Дозаторды таңдау кезде мыналар қажет

1. Дозалаудың дәлдігін мемлекеттік жарлық пен басқада қажетті құжаттар негізінде қаралады. (мысалы, ортаңғы ауытқу номиналды көрсеткіштен аз болмауы, ал индивидуалды ауытқу 2% аспауы қажет екені талап етіледі);

2. Берілген өнімге жеке дозалау әдісінің дисперсия нұсқаларын құру. (сурет 1). Осындай жолмен үлкен лақтыруда ортаңғы көрсеткіштің дисперсиясын, үш деңгейлі дисперсия төменгі шамадан жоғары болуы үшін номиналды деңгейден жоғары көтеру керек. 1-суретте көрсетілгендей жоғары дисперсияда тек передозировка болады;

3. Әр түрлі дозалау әдістерін бағалау кезінде, егер бір жылда ортаңғы дозалау өнімнің шығынын көрсетсе, аз дисперсиялы нақты дозаторды қолдану қажет. Мұндай қондырғының толықтыру мерзімін анықтау қиын емес.

Негізінен дозалау екі түрге бөлінеді: салмақты, доза массасын тікелей өлшеу кезінде пайда болады және көлемді, өнімнің нақты массасының көлемін анықтау кезінде пайда болады.

Тамақ өндірісінде қолданылатын әр түрлі дозатор типтері төменде көрсетілген:

- стаканды - сусымалы, дән тәрізді, кішкене штукты, жағылмайтын және ұнтақ тәрізді емес өнімдерді дозалауда қажет; өндірісі 400 доз/мин;

- шнекті – ұнтақ тәрізді, пульпотүрлі және жабысқақ өнімдерді дозалауда қолданылады; өндірісі 100 доз/мин;

- поршневті - сұйықты және қатты жабысқақ өнімдерді дозалауда қолданады; өндірісі 60 доз/мин;

- салмақты- сусымалы, дән-және ұнтақ тәрізді, қылшықты, кішкене штукты, біраз жабысқақ өнімдерді дозалауда қажет; өндірісі - 100 доз/мин.

Төменде дән-және ұнтақ тәрізді өнімдерді фасовка жасауда айтарлықтай жиі кездесетін дозалау әдістері қаралады.

Стаканды дозатор анық емес дән-және ұнтақ тәрізді өнімдерді дозалауда жиі қолданылуы мүмкін. Қымбат емес, конструкциясы бойынша қарапайым дозатор (сурет 2) жұмысын қаптама машиналарында төмен секілді жоғары өнімділіктеде қоюға болады. Дозалау көлемі екі дискінің арасын ұлғайтып немесе төмендету жолымен өзгертуге болады. Дозаны реттеу өнімнің массасын бақылайтын жерде, машинаның тоқтауынсыз серводвигатель көмегімен жүргізіледі. Кейінгі жылдары дистанционды бағыттау жоғары өндірістік қаптау машиналарында стаканды дозаторларды қолданудың шегін айтарлықтай ұзартты.

1. 
   дайындау бункері;
   
2. 
   жоғарғы беті;
   
3. 
   жоғарғы стакан;
   
4. 
   төменгі бет:
   
5. 
   төменгі стакан;
   
6. 
   запорлы заслонка:
   
7. 
   воронка;
   
8. 
   реттеу дозасы;
   

1. 
   бункер;
   
2. 
   камера;
   
3. 
   екіқабатты барабан;
   
4. 
   шнек;
   
5. 
   червячті колесо;
   
6. 
   камера түбінде (кран сол жақ резьбада);
   
7. 
   камеры түбінде (кран оң жақ резьбада);
   
8. 
   гайка дайындау;
   
9. 
   шығу воронкасы;
   
10. 
    камера.
    

13 – сурет. Жылжымалы өнімдер үшін салмақ өлшегіш

1. 
   өнім беретін құрлым;
   
2. 
   дөрекі өлшеу;
   
3. 
   алдын ала өлшеу;
   
4. 
   жұқа өлшеу;
   
5. 
   негізгі салмақ.
   

1. 
   Матрица
   
2. 
   Термопластикалық материал
   
3. 
   Вакуумоформовка
   

1. 
   Активті қаптама.
   
2. 
   Бактерицидті қаптау материалдары
   

Тамақ өнімдерін потагенді микрофлорлардың және уытты өнімдердің жағымсыз әсерінен қорғау үшін кейінгі жылдары бактерицидті буып түю материадары қолданылып жүр. Мұндай әдіске мысал ретінде гигиеналық қауіпсіз латекс ретінде антимикробты қорғау жүйелерін қолдану саналады (синтетикалық полимерлердің су дисперсі). Экологиялы қауіпсіз су жүйелері негізіндегі, антимикробты қоспа құрайтын, ерекше құрамдағы латексті компазиция құру жолымен, және олардың келесі қабаттарынан азық түлікке ет бұйымдарына және ірімшікке қорғау әдістері ойластырылған. Ұсынылған әдіс техникалық шешіммен жай салыстырмалы түрде айырмашылықта: өнімнің жоғарғы жағына көп қабатты жартылай функционалды қабаттарды ілу өнімнің қасиетіне кейде кері әсер ететін жоғары температураны қолдану. Сонымен қатар қажетсіз микрофлоралардың патенциалды даму аймағында микрополосттардың болмауына жауап беретін өнімнің жоғарғы жағын толықтай және барлық жерін жауып тұруды қамтамасыз етеді. Антимикрбты қоспа ретінде әр түрлі микрофлораға кең спекторлы әсермен дегидрацетті тұз қышқылдары-дәстүрлі негізгі препараттар қолданылады (ашытқылар, саңырауқұлақтар, актиномициттер), сонымен қатар бұл қоспалардың арнайы реттегіш микроб клеткаларының өмір тіршіліктерінің қосылуының комплекстері (олар ең бастысы буып түйіген өнімнің жоғарғы жағын қорғайды). Өнімнің жоғарғы жағына құрылған қорғау қабаты ( жетілмеген ірімшіктер, жұжықтар, деликатесті жне жай ет өнімдері) антимикробты белсенділігімен, пайдалы массалардың жоғалуын төмендетуді қамтамасызетеді, мысалы, ірімшікке піскенге дейін 2%-ға дейін, өндірістің эколгиялық қаупсіздігі, жетілудің биохимиялық процесін жылдамдатады, жуу стадиясының ликвидация есебінен ірімшікті күту еңбегін жақсартады, қайта буп түю, өнімге және жұмысшыларға экотоксиконттардың негативті әсерін төмендету.

1. 
   Тағам қауіпсіздігін сақтау әдістері
   

Буып түю ішіндегі ылғал құрамын төмендету үшін полимерлі материалға негізінен минералды арнай жұтқыштарды кіргізеді (мысалы, цеолиттер, пермутиттер және басқалары). Сонымен ылғалды жұту процесі, кезінде микроорганизмдердің өсуі мүмкін.

Кейінгі жылдары полимерлі буып түю материалдарының құрамына ферменті қоспалар кіргізе бастады.мұндай материалдар тамақ өнімдрінің оргнолептикалық және биологиялық құндылықтарын (дәмін, консистенциясын, түсін, және иісін) құрамын реттеп отырады, дайын өнімнің технологиялық процестерін жылдамдатады. Ресейде бұл бағыт айтарлықтай кең тараған және қалыптасу стадиясында тұр.

Зерттеуде көрсеткендей полимерлі тұтынушыда иммобилизация кезіндегі анықталған ферменттер өзінің биологиялық белсенділігін сақтай отырып (70-80%-ға) кейбір жаңа қасиеттер шығаруға қабілетті. Иммобилизденген ферментті материалдар үшін жұмыс температурасы мен рН диапазондарының кеңеюі, биологиялық субстраттардың (ақуыздар, майлар, көміртектер) гиролиздеу процесінің технологиялық жылдамдығына айтылады. Жиі шеттен сатып алынатын бос ферменттер және олардың қоспалары қымбат тұратын препараттарға жататыны белгілі. Өндіру өндірісі АПК –ғы иммобилизденген ферментті материалдардың өндірістік жаңа зерттеуі олардың бірнеше рет қолданылғанын көрсетті. Сонымен пепсинмен иммобилизденген (БАПМ) биологиялық белсенді полимерлі материалшикі ұйытқы дайындау алдында сүттің суық ферментациясын жүргізу алдында 90өндірістік циклға шыдады. Сондай жолмен БАПМ-ді қолдану 2-3 есеге фермент және фермент қоспаларының шығынын қысқартуға көмектеседі. Қортындысында БАПМ-ді бірге қолдану өнімнің сапасын жоғарлатады және тамақ шикізатын тиімді өңдеуге қол жеткізеді.

1. 
   Қосымша функциялы қаптау материалдары
   

Кәзіргі кезде қаптма функциялары кеңейіп, және олар өнімге байланысты ролі активті өзгеруде. Мысалға өзі қыздырып, өзі суытатын қаптамалар, консервантты немесе оттегі жұтқыш, газдар үшн селективөткізгіш, микротолқынды интнсивті реттегіш, бактерицидті қасиетті қаптамаларды алуға болады. Тамақ өнімдеінеарналған бұл қаптамалар smart атын алған болатын, бірақ олар тамақ өнімдерінің немесе оның өңдеу процесінің тікелей әсеріне байланысты «активті» терминімен бірікті.

Бар әлемде және шет елдерде микротолқынды пештерде қыздыру қаптамалары айтарлықтай кең тарады. Кәдімгі плиталарда және конвекциялы қыздырғыш духовкаларда қыздыру үшін арналған қаптамалар айтарлықтай қызықтылады. СВЧ пешінде қыздыратын тағамдар: пицалар, гамургерлер, тауық, ет, сүт және көкеніс тағамдары, сорпалар, пирогтар, ұзақ сақталатын тағамдар, колориясы төмен және көкеніс тағамдары, мұздатылған және басқада тағамдар. ВЧ тек тағамды қыздыру үшін ғана емес ашыту үшін немесе жартылай фабрикаттарды пісіруге және балғын тағамдарды толықтай дайындауға дақажет.

Қаптама дайындау үшін қолданылатын материалдар тағамды дайындайтын режимге сай қандай да бір мыналардың ішіндегі қасиеттері болуы керек:

• 
  Материалдың бөгеттік сипаттамасын түсірмейтіндей микротолқынды жоғары өткізу;
  
• 
  Тағамды қыздыру кезінде жылуды біркелкі таралуын қамтамасыз ету
  
• 
  СВЧ температурасы 200 ^оС жететін болғандықтан жеткілікті термотұрақтылық;
  
• 
  Микротолқынды энергияны қабылдап оны жылуға айналдыру қабілеттілігі;
  
• 
  Адам организіміне физиологиялық қауіпсіздік;
  
• 
  Экономды және жетімді (қажет атериалды уақыт өткізіп іздемей, әлемнің қай елінен болсада заказ беруге болады;
  
• 
  Қоршаған отаға экологиялық қауіпсіз және қайта өңдеуге тиімді.
  

СВЧ –ға қаптамалар дайындау үшін ПЭТ жақсы жағынан көрінді және ламинат сол негізде, ПА-66, полиэфирамидтер, ПК, реактопласттар және басқалары полимерді қыздыру процесі кезінде шыдамды. әсіресе ламинирленген К-ПЭТ арнайы картоннан жасалған лотоктарды қолдануға болатынын айта кету жөн.

• 
  ПА-поламид;
  
• 
  ПЭТ-полиэтилентерефталат;
  
• 
  К-ПЭТ-кристалданған полиэтилентерефталат;
  
• 
  ПВДХ-поливинилиденхлорид (саран)
  
• 
  СЭВА-сополимерлі винилинацетатты этилен;
  
• 
  ПС-полистирол; ПК-поликорбанат
  
• 
  СЭВОН-сополимер этиленвинилспирті; ПФО-поливинилиноксид;
  
• 
  МГС-модифицирленген газды орта
  
• 
  РГС-реттегіш газды орта;
  
• 
  ПЭВД-жоғары қысымды полиэтилен;
  
• 
  ПЭНД-төмен қысымды полиэтилен;
  
• 
  ПП-полипропилен
  
• 
  ПВХ-поливинилхлорид;
  
• 
  ОПП-ориентирлі полипропилен;
  
• 
  ПАН-полиакрило-нитрил;
  
• 
  ЭВА-этиленвини-лацетат;
  
• 
  ДГК-дегидроцетті қышқыл тұзы;
  
• 
  ПВС-поливинилді спирт;
  
• 
  ВИМ-бутилкаучук су дисперсиясы түріндегі латексті жабын (сополимер винилхлорид және винилиденхлорид);
  
• 
  Полисвэд-этиленді сополимер винилацетаттың су дисперсиясы түріндегілатексті жабын;
  

15 – сурет. FK банкасының конструкциясы