т.1.- с. 266 -513
-
V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fauso. Pathologic basis of disease, 7th edition, 2007. - р 81-109.
-
Harsh Mohan.-Textbook of pathology, 2004.-p. 53-85
-
Патологическая физиология. П/р Н.Н. Зайко. – Киев: Вища школа, 2004, С. 38- 56.
БАҚЫЛАУ
-
№3 аралық бақылауда теориялық материалды білуін тексеру
-
№3 аралық бақылауда патогенез сызбанұсқаларын тексеру
-
№3 аралық бақылауда сынамалық тапсырмалардың орындалуын тексеру
Тест тапсырмалары
-
Аутоиммундық үрдістер дамуының негізгі тетіктері болып табылады:
A)______________________________
B)______________________________
C)______________________________
-
Гисто-гемдік тосқауыл бұзылған кезде аутоантигендердің қайнар көзі бола алатын жасушалар, тіндер және ағзаларды көрсетіңіз(4)
A) қалқанша без
B) көз бұршағы
C) миокард жасушалары
D) бүйрек қапшығының жасушалары
E) сперматозоидтар
F) жүйке жасушалары
-
Тіндердің антигендік құрамының өзгеруіне әкеледі (3)
A) жасушалардың мембраналарына гаптендердің қосылуы
B) жасушаларға вирустардың енуі
C) жасушалық геномның мутациясы
D) макрофагтарда антигендердің МНС II сыныбының күшеюі
E) ұлпалық жасушаларда антигендердің МНС I сыныбының күшеюі
-
Аутоозбырлықтың дамуына әкелуі мүмкін (4)
A) иммундық төзімділіктің жоғалуы
B) Т-супрессорлар белсенділігінің төмендеуі
C) антиидиотиптер мөлшерінің азаюы
D) лимфоциттердің антигенбейнақтылық белсенділенуі
E) Т-хелперлер белсенділігінің төмендеуі
-
Аутоиммундық аурулар туындатылуы мүмкін (3)
A) иммундық жүйенің қызметі бұзылған кезде меншік қалыпты жасушаларының антигендеріне антиденелердің түзілуімен
B) меншік жасушалар мен тіндер нәруыздары табиғатын жоғалтқанда
C) өспелік антигендерге төзімділіктің дамуымен
D) бөтен және меншік нәруздармен айқасып әсерленісетін антиденелер түзілуімен
-
мес жасушаларынан шығатын биогендік аминдердің әсерімен
-
Иммундық төзімділіктің жоғалуы, салдарынан болуы мүмкін (4)
A) лимфоциттер геномындағы мутациялардың
B) антиген таныстырушы жасушалардың геномындағы мутациялардың
C) меншік антигендерге қабылдағыштары бар лимфоциттердің «теріс сұрыптауның» әлсіреуінің
D) клондық анергияның алынумен
E) жасушалар беткейінде антигендердің МНС I сыныбының жоғалуы
-
Тh1 белсенділенуі дамуына әкеледі (1)
A) жасушалық иммундық жауаптың
B) сұйықтық иммундық жауаптың
-
Зақымданудың иммундық-кешендік түрі, дамуы негізінде жатады (1)
A) аутоиммундық гемолиздік анемияның
B) аутоиммундық лейкопенияның
C) аутоиммундық тромбоцитопенияның
D) ревматизмдік артриттің
E) жүйелік васкулиттің
-
Аутоиммундық ауруларға жатады (3)
A) Хашимото тиреоидиті
B) жүйелік қызыл жегі
C) гравис миастениясы
D) Артюс ерені
E) поллиноз
-
Ағза-бейнақты аутоиммундық ауруларға жатады (1)
A) жүйелік қызыл жегі
B) Хашимото тиреоидиті
C) симпатикалық офтальмия
D) миастения
E) Аддисона-Бирмердің қатерлі анемиясы
-
Жүйелік қызыл жегіге тән (4)
A) ядролық антигендерге антиденелер түзілуі;
B) «көбелек» симптомы
C) ДНҚ ДНК+антидене иммундық кешендерінің түзілуі
D) тіндер зақымдануының жасушалар қатысуымен болатын түрі
E) буындар, жүрек, бүйрек, сірі қабықтар, тері бүліністері
беттің беті
Достарыңызбен бөлісу: |