Пән бағдарламасының титулдық (syllabus)

6. Дәріс сабақтарының мазмұны

Тақырып 1. Кіріспе

Оқу пәнінің зерттеу объектісі ХХ ғасыр және қазіргі заман мәдениеті болып табылады. Оқу пәнінің нысанасы ХХ ғасыр мәдениетінің динамикасын, негізгі ағымдарын, бағыттарын зерттеу, қазіргі заман мәдениетінде мәдени құндылықтардың қалыптасу ерекшеліктерін зерттеу. ХХ ғасыр мәдениеті мен қазіргі заман мәдениетін көркемдік және философиялық өзіндік түрдің жаңа және бұрын белгісіз болған типтері, өнердің техникалық түрлері, негізгі ғылыми теориялар ерекшелендіріп тұрады. ХХ ғасыр және қазіргі заман мәдениетінің құрылымы мен типологиясында өнер түрлерінің жойылуы мен «маргинализациясы» анық көрінеді. Қазіргі жағдайда өзін ерекше көрсететін мәдениеттің бірі - бұқаралық мәдениет, ол техника жетістігі мен коммуникация технологиясына сүйенуімен ерекшеленеді. ХХ ғасыр және қазіргі заман мәдениеті авангардизм, модернизм және мәдениет дегуманизациясы дәуірлерінің орталық парадигмасының өзіндік комбинацияларының нәтижесі ретінде көрініс тапты.

«Қазіргі заман мәдениеті» пәні өзі туралы аңыздарды жоққа шығаруға, «мимесис» пен ‰йлесімділік империативтерін жоюға қабілетті қайсар-сыни, қиратушы «Эго» модельдерін құрастыруды іске асырады. «Қазіргі заман мәдениеті» курсының пәндік саласын зерттеу барысында студент рационалды, терең ойлайтын субъектілердің метафизикасын сынау мен деконструкциялауда постклассикалық және классикалық емес философияның рөлі туралы біле алады. «Қазіргі заман мәдениеті» пәні қазіргі заман мәдениетінің динамикасын қайта құрастыруда ғана маңызды рөл атқармайды, ол сондай-ақ студенттерді ХХ ғасыр мәдениеті дамуының негізгі сатыларымен таныстырып, қазіргі заман мәдениетінің негізгі формаларының орны мен рөлін анықтауға, осы заман мәдениетінің көркемдік-эстетикалық жүйелерінің және мәдени практикасының ерекшелігі туралы түсінік беруге көмектеседі.

«Қазіргі заман мәдениеті» пәнін оқу басқа мәдениеттанулық және гуманитарлық пәндердің ішінен беделді орын алады, себебі ол қазіргі заман мәдениеті ұғымының әлем мен адамзаттың ғылыми, эстетикалық, философиялық мәнін түсініп, ұғынудың интегративті процесіндегі құбылыстар мен фактілердің біртұтас жүйелік бірлігі ретінде қалыптасуына әсерін тигізеді. «Қазіргі заман мәдениеті» пәнін оқыту студенттердің көркем мәтінге мәдениеттанулық сараптама жасай білу, ХХ ғасырдың көркемдік-эстетикалық ағымдарын жүйелей білу және оларды қазіргі дәуір мәдениетінде болып жатқан эпистемологиялық өзгерістермен байланыстыру дағдысын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Қазіргі заман мәдениетін оқытудың негізгі әдістері – синхрония және диахрония әдісі, мәдени релятивизм әдісі, тарихи әдіс, контент-анализ әдісі және т.б.

Тақырып 2. ХХ ғасырдығы мәдениет пен өркениет тағдырлары

ХХ ғасыр мәдениетіндегі тоқыраудың қайнар көздері және «эпистеманың» ауысуы Картезиандық адам типінің тоқырауы мен мәдениет дегуманизациясы нигилизм философиясының мұрасы ретінде. Құдай және адам «өлімі» философиясының эсхалогиялық дискурсі. С. Кьеркегор, А. Шопенгауэр, Ф. Ницше философиялары классикалық мәдениеттің тарихилығы, рационалдылығы, антропологизміне және батыстық өркениет моделіне сын ретінде. ХХ ғасыр басындағы әлеуметтік-мәдени орта. Ғасыр басының мәдени авангарды. Осы кезең мәждениетіндегі философиялық-теориялық және көркемдік-эстетикалық қозғалыстаро. ХХ ғасыр басындағы мәдениет қайраткерлерінің көркем-эстетикалық манифестері.

Модерн және реализм: эпистемалар мен эстетикалық құндылықтардың ауысуы. Позитивизм және модернизм. Декаданс және гуманистік оптимизм. Соцреализмнің көркемдік әдісі. Тоталитарлық қоғамдардың мәдениеті. Әлеуметтік ортаның модернизациясы және модерн мәдениеті. Модернизмнің теориялық және философиялық негіздері. А. Бергсонның интуитивизмі. Э. Кассирердің рәміздік формалар философиясы.

Тақырып 3. ХХ ғасыр мәдениеті және әлемнің Батыстық моделі

ХХ ғасырдағы Батыс Еуропаның мәдениеті құндылықтардың батыстық жүйенің мұрагері ретінде. Құндылықтардың батыстық жүйесінің негізгі паттерндері. Әлемнің батыстық моделі және оның мағына қалыптастыратын бірлігі. Адамның ерікті, шығармашыл жан ретінде қалыптасуы әлемнің Батыстық моделінің орталық оқиғасы ретінде. Әлемнің батыстық моделінің негізгі идеялары. Шығармашылық субъективтілік туралы идея, сызықтық идеясы, бір қалыпты дамушы жүйелердің заңдылық, тұрақтылық идеясы. Мәдениет құндылықтар жүйесі ретінде және рух эстафетасының векторы ретінде, Ф. Ницшенің нигилизм теориясындағы батыс өркениетінің «соңғы апатын» жете түсіну. Ф. Ницше «Құндылықтарды қайта бағалау». Құдайға, Адамға, ақылға сенімнің жойылуы әлемнің Батыстық моделінің құндылықтар жүйесінің құлауының негізі ретінде. ХХ ғасырдағы негізгі жаңа кезеңдік дүниетанымдық құрылымдардың өзгерісі. Мәдениеттің тұлғасыз, рухсыз қалыптасуы. ХХ ғасыр мәдениеті «құндылықтарды қайта бағалау» мәдениеті ретінде.

Тақырып 4. ХХ ғасыр мәдениеті мәдениеттанулық ойлар айнасында

Н. Данилевский, О. Шпенглер философияларындағы апаттылықты жете түсіну. Тарихилықты, антропологизмді, рационализмді, тарихи прогрессизмді сынау. Еуропалық тоқырау техногенді өркениет тоқырауы ретінде. ХХ ғасыр мәдениеті рационалистік және гуманистік құрылымдардың тоқырауы ретінде. Кері құбылыстарды жеңу және ренессанстық, ағарту мәдениетінің дәстүрлі құндылықтарын сақтау, тоқырау жағдайынан шығу шарты ретінде (А. Вебер, Х. Ортега-и-Гассет).

Тақырып 5. ХХ ғасыр мәдениетінің тоқырауы «гумандылықтың жоғалуы» ретінде

ХХ ғасыр мәдениетінің тоқырауы «гумандылықтың жоғалуы» ретінде (Р. Гвардини). «Адамгершілік сезім қасіретінің тапшылығы – «гумандылықтың жоғалуы» симптомы ретінде. ХХ ғасыр мәдениетінің ақырзаманы - «эзотерикалық ізденістердің жандануының» шарты ретінде. Тақырыптың өзектенуі: мәдениеттің жоғалуы немесе оның жаңаруының бастамасы. П. Сорокин мәдениеттің дамуындағы өтпелі жағдай ретінде батыс мәдениетінің тоқырауы жөнінде. Батыс футурологиясының қалыптасуы. «Рим клубының» қызметі. «Рим клубының» негізгі мәселелері. Жаһандық модельдеу «Рим клубының» негізгі мәселесі ретінде. «Рим клубы» зерттеулерінің негізгі бағытары.

Тақырып 6. Батыс мәдениетінің техногендік сатысы

Ч. Сноу және оның мәдениеттің екі типі жөніндегі теориясы. Сциентизм және антисциентизм. ХХ ғасырдағы батыс қоғамындағы техника феномені. Техникалық сфера: субъективтілік мәселелерімен, субъективтіліктің жаңа өмірлік типтерінің қалыптасуымен байланыс. Ғылыми-техникалық мәдениеттің жаңа типінің қалыптасуы. Ғылыми-техникалық дамудың ақпараттық аспектісі. Рационалды құрастырудың доминантасы. Адам жасалған техникалық әлемнің бөлігі ретінде. М. Хайдеггердің техника философиясы және техниканың өнер түрлеріне әсері. Техника мәдениеттің негізгі параметрі ретінде. Технологиялық құрастырулардың негізгі сатылары. ХХ ғасыр батыс мәдениетіндегі ғылым феномені. ХХ ғасырдағы ғылымның негізгі жетістіктері. Ғылыми-техникалық төңкеріс феномені. Ғылыми-техникалық прогресстің негізгі әлеуметтік салдары. Компьютерлік төңкеріс – Адам бейнесінің, кейпінің және оның бос уақытының сапалы өзгеруі. Компьютерлік ойындар әлемі. Компьютерлік технология әлеміндегі адамның аддиктивті іс-әрекеті.

Тақырып 7. ХХ ғасыр батыс мәдениетіндегі философия феномені

ХХ ғасыр батыс мәдениетіндегі классикалық емес философияның қалыптасуы. Психоанализ және оның ХХ ғасыр рухани мәдениетіне әсері. Мәдениеттің иррационалдығы келіспеушілігі мәселесі. Франкфурттық мектеп философиясы және адам мен батыс қоғамының «біркештілік» проблематикасы. Ғылыми-техникалық рационалдылық батыс мәдениетінің феномені ретінде. Батыс мәдениеті қоғамындағы жатсыну және затқа айналдыру феномені. Ғылым философиясы және ғылыми білім мәселесі. Ғылым және метафизика демаркациясы мәселесі. Философия беделін қайта ұғыну. Философия рөлі мен қызметінің өзгеруі. Білім сциентизациясы мәселесі. Структурализм ХХ ғасыр Батыс философиясындағы басты ағым ретінде. Структурализм және семиотика пәнаралық ғылыми бағыттар ретінде. Мәтіннің структуралистік түсінігі. Структурализм генезисі. Структуралық лингвистика ХХ ғасырдың философиялық-теориялық парадигмасының қайнар көзі ретінде. Фердинанд де Соссюр және оның «Жалпы лингвистика курсы». Орыс формальді мектебі. Прага линвистикалық үйірмесі. Француз структурализмі. М. Фуко және оның билік пен білім контаминациясы мәселесі. Сэпир және Уорфтың лингвистикалық қатыстылық теориясы. Мәскеу және Тартустық семиотика мектебі.

Тақырып 8. ХХ ғасырдағы көркемдік практиканың негізгі бағыттары

Импрессионизм, абстракционизм, символизм, акмеизм, экспрессионизм өнерінің сипаттамалық белгілері. Модерн және авангард ұқсастық пен айырмашылық аспектісінде. Авангард көркемдік және технологиялық эксперимент ретінде. Авангард иституализациясы. Әлеуметтік прагматика аспектісіндегі авангард мәдениеті. Көркемдік авангардтың негізгі бағыттары. Футуризм. Абсурд театры. ХХ ғасыр өнеріндегі жаңа бағыттың қалыптасуы. Абстракционизм өмірден көркемдік шеттену формасы ретінде. Абстракционизмнің көркемдік бастаулары (нышандары). Абстракционистік өнердегі негізгі бағыттар. Поп-арт жаңа реализм ретінде. Поп-арт өнеріндегі ақиқатқа қатынас. Поп-арттың түрлері. Поп-арт «топ адамының» өнері. Поэзия мен әдебиеттегі сюрреализм. Бейнелеу өнеріндегі сюрреализм. Сюрреалистік эффектілер. Экзистенциализм көркемдік-философиялық, мәдени бағыт ретінде. Экзистенциализмнің орталық міндеті. Экзистенциализмнің негізгі мәселелері. Экзистенция рефлексияның басты тақырыбы ретінде, антисциенттік бағыт. Адам тіршілігінің абсурдтылығы. Еркіндік мәселесі.

Тақырып 9. Ақпараттық қоғам және бұқаралық мәдениет

Зерттеулер мен стратегиялардағы өзгерістер: қарқынды және баяу экономикалар жүйесі (Э. Тоффлер). Ақпараттық қоғам теориясы (Е. Масуда). Ақпараттық мәдениеттің қалыптасуы. Бұқаралық урбанизация және адамның кескінсізденуі. Символикалық капитализмің қалыптасуы. Ақпарат тауа ретінде. Ақпараттық техникалар мен технологиялар. Адамды құрастыру. Бұқаралық адам әлеуметтік манипуляция объектісі ретінде. Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы аңыздардың таралымы. Деромантизация және дегероизация адамгершілік қатынастардың дегуманизациясының негізі ретінде. Постмодернизм және бұқаралық адам. Адам атомизациясы және адам деиндивидуализациясы. «Шоппинг» бос уақыт формасы ретінде. Бұқаралық мәдениеттегі жыныс девальвациясы. Бұқаралық мәдениет мифтері симулякрдің түрі ретінде. Бұқаралық адам ақпараттық қоғамның жемісі ретінде. Адамның тотальді «пассивизациясы», оның дебилизациясы және примитивизациясы. Бұқаралық адам «басқарылатын жан» ретінде. Бұқаралық мәдениет қоғамның мәдени өмірін ұйымдастырудың, жасаудың кешенді формасы ретінде. Адамның ойлау қабілетіне теледидар мен компьютерлердің әсері. Импульсивті жауап берудің қалыптасуы. Шығармашылық ой деформациясы және креативтіліктің төмендеуі. Бұқаралық мәдениеттің әлем суретін қалыптастыруы. Китч - мәдени символика вульгаризациясының формасы ретінде.

Жарнама бұқаралық мәдениет феномені ретінде. Жарнаманың мәдениеттанулық сараптамасының ерекшелігі. Жарнама генезисі мәдениет феномендері ретінде. Жарнама фантастикалық кеңістік, «ертегілік карнавалдық салтанатты шеру» формасы ретінде. Левинсонның жарнамаға берген сипаттамасы. Жарнаманың бұқаралық мәдениетке әсері. Бұқаралық мәдениет және жарнама «символдық» конструктор ретінде. Музыка бұқаралық мәдениеттің объектісі ретінде. Тұтынылатын музыкалардың қалыптасуының қайнар көздері. Музыкалық өнердегі тұтынылатын тенденциялардың дамуы. Музыка және бұқара адамы. «Шлягер» тұтынылатын музыканың атомды бірлігі ретінде. «Джаз» көңіл көтеру формасы ретінде. «Мюзикл» «театрландырылған» көңіл көтеру формасы ретінде. «Поп-музыка». Фотосурет және киноматограф. Кино бұқаралық мәдениет феномені ретінде. Қазіргі қоғам мен мәдениеттегі кино. Кино бұқаралық құбылыс ретінде. Кино бұқаралық коммуникация түрі ретінде. Кино және оның коммерциялануы. Кино ерекше мәтін ретінде. Киноның семиотикалық кеңістігі. Киноның манипулярлы сипаты. Қазіргі мәдениет пен қазіргі қоғамдағы теледидар, және оның дамуы. «Теле-дәуірдің» негізгі сипаттары. «Зэппинг» спутниктік және кабельді теледидардың таралуының нәтижесі ретінде.

Тақырып 10. Постмодернизм мәдени ағым ретінде

Постмодернизм мәдени ағым ретінде: философия, эстетика, өнер және гуманитарлық ғылымдар. Постмодернизмнің философиялық-эстетикалық негіздері. «Постмодернизм» терминінің тарихв. Постмодернизмнің қалыптасуының негізгі дәуірлері. Интеллектуалды әрекеттің жаңа ережелері. Постмодернимзнің авангардттан айырмашылығы. Ойлаудың классикалық категориялылығынан бас тарту. Постмодернизмнің әмбебапты гуманизмі. Постмодерн эстетикасының өзіндік ерекшелігі. Постмодернизм практикасы. Постструктурализм мәдени шығармашылықты ұғынуға және мәдениеттің мәтіндерін интерпретациялауға философиялық-әдіснамалық қадам ретінде. Уақиғалық және маргиналдылық постмодернистердің философиялық ізденістерінің тақырыбы ретінде. Ж. Делездің «қалау философиясы». Ж. Бодрийардың «ынтық философиясы». Ж. Дерриданың «деконструкция философиясы».

Тақырып 11. Қазіргі Жапония мәдениеті

Жапония мәдениеті «азиаттық мәдениет мұражайы» ретінде (К. Окакура). Жапония мәдениетінің уникалдылығы. Жапония мәдениетінің негізгі құндылықтары. Жапонияның мәдени архетиптері. Жапондықтардың мәдени бейімделгіштігі. «Самурай рухы» және елдің модернизациясы. Мәдени дәстүрлер мен жаңалықтары. «Жапондық керемет» феномені. Әлемнің конфуцийлік моделі және «жапондық капитализм» феномені. ХХІ ғасыр «Тынық мұхит» ғасыры ретінде. Қазіргі Жапон мәдениетінің жаңа «тынықмұхит моделінің» мәдени өзгерістері мен қалыптасуындағы орны мен рөлі. «Мәдени жабықтылық» және «мәдени ашықтылық» (Д. Икэда). Мәдениет экспансияның «әсерлі құралы» ретінде. Тұлғаның жаңа типі. Мәдени бірегейлік мәселесі. Мәдени бірегейлікті сақтау қиыншылықтары. Мәдениет коммунитарлығының феномені. Жапония мәдениетіндегі постмодернистік жағдай.

Тақырып 12. Қазіргі Қытай мәдениеті

Қытай мәдениетінің уникалдығы және модернизация, вестернизация үрдістері. Мәдени дәстүрлер мен новациялар, «өзіңдікі» мен «өзгенікі» қатынастарының сәйкес баламасы. Қазіргі Қытай мәдениетінің құндылықтар жүйесі. Конфуцийлік құндылықтар мен Қазіргі Қытай мәдениеті. Қытай мәдениетінің монолиттілігі және басқа да мәдениеттермен сұхбаты. Қытай мәдениетінің мәдени бейімделгіштігі. Легизм идеологиясы және Қытайдағы қазіргі замандық үрдістер. Рух, ата-баба культінен білім, оқу және ғылым культіне. Білім беру мәдениеті тұлғаның әлеуметтік мәртебелігін іске асыру формасы ретінде. Қытайдың дәстүрлі мәдениетінің «рәсімділігі» және батыстық модель. Бұқаралық мәдениеттің «американдандырылуы» және либералды құндылықтар.

Тақырып 13. Араб Шығысының мәдениеті

Араб Шығысының мәдениеті және исламның діни идеологиясының көтерілуі. Ислам әлемі және «прогрессизм» идеологиясы. Жер бетіндік пен сакралдықтың ұстанымдық бөлінбестігі. Араб әлемінің өмір сүру бейнесіндегі ислам дінінің тамырлануы. Дәстүрлі мұсылмандық жүйе: корпоративтілік, рухани туыстық және қоғамдастыққа деген бағдар. Араб әлемі мәдениетінің өзіндік санасы және әлемнің батыстық моделі. Мұсылман қоғамының өзіндік болмыстылығы. Ислам діні контексіндегі әлемнің мәдени моделі. Ислам мәдениетінің паттерндері. Құранның негізгі құндылықтары мен араб елдерінің қазіргі замандық мәдениетіндегі модернистік тенденциялар. Мұсылмандық дәстүрлер мен қазіргі замандық мәдени үрдістер. Исламдағы діни-жаңартушылық үрдістері мен Батыстың ғылыми-техникалық жетістіктерін игеру мәселелері.

Тақырып 14. АҚШ мәдениеті

Әлеуметтік мифология мен американдық мәдениеттің қалыптасуы. Американдық миф және американдық мәдениеттің өзіндік ерекшелігі. Америка халқының миссионерлік жаратылысы. «Американдық арман». Американдық мәдениет «мәдениеттердің балқыту қазаны» ретінде. «Ақ қауымдастықтың» синкреттік мәдениеті. АҚШ-тың қазіргі замандық мәдениетіндегі плюрализм мен децентрализациясы ұстанымдары. «Нәсілдік-этникалық қауымдастықтың мозаикасы» қазіргі замандық АҚШ мәдениетінің моделі ретінде (Д. Холлинджер). Мәдениеттер интеграциясы. Динамикалық-калейдоскоптық мозаикалық американ қоғамы мен мәдени әрт‰рлілік. Субмәдениет феномені. Бұқаралық мәдениет пен әлеуметтік архетиптер. Американ қоғамындағы ақпараттық үрдістер мен бұқаралық мәдениет.

Тақырып 15. Қазіргі Қазақстан мәдениеті

Мәдени идентификация мәселелері. Апокалипсис аясындағы мәдени регресс. Бұқаралық мәдениет практикасы. Мәдениеттің коммерциялануы.

7. Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

Тақырып 1. Кіріспе

1. 
   Оқу пәнінің зерттеу объектісі ХХ ғасыр және қазіргі заман мәдениеті болып табылады.
   
2. 
   Оқу пәнінің нысанасы ХХ ғасыр мәдениетінің динамикасын, негізгі ағымдарын, бағыттарын зерттеу, қазіргі заман мәдениетінде мәдени құндылықтардың қалыптасу ерекшеліктерін зерттеу.
   
3. 
   «Қазіргі заман мәдениеті» пәнін оқу басқа мәдениеттанулық және гуманитарлық пәндердің ішінен беделді орын алады.
   

1. 
   ХХ ғасыр мәдениетіндегі тоқыраудың қайнар көздері және «эпистеманың» ауысуы
   
2. 
   Картезиандық адам типінің тоқырауы мен мәдениет дегуманизациясы нигилизм философиясының мұрасы ретінде.
   
3. 
   Құдай және адам «өлімі» философиясының эсхалогиялық дискурсі.
   

1. 
   ХХ ғасырдағы Батыс Еуропаның мәдениеті құндылықтардың батыстық жүйенің мұрагері ретінде.
   
2. 
   Құндылықтардың батыстық жүйесінің негізгі паттерндері.
   
3. 
   Әлемнің батыстық моделі және оның мағына қалыптастыратын бірлігі.
   

1. 
   Н. Данилевский, О. Шпенглер философияларындағы апаттылықты жете түсіну.
   
2. 
   Тарихилықты, антропологизмді, рационализмді, тарихи прогрессизмді сынау. Еуропалық тоқырау техногенді өркениет тоқырауы ретінде.
   
3. 
   ХХ ғасыр мәдениеті рационалистік және гуманистік құрылымдардың тоқырауы ретінде.
   

1. 
   ХХ ғасыр мәдениетінің тоқырауы «гумандылықтың жоғалуы» ретінде (Р. Гвардини).
   
2. 
   «Адамгершілік сезім қасіретінің тапшылығы – «гумандылықтың жоғалуы» симптомы ретінде. ХХ ғасыр мәдениетінің ақырзаманы - «эзотерикалық ізденістердің жандануының» шарты ретінде.
   
3. 
   Тақырыптың өзектенуі: мәдениеттің жоғалуы немесе оның жаңаруының бастамасы.
   

1. 
   Ч. Сноу және оның мәдениеттің екі типі жөніндегі теориясы.
   
2. 
   Сциентизм және антисциентизм. ХХ ғасырдағы батыс қоғамындағы техника феномені.
   
3. 
   Техникалық сфера: субъективтілік мәселелерімен, субъективтіліктің жаңа өмірлік типтерінің қалыптасуымен байланыс.
   

1. 
   ХХ ғасыр батыс мәдениетіндегі классикалық емес философияның қалыптасуы.
   
2. 
   Психоанализ және оның ХХ ғасыр рухани мәдениетіне әсері. Мәдениеттің иррационалдығы келіспеушілігі мәселесі.
   
3. 
   Франкфурттық мектеп философиясы және адам мен батыс қоғамының «біркештілік» проблематикасы.
   

1. 
   Импрессионизм, абстракционизм, символизм, акмеизм, экспрессионизм өнерінің сипаттамалық белгілері.
   
2. 
   Модерн және авангард ұқсастық пен айырмашылық аспектісінде. Авангард көркемдік және технологиялық эксперимент ретінде. Авангард иституализациясы.
   
3. 
   Әлеуметтік прагматика аспектісіндегі авангард мәдениеті.
   

1. 
   Зерттеулер мен стратегиялардағы өзгерістер: қарқынды және баяу экономикалар жүйесі (Э. Тоффлер).
   
2. 
   Ақпараттық қоғам теориясы (Е. Масуда). Ақпараттық мәдениеттің қалыптасуы.
   
3. 
   Бұқаралық урбанизация және адамның кескінсізденуі.
   
4. 
   Жарнама бұқаралық мәдениет феномені ретінде.
   
5. 
   Жарнама генезисі мәдениет феномендері ретінде.
   
6. 
   «Мюзикл» «театрландырылған» көңіл көтеру формасы ретінде.
   

1. 
   Постмодернизм мәдени ағым ретінде: философия, эстетика, өнер және гуманитарлық ғылымдар.
   
2. 
   Постмодернизмнің философиялық-эстетикалық негіздері. «Постмодернизм» терминінің тарихв.
   
3. 
   Постмодернизмнің қалыптасуының негізгі дәуірлері. Интеллектуалды әрекеттің жаңа ережелері. «деконструкция философиясы».
   

1. 
   Жапония мәдениеті «азиаттық мәдениет мұражайы» ретінде (К. Окакура).
   
2. 
   Жапония мәдениетінің уникалдылығы.
   
3. 
   Жапония мәдениетінің негізгі құндылықтары.
   

1. 
   Қытай мәдениетінің уникалдығы және модернизация, вестернизация ‰рдістері.
   
2. 
   Мәдени дәстүрлер мен новациялар, «өзіңдікі» мен «өзгенікі» қатынастарының сәйкес баламасы.
   
3. 
   Қазіргі Қытай мәдениетінің құндылықтар жүйесі.
   

1. 
   Араб Шығысының мәдениеті және исламның діни идеологиясының көтерілуі.
   
2. 
   Ислам әлемі және «прогрессизм» идеологиясы.
   
3. 
   Жер бетіндік пен сакралдықтың ұстанымдық бөлінбестігі.
   

1. 
   Американдық миф және американдық мәдениеттің өзіндік ерекшелігі.
   
2. 
   Америка халқының миссионерлік жаратылысы. «Американдық арман». Американдық мәдениет «мәдениеттердің балқыту қазаны» ретінде.
   
3. 
   «Ақ қауымдастықтың» синкреттік мәдениеті.
   

1. 
   Мәдени идентификация мәселелері.
   
2. 
   Бұқаралық мәдениет практикасы.
   

Тақырып 1 Кіріспе

Сұрақтарға жауап беру:

1. 
   Оқу пәннің зерттеу Оқу пәннің заты бұқаралық мәдениеттің
   
2. 
   «Бұқаралық мәдениет теориялары» пәні студенттерге бұқаралық мәдениеттегі негізгі рәміздер мен мифтердің орны мен рөлін анықтауға,
   
3. 
   Қазіргі заман мәдениетін зерттеулердің негізгі тәсілдері – диахрония мен синхрония, мәдени релятивизм тәсілі, тарихилық тәсілі, контент-талдау тәсілі, және т.б.
   

Сұрақтарға жауап беру:

Доклад жазуға тақырыптар:

1. 
   Мәдениеттің алып сатарлықтану феномені.
   
2. 
   Х.Ортега-и-Гассет және оның бұқаралық қоғам туралы айқындамасы. «Восстание масс» шығармасы және бұқаралық мәдениеттәң талдауы.
   
3. 
   Бұқаралық адамның негізгі сипаттамасы.
   
4. 
   Бұқаралық мәдениет бұқаралық адамның мәдениет ретінде.
   
5. 
   Х.Ортега-и-Гассеттің «Дегуманизация искусства» еңбегін талдау және оның бұқаралық мәдениетті теоретикалық талдау үшін маңыздылығы.
   
6. 
   О.Хаксли және оның «Искусство и банальность» деген мақаласы. Бинарлық оппозиция. П.Бурдье зерттеулерінде бұқаралық мәдениетпен элитарлық мәдениет. Мәдени диспозиция және мәдени хабардарлық.
   

Сұрақтарға жауап беру:

1. 
   Структурализм және мәдени құбылыстардың талдауының негізгі қағидалары. Бұқаралық мәдениеттің структуралистік зерттеулері. У.Эконың
   
2. 
   Я.Флемингтің Джеймс Бонд туралы романының семиотикалық талдауы. Инвариантты ережелерді анықтау.
   
3. 
   Бұқаралық өнер қарапайым примитивизм ретінде.
   

Дәріс пен тәжірибелік сабақтарға қатысу 0-100 балл бағаланады

12. Студенттердің білімін тексеру критерилері

Пәннің игерілуі жыл өткен мәліметті құрайтын аралас түрде (тест+ауызша) өтетін емтиханмен аяқталады. Емтиханға жіберу шарты ретінде бағдарламада қарастырылған барлық тапсырмалардың орындалуы міндетті шарт ретінде қарастырылады.

Әрбір тапсырма 0-100 балл негізінде бағаланады.

Жіберу рейтингісі ағымдағы сабақтардағы барлық тапсырмалардың орындалуының (дәрістерге қатысу, үй тапсырмалары, МӨЖ бойынша тапсырмалар, тәжірибе бойынша тапсырмалар және т.с.с., өтпелі бақылау) орташа арифметикалық жиынынан анықталады.

Қорытынды бақылауға (ҚБ) жұмыс оқу бағдарламасының (барлық зертханалық жұмыстардың, МӨЖ бойынша жұмыс пен тапсырмалардың орындалуы мен тапсырылуы) барлық талаптарын орындаған және жіберу рейтингісін алған (50 баллдан кем емес) магистранттар жіберіледі.

Әрбір пән бойынша магистранттардың білім жетістіктерінің деңгейі (оның ішіндеМЕ қорытынды бақылау түрі бар пәндер бойынша да) қорытынды бағамен (Қ) анықталады. Ол МБ мен ҚБ (емтихан, дифференциалды есеп немесе курстық жұмыс/жоба) бағаларынан олардың таразылық үлестерін (МБТҮ мен ҚБТҮ) ескере отырып есептелінеді.

Қ = МБ*0,6 + ҚБ*0,4

Таразылық үлестер жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және де МБ үшін 0,6-дан артық емес, ал ҚБ үшін 0,3-тен кем емес болуы тиіс.

КЖ/КЖ комиссия алдында қорғалады. Баға көрсетілген білімге сәйкес және жетекшінің түйіндемесін есепке ала отырып қойылады.

Пән бойынша қорытынды баға тек егер де жіберілу рейтингісі бойынша және де сонымен бірге қорытынды бақылауы бойынша жағымды бағаларға ие болған кезде ғана есептелінеді. Қорытынды бақылауға себепсіз жағдайлармен келмеу «қанағаттанарлықсыз» бағасына сәйкес келеді. Емтихан мен аралық аттестацияның қорытындысы магистарнттарға сол күні немесе егер де жазбаша емтихан күннің екінші жартысында өткізілген жағдайда екінші күні хабарландырылады.

Магистранттың межелік бақылау (рейтингі) мен қорытынды емтихандағы білімінің қорытынды бағасының дұрыс есептелуі мақсатында олар пайыздық мөлшерде 0-ден 100%-ға дейінгі аралықта бағаланады.

Межелік бақылаудың бағасы ағымдағы бағалар мен межелік бақылаудың бағасынан есептелінеді.

Магистранттардың білімін бағалау.

Әріптік жүйе бойынша бағалау	Баллдардың сандық эквиваленті	Пайыздық мазмұны	Дәстүрлі жүйедегі баға
A	4,0	95-100	Өте жақсы
A-	3,67	90-94
B+	3,33	85-89	Хорошо
B	3,0	80-84
B-	2,67	75-79
C+	2,33	70-74	Қанағаттанарлық
C	2,0	65-69
C-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D	1,0	50-54
F	0	0-49	Қанағаттанарлықсыз

13. Оқытушының талаптары, саясаты мен рәсімі

Әрбір студент сабақтың барлық түріне қатысуға міндетті, топтың тақырыпты таллқылауында белсенділік танытып, өз курстарыныңыздық қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. Сабақта өзін-өзі устаудың алгиақтығына шара қолданылыды, типті аудиториядан қуылғанға шейін. Мен сіздерден мына талаптардың орындалуын талап етемін: сабақ барысында ұялы телефондар сөндірілсін, аудиторияға сырт киімен кірмеу, университеттің ішкі ережесін бұзбау.

Сабақтың жібергендерге мен мынадай айыптық санкция белгілеймін; белгісіз себептермен дәріс, тәжірибе сабақтарына қатысқапағандардан 3 балл алынып тасталынады.

Үй тапсырмасын орынағандарға ең жоғарғы сандық 11 балл қойылады, сөннымен қатар тәжірибелік сабақты болмағанға (белгісіз себептермен) – 0 балл, үй тапсырмасы орындалмай қолғандықтан – минус 1 балл. Осы жіберілген сабақтарды магистрант қайыра орындап шыққан жағдайда ең жоғарғы 10 баллдың орнына 5 балл қатылады, алайда тәжірибе сабағында белгілі себептермен қатыса алмай қалған жағдайда 11 балл қоямын. Магистранттардың өздін жұмысы орындалса 1 балл, орындалған жағдайда 0 баллмен өлшенеді.

Әрбір сабаққа дайындық міндетті, берілген тапсырма толығымен оқылуға тиіс. Сіздің дайндығыңыз тәжірибе сабағы барысында сұрақ беру мен тест тапсырмаларын арқылы пәннің әрбір аяқталған тарауы барысында тексеріледі.

Дәрістік және тәжирибелік сабақ барысында белсенділік танытқан магистрант марапатына 3 балл қосылады. Белсенділікке жауап берген магистранттың айтарына қосымша тың материалдар ұсыну.

Егер сіз бақылау шаралары уақытында белгілі себептермен қатыса алмасаңыз, сізге келесі сабақтың барысында қайта өтуіңізге мүмкіндік беріледі, басқаша жағдайда сіз «0» баллға не баласыз.

Семестр барысы 2 мәрелік бақылаудан тұраып тест түрінде өтеді. Тест бақылауы пәннің өтілген тараулары материадарынан беріледі.

14. Әдебиеттер тізімі

Негізгі

1. 
   Маркузе Г. Эрос и цивилизация. Одномерный человек. – М., 2011.
   
2. 
   Московичи С. Век толп. – М., 2010.
   
3. 
   Лебон Г. Психология толп. – М., 2011.
   
4. 
   Ортега-и-Гассет Х. Эстетика. Философия культуры. – М., 2010.
   
5. 
   Руднев В. Словарь культуры ХХ века. – М., 1999.
   
6. 
   Фрейд З. Психология масс и анализ человеческого «Я». – М., 2010.
   

Қосымша

7. 
   Барт Р. Мифологии. – М., 2009.
   
8. 
   Барт Р. Пеномоющие средства. Операция «Астра». «Глубинная» реклама // Мифологии. М., 1996
   
9. 
   Беньямин В. Произведение искусства в эпоху его технической воспроизводимости. М., 1996.
   
10. 
    Бодрийяр Ж. Реклама // Система вещей. М., 1995. Стр. 135-168.
    
11. 
    Бодрийяр Ж. Общество потребления. Его мифы и структуры. М., 2006.
    
12. 
    Гофман А.Б. Мода и люди: новая теория моды и модного поведения. М.,1994; или М, 2000.
    
13. 
    Дебор Ги. Комментарии к Обществу спектакля // Дебор Ги. Общество спектакля. М., 2000.
    
14. 
    Десмонд Дж., МакДонах П. и др. Контркультура и потребительское общество // Массовая культура: современные западные исследования. М., 2005.
    
15. 
    Зиммель Г. Мода // Зиммель Г. Избранное. Т. 2. Созерцание жизни. М., 1996.
    

16. 
    Кавелти Дж. Изучение литературных формул // Новое литературное обозрение. №22. 1996. С.33-65
    
17. 
    Круглов А. Массовая культура // Здравый смысл. – 2009. – № 5
    
18. 
    Костина А.В. Массовая культура как феномен постиндустриального общества. М., 2005
    
19. 
    Левинсон А. Заметки по социологии и антропологии рекламы // Новое литературное обозрение. №22. 1996.
    
20. 
    Лосев А.Ф. Диалектика мифа. – М., 2009.
    
21. 
    Массовая культура. Учебное пособие / К.З. Акопян и др. М., 2004
    
22. 
    Молчанов В.В. Миражи массовой культуры. – Л., 2009.
    
23. 
    Фромм Э. Душа человека. – М., 2010.
    
24. 
    Фромм Э. Анализ человеческой деструктивности. – М., 2010.
    
25. 
    Хоркхаймер М., Адорно Т. Диалектика Просвещения. – М.; СПб, 2010.
    
26. 
    Шапинская Е.Н. Формирование эстетического сознания в контексте современной массовой культуры (некоторые западные теории последних лет) // Современные концепции эстетического воспитания. – М., 2010.
    
27. 
    Эко У. Роль читателя: исследования по семиотике текста. СПб, 2005.
    
28. 
    Эко У. Отсутствующая структура: введение в семиологию. М., 1998.
    
29. 
    Эрнер Г. Жертвы моды. М., 2009.
    

жүктеу/скачать 338.33 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: