Оқу жылының облыстық сырттай мектептің «Биология» пәнінен I – турдың тапсырмалары

1. 
   Кестенің қажетті жолына «+» белгісін қойып, толтыру
   

2. Сұрақтардың номірлерін көшіріп алып, оларға қарсы дұрыс жауаптардың номірлерін жазындар.

I. Камбий клеткалары бөлінген кезде, қандай клеткалардың қайсысы көп болады?

1. қабық (луб) клеткалары 2. ағаш клеткалары

II. Көктемде камбий ағаштың (древесина) қандай клеткаларын түзеді?

III. Күзде камбий ағаштың қандай клеткаларын түзеді?

IV. Жазда камбий ағаштың қандай клеткаларын түзеді?

1. Клеткалардың жінішке қабырғалары, кең қуысты су өткізгіш элементтер

2. Қалын қабырғалары бар жіңішке элементтер (талшықтар және жуан қабырғалы трахеидтер)

3. Камбий жұмысын тоқтатады

4. Вакуольдердің саңы мен мөлшері үлкен және олар ірі
V. Жылдық сақина деген не?

1. қабықтың жыл ішіндегі өсімі

2. ағаштың жыл ішіндегі өсімі

3. өзектің жыл ішіндегі өсімі

3. Қарапайымдылар өте тез дамиды: амебалар мен қыл аяқтылардың саны ылғалды топырақтың 1 грамында 10⁶ даралар, инфузориялар – 10³, қабыршақты амебалар 1г орман топырағында 10⁶ . Қарапайымдылардың биомассасын топырақтың 1 м² немесе 1 га қанша болытының аңықтандар. Бұл ағзалардың биологиялық ролін түсіндіріндер.

Жауап: 1 м² /10г

1 га/100 кг

Тамырлардың өсуіне, тұқымдардың көтерілуіне, өсімдіктерге зиянды саңырауқұлақтардың активтілігін азаюына байланысты белсенді биологиялық заттарды бөледі және т.б.
4. Тауықтардың қараңғы түскен кезде көздері көрмейді, ал үкілерде керісінше түнде көздері жақсы көреді, күндіз мүлде көрмейді екенін мәлім. Құстардың бұндай ерекшеліктерін түсіндіріндер.

Жауап: көз торшасы ішінен жұқа қабықпен қапталған. Жұқа қабық сауттар (күндіз) мен таяқшалардан (түнде) тұрады. Тауықтарда – сауыттар, үкілерде– таяқшалар.

Ответ: Сулы-тұзды тұрақтылық осморецепторлардың қолдауы арқылы жүреді. Осморецепторлар – миды қанмен қамтамасыз ететін қан тамырларының ішінде орналасқан көпіршіктер және нерв жалғауларымен оқшаланған. Көпіршіктердің ішінде сұйықтық болады. Егер қанда тұздардың концентрациясы жоғары болса, су, көпіршіктердің ішінен шығады. Олардың қабырғалары солып қалған кезде, суды қабылдауға арнайы дабыл болады. Шөл басталған кезде, адам суды қабылдайды, бұл жағдайда қалыпты концентрация қалпына келеді. Егер, су көп мөлшерде болса, су осморецепторларға барады, бұл кезде суды шығаруға арналған рефлекстер пайда болады. Бүйректердің жұмысы күшееді.

Жауап: шамасында 2 граммглюкоза. 1,5 литр О₂ және 336 литрСО_2.

1. 
   Өсімдіктерде ұрықтану процесі өте жоғары температурада жүретіні мәлім. Қалайша таулы және арктикалық жерлерде өсетін өсімдіктердің гүлдерінде қоршаған ортаның температурасына қарағанда жоғары температура болады?
   

2. 
   Төменде берілген сызбанұсқаны қарастырындар:
   

Энергияның қайнар көзі

Б

күн энергиясы СО₂+Н₂О химиоосмос 4 Е АТФ 5 өсу,

даму,

көбею
Сұрақтарға жауап беріндер:

Энергияны қолдану (жарық және химиялық) және көмірсудың қайнар көзі ретінде (анорганикалық және органикалық) тірі ағзалар қандай 2 топқа бөлінеді? (А, Б) Мысалдар келтіріндер.

Заттар және энергияның айналуы жүретін процестерді (1-5) атандар. Процестердің қайсысын «алғашқы синтез» деп атайды? Неліктен?

Жауап:

1. 
   Фотосинтез кезінде күн немесе химиялық энергия 2. фототрофты және автотрофты; 3. органикалық және бейорганикалық синтез.
   

3 ДНҚ макромолекуласы редупликацияға дейін 10 мг құрайды және оның екі тізбегінде фосфор (Р) атомдары бар.

Аңықтандар: 1. Редупликация өнімі қандай массалы болады, неліктен? 2. Қанша және қандай ДНҚ жаңа молекуларында фосфор атомдары болмайды, неліктен?

Жауап: редупликация өнімінің салмағы 20 мг. 10 мг.

Б – бактерия тәрізді жасушалар

В – вирус тәрізді жасушасыз ағзалар

С –көк-жасыл біржасушалы балдырлар

Ағзалардың эволюциялық жүйелігін көрсетіп және даму кезеңдерін түсіндіріндер.

Жауап: бір ядролы; заттары бар тамшылар; жасушалы, бірақ ядролы (ДНҚ молекуласы).

5. 
   Әлсіз жаттықпаған жүрекпен адамда, жүгіру кезінде, бұлшық етке жеткізілетін оттек сүт қышқылының жартысы ғана тотығады. Түсіндіріндер: 1. 25 минут ішінде бұндай жылдамдықпен жүгіру кезінде глюкозаның шығыны мен бұлшық етте сүт қышқылының жиналуы қалай жүреді? 2. Бұл неге әкеліп соғады?
   

5. 
   Ақуыздың молекулярлық массасы А=50000. Берілген геннің ұзындығын табындар.
   

Жауап: Х ақуыз генінің бір тізбегі 500 триплетке тең болады. 500х3=1500 нуклеотидтер. ДНҚ молекуласының бір тізбегінің ұзындығы 1500х0,34нм=510нм. Солайша геннің ұзындығы болып табылады.

1. 
   Кестені толтырындар
   

2. 
   Ван Гельмонттың тәжірибесі. Өз экспериментіндегі мүмкіндіктерінен айырылып қалуы (Упущения допущенные им в своем эксперименте).
   

3. 
   Екінші ауыздылар мен бірінші ретті ауыздылардың даму сызбанұсқасын құрастырындар. Жеке жануарлар топтарымен филогенетикалық туысы ретінде олардың жақындығын қалай дәлелдеуге болады?
   

Екінші реттіауыздылар – радиалды бөліну– бластопор – аналь тесігі (тікен терілілер, хордалылар)

4. 
   Альбинизм адамдар арасында 1:10000 жиілікте кездеседі. Тасымалдаушылардың жиілігін аңықтандар.
   

АА, Аа – норма

Р²+2Рq+q²=1

q²=1/10000=0,001

q=0,01

Р=1- q

2Рq=2х0,99х0,01=0,02=2%

5. 
   Қандай қысымдар және тіршілік өмірлер осы паразитті түбінен жоя алады (мысал келтіріндер)?
   

Аралық ие – ұлу. Егер тоғанды суалтып қойсақ ұлудың сұрыпталуына қысым жасалады. Ұлудың саны азайса, паразиттін де саны азаяды.

6. 
   Сұрақтарға жауап беріндер: