ПӘнді меңгертуге арналған әдістемелік нұСҚаулар

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

«Журналистң тіл мәдениеті» пәні бойынша

Журналистика мамандығының студенттеріне арналған

ПӘНДІ МЕҢГЕРТУГЕ АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Құрастырушы:

Журналистика кафедрасының

доценті Р.Д.Ашимбетова

Павлодар

1.1 Тіл мәдениеті туралы түсінік, оның негізгі ұғымдары.

1.2 Қазақ әдеби тілінің бастаулары.

1.3 Тіл мәдениеті курсының мақсаты мен міндеті, зерттеу нысаны және салалары.

1.4 Жазба жаттығуларын орындау
2 тақырып: Сөйлеу тілінің мәдениеті, нормалары.

Дәріс сабағында Сөйлеу тілінің мәдениеті, әдеби тілдің нормаларына ғылыми түсінік беріледі, оның түрлері белгіленеді. Сөйлеу тілі мәдениетінің лайықты қызмет түрлеріне мысалдар келтіріледі. Сөйлеу тілінің этикеті мен әдебі әр түрлі қатынас жағдайлар арқылы жеткізіледі.

Тәжірибелік сабағында төменде көрсетілген сұрақтар бойынша әңгіме қозғалады:

2.1 Тіл мәдениетінің жалпы сипаты.

2.2 Әдеби тілдің нормалары. Тілдік норма мен дағдының өзара қатынасы.

2.3 Қатаң және босаң норма.

2.4 Сөйлеу тілінің этикеті мен әдебі.

2.5 Жазба жаттығуларды орындау.

4.1 Сөз дәлдігі.

4.2 Сөз әсерлігі.

4.3 Тіл байлығы, тазалығы және оның түсініктілігі.

4.4 Сөз талғамы. Жарыспалы, түбірлес сөздер.

4.5 Сөз әдебі

Жазба жаттығуларды орындау

Жазба жаттығуларды орындау

Жазба жаттығуларды орындау

Жазба жаттығуларды орындау

1. Тілдегі қатаң норма дегеніміз не? Норманың қатаң тәртіпке бағынуының негізі неде?

2. Сөз қолданыстағы боаңдық неден өріс алады? Босаң норма қай кезде әдеби тіл нормасына айналады?

3. Қатаң нормадағы сөздер деп қандай сөздерді айтады? Мысалдар арқылы түсінік беріңіз.

4. Босаң нормадағы сөздердің өзіндік белгілерін атаңыз. Кейбір аналитизмдерді (лексикаланған тілкестерді) мағына мәніне қарай орынды қолданбау және тілдік норма туралы айтыңыз.

3 тақырып: Ауызекі сөйлеу тілінің ерекшеліктері. Жұрт алдында сөйлеу әдебі.

4 тақырып: Сөз қолдану мәдениеті. Сөз дәлдігі, әсерлігі, байлығы, әдебі, тазалығы және оның түсініктілігі.

5 тақырып: Шешендік өнер, оның әдеби тіл қызметі аясында алатын орны. Логикалық, психологиялық және коммуникативтік негіздері.

6 тақырып: Сөйлеу тілі түрлері. Лингвопрагматикалық аспектіде олардың принциптерінің көрініс табуы, алғышарттары

7 тақырып: Ғылыми, кәсіби, іскерлік сөйлеу тілі мәдениеті. Арнаулы мақсатта қолданылатын тілдің көп жанрлық қырлары. Арнаулы мәтіндердің синтаксистік құрылымының ерекшеліктері.

8 тақырып: Бұқаралық ақпарат құралдары және сөйлеу мәдениеті. Бұқаралық ақпарат құралдарының қызметінің алуан түрлілік қызметі, айырмашылықтары.

9 тақырып: Қазақ халқының шешендік өнері. Тақырыптық ерекшелігі, құрылымы, қазақ шешендік өнерінің тарихы.

«Журналистің тіл мәдениеті» пәні бойынша

тәжірибелік сабақтардың мазмұны.
1 тақырып «Сөйлеу мәдениеті» ұғымы туралы түсінік.

1. Журналистің коммуникативтік рөлінің арту жолдары.

2. Журналистің сөйлеу стилінің жанрлық, тақырыптық, композициялық тілдік ерекшеліктермен байланысы.

3. Тіл мәдениетін сақтау жолдар мен әдістері.

4. Сөйлеу мәдениетін жетілдірудің кәсіби шеберлікті жетілдірудегі ықпалылығы.

2 тақырып. Сөйлеу тілінің мәдениеті

1. Сөйлеу тілінің мәдениеті, нормалары.

2. Бұқаралық ақпарат құралдарының қызметінің алуан түрлілік қызметі, айырмашылықтары.

3. Сөзді дұрыс айту нормалары.

4. Теледидар, радио журналистерінің сөйлеу дағдыларын жетілдіру жолдары. 5. Оқырманға ақпарат жеткізуде сөйлеу тілі ерекшеліктері.

3 тақырып. Ауызекі сөйлеу тілінің ерекшеліктері. Жұрт алдында сөйлеу әдебі.

1. Ауызекі сөйлеу тілінің жалпы сипаттамасы.

2. Жұрт алдында сөйлеу әдебі.

3. Сөз сөйлеу алдындағы мазмұндық, психологиялық дайындығы.

1. Сөз дәлдігі.

2. Сөз әсерлігі.

3. Сөз байлығы.

4. Сөз әдебі.

5. Сөз тазалығы және оның түсініктілігі

1. Шешенді өнер, оның әдеби тіл қызметі аясында алатын орны.

2. Шешенді өнерінің логикалық, психологиялық және коммуникативтік негіздері.
7 тақырып. Ғылыми, кәсіби, іскерлік сөйлеу тілі мәдениеті.

1. Арнаулы мақсатта қолданылатын тілдің көп жанрлық қырлары.

2. Арнаулы мәтіндердің синтаксистік құрылымының ерекшеліктері.

3. Ғылыми стиль мәдениеті. Арнаулы категориялар мен ұғымдарды білдірудің құралдары.

4. Ғылыми стильде жұмыс жасауда журналистке қойылатын талаптар реті.
8 тақырып. Бұқаралық ақпарат құралдары және сөйлеу мәдениеті.

1. Бұқаралық ақпарат құралдарының қызметінің алуан түрлілік қызметі