Мақсаты : Техникалық оқыту құралдарын пайдаланудың теориялық негізі туралы мағлұмат беру Негізгі сұрақтары

1. 
   Аудиовизуальды құралдарды қабылдаудың психологиялық ерекшеліктері.
   
2. 
   Техникалық оқыту құралдарының жіктелуі.
   
3. 
   Көрнекілік ұстанымын жүзеге асыруда аудиовизуальды құралдардың рөлі.
   

- оқу материалын тұлғаның қабылдау ерекшеліктеріне сай ескеру;

- оқу материалын пайдалану кезінде тұлғаның ойлау қабілетін арттыра қозғау салу.

- электрондық оқу материалын пайдаланудың қалыпты деігейін оқушылардың ойлау жүйесіне күш түсірмейтіндей деңгейде сақтау.

2. ТОҚ жіктеудің негізі әртүрлі:

Оқу үрдісіндегі рөлі және функциясына байланысты, дидактикалық негізі және қолдану принциптері, көріну уақыты, техникалық күрделілігі, адамның есту, көру мүшесніе, т.с.с. әсері.

Н.Аткинсон проективті және проективті емес ТҚ ажыратады. Проективтіге жарық және оптикалық проекцияларды, проективті емеске оқу кестесін, сызба – нұсқа, чертеждер, фотографиялар, телевидение, ЭВМ, магнитофон, т.б. дидактикалық мүмкіндіктері әр түрлі құралдар жатқызылады.

Н.М. Шахмаев және Л.П.Прессман ұсынуы бойынша оқу – тәрбие үрдісіндегі ТОҚ рөлі негізне алынып жіктеледі: 1. Ақпаратты беруші; 2. Оқушылар білімін бақылау; 3. Әртүрлі функцияларды біріктіруші.

С.Г.Шаповаленко білмеуден білуге өтетін жолы негізінде жіктеді:

а) табиғи нәрселер, материалды құбылыстардың нақ көрінісін беретіндер; б) табиғи құбылысты нақты бейнелеуін көрсететіндер; в) нәрселерді және әлемнің құбылыстарын сөзбен, фразалармен, белгілермен суреттетейтіндер.

Аудиовизуальды құралдардың оқу ақпараттарын материалдануына байланысты үш топқа ажыратады:

1. 
   Дыбыс ажыратын жазу, сақтау, дыбыс беру ТҚ
   
2. 
   Көру ақпараттарын сақтау және көрсету ТҚ
   
3. 
   Көру және дыбыс ақпараттары бір мезгілде берілетін, сақталатын ТҚ.
   

Көрнекі - құралдар үш түрге жіктеледі:

1. 
   Көлемді құралдар(модельдер, коллекциялар, құралдар, аппараттар);
   
2. 
   Баспа құралдары (картина, плакаттар, портреттер, графика, кестелер);
   
3. 
   Проекциялық материалдар (кинофильмдер, видеофильмдер, слайдтар).
   

Техникалық және аудиовизуальды құралдар.

3.Аудиовизуальды құралдардың көрнекілік ұстанымын жүзеге асырудағы рөлі мен орнын нақтылаудың мәні зор. Жалпы көрнекіліктің оқыту ұстанымы ретіндегі әдіснамалық негізіне таным теориясын қарастырылады.

Оқыту үрдісінде көрнекілік қабылдау, есту, көру, сезіну, есебінен өз қызметін атқарады және таным әрекетін белсендірудің маңызды құралы болып табылады. Көрнекілік тікелей бейнелеу мен оған тірек етумен байланысты.

Жалпы «көрнекілік» ұғымы « бейнесі» мағынасымен де алмастырылып жатады. Аудиовизуальды құралдар материалды бейнелік қабылдауды қамтамасыз етеді және оның көрнекілігін нақтылайды. Аудиовизуальды құралдар бір мезгілде оқушы

1. 
   Аудиовизуальды құралдарды қабылдаудың психологиялық ерекшеліктері неде?.
   
2. 
   Техникалық оқыту құралдарын жіктеунегізіне сай ата.
   
3. 
   Көрнекілік ұстанымын жүзеге асыруда аудиовизуальды құралдардың рөлі қандай?.
   

1. 
   Химияны оқытудың политехникалық бағытындағы ТҚ.
   
2. 
   Оқушыларға кәсіптік бағдар берудегі ТҚ қолдану.
   
3. 
   Оқушылардың өзіндік дайындықтарында ТҚ рөлі.
   
4. 
   Аудиовизуальды құралдардың дидактикалық, гигиеналық, техникалық, ұйымдастырушылық талаптары.
   

1. 
   Орта мектептің 50% аудиовизуальды құралдар политехникалық мазмұнда. Оларды екі топқа жіктеуге болады:
   

1.Химия өндірісінің алғашқы түсініктерін қалыптастыратын құралдар (маңызды химиялық элементтер мен олардың қосылыстарын оқып – үйренуде қолданылады).

2.Политехникалық ұғымдарды қалыптастыратын құралдар (негізгі химиялық өндірістерді оқып – үйрену кезінде қолданылады).

Бірінші тобы оқушыларды теориялық білімді игертуге және жалпы химиялық түсініктерді қалыптастыруға бағытталған. Сонымен қатар олар химиялық өндірістер туралы алғашқы түсініктерді береді. Бірнеше мысалдар келтірсек, «Катализ және катализаторлар» диафильмі үш фрагменттен тұрады (каталитикалық реакциялармен танысу, катализаторлар әсерінің ерекшеліктерімен танысу, органикалық химиядағы каталитикалық реакциялар) олар катализ және катализатор түсінігін қалыптастыруға бағытталған. Сонымен қатар олар политехникалық бағытты беруге де бағытталған. Мысалы «катализатордың әсерінің ерекшеліктері» кадрдың көмегімен катализатордың ерекше әдістері, химиялық процесті басқаруға болатындығы жөнінде алғашқы түсініктер қалыптасады.«Әр катализатор реакциялардың белгілі бір типін катализдейді», «Әртүрлі катализатор арқылы әртүрлі өнімдерді алуға болады», «Оттегі», «Қоспаны бөлу және заттарды тазарту» кадрлары оқушыларға қоспаны бөлу принциптерін (заттардың әртүрлі қасиеттеріне негізделуі арқылы) өндіріс жағдайларында қолдануға болатындығы жөнінде түсінік алады. «Ерітінділер» кадры ерітінділердің адамзат әрекетіндегі және тұрмыстағы рөлі туралы түсінік қалыптастырады.

Оқушылар заттың еруін тездеті үшін оларды ұсату керектігін және араластыру қажеттілігін біледі. Зертханада бұл мақсатта әртүрлі үгіткіштер, ал химиялық өнеркәсіпте – әртүрлі аппараттар, агрегаттар (ұсатқыштар, диірмендер, араластырғыштар) қолданылады.

«Сутегі. Қышқылдар. Тұздар» тақырыбын оқып үйреуде, «Сутекті алу және оны қолдану» , «Судың ыдырауы арқылы сутекті алу», «Сутектің тотықсыздандырғыш қасиеті», «сутекті алу әдістері» кадрлары судың қолдануын (табиғи шикізат ретінде), сутекті алу, электролиз (өндірістік тәсілі), оның тотықсыздандырғыш қасиетін металдарды алу өндірісінде пайдалануға болатындығы жөнінде түсінік береді. Екінші тобы химиялық өндірістерді оқып ж үйренуге арналған аудиовизуальді құралдардың политехникалық маңызы жоғары. Оқушылар шикізат түрлері (құрамы, қасиеті, алу, байыту), өндіріс өнімдері туралы (құрамы, қасиеті, қолданылуы), шикізатты химиялық өңдеу ( химизмі және өңдеу технологиясы), өндіріс аппараттары (қондырғылар, жұмыс принциптері), өндірістің дамуы және перспективтері туралы кең және терең түсініктер береді.

Өндірістерді оқып – үйрену кезінде аудиовизуальды құралдарды қолдану:

• 
  бастапқы шикізат дайын өнімге айналуына әкелетін химиялық реакцияларлдың белгілері мен шарттарын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда ТҚ оқушылардың танымдық әрекеттерін ұйымдастыруға негізгі химиялық және политехникалық ұғымдардың дамуына қызмет етеді.
  
• 
  химиялық процестердің мәнін ашады; Бұл жерде ТҚ үйренетін құбылыстарды түсіндіруге жаңа білімнің көзі ретінде қызмет етеді.
  
• 
  оқушылардың сезімдік тәжірибесін дамытады. Бұл жағдайда ТҚ оқушыларға қазіргі заманғы химиялық өндірістер туралы жалпы түсініктерін қалыптастыруға ықпал етеді.
  

2. 
   Оқу және ғылыми – көпшілік видиофильдердің мазмұны, бейнелігі оқушыларға мамандықтың маңызын, олардың жұмысын көрсетуге мүмкіндік туғызады. Бұл жерде әр түрлі мамандықтардың қызыметі туралы оқушыларға мағлұматтар көрсетуге мүмкіндік туғызады.
   

Өндірістік тақырыптағы телебағдарламалар мазмұнында оқушылардың еңбекке деген морльдік даярлығы келесі бағыттарда жүзеге асады.

1. 
   Белгілі бір өндірістің адам өміріндегі және химияның халық шаруашылығындағы ролін ашу.
   
2. 
   Оқушыларды халық шаруашылығын химияландырудың негізгі бағыттарымен таныстыру.
   
3. 
   Химиялық элементтер және оның қосылыстарының ғылым, техника және онеркәсіптің дамуы үшін ролін сипаттау.
   
4. 
   Оқушыларды халық шарушылығына қажетті мамандықтармен таныстыру.
   

Әрине мүндай бағыттардың жүзеге асуы үшін белгілі бір ұстанымдарды басшылыққа алу керек:

• 
  Іріктелген материялдар оқу бағдарламасына, кәсіптік бағыт беру мақсатына сәйкес болу.
  
• 
  Қазіргі заманғы халық шарушылығының даму тенденцияларын есепке алуы.
  
• 
  Іріктелген материялдардың көп салалы экономикамен, шикізатты өндеу, өндіріс қалдықтарын іске асыру қоршаған ортаны қорғау мәселелерімен байланыстылығы
  
• 
  Өлкелік ұстанымдарды ескеру.
  
• 
  Кәсіптік бағдар беру жұмыстарында пәнаралық кординацияның жүзеге асырылуы.
  

3. 
   Оқу үрдісіне ТҚ енгізу мұғалімге тек онымен жұмыс істей білу біліктілігін ғана емес, сондай – ақ оқушыларды өздігімен жұмыс істей білу дағдыларды қалыптастыруды қәжет етеді. Ондай дағдылар:
   

• 
  Аудиовизуальді құралдар арқылы оқу мәліметтерімен жұмыс жасау біліктілігін
  
• 
  Тақырыптың жоспарын жазып, тыңдай білу, байқағыштықты, қортындыларды жаза білуін;
  
• 
  Дәптерге негізгі идеялар мен қортындыларын жаза білуді;
  
• 
  Берілген материялдан негізгісін бөліп алуды;
  
• 
  Білімді салыстыра, қортындылай білу;
  
• 
  Оқу материялдарын өз іс-әрекетінде қолдана білуге ;
  
• 
  Алынған мағлұматтарды жаңа білімді жаңа нысандарға және үрдістерге пайдалана білу;
  
• 
  Алынған мағлұматтарға сын көзбен қарап, оны белгілі бір көзқарас тұрғысынан баяндай білуге;
  

Аудиовизуальді құралдарды жүйклі қолдану арқылы екі міндетті шешуге болады.

1. 
   Таным қызығушылықтарына қозғау сала отырып, білімді игеруге мативтерін қалыптастырамыз.
   
2. 
   Білімді игеру үрдісінде оны менгерту қажеттілігі арқылы оқушының мативтік іс-әрекетін жетілдіре отырып, оқушыларға өздік жұмыс дағдыларын қалыптастырамыз.
   

4. Дидактикалық шарттар:

• 
  Сабақтың мазмұны мен формасына байланысты мультимедиалық технологияларды мүмкiндiктерiне қарай алдын ала дайындаудың, кешендеудiң перспективалы жоспарын жасау.
  
• 
  Оқу материалдарына әдiстемелiк талдау жасау. Айталық, кейбiр пәндерге қатысты оқу материалдары бiрнеше ондаған жылдар бұрын дайындалған. Мiне сол материалдарды жаңа мәлiметтермен үйлестiрудiң жолдарын қарастыру, пәнге қатысты негiзгi мәлiметтi қосымша мәлiметпен толықтыру. Мультимедиалық технологияларда ұсынылатын оқу материалдары көрнекiлiк ұстанымына негiзделген. Сондықтан да, оны оқытудың ажырамас бөлiгi деп қарастыруымыз қажет.
  

• 
  ақпаратты жинақтау, өңдеу, сақтау, тарату жүйесi ретiнде жаңа ақпараттық орта құру;
  
• 
  әртүрлi деңгейде (республика, аймақ, бiлiм беру мекемелерi) бiрiктiрiлген бiрыңғай оқу-ақпараттық орта құру т.б.
  

• 
  елiмiздiң және шет елдердiң ақпараттық ресурстарына қол жеткiзе алатын телекоммуникациялық аппаратты-бағдарламалық жабдықтар;
  
• 
  компьютерлiк гипермедиа, мультимедиа жабдықтары;
  
• 
  виртуалды бiлiм берудi дамыту үшiн ақпараттандырудың инфрақұрылымдары т.б.
  

• 
  оқыту процесiнде мультимедиалық технологияларды пайдалану кезiнде бiлiмдi меңгеру мен интеллектуалдық деңгейдi қалыптас-
  

• 
  мультимедиалық технологияларды оқыту процесiнде пайдалануда оқытушының рөлi мен орнын анықтау;
  
• 
  мультимедиалық технологияларды өзiнiң кәсiби iс-әрекетiнде тиiмдi пайдалана бiлуi үшiн мұғалiм кадрларды қайта дайындау;
  
• 
  елiмiзде қашықтан оқытуды дамытудағы мультимедианың мүмкіндіктерін дамыту;
  
• 
  мультимедиалық оқулықтар жасаудың дидактикалық талаптарын анықтау.
  

• 
  мультимедиалық оқулықтарды құруда эргономикалық талаптарды ескеру;
  
• 
  әртүрлi жас дейгейiндегi пайдаланушылардың мультимедиалық технологиялармен жұмыс кезiндегi сақтауға тиiстi санитарлық-гигиеналық нормаларын анықтау.
  

• 
  технологиялық қатаң талаптарды сақтау – оқыту процесiне арналған лицензиялы мультимедиалық оқулықтарды пайдалану;
  
• 
  оқыту мақсатына бағытталған аппараттық және бағдарламалық жабдықтармен білім беру жүйесін қамтамасыз ету;
  
• 
  бiлiм беру салаларында локалдық, аймақтық және республикалық желiлер құру.
  

• 
  бiлiм беру мекемелерiнде электрондық кiтапханалар мен медиа орталықтар, медиатекалар құру;
  
• 
  мультимедиалық технологияларды пайдаланудың ұйымдастыру- шылық-құқықтық нормаларын анықтау т.б.
  

- экранға дейінгі қашықтық – 6,8m

- көріну бұрышы соңғы орындар үшін – 60⁰ кіші болмауы керек

- экранның жерден биіктігі -1,2 – 1,5m орналасуы

- диагоналы 470-590mm мм телеэкран үшін экраннан көзге дейінгі қашықтық 3m - 6м

- бейненің анықтығы.

ТОҚ оқу аптасына кіші сыныптарда 3 – 4 рет, ал жоғары сыныптарды 6 – 4 рет қолданамыз. Кестені қоярда ТҚ қолданатын пәндердің бірінен кейін бірі орын алмауын ескеру керек.

Аудиовизуальды құралдар арқылы ақпарат беруде әуелі 10 мин бұрын оларды қабылдауға даярлау, 15 – 20 телебағдарламаларды көрсетуі, 20 – 10 минут тақырыптың бекітілуі жүзеге асырылғаны дұрыс.

Аудиовизуальды құралдарды тиімді қолдану үшін келесі дидактикалық талаптарды ескеру керек:

1. 
   Оқушыларға танымдық міндеттерін түсіндіру, аудиовизуальды құралдарға қызығушылық;
   
2. 
   Бірге талқылау, байқауды қалай жүргізу керек, қандай материалдарға көңіл бөлу қажет;
   
3. 
   ТҚ қолдану кезінде сұрақтар қою, сол жерде жауап бере алатындай;
   
4. 
   Оқушылар жадына өткен материалдарды есіне түсіру, оларды жаңа материалды меңгертуге қолдануға ықпал ету.
   

1. 
   Химияны оқытудың политехникалық бағытындағы ТҚ орны қандай?
   
2. 
   Оқушыларға кәсіптік бағдар берудегі ТҚ қолданудыңролі неде?.
   
3. 
   Оқушылардың өзіндік дайындықтарында ТҚ рөлін сипатта.
   
4. 
   Аудиовизуальды құралдардың дидактикалық, гигиеналық, техникалық, ұйымдастырушылық талаптарын көрсет
   

1. 
   Телекөрсетілімдердің оқыту жүйесіндегі орны, мәні және мүмкіндіктері.
   
2. 
   Оқу телекөрілімнің жанры және формалары.
   
3. 
   Телекөрілімдер арқылы оқу материалдарын баяндауда оқушылардың танымдық әрекеттерін басқару.
   
4. 
   Дыбыс және виедожазбаларды химияны оқытуда қолдану, қолданудың бағыттары, тәсілдері және формалары.
   

1. 
   Оқу үрдісінің басты мақсаты оқушыларға қоршаған әлемнің нәрселері және құбылыстары туралы білім беру, олардың дүниеге көзқарасын қалыптастыру, еңбек әрекеттеріне даярлау. Әс жүзінде білім тікелей нәрселер мен құбылыстарға қатынасы немесе ауызша, жазбаша сөз арқылы қалыптасады. Телекөрілім осы жағдайлардың барлығын ұштастыра алады. Оқу телекөрілімдері орта мектептің дидактикалық жүйесінің бір бөлігі ретінде қарастырылады және оқыту мен тәрбие берудің өзіндік құралы болып табылады.
   

Телекөрілімдерді кеңінен қолдану, дидактикалық міндеттерді шешуге көмектеседі. Атап айтқанда, телекөрілімдер арқылы химияның неғұрлым күрделі тақырыптарының мазмұнын алуға болады, оқушыларды ғылым мен техниканың жаңалықтарымен, ғылыми жаңалықтардың ашылу тарихымен, әдісімен танысуға, оларды зерттеу әдістерін жақындастыруға, оқушыларға кәсіптік бағдар және еңбек тәжірибесін беруге мүмкіндік жасай аламыз.

2. 
   Оқу телекөрсетілімдер практикасында түрлі формалары мен жанрлары қолданылады. Дидактикалық функциясына байланысты телекөрілімдерді сабақта қолданылатын және сабақтан тыс уақытта деп ажыратылады. Сабақтағы көрсетілімдер телеәдістер және телекөрсетілімге бөлінеді.
   

Мысалы, «Сұйық оттектің қасиеттері», «Сутек қасиеттері күкірт қышқылы өндірісінен кейін» - «Күкірт қышқылын контакт әдісімен өңдеу», т.б. көрсетілімдері қолданылады.

Телеәдістер – ОА сабақтың негізгі мазмұнын ашады. Оның ұзақтығы 25- 30 мин. Теледәріс қорытындылау, жинақтау немесе баяндама, кіріспе дәрістері түрінде болады.

Телекөрілімдер өз кезегінде телеэкскурсия және көрнекі тәжірибелерді көрсетуге арналған болып бөлінеді. Телеэкскурсия – телекөрсетілімдердің ерекше жанры болып есептеледі. Ол экскурсины оқыту әдісі ретінде және телекұлақтандыру жанры ретінде ұштастырған. Телеэкскурсияда оқу – тәрбие үрдісі үшін маңыздылары көрсетіледі.

Телекөрілімдер және дәрістер өзінің психологтың дидактикалық міндеттеріне байланысты:

1. 
   Қызығушылықты және шығармашылық белсенділікті тудыратын мотивтік (түрткілік);
   
2. 
   Деректерді жалпылайтын және оны түсіндіретін ақпараттық;
   
3. 
   Әрекет тәсілдері мен дағдылардың қалыптастыратын инструктивті немесе нұсқаушылық түрлеріне ажыратады.
   

Телекөрілімнің ақпаратыық негізі сөз және бейнелеу. Ол өзінің ерекшелігімен яғни шартты және сызбанұсқалық бейнелеу арқасында кинобейнелерге қарағанда экспозицияны көтеріңкі көлемді – ірі бейнесіндегі сезімді туғызады. Бұл – тәжірибе тапсырмаларды, мультсхемаларды, слайдтарды, кинофрагменттерді, схемалық суреттерді бір – бірімен ұштастыруға мүмкіндік туғызады. Телекөрілім арқылы қандай да бір құралды не оның деталін ірілендірілген көлемде көрсетуге мүмкіндік бар. Бұл әсіресе химиялық экспетиментті көрнекі көрсетуге ыңғайлы. Телекөрілімдердің маңызды табиғи қасиеттерінің бірі – көрсетілетін құбылыстың бір сәттілігі, бұл да телекөрілімдердегі ақпараттарды қабылдауда айтарлықтай маңызды, оны қатыстылық әсері (эффект присутствия) деп атайды. Мұнда мысалы тікелей трансляциядағыдай кеңістік - уақытша құрылымы бұзылмаған. Бір сәттілік оның тағы бір қасиеті – тікелелігімен (непосредсвенностью) байланысты, яғни ол ақпараттың сенімділігі және телебейнелердің документальдылығы.

Оқу телекөрілім хабарлы ақпарат ағынының бір жақтылығымен сипатталады және оқу – тәрбиелік міндеттерді шешудің тездігімен көрінеді. Телекөрілім арқылы бұрынғы да, қазіргі де мәліметтерді көрсете аламыз.

Оқу теле көрілімдеріне байланысты іс – тәжірибелер оның оқытуды жекелендіру мүмкіндігін көрсетіп отыр:

1. 
   Ақпаратты видеотаспаларға алдын ала жазып алу, оны бірнеше рет қайталауға мүмкіндік беруі мұғалімнің жұмысын жеңілдетеді.
   
2. 
   Оқушы материалды өзі қайтадан қарап шығу арқылы меңгеруге мүмкіндік алады.
   
3. 
   Әр түрлң деректердегі видеожазбаларды оқушылардың деңгейлеріне байланысты беруге болады.
   

Хабарламалық бағдарламаның сұрақтарының бір бөлігін қамтиды, не мұғалімнің одан әрі жасайтын жұмысынан түсінік береді. Қорытындылаушыларға: «Еліміздегі химиялық өнеркәсіптердің және химияның дамуы», «Көмірсутектер» карбонилді қосылыстарының және карбон қышқылдардың қасиеті, құрылысы, т.с.с. Теле көрсетілімдерді психологиялық міндетіне сай білімді және біліктілік қалыптастырушы деп ажыратамыз.

3. 
   ТҚ қолдану тұлғаны дамытуға мақсатты бағытталған үрдісіті басқаруға негізделеді. Басқару мәселесі екі теориялық концепцияға тіреледі. Әрекетті басқару негізі кері байланыс болып табылады. Екінші концепция оқудың негізгі құралы ойлау дегенге тіреледі.
   

Операционды басқару жалпы еңбектік және интеллектуальды біліктерді қалыптастыру үшін алгоритмдік жазбалар жүйесін қамтиды.

Әдістемелік басқару жекелеген телекөрілімдерді құрудың негізіне жататын дидактикалық ұстанымдар жүйесін қамтиды.

Көптеген іс – тәжірибелерден оқушыларға жиі кездесетін эксперименттік дағдыларындағы кемшіліктер:

1. 
   «Аммиакты алып, оны жинау керек» тапсырмаларында оқушылар оны алатын бастапқы заттардың формуласын біледі, оларды пробиркада араластырады. Пробирканы қыздырады бірақ одан ештеңе алмайды.
   
2. 
   «Оттекті алу және жинау» тапсырмасында оқушылар калий перманганаты мөлшерін пробиркадан тек ауаны ығыстырып шығаруға болатындай етіп салады.
   
3. 
   «Сутекті алу және жинау» тапсырмасында оқушылар бастапқы заттардың мөлшерін ойланбастан алады, реактивтерді беталды шығындайды.
   
4. 
   Заттарды алғанымен оны қалай танып білуге болатынын білмейді.
   
5. 
   Газды су астында жинай отырып, оқушылар онымен ыдысты толтыру және алынған затты тексеру дағдыларын игермеген.
   

4. 
   Дыбыстық жазбаларды қолданудың маңызды бағыттары:
   

1. 
   Кіріспе сабақтарында мұнда ғылымдар мен ауылшаруашылығы мамандарымен интервью, тәрбиелік мәні бар кейбір тарихи материалдардыдың жазбасы қолданылады.
   
2. 
   Оқу ақпаратының көзі ретінде дыбыстық жазбалар көрнекі ғалымдардың өмірі мен жазбалары туралы, мәтіндерге талдау жасау, заттардың физикалық, химиялық қасиеттерін сипаттау, т.б. әңгімелейді.
   
3. 
   Мұғалім сөзін иллюстрациялау үшін, яғни мұғалімнің түсіндірмесінен кейін шығатын қорытынды не ережені дыбыстап айту.
   
4. 
   Диафильдер мен диапозитив кадрларын иллюстрациялау үшін.
   
5. 
   Химиялық диктанттарды жазуда.
   
6. 
   Оқушылардың оқу материалдары бойынша білімін бағалау үшін.
   

Сондай – ақ дыбыстық жазбалар химиялық тәжірибелерге, өндірістегі кинотүсірілімдерге түсініктеме бергенде қолданылады. Мұғалім жазбаларды алдын ала қарап шығып қажеттілерін іріктеуге, соған байланысты сабақтың формаларын анықтауға мүмкіндік алады.

Дыбыстық жазбаларды тиімді қолданудың шарттары:

• 
  Видеожазбаларды оқу құралдары жүйесіне құрамды енгізу.
  
• 
  Нақты тақырыптарды оқып – үйрену кезінде видеоматериалдар орнын және рөлін анықтау.
  
• 
  Оқушылардың білім, біліктілік дағдыларын қалыптастыруда видеожазбаларды қолдану тәсілдерін анықтау.
  

1. 
   Телекөрсетілімдердің оқыту жүйесіндегі орны, мәні және мүмкіндіктері қандай?.
   
2. 
   Оқу телекөрілімнің жанры және формаларын сипатта.
   
3. 
   Телекөрілімдер арқылы оқу материалдарын баяндауда оқушылардың танымдық әрекеттерін басқаруқалай жүзеге асырылады?.
   
4. 
   Дыбыс және виедожазбаларды химияны оқытуда қолдану, қолданудың бағыттары, тәсілдері және формаларын сипатта.