TREE – ағымдағы каталогтің бұтақ тәріздес құрылымын экранға шығарады. Файл

.com, .exe – орындалуға дайын программалар;

.bat – командалық файлдар (Batch);

.pas – Паскаль тіліндегі программалар;

.for – Фортран тіліндегі программалар;

.c – Си тіліндегі программалар;

.asm – Ассемблер тіліндегі программалар.

Операциялық жүйе дегеніміз тұтынұшы мен диалог құратын, компьютерді және оның ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін, әр түрлі қолданбалы программаларды орнататын программа.

Операциялық жүйенің негізгі командамалары:

DIR (Directory) – каталогтар мен файлдардың толық аттарының, көлемінің және құрылған уақыты мен мерзімінің тізімін береді;

MD (MakeDirectory) - ағымдағы каталог ішінен жаңа каталог ашу мүмкіндігін береді;

CD (ChangeDirectory) – бір каталогтан екінші каталогқа көшу, яғни ағымдағы каталогты өзгерту командасы;

RD (RemoveDirectory) – ішінде файлдары жоқ бос каталогті жою командасы;

COPY CON – мәтіндік файл құру;

COPY – файлдарды көшіру командасы;

REN (ReName) – файлдардың аттарын өзгерту командасы;

DEL (Delete) – ағымдағы каталогтан белгігі бір файлды немесе файлдар тобын өшіру командасы;

TYPE – ішінде мәтін жазылған файлдарды экранға шығарып, мәтінді оқұ мүмкіндігін беретін команда;

CLS – экранды тазалау мүмкіндігін беретін команда;

DATE – ағымдағы ай, күн және жыл мерзімін экранға шығару және оны өзгерту командасы;

TIME – ағымдағы уақытты экранға шығару және өзгерту командасы;

TREE – ағымдағы каталогтің бұтақ тәріздес құрылымын экранға шығарады.
Файл дегеніміз дискідегі немесе басқа машиналық құрылғыдағы өзіндік аты бар облыс. Файлдарда программаның мәтіндерін, құжаттарды, графиктерді, т.б. сақтауға болады. Дискіде әрбір файлдын екі бөліктен тұратын белгілеуі болады, ол екі бөлік: файлдың аты және кеңейуі /расширение/. Файлдың атындағы символдар саны 8-ден аспау керек. Кеңейуі нүктеден кейін басталады, символдар саны 3-тен аспайды. Файлда кеңейудің болуы – қажетті шарт емес, бірақ ол бойынша файл қандай программада құрылғанын білуге болады. Кеңейуге мысалдар:

.com, .exe – орындалуға дайын программалар;

.bat – командалық файлдар (Batch);

.pas – Паскаль тіліндегі программалар;

.for – Фортран тіліндегі программалар;

.c – Си тіліндегі программалар;

.asm – Ассемблер тіліндегі программалар.

Операциялық жүйе дегеніміз тұтынұшы мен диалог құратын, компьютерді және оның ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін, әр түрлі қолданбалы программаларды орнататын программа.

Операциялық жүйенің негізгі командамалары:

DIR (Directory) – каталогтар мен файлдардың толық аттарының, көлемінің және құрылған уақыты мен мерзімінің тізімін береді;

MD (MakeDirectory) - ағымдағы каталог ішінен жаңа каталог ашу мүмкіндігін береді;

CD (ChangeDirectory) – бір каталогтан екінші каталогқа көшу, яғни ағымдағы каталогты өзгерту командасы;

RD (RemoveDirectory) – ішінде файлдары жоқ бос каталогті жою командасы;

COPY CON – мәтіндік файл құру;

COPY – файлдарды көшіру командасы;

REN (ReName) – файлдардың аттарын өзгерту командасы;

DEL (Delete) – ағымдағы каталогтан белгігі бір файлды немесе файлдар тобын өшіру командасы;

TYPE – ішінде мәтін жазылған файлдарды экранға шығарып, мәтінді оқұ мүмкіндігін беретін команда;

CLS – экранды тазалау мүмкіндігін беретін команда;

DATE – ағымдағы ай, күн және жыл мерзімін экранға шығару және оны өзгерту командасы;

TIME – ағымдағы уақытты экранға шығару және өзгерту командасы;

TREE – ағымдағы каталогтің бұтақ тәріздес құрылымын экранға шығарады.
Файл дегеніміз дискідегі немесе басқа машиналық құрылғыдағы өзіндік аты бар облыс. Файлдарда программаның мәтіндерін, құжаттарды, графиктерді, т.б. сақтауға болады. Дискіде әрбір файлдын екі бөліктен тұратын белгілеуі болады, ол екі бөлік: файлдың аты және кеңейуі /расширение/. Файлдың атындағы символдар саны 8-ден аспау керек. Кеңейуі нүктеден кейін басталады, символдар саны 3-тен аспайды. Файлда кеңейудің болуы – қажетті шарт емес, бірақ ол бойынша файл қандай программада құрылғанын білуге болады. Кеңейуге мысалдар:

.com, .exe – орындалуға дайын программалар;

.bat – командалық файлдар (Batch);

.pas – Паскаль тіліндегі программалар;

.for – Фортран тіліндегі программалар;

.c – Си тіліндегі программалар;

.asm – Ассемблер тіліндегі программалар.

Операциялық жүйе дегеніміз тұтынұшы мен диалог құратын, компьютерді және оның ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін, әр түрлі қолданбалы программаларды орнататын программа.

Операциялық жүйенің негізгі командамалары:

DIR (Directory) – каталогтар мен файлдардың толық аттарының, көлемінің және құрылған уақыты мен мерзімінің тізімін береді;

MD (MakeDirectory) - ағымдағы каталог ішінен жаңа каталог ашу мүмкіндігін береді;

CD (ChangeDirectory) – бір каталогтан екінші каталогқа көшу, яғни ағымдағы каталогты өзгерту командасы;

RD (RemoveDirectory) – ішінде файлдары жоқ бос каталогті жою командасы;

COPY CON – мәтіндік файл құру;

COPY – файлдарды көшіру командасы;

REN (ReName) – файлдардың аттарын өзгерту командасы;

DEL (Delete) – ағымдағы каталогтан белгігі бір файлды немесе файлдар тобын өшіру командасы;

TYPE – ішінде мәтін жазылған файлдарды экранға шығарып, мәтінді оқұ мүмкіндігін беретін команда;

CLS – экранды тазалау мүмкіндігін беретін команда;

DATE – ағымдағы ай, күн және жыл мерзімін экранға шығару және оны өзгерту командасы;

TIME – ағымдағы уақытты экранға шығару және өзгерту командасы;

TREE – ағымдағы каталогтің бұтақ тәріздес құрылымын экранға шығарады.
Файл дегеніміз дискідегі немесе басқа машиналық құрылғыдағы өзіндік аты бар облыс. Файлдарда программаның мәтіндерін, құжаттарды, графиктерді, т.б. сақтауға болады. Дискіде әрбір файлдын екі бөліктен тұратын белгілеуі болады, ол екі бөлік: файлдың аты және кеңейуі /расширение/. Файлдың атындағы символдар саны 8-ден аспау керек. Кеңейуі нүктеден кейін басталады, символдар саны 3-тен аспайды. Файлда кеңейудің болуы – қажетті шарт емес, бірақ ол бойынша файл қандай программада құрылғанын білуге болады. Кеңейуге мысалдар:

.com, .exe – орындалуға дайын программалар;

.bat – командалық файлдар (Batch);

.pas – Паскаль тіліндегі программалар;

.for – Фортран тіліндегі программалар;

.c – Си тіліндегі программалар;

.asm – Ассемблер тіліндегі программалар.

Операциялық жүйе дегеніміз тұтынұшы мен диалог құратын, компьютерді және оның ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін, әр түрлі қолданбалы программаларды орнататын программа.

Операциялық жүйенің негізгі командамалары:

DIR (Directory) – каталогтар мен файлдардың толық аттарының, көлемінің және құрылған уақыты мен мерзімінің тізімін береді;

MD (MakeDirectory) - ағымдағы каталог ішінен жаңа каталог ашу мүмкіндігін береді;

CD (ChangeDirectory) – бір каталогтан екінші каталогқа көшу, яғни ағымдағы каталогты өзгерту командасы;

RD (RemoveDirectory) – ішінде файлдары жоқ бос каталогті жою командасы;

COPY CON – мәтіндік файл құру;

COPY – файлдарды көшіру командасы;

REN (ReName) – файлдардың аттарын өзгерту командасы;

DEL (Delete) – ағымдағы каталогтан белгігі бір файлды немесе файлдар тобын өшіру командасы;

TYPE – ішінде мәтін жазылған файлдарды экранға шығарып, мәтінді оқұ мүмкіндігін беретін команда;

CLS – экранды тазалау мүмкіндігін беретін команда;

DATE – ағымдағы ай, күн және жыл мерзімін экранға шығару және оны өзгерту командасы;

TIME – ағымдағы уақытты экранға шығару және өзгерту командасы;

TREE – ағымдағы каталогтің бұтақ тәріздес құрылымын экранға шығарады.
Файл дегеніміз дискідегі немесе басқа машиналық құрылғыдағы өзіндік аты бар облыс. Файлдарда программаның мәтіндерін, құжаттарды, графиктерді, т.б. сақтауға болады. Дискіде әрбір файлдын екі бөліктен тұратын белгілеуі болады, ол екі бөлік: файлдың аты және кеңейуі /расширение/. Файлдың атындағы символдар саны 8-ден аспау керек. Кеңейуі нүктеден кейін басталады, символдар саны 3-тен аспайды. Файлда кеңейудің болуы – қажетті шарт емес, бірақ ол бойынша файл қандай программада құрылғанын білуге болады. Кеңейуге мысалдар:

.com, .exe – орындалуға дайын программалар;

.bat – командалық файлдар (Batch);

.pas – Паскаль тіліндегі программалар;

.for – Фортран тіліндегі программалар;

.c – Си тіліндегі программалар;

.asm – Ассемблер тіліндегі программалар.

Операциялық жүйе дегеніміз тұтынұшы мен диалог құратын, компьютерді және оның ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін, әр түрлі қолданбалы программаларды орнататын программа.

Операциялық жүйенің негізгі командамалары:

DIR (Directory) – каталогтар мен файлдардың толық аттарының, көлемінің және құрылған уақыты мен мерзімінің тізімін береді;

MD (MakeDirectory) - ағымдағы каталог ішінен жаңа каталог ашу мүмкіндігін береді;

CD (ChangeDirectory) – бір каталогтан екінші каталогқа көшу, яғни ағымдағы каталогты өзгерту командасы;

RD (RemoveDirectory) – ішінде файлдары жоқ бос каталогті жою командасы;

COPY CON – мәтіндік файл құру;

COPY – файлдарды көшіру командасы;

REN (ReName) – файлдардың аттарын өзгерту командасы;

DEL (Delete) – ағымдағы каталогтан белгігі бір файлды немесе файлдар тобын өшіру командасы;

TYPE – ішінде мәтін жазылған файлдарды экранға шығарып, мәтінді оқұ мүмкіндігін беретін команда;

CLS – экранды тазалау мүмкіндігін беретін команда;

DATE – ағымдағы ай, күн және жыл мерзімін экранға шығару және оны өзгерту командасы;

TIME – ағымдағы уақытты экранға шығару және өзгерту командасы;

TREE – ағымдағы каталогтің бұтақ тәріздес құрылымын экранға шығарады.
Файл дегеніміз дискідегі немесе басқа машиналық құрылғыдағы өзіндік аты бар облыс. Файлдарда программаның мәтіндерін, құжаттарды, графиктерді, т.б. сақтауға болады. Дискіде әрбір файлдын екі бөліктен тұратын белгілеуі болады, ол екі бөлік: файлдың аты және кеңейуі /расширение/. Файлдың атындағы символдар саны 8-ден аспау керек. Кеңейуі нүктеден кейін басталады, символдар саны 3-тен аспайды. Файлда кеңейудің болуы – қажетті шарт емес, бірақ ол бойынша файл қандай программада құрылғанын білуге болады. Кеңейуге мысалдар:

.com, .exe – орындалуға дайын программалар;

.bat – командалық файлдар (Batch);

.pas – Паскаль тіліндегі программалар;

.for – Фортран тіліндегі программалар;

.c – Си тіліндегі программалар;

.asm – Ассемблер тіліндегі программалар.

ОЖ эволюциясы,

ІВМ РС типтес компьютерлерде келесі ОЖ қолданылады:

3. 
   WINDOWS 95, WINDOWS 98/NT, UNIX, OS/2.
   

WINDOWS 3.1 операциялық қоршауы – Microsoft фирмасы DOS операциялық жүйесін өңдеген, программистер мен қолданушыларға өте кең көлемдегі мүмкіншіліктер мен қолайлықтар бар операциялық жүйе. WINDOWS-тың кеңінен қолданылуы IBM PC – сәйкес компьютерлерінің стандарты болып табылады. WINDOWS файлдармен, дисклермен жұмыс істеу операцияларына арнап қолайлы және айқын интерфейспен қамтамасыз етеді, сонымен қатар WINDOWS ортасында іске қосылатын программаларға жаңа мүмкіншіліктер береді.

1985 жылы Microsoft фирмасы WINDOWS графикалық операциялар жүйесін, ал 1990 жылы 3.0 версиясын шығарған 3.0 версиясынан бастап WINDOWS-тың кеңінен қолдануы арқасында, ол ІВМ тектес компьютердің стандарты болып табылады.

1995 жылы Microsoft фирмасы ОЖ-нің бөлінуі керек етпей жаңа WINDOWS 95 (графикалық интерфейсі) бар ОЖ ойлап тапты. Бұл ДК құрылығыларының модельдері 286 мен 386 лардың – 486, Pentium жаңа модельдеріне тез ауысуына мүмкіндік туғызды.

Көрнекті көлемді қасиеттері және жақсы графикалық интерфейсі бар WINDOWS 95 – жаңа ОЖ, әлемге әйгілі Microsoft фирмасының мақтанышы.

WINDOWS-тың сыртқы қарапайымдылығының астында ДК-дің мыңдаған санына арналған оңай және күшті операциялық жүйе тығылып жатыр.

WINDOWS 95 негізі болып – іске қосылған қосымшалар мен байланыс, жүйенің іске қосылуы мен оның графикалық интерфейсінің құрылуын қамтамассыз етіп программалық құрылғылардан тұратын ядросы жатады. WINDOWS 95-тің ядросы 3 деңгейден тұратын WINDOWS-тың алдыңғы версияларының жалпы құрылымын сақтап қалды.

Өзінің жеке Kernel ядросы, GDI графикасының құрылғыларын және USER қосымшасымен қарым-қатынаста болатын құрылғылар. Бірақ та WINDOWS 95-ке бұл құрылғыларды екі есе арттыруға тура келді және оларды 16- разрядтағы мен 32 разрядта жұмыс жасайтын микропроцессорларға қолдануы тиіс болды.

Кез-келген басқа программалық өнім сияқты WINDOWS 95-тің де өз плюстары мен минустары бар. Бұл оболочканың артықшылығы келесіде: файл концепциясының қалмауы, біріңғай программалық интерфейс, WINDOWS 95-тің көпесептілігі, әртүрлі басқа да құрылғыларды қолдауы, әртүрлі қосымшалар арасында деректер алмасу жеңілділігі, True Type шрифтерін қолдауы, мультимедианың құрамын қолдауы.

Бірақта жақсы жағдайда әрқашанда төлеу керек қой, мұнда WINDOWS 95 компьютердің аппараттың бөлігіне көп ауыртпашылық түсуіне байланысты ұтылады; себебі WINDOWS 95 машинаның барлық бөліктерінің тез жұмыс істеуіне талап қояды.

WINDOWS-тің тағы бір кемшілігі көпесептіліктің толық болмауы; Сонымен қатар WINDOWS 95-тің енгізу шығару жүйелері анағұрлым жаңсарға.

WINDOWS-те дискмен жұмыс істеу жүйесіне ерекше көңіл бөлінген, осында IDE, ESDI, SCSI интерфейс контроллерлары бар.

Енгізу шығару операцияларының жылдамдығын ақпараттарды тасу дискілері мен қарым-қатынасының жылдамдығы көп әсер етеді. WINDOWS 95 (жазы, санау, көшіру, файлды мен директорияларды жою) файлдың операцияларын орындау жылдамдығын кәдімгідей көтерген.

WINDOWS жұмыс істеу негізі. Компьютерде барлық деректер аты мен кеңейткіші бар файлдарда сақталынады. Аты кеңейткішпен қосқанда 255 символды құрай алды.

Барлдық файлдар дисклерде (дискеталар немесе қатты диск) сақталынады, әр дискінің өз аты бар. WINDOWS 95 операцияның жүйесінде әрбір программаға немесе документке сәйкес пиктограммалар бар (сурет, программаны немесе документі мінездейтін сурет).

Менің компьютерім (My computer) – компьютерлердегі барлық папкаларды шартты түрде көрсететін ағаш тәріздес;

Желілік аймақ (Network Neighborhood) – компьютер желіге қосылған кезде, желілік ресурстарды көрсетеді;

Қапшық (Recycle Bin) – папкалармен файлдарды өшіреді;

Енгізілетін (Inbox) – электронды пошта арқылы келетін ақпараттарды сақтайтын пошталық жәшік;

Портфель (My Brifcase) – бірден бірнеше компьютерде өңделетін файлдарды синхрондайды;

The Microsoft Network – Microsoft желісін қосуға және қолдануға мүмкіншілік жасайды;

The Internet – Internet-пен жұмыс жүргізу.

Сонымен қатар экранда Есептер тақтасы (Taskbar) орналасқан, мұнда негізгі менюді қосатын Пуск (Start) кнопкасы мен іске қосылған барлық программалардың белгілері көрінеді.

Басты меню көмегімен кез-келген программаны немесе документті ашуға болады, себебі мұнда ішкі менюлердің сан алуан түрлері кездеседі. “Пуск” жолының көмегімен кез-келген керек файлды тауып алуға болады. “Настройка” пунктінің көмегімен кез-келген программаны немесе документті тез және қолайлы түрде іске қосуға арнап “жұмыс століне” ярлыгын қоюға юолады. Сонымен қатар қолданушы контексті меню көмегімен де ярлык құра алады.

Контексті меню келесі мүмкіншіліктерді орындай алады: қиып алу, көшіру, құру, болдырмау, қою, ашу, өшіру, жіберу, орналастыру. Бұлар жұмыс століне жаңа мүмкіншіліктер береді.

Жұмыс столінің түрі қолданушы жұмыс істеу стиліне тікелей байланысты, оны керек емес қағаздармен толтырмай, оларды реттеп (My computer) папкасына салып, жұмыс столінде таза, негізгі керек қосымшаларды ғана қалдыруға болады.

WINDOWS пен жұмыс жасағанда экранда 3 түрлі терезе ашылуы мүмкін: - программа терезесі (терезе аталуы);

Программа терезесі екінші рет қайталап ашылатын терезелер мен сұраныстардан мынадай айырмашылығы бар:

- программа терезесінің жоғарғы жолының ортасында программа аты шығады, ал екінші рет қайталап ашылатын терезелерде – шығарылатын ақпараттың сипатталуы, сұраныс терезесінде - сұраныс аты шығады;

• 
  программа терезелерінде жинақтау батырмасы болады;
  
• 
  программалар құрған қайтадан екінші рет ашылатын терезе;
  
• 
  сұраныс терезесі (қосымша терезелер).
  

Мүндай қосылған анықтамалар WINDOWS-қа (Win Help. Exe) көмегімен кіреді, сондықтан бұл анықтаманы қолдану үшін осы программаның файл дерегін қалдырса болғаны.

WINDOWS-ң қосылған анықтамалы-ң қосылған анықтамалығы – гипертекст принципіне негізделген: белгісіз терминдерді түсіндіретін және керек ақпаратты тез арада анықтайтын тоғысқан сілтемелер.

Жұмысты аяқтау. WINDOWS-та жұмысты аяқтау үшін барлық белсенді қосымшаларды тоқтатып терезелердің барлығын жауып SHUT DOWN утилитасын пайдалану керек. Ол жұмысты аяқтаудың қарапайым диалогті терезесін ашады:

ЗАВЕРШИТЬ РАБОТУ (Shut down the computer);

ПЕРЕЗАГРУЗИТЬ КОМПЬЮТЕР (Restart the computer);

ПЕРЕЗАГРУЗИТЬ КОМПЬЮТЕР В РЕЖИМЕ ЭМУЛЯЦИИ MS DOS (Restart the computer in MS – DOS mode).

Егер қандайда бір қосымшалар жабылмаған болса, онда WINDOWS өзі жабуға арналған диалогті терезені шығарып жабуды талап етеді. Егер қосымша жұмыс істеп тұрса, онда ол файлды диске көшіріп жабу керек.

Пайдаланушы интерфейсі

Барлық операциялық жүйелер пайдаланушылармен жұмыс істеудің пакеттік және диалогтық режимдерін қамсыздандырады.

Пакеттік режимде – операциялық жүйе пайдалнушының командасын күтеді де, арнайы команда алған соң орындап, жауап қайтарады да, келесі команданы күтеді. Операциялық жүйенің жұмысты үзіп, әрекеттерге жауап бере алуын диалогтық режим деп атайды.

Пайдаланушы интерфейсі 2 түрге бөлінеді: графикалық және графикалық емес ОЖ.

Графикалық емес ОЖ-де командалық жол интерфейсі қолданылады. Мұнда негізгі басқару құрылғысы – клавиатура (пернетақта). Басқару командалары командалық жолдарға енгізіледі, мұнда командаларды редактрлеуге де болады. Команданың орындалуы Enter пернесін басқаннан кейін жүзеге асады.

Графикалық ОЖ-де интерфейстің күрделірек түрі жұмыс істейді. Мұнда басқару органы ретінде пернетақтадан басқа – тышқан манипуляторы бар.

Графикалық ОЖ-нің жұмысы экранның басқару элементтерінің активті және пассивті түрлерінің өзара әрекеттесуіне негізделген.

Активті басқару элементі ретінде – приложениелерді басқару элементтері (батырмалар, шартбелгілер, ауыстырғыштар, жалаушалар, ашылатын тізімдер, меню жолдары және т.б.) болады.

Барлық операциялық жүйелер автоматты түрде жүктеледі.

Файл түсінігі

Дискіге жазылған мәліметтермен жұмыс істеуге қолайлы болу үшін оларды файлдарға орналастырады. Файл – дискіде ат қойылып, берілгендер сақталған облыс. Әдетте бір файлда бір типке жататын мәліметтер сақталады. Берілгендер типі – файл типін анықтайды. Файлдың толық аты – файл аты мен кеңейтілуінен тұрады. Аты мен кеңейтілуінің арасына нүкте қойылады. Файл атының кеңейтілуі оның қандай типке жататынын білдіреді. MS-DOS операциялық жүйесінде файл атына 8 символ, ал кеңейтілуіне 3 символ беріледі: символдар ⁄ / : * « < >-нан басқа, сандар және латын әріптері бола алады. Ал WINDOWS операциялық жүйесінде файл аты 256 символдан тұра алады. Файлмен барлық жүйеде жұмыс істей алу үшін қысқа атты пайдаланған дұрыс.

Файлды сипаттайтын параметрлер:

• 
  Файлдың толық аты;
  
• 
  Файлдың көлемі (байтпен);
  
• 
  Жасалу күні;
  
• 
  Жасалу уақыты;
  
• 
  Файлға қатынастың дәрежесін анықтайтын файл атрибуттары: R(Read only) –только для чтения тек (оқу үшін), H(Hidden) –скрытый (жасырын), S(System) –системный (жүйелі), A(Archive) – арчивированый (архивтелген).
  

Файлдық жүйе – операциялық жүйеде берілгендерді дискіге сақтап, оларға қатысты қамтамасыз ететін операциялық жүйенің функционалды бөлімі.

Операциялық жүйенің файлдармен, каталогтармен жұмыс ұйымдастыруы файлдық жүйе деп аталады. Файлдық жүйені ұйымдастыру принципі – таблицалық. Файлдық жүйе файлдар құрылымын ұйымдастырып, оларға қызмет етеді. Операциялық жүйенің файлдар құрылымына қызмет етуде орындайтын операциялары:

• 
  Католог жасап, ат қою;
  
• 
  Файлдар жасап, ат қою;
  
• 
  Католог пен файл аттарын өзгерту;
  
• 
  Катологтарды көшіру, орын ауыстыру;
  
• 
  Католог пен файлдарды өшіру;
  
• 
  Файл атрибуттарын басқару.
  

		Файл
каталог
		Файл

Бұл ережелерді операциялық жүйенің М8-005 6.0 мысалында қарастырамыз. (соңындағы сұраққа жауап сілтемесін қара).

Файлдың аты екі бөліктен тұрады: меншікті аты және кеңейтілуі. Меншікті аты сегіз символдан аспайды және оған арифметикалық операциялар, пробел, қатынастар, пунктирлер жатпайды. Аты ретінде МS-DOS белгілеген немесе СОN, LРТ1, LРТ2 – деген сияқты құрылғылардың атымен сәйкес келмеуі керек, файл атының кеңейтілуі үш симврлдан артық болмауы керек, немесе болмауы да мүмкін

Егер кеңейтілуі болса, ол негізгі атынан нүкте арқылы бөлектенеді. Мысалы, ris.bmp немесе mart.txt, docl.doc.

Файлдың аты арқылы оның мәнін анықтауға болады, сондай – ақ ОЖ түрінің файлына арналған кеңейтуге бірнеше қойылған келісімдер бар. Файл программалары соm (command сөзінен алынған) және ехе (ехесutаble сөзінен алынған) кеңейтілулері олар пайдаланушының шақырылуы үшін қолданылады com және exe кеңейтулерінің файл программасы болады. Олар пайдаланушының шақыруы бойынша орындалады; dос (document) — файл құжатымен, Міcrosoft Word мәтіндік редакторында дайындалған;bac (backup) —резервтегі көшірмелер; bas— ВАSІС тілінде жазылған файлдар.

Берілген дискіде сақталған файлдардың аттары, оның типі, өршемі, құру уақыты жайындағы мәліметтермен бірге коталогта (директория) орналасады. Жұмыс дискілер, соның ішінде қатты және компакт дискілердің көлемі мынадай: бір дискіде көпөлшемдердегі файлдарды сақтауға болады. Сондықтан барлық сызықты құрылымы бар ыайлдардың каталогымен жұмыс істеу тиімсіз. МS-DOS файлдардың аттарын бірнеше каталогта, оларды байланыстыратын белгісіне байланысты ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Каталогтардың аттары жоғарыда айтырып кеткен шектеулерге байланысты жазылады. Каталогтың ішіне көптеген файл аттарын жазуға болады; каталогтың ішінде басқа каталогтар да болады. Бұл жағдайда оларды ішкі каталогтар деп атаймыз т.с.с. Сол себепті каталогтың иерархиялық құрылымы қалыптасады, оны каталогтар «бұтаға» деп атап оның түпкі каталогы ретінде ең негізгі каталогы алынады, ал бұтақтары ішкі каталогтар, бұтақ жапырақтары ретінде файл аттарын қарап кетуге болады. Әртүрлі каталогтарда орналасқан екі файл немесе екі ішкі каталогтардың аттары бірдей болуы мүмкін. Сондықтан дискідегі бір мәнді файл (каталог) идентификациясы үшін оған қатынас жасау жолын көрсетіп кету керек. Қатынас жолы диск атынан және ондағы каталогтар тізімінен тұрады; әр келесі кездесетін каталогтар алдыңғы каталогтың ішкі каталогы болып табылады. Бұл тізімдегі соңғы каталог ішінде ізднп отырған файлымыз орналасады. Бұл тізімдегі элементтер бір – бірімен қисық сызық (\) арқылы бөлінеді. Мысалы:

С:\QBASІC \ BASІC1 \qbasіc.ехе

С: \ QBASІC \ BASІC2 \qbasіc.ехе

геп [дискжетек:][жолы\]файл_аты файл_аты

Мұндағы геп — Rename (атын өзгерту) сөзінің қысқартылуы. Командадағы бірінші файл аты өзгертілуге кететін файл атын көрсетеді. Екіншісі файл атының жаңа аты. Мұндағы дискжетек және жол аты өзгертілетін файлдар, қай каталогтарда орналасқандығын көрсетеді. Кез – келген компьютерлік команданың форматын жазған кезде, квадратты жақшаларға команданаң міндетті емес бөліктері алынады. Бұл команда үшін міндетті емес бөлікке дискжетек пен жол жатады. Олардың командада болмауы, ағымдағы дискжетек пен ағымдағы каталогта орналасқандығын білдіреді.Мысалы:

ren b:AL\MK\kub.doc tub.doc

b дискісіндегі АL каталогындағы, МК ішкі каталогындағы kub.doc файылының атын өзгерту керектігін білдіреді. Бұл файлдың команда орындалғаннан кейінгі жаңа аты tub.doc болады, ал оның толық аты ретінде b дискісіндегі осы файл орналасқан жолдың барлығы көрсетіледі.

b:AL\MK\ tub.doc.

Файлдың негізгі аты өзгертілгенмен файлдың өзі сол дискідегі сол каталогта сақталады. Сонымен қатар файлдың атын, оның толық атымен бірге өзгерту командасы келесідегідей болады.

ren b:AL\MK\kub. Doc, c:BAL\MK\kub.doc

Тағы бір мысалды қарастырайық, геп *.dос *.tхt, мұнда, ағымдағы каталогта .dос кеңейтілуімен берілген файлдарды .tхt кеңейтілуіндегі файлдарға өзгерт дегенді білдіреді. Сол себепті берілген операциядағы файлдар мен жұмыс істеу командаларының мүмкіндіктерін қарастырады. Сәйкес файлдармен жұмыс істеу командаларының барлығында да осы жағдай орындалады.

Өзін өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Операциялық жүйе деген не?
   
2. 
   ОЖ эволюциясын көрсетіңдер.
   
3. 
   Пайдаланушы интерфейсі деген не?
   
4. 
   Файл деген не?
   
5. 
   Операциялық жүйенің файлдық құрылымы қандай?
   

4, 5-тақырып. Физиканың компьютерлік технологиямен өзара байланысы

Жоспар:

1. 
   Физиканың компьютерлік технологиямен өзара байланысы.
   
2. 
   Оптикалық кодтау мен ақпараттарды жазудағы жаңа әдістер.
   
3. 
   Үш өлшемді сандық ақпараттарды тасымалдайтын жоғары тығыздықты жазулар.
   

Компьютерлік экспериментті қолдану мұғалімге оқу жүйесінде дамыта оқыту технологиясының белсенді іскерліктерін: шығармашылық элементтерін, модулдік оқыту, фронталды және топтық жұмыс істеу және т.б. кең қолдануға мүмкіндік береді.

Компьютерлік экспериментті қолдану сабақтың әртүрлі кезеңдерінде қолданылуы және әртүрлі білім беру мақсаттарына жетудің тәсілі болуы мүмкін:

1)жаңа оқу материалын түсіндіру кезінде экранға мультимедиялық проектордың көмегімен демонстрацияланатын интерактивті иллюстрация ретінде;

2)оқушылардың оқу материалын өз бетінше меңгеруі кезінде, мұнда компьютерлік экспериментті мұғалімнің тапсырмасы бойынша орындайды. Мегерілген тақырып бойынша оқушылардың жұмыс нәтижесін компьютер береді. Мұндай тапсырмалар қатарына тест тапсырмалары немесе жұмыстық бет тапсырмалары жатады;

3)компьютерлік моделді лабораториялық жұмыстар түріндегі зерттеу іскерлігін ұйымдастыру кезінде;

4)материалды бекіту, қайталау кезінде;

5)үйде орындалатын эксперименттер. Мұнда жұмыстық бетпен орындалатын тапсырмалар беріледі.

Компьютерлік эксперимент мұғалімге оқушылардың жаңа, дәстүрлі емес оқу іскерлігінің түрлерін ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Іскерліктің ондай түрлеріне мысалдар келтірейік:

Компьютелік моделдерді қолданып жұмыс істеудің бірнеше түрлеріне мысалдар келтірейік.

Мұндай тапсырмалар оқушыларға берілген моделдерідің мәнін түсінуге және оның жүйесін меңгеруге арналған. Тапсырмалар моделді басқару арналған нұсқаулардан және бақылау сұрақтарынан тұрады.

Компьютерлік моделмен жұмыс істеу дағдысын меңгергеннен кейін оқушыларға бір-екі қарапайым тапсырмалар беру ұсынылады. Ондай эксперименттер оқушыларға компьютер экранында өтіп жатқан құбылыстың мәнін терең түсінуге мүмкіндік береді.

Компьютерлік эксперименттің көмегімен оқушыларға эксперименттік тапсырмалар орындау ұсынылады.

Бұл кезеңде компьютерлік моделді жақсы меңгергеннен және меңгерілген құбылысты жақсы игергеннен кейін, оларға 2-3 тапсырма беруге болады. Ол тапсырмаларды алдымен оқушылар өздері шығарады, кейіннен компьютер көмегімен дұрыстығын тексереді. Әрбір есепті шығару ұзақтығы 5-8 минуттан аспауы керек.

Мұнда байланысты (тәуелді) екі шаманы анықтау тапсырылады. Мысалы, горизонтқа бұрыш жасай қозғалған дене жағдайында, дене берілген қашықтықты жүріп өтуі үшін бастапқы жылдамдық пен лақтыру бұрышын анықтау. Мұндай есепті шығару кезінде өз бетімен оқушы алдымен моделді ұсынған автордың диапазонын ескеріп, параметрлердің бірінен біреуін таңдауы керек. Содан кейін екінші параметрдің шамасын анықтау үшін есепті шығаруы керек. Сондан соң ғана алынған жауапты тексеру үшін компьютерлік экспериментті қоюы керек. Мұндай есептердің шешуі бірнешеу болады.

Мұндай есептерді шығаруда оқушылар алдымен қандай параметр жетіспейтінін анықтап алып, соден кейін ғана алдыңғы тапсырмадағыдай әдістерді ескеруі керек.

Мұндай тапсырма көлемінде оқушыларға бір немесе бірнеше есеп құру, өз беттерімен шығару ұсынылады. Содан соң оларды компьютерлік моделдерді қолданып тексеру керектігі тапсырылады.

Қабілетті оқушыларға зертеушілік тұрғыдағы тапсырмаларды ұсынуға болады. Яғни орындау барысында бірнеше компьютерлік эксперименттерді жоспарлау және жүргізу арқылы зерттелетін құбылысты дәлелдеу немесе жоққа шығару жүзеге асады. Өте қабілетті оқушыларға осындай заңдылықтарды өздерінің ойлап табуларына мүмкіндік беруге болады.

Бірнеше моделдердің көмегімен проблемалық мәселелерді демонстрациялауға болады. Яғни оқушыларды ойландыратын, немесе қарама-қайшылық тудыратын жағдайларды шешу. Содан кейін осындай жағдайларды түсіну үшін компьютерлік моделдерді қолданып, мәселенің шешімін табу ұсынылады.

Көптеген моделдерді сапалық тапсырмаларды орындау кезінде де қолдануға әбден болады. Мұндай тапсырмалар көбіне сұрақ түрінде келеді. Компьютерлік моделдердің көмегімен сұрақтарды алдын-ала дайындау керек. Сапалық тапсырмаларды моделдерді демонстрациялық нұсқада пайдаланып класта талқылаған ыңғайлы. Осындай жағдайда олардың шешімі өте қызықты талқыланады және есте ұзақ сақталады.

Компьютерлік экспериментті қолдану мұғалімге оқу жүйесінде дамыта оқыту технологиясының белсенді іскерліктерін: шығармашылық элементтерін, модулдік оқыту, фронталды және топтық жұмыс істеу және т.б. кең қолдануға мүмкіндік береді.

Компьютерлік экспериментті қолдану сабақтың әртүрлі кезеңдерінде қолданылуы және әртүрлі білім беру мақсаттарына жетудің тәсілі болуы мүмкін:

1)жаңа оқу материалын түсіндіру кезінде экранға мультимедиялық проектордың көмегімен демонстрацияланатын интерактивті иллюстрация ретінде;

2)оқушылардың оқу материалын өз бетінше меңгеруі кезінде, мұнда компьютерлік экспериментті мұғалімнің тапсырмасы бойынша орындайды. Мегерілген тақырып бойынша оқушылардың жұмыс нәтижесін компьютер береді. Мұндай тапсырмалар қатарына тест тапсырмалары немесе жұмыстық бет тапсырмалары жатады;

3)компьютерлік моделді лабораториялық жұмыстар түріндегі зерттеу іскерлігін ұйымдастыру кезінде;

4)материалды бекіту, қайталау кезінде;

5)үйде орындалатын эксперименттер. Мұнда жұмыстық бетпен орындалатын тапсырмалар беріледі.

Компьютерлік эксперимент мұғалімге оқушылардың жаңа, дәстүрлі емес оқу іскерлігінің түрлерін ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Іскерліктің ондай түрлеріне мысалдар келтірейік:

1.Компьютердің көмегімен тексерілетін есептерді шығару. Мұғалім оқушыларға жеке орындауларына немесе үй тапсырмасы ретінде тапсырмалар береді. Содан кейін оқушылар тапсырмалардың дұрыстығын компьютерлік эксперименттерді қою арқылы тексерді. Нәтижесінде көптеген оқушылар компьютерлікмоделдерді қолданып тексруге болатын тапсырмаларды өздері ойлап шығарады.

2.Зерттеу-бақылау. Оқушыларға компьютерлік моделдерді қолданып, өз беттерімен шағын зерттеулер жүргізу керектігі және қажетті нәтижелерді алулары ұсынылады. Бұл компьютерлік моделдердің көмегімен бірнеше минуттардың ішінде ғана өтеді.

3.Оқытудың басты тәсілі ретінде - компьютерлік эксперименттің көмегімен жаңа оқу материалын меңгеру сабақтың тиімді формасы болып табылады. Жаңа оқу материалын меңгертуде компьютерлік экспериментті қолдану оқушыларда тақырып бойынша өз беттерімен жұмыс істей алу іскерліктерін қалыптастырады.

Компьютелік моделдерді қолданып жұмыс істеудің бірнеше түрлеріне мысалдар келтірейік.

Мұндай тапсырмалар оқушыларға берілген моделдерідің мәнін түсінуге және оның жүйесін меңгеруге арналған. Тапсырмалар моделді басқару арналған нұсқаулардан және бақылау сұрақтарынан тұрады.

Компьютерлік моделмен жұмыс істеу дағдысын меңгергеннен кейін оқушыларға бір-екі қарапайым тапсырмалар беру ұсынылады. Ондай эксперименттер оқушыларға компьютер экранында өтіп жатқан құбылыстың мәнін терең түсінуге мүмкіндік береді.

Компьютерлік эксперименттің көмегімен оқушыларға эксперименттік тапсырмалар орындау ұсынылады.

Бұл кезеңде компьютерлік моделді жақсы меңгергеннен және меңгерілген құбылысты жақсы игергеннен кейін, оларға 2-3 тапсырма беруге болады. Ол тапсырмаларды алдымен оқушылар өздері шығарады, кейіннен компьютер көмегімен дұрыстығын тексереді. Әрбір есепті шығару ұзақтығы 5-8 минуттан аспауы керек.

Мұнда байланысты (тәуелді) екі шаманы анықтау тапсырылады. Мысалы, горизонтқа бұрыш жасай қозғалған дене жағдайында, дене берілген қашықтықты жүріп өтуі үшін бастапқы жылдамдық пен лақтыру бұрышын анықтау. Мұндай есепті шығару кезінде өз бетімен оқушы алдымен моделді ұсынған автордың диапазонын ескеріп, параметрлердің бірінен біреуін таңдауы керек. Содан кейін екінші параметрдің шамасын анықтау үшін есепті шығаруы керек. Сондан соң ғана алынған жауапты тексеру үшін компьютерлік экспериментті қоюы керек. Мұндай есептердің шешуі бірнешеу болады.

Мұндай есептерді шығаруда оқушылар алдымен қандай параметр жетіспейтінін анықтап алып, соден кейін ғана алдыңғы тапсырмадағыдай әдістерді ескеруі керек.

Мұндай тапсырма көлемінде оқушыларға бір немесе бірнеше есеп құру, өз беттерімен шығару ұсынылады. Содан соң оларды компьютерлік моделдерді қолданып тексеру керектігі тапсырылады.

Қабілетті оқушыларға зертеушілік тұрғыдағы тапсырмаларды ұсынуға болады. Яғни орындау барысында бірнеше компьютерлік эксперименттерді жоспарлау және жүргізу арқылы зерттелетін құбылысты дәлелдеу немесе жоққа шығару жүзеге асады. Өте қабілетті оқушыларға осындай заңдылықтарды өздерінің ойлап табуларына мүмкіндік беруге болады.

Бірнеше моделдердің көмегімен проблемалық мәселелерді демонстрациялауға болады. Яғни оқушыларды ойландыратын, немесе қарама-қайшылық тудыратын жағдайларды шешу. Содан кейін осындай жағдайларды түсіну үшін компьютерлік моделдерді қолданып, мәселенің шешімін табу ұсынылады.

Көптеген моделдерді сапалық тапсырмаларды орындау кезінде де қолдануға әбден болады. Мұндай тапсырмалар көбіне сұрақ түрінде келеді. Компьютерлік моделдердің көмегімен сұрақтарды алдын-ала дайындау керек. Сапалық тапсырмаларды моделдерді демонстрациялық нұсқада пайдаланып класта талқылаған ыңғайлы. Осындай жағдайда олардың шешімі өте қызықты талқыланады және есте ұзақ сақталады.

1. 
   Физиканың компьютерлік технологиямен өзара байланысын көрсетіңдер..
   
2. 
   Оптикалық кодтау, ақпараттарды жазудағы жаңа әдістер жайында мағұлыматтар.
   
3. 
   Үш өлшемді сандық ақпараттарды тасымалдайтын жоғары тығыздықты жазулар жайында мағұлыматтар.
   

Жоспар:

1. 
   Оқытудың ақпараттық технологиясы
   
2. 
   Инструменттік құралдар
   

Оқытудың ақпараттық технологиясы – бұл ақпаратпен жұмыс жасау үшін арнайы тәсілдер, педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық құралдар (кино, аудио және видеоқұралдар, компьютерлер, телекоммуникациялық желілер).

Оқытудың ақпараттық технологиясы – білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін жасау (педагогикалық іс-әрекетті өзгерту), білімді қабылдау, білім сапасын бағалау, оқу-тәрбие үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру үшін ақпараттық технологияның қосымшасы деп түсіну керек.

Білімді ақпараттандырудың негізгі мақсаты – «оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіби салалардың іс-әрекетіне толық, тиімді араластыру» болып табылады.

• 
  Тұтынушының қолдану сапасында;
  
• 
  Нәтижесінде әр түрлі салаларда қолданылатын, ақпараттық технологияларды жасаушы сапасында.
  

Көптеген елдердің ғылыми орталықтары мен оқу орындарында нақ осы білім қажеттілігі үшін мамандандырылған компьютерлік жүйелер саны дайындалды, олар оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі жағынан қолдауға бағытталды. Бұл – жүйелердің негізгі түрлері болып табылады.

• 
  Компьютерлік бағдарламаланған оқыту – бұл сәйкесінше, компьютерлік бағдарламалардың көмегімен бағдарламалық оқыту механизмдерін жүзеге асыратын технология;
  
• 
  Материалды компьютердің көмегімен оқу – оқушының жаңа материалды әр түрлі құралдардың, оның ішінде компьютердің көмегімен өз бетінше оқуын болжайды. Бұл жерде оқу іс-әрекетінің сипаты айтылмайды, оқу нұсқауларының жиынымен іске асырылуы мүмкін. Мұның өзі бағдарламалық оқыту әдісінің мәнін ашады;
  
• 
  Материалды компьютер қоры негізінде оқу – алдыңғы технологиялар, технологиялық құралдардың алуан түрін (оның ішінде дәстүрлі оқулықтар, аудио және видеожазбалар және т.б.) қолданумен айрықшаланатын болса, мұнда бағдарлама құралдарын, оқушылардың өз бетінше тиімді оқуын арттыратын бағдарламаларды басымырақ қолдану жүргізіледі;
  
• 
  Компьютер қорымен оқыту – білім берудің барлық мүмкін боларлық формаларын қолдану (мұғалімнің қатысуымен), шын мәнінде, жоғарыда айтылғандармен сәйкес келеді;
  
• 
  Компьютердің көмегімен бағалау – өз бетінше оқыту технологиясы деп қарастырылады, дегенмен ол практикада басқаларға құрамдас элемент болып кіріп жүр. Мұндай жүйе оқылатын пәннің мазмұны мен дәстүрлі оқытуда қолданылатын немесе оқыту бағдарламаларында жүзеге асырылатын әдістерге тәуелсіз;
  
• 
  Компьютерлік коммуникация – білім беру және оны жеткізумен қамтамасыз ете отырып, жоғарыда аталған технологиялардың барлығының ажырамас құрамы болып табылады. Жергілікті, аймақтық және басқа компьютерлік желілерді қолдану үшін жұмсалады. Компьютерлік коммуникация жекелеген оқу орындарының, қаланың, аймақтың, елдің ақпараттық білім жүйесінің мүмкіндіктерін көрсетеді.
  

• 
  Оқытатын, бақылайтын және үйрететін жүйелер;
  
• 
  Ақпарат іздеу жүйесі;
  
• 
  Модельдеу бағдарламалары, микромирлер;
  
• 
  Танымдық сипаттағы инструменттік құралдар;
  
• 
  Әмбебап сипаттағы инструменттік құралдар;
  
• 
  Коммуникацияны қамтамасыз етуге арналған инструменттік құралдар.
  

• 
  әр түрлі форматты файлдар;
  
• 
  мәліметтер қоры;
  
• 
  бағдарламалық модульдер;
  
• 
  жекелеген бағдарламалар мен бағдарламалар жиыны.
  

Білімді ақпараттандыру жағдайында болып жатқан кемшіліктерге қарамастан, оны «ақпараттық революция» деп атауға болады, өйткені қол жетерлік табыстар мыналар:

• 
  ақпаратты ұсынудың жаңа формасы. Қызықты, жанды немесе алдын ала жазылған мультимедиалық ақпарат тек текстен емес, графикалық бейнелерден, анимациядан, дыбыстан және видеоүзінділерден құралып, Internet желісі арқылы беріледі немесе басқа телекоммуникациялық құралдар арқылы компакт-дискілерге жазылады;
  
• 
  жаңа кітапханалар. Интеллектуальдық ресурстар көлемі және табыстары өседі. Internet злектрондық кітапхана каталогтарымен бірігіп, жер қашықтығы мен уақыт айырмашылығына қарамастан, зор ақпараттар көлемін жинауға қол жеткізеді. Әрине, мұндай кітапханалар онда сақталатын ақпараттарға толық жол аша бермейді;
  
• 
  оқу сабақтарының жаңа формалары. Студенттер мен оқытушылардың виртуальды семинарлар және лабораториялар режімінде бірігіп жұмыс жасауы, сонымен бірге жаңа синхрондық мүмкіндік пайда болды. Бірқатар студенттер үшін мұндай жұмыс формалары анағұрлым ыңғайлы, өйткені дәстүрлі оқытуға қарағанда, оларға өз мүмкіндіктеріне қарай, өздеріне қолайлы графикпен жұмыс жасау және артық ескертулермен кездеспей отырып ашу қызықты;
  
• 
  білімнің жаңа құрылымы. Бүгінгі күні білім жүйесіне жаңа құрылым беру үшін телекоммуникация жүйелерімен толықтырылуы қажет, сонымен қатар білім үрдісіне ақпараттық және коммуникациялық технологияларды енгізуде жоғары біліктілікке ие мамандар керек.
  
• 
  Көбінесе қашықтан оқыту бағдарламалары оған барынша мол қол жеткізуге мақсатталған және оқыту сапасына аса анық емес талаптар қояды. Мұндай бағдарламаның білім сапасын жетілдіруі үшін орындауы міндетті талаптар қатарын құрастыруға болады:
  
• 
  сапасы мен мүмкіндігі жоғары білім кеңістігін құру, кәдімгі оқу орындары ұсынатын мүмкіндіктерден жоғары білім ортасын жасау;
  
• 
  Internet желісінде әмбебап компьютерлік кітапхана құру, кез келген уақытта қолданушыға қол жеткізерлік және кәдімгі кітапханаға көлемді ақпарат беруі тиіс;
  
• 
  желі бойынша педагогтармен қарым-қатынас ұйымдастыру;
  
• 
  оқытушының да, оқушының да білімін компьютермен тексеру жүйесін жасау.
  
• 
  Төмендегідей базалық шарттар сақталған жағдайда сапалы білімге қол жеткізуге болады:
  
• 
  қымбат тұратын технологиялар мен бағдарлама өнімдерін қолдану;
  
• 
  іштей және қашықтан оқыту түрлерін  біріктіру;
  
• 
  қажетті ақпараттық ресурстарды табуды жеңілдететін толық каталогтар жасау.
  

-  оқу материалдары туралы оқушыларға дәл және толық ақпарат беру арқылы оқыту сапасын арттырады. Оқытудың көрнектілігін арттырып, оқу материалын саналы игеруге жеткізеді;

-  абстрактылы оқу материалдарын нақтылыққа жеткізіп, оқытудың тиімділігін жетілдіреді;

-  оқу материалының маңызын арттырып, уақыттан ұтып, есте сақтау қабілеттерін жетілдіруге қол жеткізеді. Есте сақтаудың әсер алу, қайталау ассоциация арқылы оқу материалдарын терең игеруге жеткізеді;

-  мұғалім мен оқушы еңбектерін жеңілдетіп, пікір алысып, байланыстарын арттырады.

Қазіргі таңда дайындалған электрондық оқулықтарда мынадай жағдайларды ескеру керек:

- белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуын, тақырыпқа қатысты нақты әрі қысқа берілуін ескеру керек;

- электрондық оқулықтар оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты дәріс конспектісін қамтитын негізгі материалдар;

- зертханалық және тәжірибелік тапсырмаларды орындауға арналған қосымша материалдар;

- материалға қатысты анықтама, библиографиядан тұратын көмекші материалдар;

- аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест;

- материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері қамтылуы.

Қорыта келгенде электрондық оқулықты қолдану барысында оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының күрт артқандығы байқалады. Мұғалімдер де өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші құралдарды молынан ала алады. Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде электрондық оқулықтарды сабаққа пайдалану – оқытудың жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады. Сонымен қатар электрондық материалдарды сабақта пайдалану кезінде оқушылар бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз бетімен практикалық тапсырмалар орындайды. әрбір оқушы таңдалған тақырып бойынша қажетті материалдармен танысып, кестелер және сызбалармен жұмыс жасауға дағдыланады. Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер, бейне көріністер, дыбыс пен музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға бормен жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі түсінікті. Меңгерілуі қиын тақырыптарды компьютердің көмегімен түсіндірсе жаңа тақырыпқа деген баланың құштарлығы оянады деп ойлаймын.

1. 
   Оқытудың ақпараттық технологиясы деген не?
   
2. 
   Инструменттік құралдар деген не?
   
3. 
   Компьютерлік коммуникация деген не?
   
4. 
   Компьютерлік бағдарламаланған оқыту деген не?
   

Жоспар:

1. 
   
   жүктеу/скачать 0.72 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: