І перде Құрмаштың әкесі

№187 М.Шоқай атындағы қазақ орта мектебінің

қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Мурынбаева Баян Тыныштыкбаевна

қалдырдық. Біреуінің тілерсегін қидық. Ең кенжесін саған алып келдік. Мә,ала ғой,Құрмаш.

Көксеректі қасыма алып жатамын.

• 
  Түнде қозының құйрығын иіскелеп жүреді.Қойды үркіте береді.
  

болып шықса да,өзі ешкімге ізденіп соқтықпайды.Әжем екеуміз шақырсақ келеді.Өскен сайын сызданып,суықтанып келеді.Бірақ Көксеректі ешкімге қимаймын.

тұмсығын жерге салып тоқтамай,Көксерек те кетті ғой.Келгенде қайта-қайта жер тырнап,жер иіскелеп,тыныштала ала алмағанын көрдік қой өзіміз.

-Туү,мына кәпірдің көі жап-жасыл болып кетіпті-ау.Тұқымын

сезген екен, мына жүзіқара,қой балам,енді мұны өлтіріп,терісін алайық дедік қой сонда.

Әжесі:

- Ой,Көксерек өзі таңертең сол күннен соң,тағы бір жоғалып кетіп, қайтып келді емес пе! Өлтіруге Құрмаш екеуміздің қимауымыз осыдан.

Құрмаштың әкесі:

- Ой,бұл негізі түбі жат,кетіп тынынады.Көксеректі өлтіріп,терісін алғаннан дұрысы жоқ.

Құрмаш:

-Бүкіл ауыл болып,жазықсыз Көксеректі өлтіргілерің келеді. Бермеймін,Көксерегімді.

Жұмаш:

-Сенің қасқырың негізі ауылда тұрмайды. Қашып кетеді.Болмаса

шақыршы, менің қара ала төбетім талап жесін.

- Көксерек! Көксерек!

(Барлығы кетеді.)

ІІІ перде

Ақсақал:

- Қараадырды екі қасқыр шулатып-ақ болды. Кісіден қорықпайды.

Әсіресе,бір көк шолақ бар. Сойыл соғым жерде келгенше қашпайды.

ер,сақ иттер де желінді. Мен бәйге жиренмен ізіне түсіп едім,адырға түсіп адастырып кетті.

- Осы қасқырды құртпасақ болмас.Жаздай жеген қозы,бұзауының саны 50-60 –қа жетті.

- Оның бірін құрттық-ау.Екі рет қуғын болды.Бірақ екеуінде де көлге

түсіп кетіп,судың тап ортасына барып,дүңкиіп жатып алады.Батпақ құтқарып қалып жүр.

Әкесі:

- Осы көк шолақ,әсіресе,жаңбырлы,желді түндерде,ай қараңғысында,ақ

жауындарда қатты құтырады. Ауыл берекесін алып бітірді.

Арыстанбек:

- Бұл топ қасқыр болып,соңғы кезде жалғыз атты шаналы жүргіншіні

де қамады.Атын жеп,адамның өзіне шабуыл жасады. Ауыл адамдары қарсы

шығып,айырып алып қалды.

Ақсақал:

-Анау Бейсенбайлар түйеге мініп,мылтықпен атқан екен,сонда да өлтіре алмапты. Көк шолағын атқан екен,санын қаып тастап,қашып құтылыпты.

- Тасты құдықтағы ауылдың үш-төрт атын жаралап,көк шолақ атын жеп кетіпті.Ол сол Бейсенбайлар атқан жырынды көк шолақ болу керек,сірә.

- Қой,кеш болып қалды.Мал алдынан шығайық.Бұл көк шолақтың жыры

бітпес.Бүгін Құрмашты қойға жіберіп едім.Алыдынан шығайын.

Тарасақ ,тарайық.

- Жалғызым-ай, Құрмашым-ай!

- Жалғызым-ай! Құрмашым-ай! Қайдасың,Қасен?

Туыстығың рас болса,жалғыз балам,ерке Құрмашымның кегін қайтар.

Әжесі:

- Не жазып еді,құлыным.

- Сол жалғызымды өлтірген қасқырды қолыма әкеліп беріп,көзін

ойғызбасаң,сен маған туыс емессің.

Қасен:

- Мақұл,ол жауызды іздеп тауып,аққасқаға алдырамын.

Әкесі:

- Бүгін аққасқа не өлсін,не өлтрсін.Осыдан басқа жерге итіңнің керегі жоқ, тіпті.

Қасен:

- Жүріңдер жігіттер! Іздеп табайық,қаңқұйлы көк шолақты.

- Мына жерде үлкен із жатыр.Тастықұдыққа кетіпті.Ақсорадағы

жылқыға қарай тартыпты.Бұл із – соның ізі.

Қасен:

- Жылқышыларға соға кетейік.

Жылқышыларға:

- Өткен түнде көк шолақ жылқыға шауып,бір жабағыны жеп кетті. Жалғыз өзі бір семіз жабағының жарты етіне жақынын жепті.Бұл деген жалмауыз екенін білмейміз?!

Қасен:

- Ол ұзаған жоқ.Ол болса,осы ақсораның айналасынан табылады.

Жылқышылар:

- Соңғы уақытта қасқырдан тыныш едік.Осы жалғыз қасқыр кешеден келіп араласты.Ізі тайдың ізіндей.

Бәрін істеп жүрген сол.Әттең дүние,соны ғана қолға берсе-ау.

- Ал,жігіттер,тезірек аттанайық.Із көмескіленбей Аққасқаны көк шолақтың ізіне салайық.

шолақ,бойы тау басында тайдай көрінген,ертегінің көкжалы тұр.

Босат, Аққасқаны!

Қасен:

-А,құдай! А,құдай!

Иә,сәт! Иә,сәт! Иә,аруақ! Иә,ақсарбас!

Дұшпанымызды өлтріп,табанға салып бердің.Іздегенімізді қолға бердің. Жарайсың,Аққасқа!

- Қасен аға келе жатыр. Көк шолақты қанжығасына бөктеріпті.

- Сол жақтағы тілік құлақтың жартысы салпылдап тұр.Мынау – сол ит.

Көксерек.

Әжесі:

- Қуарған-ай,неңді алып ем?! Буырына салып өсіргеннен басқа не қып