Элементар бөлшектер
Тексерген: Курмангалиева В. О.
Орындаған: Данкенова Ф. Г.
Өз құрылымы мен құрамы болмайтын бөлшекті элементар бөлшек дейміз. Бүгiнгi күннiң түсiнiгi бойынша элементар бөлшектерден олардың iшкi құрылымының болмауы талап етiлмейдi. Элементар бөлшектер деп, физика ғылымының қазiргi даму дәрежесiнде бос күйiнде кездесетiн қарапайым бөлшектерден тұрады деп есептеуге болмайтын бөлшектердi айтады. Элементар бөлшектердi кейде субъядролық бөлшектер деп те атайды.
Элементар бөлшектердiң кестесiнде өмiр сүру 10-20с-тан артық болатын элементар бөлшектер жөнiнде деректер келтiрiлген. Ол жердегi бөлшектер олардың массаларының өсу ретiмен келтiрiлген. Мұндағы жеңiл бөлшектер лептондар, ал одан ауырырақтары мезондар, ал ең ауырлары бариондар деп аталады. Мезондар мен бариондар адрондар деп аталатын топқа кiредi. Бұл кестедегi топтардың еш қайсысына кiрмейтiн фотон ерекше тұр.
1930ж Дирак тарапынан бірінші болып заряды нолге тең болмаған
әрбір элементар бөлшектің қарама-қарсы таңбалы зарядқа ие болған
анртибөлшегі барлығы айтылады.
1932ж К. Андерсон тарапынан бірінші антибөлшек болған электронның сыңары табылды. Яғни е+. Олар лептондар отбасына кіреді және массасы электрон массасына тең. Меншікті энергиясы 0,511МэВ спині ½-ге тең.
Бөлшек пен антибөлшек кездесетiн болса жойылып, екi кейде үш фотонға айналады. Бұл құбылысты аннигиляция деп атайды. 1933 жылы Ф. и И.Жолио-Кюри керi процесс – атом ядросының маңындағы гамма кванттан электрон-позитронның тууын байқады. Энергияның сақталу заңы бойынша мұндай гамма-кванттың энергиясы электрон мен позитронның тыныштық энергияларының қосындысынан артық болуы керек.
№
|
Механизм
|
Интенсивтілігі
|
Әсер радиусы м
|
Әсерлесу уақыты с
|
Өзара әсер
|
1
|
Глюондармен (g)
|
10-1-101
|
~10-15
|
~10-23
|
күшті
|
2
|
Фотондармен (γ)
|
1/137
|
∞
|
~10-20
|
Электромагниттік
|
3
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |