Сабақтың тақырыбы: Ж. Аймауытов "Әнші" 2- сағаты Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 213.99 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ж. Аймауытов Ә. Қашаубаев Кім
- Қандай тақырыптарды Қозғаған
- Әйгілі еткен туындылары.
- Сабақтың тақырыбы
- Дамытушылық
- Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі
- Әңгіменің басталуы Өрбуі Байланысы Шиеленісуі
- Мейірімді Қатал
- Сабырлы
- Сатай Жайдары, қайырымды, сезімтал, қиялшыл. Оқушы, құрбы, қайырымды. Рабиға
- Қызылорда облысы Қармақшы ауданы
|
Сабақтың тақырыбы: Ж. Аймауытов “Әнші” 2- сағаты Сабақтың мақсаты: Білімділік: әңгіменің тақырыбын, жазушының идеясын мәтінге сүйене отырып ашу, композиция-лық құрылысына, көркемдік ерекшелігіне талдау жасау, ән құдіреті мен Әмірқанның бейнесін ашу; Дамытушылық: өнер тақырыбының өміршеңдігі туралы ұғымды дамыту, өз ойын еркін жеткізе білуге дағдыландыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту; Тәрбиелік: өнер құдіретін құрметтеуге баулу, ұлтжандылыққа, ұйымшылдыққа, белсенділікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ. әдісі: сұрақ-жауап, талдау, жинақтау. Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих, музыка. Көрнекілік: презентация, портреттер,суреттер Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі:Сәлемдесу, түгелдеу. Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі:Сәлемдесу, түгелдеу. Жоспар:
1. Жетішатыр қаласындағы жексенбінің бірі 2. Қымыз ішуге аттану 3. Шәкет үйіндегі кездесу 4. Арсалаңдаған жігіттің өнері 5. Әмірқан туралы әңгіме ІІ. Наурызда өнер көрсеткен әнші 1. Әмірқанды Наурыз сауығына шақыру 2. Сауық үстіндегі жағдай 3. Жұртты сүйсіндірген Әмірқан ІІІ. Достық немесе Ақтамақ хикаясы 1. Әншінің жұпыны тұрмысы 2. Әмірқанның әнші мен әнге қоятын талабы 3. Басқа шаруаға олақтығы 4. Құс тауға аттану 5. Әмірқан әңгімесі: а) Ормамбеттің Ақтамағына ғашық болуы ә) Алып қашуы б) Ұрыларға кез болуы в) Құрықтан құтқарған өнер г) Бір жұма дәурен ғ) Аяқталмаған әңгіме немесе Ақтамақты аңсау. 2. Кесте құру.
ІІІ Негізгі бөлім 1.Ғибратты ғұмыр. Ж.Аймауытовтың «Әнші» әңгімесіндегі ән құдіреті, шығармадағы Әмірқан бейнесі.Жүсіпбек өнерінің көп қырының бірі – әншілік, сахнагерлік. Демек Жүсіпбек халқының әншілік өнерін аса қадірлеп, өз де ән салған. Қазақтың ұлы әншісі жайлы «Әнші» деген классикалық әңгімесінен аңғарарымыз ән халықтың тарихын, өткен өмірін көрсетеді. Халқымыздың мәдениеті, бабаларымыздың асыл мұраларынан сыр шертеді. Ән замана тыныштығын қорғайды, туысқан халықтармен біріктіреді, достыққа шақырады. Әңгімедегі Әмірқанның прототипі – қазақтың біртуар, арқалы әншісі, Парижде(1925) өткен бүкіләлемдік этнографиялық концертте дүйім жұртты таңдай қақтырып, аузына қаратып тамсандырған ұлы әншіміз – Әміре Қашаубаев. Ол Арқаның өнер тарландары Біржан, Ақан сияқты дарабоз әншілердің үздік дәстүрін жалғастырушы шәкірті, ән дүлдүлі. Ә. Қашаубаев 1888 жылы ШҚО Абыралы ауданындағы Дегелең тауында дүниеге келген. 1927 жылы Германияға шақырылып Майндағы Франкфруттың Үлкен театрында 9 концерті табысты өткен. 1934 жылы 6 қарашада қайтыс болған. Әңгімеге әдеби-теориялық талдау 2.Композициялық құрылысы
2. Әмірқанның мінездемелік сипаты
Балалар, өздерің байқағандай , әңгіме барысында ұлттық салт-дәстүрге мән берілген. Атап айтсақ қандай салт-дәстүрге назар аударылған? (Үлкенді сыйлау, айт, күрес ойын, құдалық, Наурыз тойындағы ән құдіретіне ерекше мән берілген.) --Ия, балалар, өнер—мәңгілік. Осыдан бір ғасырға жуық бұрын Әміре репертуарында қандай әндер болған? “Балқадиша”, “Қанапия”, “Жалғыз арша”, “Дудар-ай”, “Екі жирен”. Бұл әндерді кімдердің орындауында естіп жүрсіңдер? ІV Көркемдегіш тәсілдерді табу. Эпитет: ми дала, меңіреу шөл, күміс көлдер. Теңеу: үйректей, қаздай қалқып, тұлпардай, шеріктей, ұшатын құстай. Метафора: бұлбұлмын, тұлпармын. Ү Сабақты бекіту. Тест сұрақтары: 1. Жүсіпбек Аймауытов Семейде оқыған кезінде: А)күреспен шұғылданған В) зерттеу жұмыстарымен айналысқан С) ән, күй шығарған Д) домбыра тартып, ән салып, спектакльдер қойып, өзі басты рөлдерде ойнаған. 2. Жүсіпбектің поэмасын ата А) “Әнші” В) “Күнікейдің жазығы” С) “Нұр күйі” Д) “Ақбілек” 3. “Жетішатыр” қаласының екінші аты А) Семей В) Павлодар С) Өскемен Д) Қызылжар 4. “Бір шерік қымыз” деген қанша? А) бір бөтелке В) бір шелек С) бір кесе Д) бір тегене 5. Шәкеттікіне кіріп келген жігіт қайда отырды? А) жерге В) орындыққа С) керуетке Д) сандыққа 6. — Әмірқанды үйден ұстай алмайсыңдар. Ол – бір …. А) көлеңке В) сағым С) елес Д) тұман 7. Әмірқанды: “Ербең құлақ, едірек, талтиған тәпек асық” деп кім суреттер еді? А) Жүсіпбек В) Бек С) Нармамбет Д) Дәулетжан 8. Наурыз сауығын “басқарушы” кім? А) Әбіжан В) Жәлел С) Рахымбек Д) Жүсіпбек 9. Сахнада ән салғанда “әсем- әсем нақысы” қандай болды? А) сыбызғының үніндей В) айдынның сұлу қуындай С) тас бұлақтың суындай Д) Арқаның қоңыр желіндей 10. Әнші құжырасындағы ең асыл бұйымы не? А) қызыл қоңыр домбыра В) үлкен ақ сырнай С) саз сыбызғы Д) үкілі сары домбыра 11. Әйелін қалай таныстырады? А) жампоз В) тұлпар С) сұлу Д) бастық 12. “Қорлан” әнін шығарушы кім? А) Жаяу Мұса В) Балуан Шолақ С) Естай Д) Мәди 13. Үшеуі қай жерге құс атуға барады? А) Кенжекөл В) Керуенкөл С) Құркөл Д) Алакөл 14. Ұрылар үшін ән салғанда арасында кімнің әні болған жоқ? А) Иманжүсіп В) Балуан Шолақ С) Исақ- Ермек Д) Жаяу Мұса 15. Ақтамақпен жақындасуына қандай ойын себеп болды? А) орамал тастау В) ақсүйек С) алтыбақан Д) сақина салу VІ Үйге тапсырма: 1. “Ақтамақ хикаясын” аяқтау; 2. “Ән– өмірдің айнасы” шағын шығарма жазу. ҮІІ Қорытынды: “Адам боп келіп өмірге, адам боп өту—көп қиын” екендігін біз білеміз, керемет дарын иесі болған Әміре Қашаубаев өмірде адами қасиеттерін жоғалтпаған. “Өнер таусылмас азық, жұтамас байлық” деп өнерге ғана бас иіп өткен біртуар дарын иесінің бойындағы жақсы мінез-құлықты өз бойларыңа үлгі етіп ала біліңдер. Өнерді бағалай білейік! ҮІІІ Бағалау.
2) Жазушының шеберлігі (жазу тәсілі)
Астын сызу. 3) А. Оқушылардың түсінгенін сұрау, мазмұндау. Ә.Театрлық көрініс, әңгімені инсценировкалау. 4) Жоспарларын тексеру. Таң азанғы әке даусы. Әке ақылыныңСатайды ызаландыруы. Өмір мен өлім жайлы ойлар. Жолда.
Сатай мен Рабиғаның әңгімесі. Рабиға жайлы ойлар. Рабиғаның мәрттігі.
2. Жазушының көркем тіл шеберлігіне талдау. Бейнелеуіш сөздерді табу. А) Теңеу дегеніміз не? Бір затты екінші бір затпен салыстыра суреттеуді теңеу дейміз. Оқулықтан іздеу. Теңеу: дарылдай сөйлеген, шақырған тауықтай, темірше қариды, айнадай етіп сыпырған, тұқыл таяқша, тауы қаңбақтай тасы бұршақтай. Ә) Пейзаж дегеніміз не? Көркем шығармада суреттелетін табиғат көрінісін пейзаж дейміз. Кітаптан тауып оқу. Тақтамен жұмыс. Б) Мінездеме. Тақтамен жұмыс.
Осы берілген мінездерге байланысты көркемдегіш сөздерді пайдаланып Сатай мен Рабиғаға мінездеме беріп, венн диаграммасын жасау.
ІV Сабақты қорыту: Бекіту үшін сұрақтар: 1.Таң азанғы әке даусы неліктен Сатайға жағымсыз естілді? 2. Өлім мен өмір туралы Сатайдың ойлауына не түрткі болды? 3. Сатайдың орынсыз мақтанды сүймейтіндігіне қай әрекеті дәлел? 4. Рабиғамен келе жатып қасқырды көргенде Сатайдың айқайға басуы батылдығы ма, мақтаны ма, не деуге болады? Сабақтың тақырыбы: Шылаулардан өткенді қайталау Түрі: ойын Әдісі: сатылай комплексті талдау, деңгейлік тапсырма. Сабақтың мақсаты: Білімділік: Морфология саласы бойынша өтілген материалды талдау; бір сөйлемге морфологиялық талдау жасау. Дамытушылық: Сөз таптарынан өткен материалдаоды шығармашылық жұмыспен ұштастыру; қатесіз, тез, ұқыпты талдауға баулу. Тәрбиелік: Оқушыларды өзіндік жұмыстарға баулу, сауаттылыққа тәрбиелеу. Сабақтың көрнекілігі: плакат, суреттер Пәнаралық байланыс: Бейнелеу өнері, әдебиет. Сабақтың барысы: І Ұйымдастру бөлімі: Сәлемдесуден соң сынып оқушыларын үш топқа бөлу. «Жалғаулықтар», «Демеуліктер», «Септеуліктер». ІІ Өткен сабақты пысықтау: 1 344-жаттығу. Шылауларды табу. 2 Шығармашылық жұмыс. «Менің әжем» ІІІ Негізгі бөлім: 345-жаттығу. Сатылай комплексті талдау. Сабақтың мақсатын ,ойын шартын түсіндіру. Тақтада бірнеше суреттер ілінген. Тапсырманы дұрыс орындаған топ таққа ие болады. Ол үшін бірнеше кедергіден өту тиіс. Әр кедергіден өткен оқушының деңгейіне орай бағалау.
7 кедергінің суреті: 1)Өзен 2)Тау 3)Көл 4) Құз, жартас 5) Терең ор 6)Ну орман 7)Қыл көпір І топ Бармаймын деген жоқ-ау, осы қиқы-жиқы тіршілікпен қолы босамай қалды. ІІ топ Биыл да Нағиділләнің жалқаулығынан тамдарының төбесіне лай құя алған жоқ-ты. ІІІ Нағиділләні да өзі жаман үйреткен. ІҮ Пысықтау сұрақтары: Шылаулардың басқа сөз табынан қандай айырмашылығ бар? Шылаулар қандай сипатына қарай септеулік, демеулік, жалғаулық, болып бөлінеді? Қандай шылаулар қандай грамматикалық тұлғалармен ұқсас келеді, олар қалай жазылады? Қандай жағдайдасұраулық шылаулар –мы, -мі, -бы, -бі, -пы, -пі болып өзгереді және қалай жазылады? Септеуліктер мен жалғаулықтардың бір-бірімен ұқсастықтары мен айырмашылығы? Не себепті шылаулар сөйлем мүшесі бола алмайды? Ү Үйге тапсырма: Шылауларды қатыстырып, «Біздің атамыз» тақырыбында шығарма жазу. ҮІ Қорыту: Дефис арқылы жазылатын шылауға мысал келтіру. Орнын жаңа тауыпты-ау. ҮІІ Бағалау: Жеңімпаз топты анықтап, бағалау. Сабақтың тақырыбы: А.Құнанбаев «Қыс» Сабақтың білімділік мақсаты: А.Құнанбаевтың ақындық шеберлігін таныту; Өлеңді түсініп, мәнерлеп оқуға, айтуға машықтан- дыру; Өлеңнің тақырыбын, көркемдік ерекшелігін меңгерту Дамытушылығы: Оқушылардың шығармашылық жұмыс істеуіне Ықпал ету, танымдық көзқарасын арттыру. Тәрбиелік мақсаты: Өлеңнің мазмұны арқылы табиғаттың әсемдік, әдемілік, эстетикалық сипаттарын тануға, туған жерді, таби- ғатты қорғауға әдеттендіріп, экологиялық тәрбие беру. Сабақтың түрі: жаңа сабақ Сабақтың әдісі: түсіндіру, сын тұрғысынан ойлау, дамыта оқыту. Көрнекілігі: Потрет, өлеңдер жинағы, табиғатқа қатысты суреттер. Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, бейнелеу өнері. Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу, зейіндерін сабаққа аудару. Ой шақыру мақсатымен Абай кім сұрағы арқылы «Топтастыру» стратегиясы. Ақын кемеңгер философ Абай дана сазгер аудармашы ІІ Жаңа сабақ: Абай қазақ халқының ұлы ақыны. Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданында, Шыңғыс тауында туылған. Ақын Семейдегі Ахмет Ризаның медресесінде оқыған. Абайдың көп жырлған өлеңдерінің бір үлгісі табиғат лирикасы. «Абайдың табиғат лирикасы, әсіресе жылдың төрт мезгілін суреттейтін өлеңдері—күшті ақындық шеберлікпен, зор мәдениетпен жазылған аса сұлу, сырлы жырлар». Бүгінгі өтілетін тақырып «Қыс» өлеңі. Өлеңде қыста шидем мен тондарын қабаттап киіп, оранып алса да, долы боранға, «бет қарауға шыдамай, сырт айналып,» тағы да мал соңында қар жамылып, мұз жастанған жылқышылар, титығы құрыан жылқыларға ауыз салуға аранын ашып, айдалада шоқақтап жортып жүрген аш қасқырлар көз алдымызға келеді. Мұның бәрі—көшпелі қазақ аулының тұрмыс-тіршілігі екендігін түсіндіре отырып, өлеңді жатқа оқу. ІІІ Сабақты пысықтау: 1 Қыстың көріністерін дербес алып, жоспарлау. Жоспар: А) Кейпі (портреті) Ә) Әрекеті Б) Қыстағы балалар В) Малшы күйі Г) Жылқышылар күйі 2 Көркемдегіш бейнелі сөздерді табу. Теңеу: ұшпадай, бурадай, бұлттай. Кейіптеу: Ақ киімді, денелі, ақ сақалды, Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды. Үсті-басы – ақ қырау, түсі суық, Басқан жері сықырлап келіп қалды. 3 Сөздікпен жұмыс. Ұшпа –шөкімдей бұлт Домбығу—үсік шалу Антұрған—қарғыс атқыр Қондыбай, Қанай—ауыл адамдарының аттары. Сонымен «Қыс» өлеңінде қай мезгіл туралы айтылған? Қыс мезгілі. Олай болса осы «қыс» сөзін басқа сөздермен тіркестіре, салыстыра отырып, мән- мағынасын ашып көрейік. «Қыс» мағынасы қандай? Мезгілдік. Туынды мағынасы не? Бірінші—мезгіл, екінші--әрекет. Қарама-қарсы мағынасы? Жаз
Дебат ойыны Жаз ұнайды Жаз ұнамайды ІҮ Қорыту: Өткен сабақта табиғат лирикасына жазылған өлеңдер оқыдық па? Кімдікі? Ия. Ы.Алтынсаринның «Өзен» өлеңі. Венн диаграммасы
Ортақ қасиеті: Өнерге, оқу-білімге шақырушы. Табиғат лирикасынажазған. Ү Бағалау. ҮІ Үйге тапсырма: І деңгей «Қыс» тақырыбына сурет салу. ІІ деңгей Жаттау ІІІ деңгей «Табиғат сенің өз үйің» эссе жазу. Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбаев «Қансонарда бүркітші шығады аңға» Сабақтың білімділік мақсаты: Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту, ізденіске жетелеу, белсенділігін ояту. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың тіл байлығын, өз ойын еркін айтуға дағдыландыру, табиғат пен адам арасындағы үйлесімділікті таныту, танымдық көз-қарасын арттыру. Тәрбиелік мақсаты: Өлең арқылы аңшылық өмірді таныту. Сабақтың түрі: аралас Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, сын тұрғысынан ойлау Көрнекілігі: Абай суреті, «Абай музейі» кітапшасынан иллюстрация, бүркіт суреті. Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, бейнелеу өнері. Жоспары:
І Ұйымдастыру кезеңі ІІ Үй тапсырмасн сұрау ІІІ «Топтастыру стратегиясы ІҮ ЖигСО- 1стратегиясы Ү Сэккуэй ҮІ Үйге тапсырма Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі: Оқушыларды түгелдеп, зейіндерін сабаққа аудару, «теңеу», «метафора», «эпитет» топтары етіп үшке бөлу. ІІ Үй тапсырмасын сұрау: Махамбеттің «Тарланым» өлеңінен көркем сөз образдарын жасау. Көркем тіл шеберлігіне тоқталу.
ІІІ Жаңа сабақты меңгерту: Ой шақыру. Топпен жұмыс. Әр топқа дайын қағаз беріледі, «Абай» тақырыбы беріліп ойларын жинақтайды. «Топатастыру» стратегиясы бойынша тақтаға жазу.
Дастаншы
Сыншыл ақын Философ сазгер Зере Абай аудармашы Ұлжан Қарасөз шебері Ғұлама ойшыл аудармашы Ағартушы шыншыл Қазақтың кемеңгер ақыны Абай Құнанбаев туған әдебиетіне жаңа өрлеу дәуірін әкелді. Абай қазақтыңкөркем жазба әдебиетінің негізін салды,әдеби тілн құлпыртып, оны небір айшықты, бейнелі сөздермен байытты.Ақын тек қазақ емес, әлем әдебиетіндегі жеке дара тұлға болды. Абай поэзиясы—имандылық, терең адамгершілік, ойшылдыққа баулитын поэзия. Абай—халықшыл, шыншыл, сыншыл ақын болды. Қазақ әдебиетіне сыншыл реализм бағытын алып келді. «Қансонарда бүркітші шығады аңға» өлеңін мәнерлеп жатқа оқу, мазмұнын ашу. Аңға шығудың қыры мен сыры қансонарда екендігін, қансонар—жаңа жауған қардың үстіндегі ізі екендігін түсіндіру. ІҮ Сабақты пысықтау: 1) Терең ұғыну үшін сұрақтар беру. А) Қансонар дегеніміз не? Ә) Қыран мен түлкінің кезігуін сипаттайтын қандай көркем суретті аңғардың? Б) Аңшы қағушы, оның достарының көңіл-күйі, сезімі қандай? 2) Сөздікпен жұмыс 3) «ЖигСО-1» стратегиясы. Отбасы тобын құрамыз. Әрбір «Теңеу» «Эпитет» «Метафора»тобының бір мүшесіне тапсырма беру.
Ү Сэккуэй (5 жолды қорытындылау тақпағы) 1 Ақын зат есім1 2 Өр, дарынды сынесім2 3 Толғанады, ойлайды, тебіренеді етістік3 4 «Қан сонарда бүркітші шығады аңға» мағыналы сөйлем 5 Ақын, қаламгер, қайраткер, синоним Тума талант, дастаншы ҮІ Үйге тапсырма: 1Өлеңді жаттау 2 Тақырыпқа сурет салу 3 Жоспарлау А Бүркітші Ә Қыран Б Қыранның көзіне түсті В Айқас Г Түлкі алғанда ҮІІ Бағалау.
№121 орта мектеп Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі: Алшымбекова Сымбат Оспанқызы жүктеу/скачать 213.99 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|