Автоматталған ақпараттық басқару технологиясы

19 
іздеу, өңдеу және қорғау әдістері мен тәсілдерінің жүйесі. 
Ресурстардың басқа түрлерін үнемдейтін, қоғамның ақпараттық 
ресурстарын белсендіру және тиімді пайдалану қасиетіне ие болатын 
ААБТ стратегиялық ролі ұдайы ұлғайып келеді. 
Нақты ААБТ құрылымы өзінің іске асыруы үшін үш құрамның: 
■
есептеу, коммуникациялық және ұйымдастырушылық
техниканы біріктіретін техникалық құралдары кешенінің;
■
жүйелі 
(жалпы) 
және
қолданбалы 
БҚ 
тұратын 
бағдарламалық құралдары жүйелерінің;
■
басқарушылық қызметті қамтамасыз ету үшін нақты ААБТ
шеңберінде басқарушылық және техникалық персоналдың
жұмысын ұйымдастыру
бойынша инструктивтік және 
нормативтік-әдістемелік
материалдар 
кіретін 
ұйымдастырушылық-әдістемелеік
қамтамасыз 
ету 
жүйелерінің болуын болжайды.
Көп деңгейлі және бөлінген ААБТ ақпаратпен жедел жұмыстың 
проблемалары, солай басқарушылық шешімдерді тұжырымдау және 
қабылдау кезінде экономикалық ахуалды саралау проблемалары бірдей 
табысты шешілуі мүмкін болады. Әртүрлі меншік нысандарының 
негізінде қызмет ететін ұйымдастырушылық құрылымдардың өзара 
әрекет ету жағдайларында талдамалы жұмыстағы қажеттілік өсіп 
келеді. Міндет функционалды жаңа АТ білімдер базасын (ББ) және 
сараптамалық жүйлерді жұмысқа енгізуді бастау кезінде, ақпаратты 
интеграциялық өңдеуді жетілдіру жолымен шешіледі.
Телекоммуникациялық сервистің қарқынды дамуымен және 
алыстағы ақпараттық ресурстарға қолжетімділігі мүмкіндігімен 
байланысты, 
АЖ 
және 
АТ 
тиімділігі 
өлшемдерінің 
тұжырымдамасында акценттердің орнының ауысуы болды. АЖ 
бастапқы жобалау кезеңдерінде ақпаратты машинамен өңдеу тетіктерін 
іске асыру кезінде пайдаланушылардың шығынын азайтуға көңіл 
аударылады. Қазіргі уақытта АБЖ тиімділігінің өзекті өлшемдері 
болып ең алдымен:
■
шешімдерді қабылдауда жеделділік деңгейі;
■
талдамалы
деректердің 
нақты 
үдерістерге 
баламалылығының деңгейі;
■
нақты қаржылық-өндірістік ахуалдарды талдау үшін
экономикалық-математикалық әдістер мен модельдерді кең
пайдалану мүмкіндігі табылады.
Мамандар АТ басқаруды дамытудың төрт негізгі тенденцияларын: 
■
БҚ дербес пайдаланушысына берілетін есептік-талдамалы
жұмыстар мен қызметтер нәтижелерінің арасындағы

20 
гибридке бұдан да көп айналатын ақпараттық өнімнің 
сипаттамаларын өзгертуге; 
■
адаммен
ақпараттың 
әртүрлі 
түрлерін 
(мәтіннің, 
графиканың, видеоның, дыбыстың) бір уақытта қабылдау 
бағдарына; 
■
ақпарат көзінен оның пайдаланушысына дейінгі жолында
барлық аралық топтарды таратуға (мысалы, деректерді
берудің 
желілік 
технологияларын 
пайдаланудың
арқасында, сатушы мен сатып алушының, тасымалдауды
ұйымдастыру саласындағы маманның т.б. тікелей тілдесуі
мүмкін болады);
■
пайдаланушының орналасқан жерімен шектелмеген жалпы
ДБ қолжетімділікпен байланысты Интернет желісі мен
серіктік желінің нәтижесінде ақпараттық алмасуды
жаһандандыруға бөледі.
АБЖ қолданып, БҰЖ жасау ерекшілігі оларға жету керек 
мақсаттар жиі жеткілікті айқын тұжырымдалмауымен байланысты. 
Осыған байланысты, жобалау және енгізу кезеңіндегі бірінші кезектегі 
міндет – нақты мақсаттарды қалыптастыру және нақтылау.
Әр орындаушыдан тым алыс болуы мүмкін жүйенің негізгі 
мақсаттарын анықтаудан басқа БҰЖ нақты деңгейі үшін қосымша 
мақсаттар құралады. Мақсаттарды жасақтаған кезде, бір уақытта 
жобалатын жүйенің тиімділігін бағалау өлшемдері есепке алынады. 
Автомобильдік тасымалдауды ұйымдастыру үшін БҰЖ оңтайлы 
нұсқаларын табу үшін, оларды құрудың негізгі мақсаттарын ғана емес, 
бірақ және басқару объектісіне басқарушылық әсерлердің ағынын білу 
қажет. Объектінің динамикалық моделі оның тәртібін сипаттаудың 
белгілі нысандауды болжайды, ал болжамдар блогі сарапшылардың 
көмегімен қалыптасады және динамиркалық моделі болмаған жағдайда 
пайдаланылады. 
Басқарушылықты қамтамасыз ету үшін, ұйымдастырушылық 
жүйенің белсенді өңдеу мен талдауда базаланатын басқарушылық 
рәсімдердің тұйықтылған контуры болуға тиіс, яғни жүйенің негізінде 
кері байланыс қағидасы жатуға тиіс.
Басқару жүйесін қалыптастыруға әсер ететін автокөлік өндірісінің 
сипатты ерекшелігі оның серпінділігі болып табылады. Автокөліктік 
қызмет көрсету өзара байланысты құрылымдардың жиыны ретінде
күрделі динамикалық жүйені өзімен білдіреді, онда кездейсоқ үрдістер 
үлкен орын алады. Серпінділігі онда жылжымалы бірліктердің (ЖБ) 
көбі қатысатын тасымалдау процесінде, сондай-ақ ЖҚ техникалық 
әсерлердің саны ауыспалы шама болып табылған және көптеген 
сыртық және ішкі себептердің әсерінде тұрған кезде, техникалық 
қызмет көрсету және жөндеу (ТҚК және ТЖ) процесінде байқалады. 

