Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Физика, математика және ақпараттық жүйелер факультеті Информатика және ақпараттық жүйелер кафедрасы
050418 – Кітапханатану және библиография мамандықтарының студенттеріне
«Автоматтандырылған кітапхана-ақпараттық жүйелер» пәні бойынша
ПӘН БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)
Павлодар
-
Пән бойынша оқыту бағдарламасының бекіту парағы
(Syllabus)
|
|
ПМУ ҰСН 7.18.3/38
|
БЕКІТЕМІН
ФМжАТ факультет деканы
_____________ Нурбекова Ж.К.
2010 ж. «__»_________
Құрастырушы: аға оқытушы Бельгибаева С.А.
Информатика және ақпараттық жүйелер кафедрасы
Оқу түрі күндізгі және сырттай 050418 – Кітапханатану және библиография мамандықтарының студенттеріне
Автоматтандырылған кітапхана-ақпараттық жүйелер
Пән бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)
Бағдарлама ________________2010 ж. кафедраның отырысында бекітілген жұмыс оқу бағдарламасы негізінде әзірленген
Кафедраның отырысында қарастырылған
«_____»________20_____ж. №______ хаттама
Кафедра меңгерушісі ___________А.Ж.Асаинова
ФМжАТ факультетінің әдістемелік кеңесінде құпталған
«__»_______200__ж. №____ хаттама
ӘК төрайымы __________________ Ж.Г.Муканова
ҚҰПТАЛҒАН
Кафедра меңгерушісі __________ «__» ______ 20__г.
1 Мұғалімдер туралы мәліметтер
Дәріс - Бельгибаева Салтнат Алтынғазықызы
Тәжірибелік сабақтар – Нұрғазина Балқаш Қадылбекқызы
Тел. (8-7182)45-0454
Қабылдау уақыты кеңес беру кестесіне сәйкес № А1-102 ауд.
2. Пән туралы мәліметтер
Пән 7 семестрде оқытылады дәріс сағаттары 15, практика 22,5 сағат, зертханалық 7,5. Бақылау формасы – курстық жұмыс және емтихан.
3. Пәннің еңбек көлемі
Семестр
|
Кредитер саны
|
Аудиториялық сабақтардың түрлері бойынша сағаттар саны
|
Студенттің өздік жұмысының саны
|
Бақылау түрлері
|
барлығы
|
Дәріс
|
Тәжірибелік
|
зертханалық
|
студиялық
|
индиви-дуалды
|
барлығы
|
СОӨЖ
|
7
|
3
|
135
|
15
|
22,5
|
7,5
|
|
|
90
|
22,5
|
емтихан
|
4. Пән мақсаттары мен міндеттері
Пәнді оқыту мақсаты:
Желілік ақпараттық – кітапханалық құрылымдардың даму тенденциясын зерттеу, кітапханалық процесстерді автоматтандыру мүмкіндіктерін кеңейту, еліміздегі және шетелдердегі АКАЖ-бен танысу.
Пәнді оқыту міндеттері:
- АКАЖ жобалаудың және ендірудің әдістері;
- АКАЖ мүмкіндіктерін кітапхана қызметінде тиімді пайдалану;
- Кітапханада технологиялық процесстерді жетілдіру және пайдаланушыларға қызмет жасау.
5. Студентке қойылатын талаптар
Студент білу керек:
- жаңа ақпараттық технологиялар және коммуникациялар көмегімен ақпаратты үлестіру, іздеу, сақтау, өңдеу, жинау, негізгі ақпараттық процесстерді;
- автоматтандырылған кітапханалық – ақпараттық жүйелерді және желілердің дамуын;
- ақпарттық іздеу әдісін және ақпараттық процесстердің негізгі түрлерін.
Студент үйрену керек:
- АКАЖ жобалауды және ендіруді;
- әр – түрлі АКАЖ-да ақпараттық іздеу түрлерін орындау;
- ақпараттық – іздеу тілі көмегімен ақпараттық сұраныстарды жасау;
- АКАЖ-бен жұмыс істеуде әр –түрлі тәсілдерді пайдалану;
- Кітапханада автоматтандырудың әр – түрлі техникалық құралдарын пайдалану.
6. Пререквизиттер
-
Информатика.
-
Компьютерлік практикум.
-
Құжаттану.
-
Кітапханатану.
-
Кітапханалық фондтар.
-
Деректер базасын құру және ғылыми өңдеу.
7. Тақырыптық жоспар
№
|
Тақырыптар
|
Сағат саны
|
Лекц
|
Практ
|
Зерт
|
СӨЖ
|
1
|
Кіріспе
|
1
|
|
|
8
|
2
|
Ақпараттық және кітапханалық қызмет етуді автоматтандыру
|
1
|
|
|
8
|
3
|
АКАЖ құрамы және құрылымы
|
1
|
|
|
8
|
4
|
АКАЖ лингвистикалық қамсыздандырудың технологиялық жүйесі.
|
1
|
|
|
8
|
5
|
АКАЖ-дың ұйымдастырылған-технологиялық қамсыздандырылуы.
|
1
|
|
|
8
|
6
|
АКАЖ бағдарламалық қамсыздандырылуы.
|
1
|
|
|
8
|
7
|
Кітапхана қызметшісінің автоматтандырылған жұмыс орындары.
|
2
|
10
|
4
|
8
|
8
|
ЭЕМ-да ақпаратты өңдеу процесстерін алгоритмдеу.
|
1
|
1
|
1
|
8
|
9
|
Ақпаратты семантикалық өңдеуді автоматтандыру.
|
1
|
1
|
|
8
|
10
|
Құжаттық ақпараттық жүйелердің түрлері.
|
1
|
1,5
|
|
8
|
11
|
Автоматтандырылған ақпараттық – іздеу жүйелері (ААІЖ).
|
2
|
8
|
2,5
|
5
|
12
|
Ақпаратты және білімді ұсыну тілдері. Ақпараттық іздеу тілдері.
|
2
|
1
|
|
5
|
|
Барлығы
|
15
|
22,5
|
7,5
|
90
|
8. Курс компоненттері
8.1 Теориялық курстың тақырыптары
Тақырып 1. Кіріспе.
«АКАЖ» курсының есептері және мазмұны. «АКАЖ» басқа пәндермен байланысы. Курс құрылымы. Бағдарламалық құралдардың даму жолдары. Электронды кітапханалар. Кітапханалық технологиялардың негізгі даму жолдары.
Тақырып 2. Ақпараттық және кітапханалық қызмет етуді автоматтандыру
Кітапхана қызметін автоматтандырудың негізгі ұғымдары. АКАЖ жобалаудың негізгі принциптері, кезеңдері. Автоматтандыру объектілерін жоба алдында зерттеу. Кітапхананың формалды ұсынылуы. АКАЖ жасау үшін техникалық тапсырманы құру.
Тақырып 3. АКАЖ құрамы және құрылымы.
АКАЖ функционалды ішкі жүйелері. Олардың мінездемесі, есептері және оларға қойылатын талаптар. АКАЖ ақпараттық қамсыздандырылу ішкі жүйесін жобалау. АКАЖ МҚ-ның логикалық құрылымын жасау. Ақпаратты өңдеу технологиясы. АКАЖ ұйымдастырушылық құрылымы. Мәліметтер құрылымы, мәліметтер форматы, МҚ логикалық құрылымы, ақпараттық ағын.
Тақырып 4. АКАЖ лингвистикалық қамсыздандырудың технологиялық жүйесі.
АКАЖ лингвистикалық қамсыздандырылудың қызметі және құралдары. АКАЖ ЛҚ ішкі жүйесінің ұйымдастырылуын және технологиясын жобалау.
Тақырып 5. АКАЖ-дың ұйымдастырылған-технологиялық қамсыздандырылуы.
Ұйымдастырылған-технологиялық документация. Ұйымдастырылған-технологиялық сұлбалар. Технологиялық сұлбалар және инструкциялар.
Тақырып 6. АКАЖ бағдарламалық қамсыздандырылуы.
БҚ таңдау бойынша ұсыныстар. Коммуникативті қасиеттері. Адаптивтілік. Эксплуатационды мінездемелері.
Тақырып 7. Кітапхана қызметшісінің автоматтандырылған жұмыс орындары
АКАЖ-дағы мәліметтер құрылымы. Интеллектуалды қызметінің АЖО құрамы және құрылымы. АЖО-ның АКАЖ-дағы орны және қызметі. Кітапхана қызметкерінің АЖО: комплектатор, каталогизатор, библиограф, кітап беруші, оқушы, администратор және т.б..
Тақырып 8. ЭЕМ-да ақпаратты өңдеу процесстерін алгоритмдеу.
Алгоритм түсінігі. Алгоритмді сипаттау тәсілдері және оларды құру принциптері. Қарапайым және күрделі командалар. Таңдау және шарттық оператор. Кітапханалық жұмыста кең таралған есептердің алгоритмдерін алгоритмдік тілде жазу мысалдары. Бағдарламалау тілдерінің ұғымы, жалпы мінездемесі. Кітапханалық және ақпараттық процесстерді орындау үшін бағдарламалау тілін таңдау.
Тақырып 9. Ақпаратты семантикалық өңдеуді автоматтандыру.
Ақпаратты семантикалық өңдеуді автоматтандыру мәселелері, мүмкіндіктері және негізгі бағыттары. Аннотациялауды және рефераттануды автоматтандыру.
Тақырып 10 Құжаттық ақпараттық жүйелердің түрлері.
Құжаттық ақпараттық жүйелер: ұғымы, түрлері. Мінездемесі. Іздеу элементтері. Ұйымдастыру режимдері және автоматтандырылған іздеудің әдістері.
Тақырып 11. Автоматтандырылған ақпараттық – іздеу жүйелері (ААІЖ).
Ақпараттық – іздеу жүйелері ақпараттық іздеуді жүзеге асыру құралы ретінде. АІЖ негізгі компоненттері және олардың анықтамалары. АІЖ жіктемесі. Автоматтандырылған іздеуді ұйымдастыру режимдері.
Тақырып 12. Ақпаратты және білімді ұсыну тілдері. Ақпараттық іздеу тілдері.
Ақпаратты өңдеу жүйесінде ақпараттық тілдер табиғаты. Табиғи тіл мен жасанды тілдердің айырмашылықтары. ЭЕМ –де түрлендірілетін ақпараттың түрлері. Ақпараттық іздеу тілдері. Ұғымы және анықтамасы. Қойылатын талаптар. АІТ түрлері. Дескрипторлық тілдер. Негізгі түрлері, қолдану облысы, артықшылықтары және кемшіліктері. Лингвистикалық және ақпараттық – іздеу тезаурустары. Оларды құру және пайдалану принциптері.
8.2 Практикалық жұмыстардың мазмұны
Тақырып 7. Кітапхана қызметшісінің автоматтандырылған жұмыс орындары..
Практикалық жұмыс№ 1. комплектатор АЖО.
Практикалық жұмыс№ 2. Библиограф АЖО.
Практикалық жұмыс№ 3. Каталогизатор АЖО.
Практикалық жұмыс№ 4. Администратор»: жазбаларды сақтау АЖО.
Практикалық жұмыс№ 5.Файлды дискте сақтау.
Практикалық жұмыс№ 6. кодты өзгерту.
Практикалық жұмыс№ 7.мәліметтерді жүктеу.
Практикалық жұмыс№ 8. Инвентарлы кітапты жасау.
Практикалық жұмыс№ 9. Қосынды кітапты жасау.
Практикалық жұмыс№ 10.Жаңа кітаптардың бюллетенін жасау.
Тақырып 8. ЭЕМ-да ақпаратты өңдеу процесстерін алгоритмдеу.
Практикалық жұмыс№ 11. ЭЕМ көмегімен кітапханалық және библиографиялық есептерді құру.
Тақырып 9 Ақпаратты семантикалық өңдеуді автоматтандыру.
Практикалық жұмыс№ 12. Семантикалық ақпаратты өңдеу.
Тақырып 10. Құжаттық ақпараттық жүйелердің түрлері.
Практикалық жұмыс№ 13. Жаңа құжаттарды құру.
Практикалық жұмыс№ 14. Құжаттармен жұмыс істеу принциптері
Тақырып 11. Автоматтандырылған ақпараттық – іздеу жүйелері (ААІЖ).
Практикалық жұмыс№ 15. Автоматтандырылған іздеу тәсілдері.
Практикалық жұмыс№ 16 ААІЖ функционалды мүмкіндіктері.
Практикалық жұмыс№ 17. ААІЖ: маркер, анықтамалар, мәліметтер өрістер.
Практикалық жұмыс№ 18,19. Интернет ААІЖ: Яндекс, Google және т.б.
Практикалық жұмыс№ 20, 21. Интернеттегі кітапханалар сайттары. Бейсембаев атындағы ПМУ кітапханасының сайты.
Тақырып 12. Ақпаратты және білімді ұсыну тілдері. Ақпараттық іздеу тілдері.
Практикалық жұмыс№ 22. Тезаурустарды құру және пайдалану әдістері.
8.3 Зертханалық жұмыстардың мазмұны
Тақырып 7. Кітапхана қызметшісінің автоматтандырылған жұмыс орындары
Зертханалық жұмыс №1 комплектатор АЖО.
Зертханалық жұмыс№ 2. Библиограф АЖО.
Зертханалық жұмыс№ 3. Каталогизатор АЖО.
Зертханалық жұмыс№ 4. Администратор»: жазбаларды сақтау АЖО.
Тақырып 8. ЭЕМ-да ақпаратты өңдеу процесстерін алгоритмдеу.
Зертханалық жұмыс№ 5. ЭЕМ көмегімен кітапханалық және библиографиялық есептерді құру.
Тақырып 11. Автоматтандырылған ақпараттық – іздеу жүйелері (ААІЖ).
Зертханалық жұмыс№ 6. Автоматтандырылған іздеу тәсілдері.
Зертханалық жұмыс№ 7 ААІЖ функционалды мүмкіндіктері.
Зертханалық жұмыс№ 8. ААІЖ: маркер, анықтамалар, мәліметтер өрістер.
8.4 СӨЖ мазмұны
№
|
СӨЖ түрлері
|
Бақылау түрлері
|
Көлемі (сағат)
|
1
|
Дәрістік сабақтарға қатысу.
|
Бақылау жұмысы.
|
10
|
2
|
Практикалық сабақтарға қатысу
|
Үй жұмысын жасау.
|
30
|
3
|
Дәрістерге енбеген материалды дайындау
|
Сұрақтарға жауап беру
|
30
|
4
|
Бақылау шараларына дайындық
|
АБ1, АБ2,
|
20
|
|
Барлығы
|
90
|
8.5 Үлгерімді тексерудің күнтізбелік графигі
Апталар
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
Барлығы
|
Аптадағы ең үлкен балл
|
6
|
16
|
8
|
18
|
8
|
18
|
8
|
18
|
АҮ1
100
|
Сабаққа қатысу
|
Лекц.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
16
|
Практикалық ұмыс
|
4
|
4
|
6
|
6
|
6
|
6
|
6
|
6
|
44
|
|
Зерт
жұм
|
|
4
|
|
4
|
|
4
|
|
4
|
16
|
ОӨЖ уақытын-да орындау
|
|
6
|
|
6
|
|
6
|
|
6
|
24
|
Мерзімді бақылау
|
|
|
|
|
|
|
|
МБ1
100
|
|
Апталар
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
Барлығы
|
Аптадағы ең үлкен балл
|
18
|
8
|
18
|
8
|
18
|
8
|
20
|
АҮ2
100
|
Сабаққа қатысу
|
Лекц.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
14
|
Практ. жұмыс
|
6
|
6
|
6
|
6
|
6
|
6
|
6
|
42
|
|
|
4
|
|
4
|
|
4
|
|
4
|
16
|
ОӨЖ уақытын-да орындау
|
6
|
|
6
|
|
6
|
|
8
|
28
|
Мерзімді бақылау
|
|
|
|
|
|
|
МБ2
100
|
|
9 Курс саясаты
Егер Сіз барлық сабақтарға кешікпей қатысатын болсаңыз, барлық сабақтарға дайындықпен және белсенді қатысып отырсаңыз, барлық тапсырманы уақытында және сапалы орындап отыратын болсаңыз, онда бақылау шараларының күнтізбелік кестесінде көрсетілгендей жоғарғы ұпай жинайсыз.
Сабақтарға қатысу міндетті болып табылады. Себепті босатулар студентті практикалық және өз бетімен жұмыстар кешенін орындамауынан босатпайды. Осындай жағдайда оқытушының кеңес беру уақытымен сәйкес студенттің жеке тапсырмалары бойынша қайта тапсыруына мүмкіндігі бар.
Дербес компьютермен жұмыстардан алынған практикалық дағдылар пән бойынша өз бетімен жұмысты орындау дұрыстылығымен бағаланады.
Студент сабаққа кешігетін болса, сабаққа кіргізілмейді және босатылған сабақты қайта тапсыруға мүмкіндігі болмайды. Сабақтағы ережені бұзғаны үшін айып салынады – бір сабақтан 5 ұпай алынып тасталады.
Барлық аудиторлық уақыттар дәрістік сабақтарға, практикалық, зертханалық жұмыстарға және оқытушымен студенттің өздік жұмысы тапсырмалары бөлінеді. Әр сабаққа дайындық және барлық материалдарды оқу міндетті. Сіздің дайындықтарыңыз ауызша сұраулармен, бақылау жұмыстарымен және межелік бақылаулар тестілері мен тапсырмаларымен тексеріледі. Өздік жұмысы өз нұсқаңызға сәйкес орындалуы қажет, әйтпесе жұмыс есептелінбейді. Тапсырма нұсқаларын оқытушы тағайындайды.
Барлық тапсырмалар уақытында орындалып, тапсырылуы қажет. Кешіктірілген тапсырмалар төмен бағаланады. Бақылау жұмыстарын кез келгенін көшіруге және емтиханда көшіруге тыйым салынады. Айыптық санкция бақылаудың осы түрі үшін ұпайдың 80%-ын құрайды.
Егер бақылау шараларын өткізу уақытында қандай да бір себептермен қатыса алмасаңыз, онда оқытушының кеңес беру кестесімен қайта тапсыруға мүмкіндігіңіз болады.
Семестр ортасында және аяғында 100 балдық бағалау бойынша ағымды үлгерім бағасы анықталады. АҮ бағасы практикалық және өздік жұмыстардың орындалу сапасына, дер кезінде тапсыруына байланысты болады.
Семестрде компьютерлік тестілеу бойынша екі межелік бақылау қарастырылған. Межелік бақылауға тек қана АҮ бойынша 50 балл жинаған студенттер жіберіледі. Тестілеу сәйкес блоктың материалдарына сай жүргізіледі.
1 рейтинг
Р1 = АҮ 1*0,7 + МБ1*0,3.
Семестрлік Рейтинг анықталмайды, егер студент МБ өтпесе немесе МБ-дан 50 баллдан төмен балл жинаса.
Пән бойынша Студенттің емтиханға жіберілу рейтингінің бағасы
ЖР = (Р1+Р2)/2 тең. Егер ЖР 50 баллдан төмен болса, студент емтиханға жіберілмейді.
Пән бойынша қорытынды рейтинг ұпайлар мына формула бойынша есептеледі:
Қ=ЖР*0,6+Е*0,4
мұндағы: ЖР – жіберілу рейтингі, Е – емтиханда алынған ұпайлар саны
Емтихан тест түрінде жүргізіледі.
10 Әдебиеттер тізімі
Негізгі
-
1 Воройский Ф.С. Основы проектирования АБИС.-М., Либерия, 2002.
-
Воройский Ф.С. Аналитико-синтетическая обработка и переработка информации в автоматизированных системах НТИ: основные организации и технологии. - М.: ИПКИР, 1991.
-
Коровякова И.Д. Автоматизированные библиотечно-информационные системы и сети. - М.: МГИК, 1983.
Қосымша
Алешин Л.И. Автоматизация в библиотеке.Ч.1.-М. МГУКИ,2001. -
Библиотеки и ассоциации в меняющемся мире: Новые технологии и новые формы сотрудничества: Материалы междунар.конф. «Крым-1995-2001».-М.:ГПНТБ России, 2002.
Дригайло В.Г. и др. Основы управления библиотекой высшего учебного заведения. - М.: Либерия, 2004. -
Земсков А.И., Шрайберг Я.Л. Электронные библиотеки.-М.:Либерея,2003.
Зупарова Л.Б. и др. Библиотечная обработка документов.- М.:Леберея,2003.. -
Информатика/Под ред. Симоновича С.В.-СПб.:Питер,2000.
-
Кузнецов О.А. Автоматизация в библиотеках.-М.:Книга,1975.
-
Руководство по UNIMARC: руководство по применению международного коммуникативного формата UNIMARC/пер. с англ.-М., 1992.
-
Саак А. и др. Информационные технологии управления. - СПб., 2005.
-
СИБИД (Система стандартов по информации, библиотечному и издательскому делу) ГОСТ 7.1-2003. Библиографическая запись. Введ. 01.07.2004.-М.,2004.
-
СИБИД. ГОСТ 34.003-90. Автоматизированные системы. Термины и определения.- М.,1991.
-
СИБИД. ГОСТ 34.601-90. Автоматизированные системы. Стадии создания. - М., 1992.
Достарыңызбен бөлісу: |