Педагогикалық әркеттерге оқытушының жарамдылығы және кәсіби дайындығы

Даярлық ұғымы көзқарастың әртүрлі нүктелерінде қарастырылады. Даярлық ретінде тұлғаның даму деңгейі, уақытша жайдары күйі, қатынасы, әрекетті реттеу механизмі, ерекше ұзақ немесе қысқа уақытта психалық ахуал, тұлға күшінің шоғырландырылуы. Дайындық бейімделу деңгейінде бола алады, бұл – сапа, күй, динамикалық үдеріс.

Педагогикалық әркетке дайындықтың негізгі құрамында тұлға әркетін белсендірудегі түрткілдердің жүргізуші рөліндегі қағида негізделіп, негізгі түрде көрінетін әрекеттің бұл түріне оң қатынас, кәсіби қосымша шеберлік, теориялық және әдістемелік білімдер жатады.

Кәсіби даярлықтың психологиялық, ғылыми-теориялық, практикалық, мотивациялық, бағыттаушылық, еріктік және бағалау дайындықтары түрлері кездеседі.

Жоғарыда көрсетілген құраушылардан өзгелері: психикалық-физиологиялық дайындық, физикалық дайындық.

Дайындық кәсіби әрекет үдерісінде белгілі тәртіпке іштегі бейімдеулерді белгілегендіктен, психикалық күйдің мынандай құрлымдары ажыратылады:

-танымдық, бұл арқылы педагогикалық мәселелерді түсіну, олардң мәнділігін бағалау, нәтижелерін болжау іске асады;

-эмоциялық, педагогтың эмпатиясы, жауапкершілігі сезімімен көрінеді;

- уәждемелік, өзін жақсы жақтан көрсету қажеттілігі, әрекетте жетістікке жетуге талпыну;

- ерікті, күшті жұмылдыру және сенімсіздікке жою.

Дайындықтың жеке деңгейі уақыттың тұрақтылығын әртүрлі сипатымен беріп, күрделі психикалық күй ретінде болады.

Шығармашылық әрекетке психологиялық дайындық күйінің динамикалық құрылымы келесі өзара байланысты, тәуелді элементтерден тұрады:

• 
  шешімдерді қойлған тапсырманы орындауға әкелетін мақсаттарды сезіну;
  
• 
  бұрынғы мәні ұқсас тапсырмалар шешіміне байланысты тәжірибе өзектілігі, жоспарланатын әрекеттер жүзеге асатын шынайы шарттар бағасы;
  
• 
  болатын әрекет шарттарының нақты бағасы және қолдағы тәжірибе негізінде тапсырмаларды шешудің оңтайлы әдістерін анықтау;
  
• 
  мақсатқа жетуде өзін сендіру, эмоциялық ерікті, ақыл-ой ресурстарынжұмылдыру.
  

Педагогикалық – психологиялық дайындықтың бүтіндей жүйесінде екі түрі бар:

1. Ұзақ уақыттық дайындық әртүрлі жағдайларда әрекетті табысты орындауға мүмкіндік беретін жеке сапалар жүйесін ұсынады.Оның құрамы, педагогтік әрекетке үйрену қатынасы; кәсіпке парапар талаптардың сипатты түрлері, қабілеттері, уәждемелік, кәсіпке сәйкес білімдер, дағдылар, шеберліктер.

2. Жағдайлық дайындық – өз берімен емес, сыртқы әрекет құрылымымен тығыз байланысты туындайтын тұлғаның белсенді әрекетті күйі арқылы жүзеге асатын педагогикалық әрекет сипаттамасы.

Педагогикалық әрекетке кәсіби дайындық көрсеткіштерінің жүйесі дайындалды. Оған енетіндер:

• 
  педагогикалық әрекеттің қажеттілік мен уәждемесінің мазмұны, мамандықтың мәні жайындағы білім дәрежесі;
  
• 
  педагогикалық әрекет нәтижесіне деген жауапкершілікті сезіну дәрежесі;
  
• 
  тұлғалық кәсіби маңызды қасиеттер, білім, білік, дағдыларды белсендіру дәрежесі;
  
• 
  педагогикалық әрекетке әлеуметтік тұрақтылық сапасы, кәсіби қызығушылығының тұрақтылығы.
  

1. 
   Оң мән мен апеллясы тән.Педагог назары оқытылатын пән мақмұнына бағытталған. Бұл деңгей бойынша материалды жақсы білсе, оқушылардан жақсы нәтиже алады;
   
2. 
   Төмен кәсіби деңгей: педагогтің жекелей педагогикалық іс-әрекеттерінен анықталады, алайда олардың арасындағы байланыс негізінде елеусіз қаады.Оқытушы бақылау жолымен алынған жеке деректер туралы толық емес ақпаратпен әрекет жасайды.
   
3. 
   Жағдайлы деңгейде оқытушы педагогтік құбылыс мәнін түсініп , есебін табуға тырысады.Оқушылардың танымдық белсенділігін ұстану талпынысы өзін көрсеткендерге негізделу арқылы көрінеді;
   
4. 
   Үлгілеуші алдындағы деңгей. Құбылыстардың өзара байланысты мен өзара тәуелділігін анық түсіну, оларды орнатуға тырысу;
   

5. 
   Үлгілеуші деңгейде педагог себеп-салдар байланысын белгілейді, педагогтік әсердің құралдарын дұрыс таңдағандықтан, студенттер жоғары танымдық белсенділікпен ерекшеленіп, оқу оқу үдерісінде шығармашылық тапсырмалар алады.
   

Кәсіби әрекет көбінесе қойылған талаптарға адам өз жеке ерекшеліктерімен сәйкес келгенде табыстыжүзеге асады:

• 
  мақсатты, олар жалпы талаптар түрінде берілуі мүмкін; олар әлеуметтік – объективтік және бір нысанға тән (субъектілік) болуы да мүмкін;
  
• 
  еңбек пәні, т.б. субъект ерекшелейтін үдерістер, қасиеттер, белгілердің өзара байланысы жинағы; өз кәсібінің жеке саласында, белгіленген еңбек бекетінде тежірибелі немесе ойша жүзеге асатын үдерістер, құбылыстар , нысандардың өзара қатынасты мен қасиеттері жүйесі;
  
• 
  еңбек құралы маманға мақатына сай еңбек пәнімен әрекеттесуге мүмкіндік береді.