21 
Егер автокөлік құралдарының тағы бір айрықша ерекшелігі 
объектілердің аумақтық бытыраңқылық және тасымалдау процесі 
қатысушыларының ұйымдастырушылық нысандарының әртиптілігі 
болған кезде, олардың үйлестіруші басқару органдарынан алшақтығы 
болып табылады. Автокөлік кәсіпорны (АКК) үшін, дәстүрлі 
сипаттамаларынан басқа (ЖБ орташа сипатталған саны, автомобиль 
паркінің құрылымы, өндірістік техникалық базаның болуы немесе 
болмауы, тасымалдаудың басымдық түрі: жүк, жолаушылар, аралас), 
қазіргі уақытта ұйымдастырушылық құрылымның икемділігі үстем 
болып табылады.
Осыдан, басқару объекті ретінде АКК үшін, мына айрықша 
ерекшеліктері сипатты деп қолданылады: 
■
ұйымдардың және тасымалдау жүйесі қызмет етуінің
клиенттердің технологиялық процестеріннен тәуелді,
сондай-ақ 
көлік 
процесінің 
олардың 
қызметінің
экономикалық нәтижелеріне әсері (кері байланыс);
■
ұйымдастырушылық 
құрылымы 
элементтері
белсенділігінің және тасымалдауды басқару тиімділігінің
сыртқы жағдайлардан тәуелділігі;
■
олардың жартысында кездейсоқ элементтері бар, көптеген
факторлардың бір уақыттағы әсерімен негізделген
тасымалдау процестерінің серпінділігі мен кездейсоқтығы.
Автокөлік тасымалдауды басқару жеткізуді уақтылылығын 
қамтамасыз ету, көлік жұмысының ырғақтылығын арттыру, көлік 
желісін (КЖ) біркелкі жүктеу мақсатында әртүрлі әдістер мен 
құралдарды пайдаланып, белгілі технология бойынша тасымалдау 
процесіне басқарушы жүйенің мақсатты, жоспарлы әсерін қамтамасыз 
етуден тұрады.
Бұны негізіне ала отырып, автомобиль көлігінде басқарушы жүйені 
оқшауланған басқарушы жүйе ретінде, ал бірнеше көлік түрі және 
жеткізудің бірыңғай басқарушы жүйесінің қосымша жүйесі ретінде, 
экспедиторлық фирмалар өзара әрекет еткен кезде, аралас 
(мультимодальдық) тасымалдауды ұйымдастыру кезінде қарауға 
болады. 
Автомобильдік тасымалдауды басқару процесі кезеңді жүзеге 
асырылғандықтан және салыстырмалы жабық сипатты болғандықтан, 
басқарушы жүйеде кезең басқарыталытн объектінің жай-күйі туралы 
ақпаратты жинау сәтінен бастап басталады. Содан, алынған ақпарат 
шешімдерді тұжырымдау үшін пайдаланылады және соңында, бұл 
шешімдер орындаушыларға дейін жеткізіледі. Басқарылатын объектіде 
жұмыстың жағдайларын өзгертумен жаңа ақпарат түседі және кезең 
қайта қайталанады. Басқарушылық шешімдерді қабылдаудың негізінде 

жүктеу/скачать 6.03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: