Пәннің/мамандықтың оқу-әдістемелік кешені

«Қазақстан тарихы»

Павлодар

Ф.4-63

Павлодар

_____________ Ж. Мұқатаева

___________________20__ж.

Құрастырушы: аға оқытушы ___________А.Т. Макишева

20__ж. «___» __________ № хаттамамен

Филология және тарих факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды.
ОӘК төрағасы__________________

Келісілді

Факультет деканы __________________ Қ.Текжанов ______________ 20_ж.
ОӘБ мақұлданды

ОӘБ бастығы _____________ ______________ 20_ж.

Пән 1 семестр бойы 15 аптаға сай оқытылады. Пәннің жалпы көрсеткіші 135 сағат, оның 45 сағаты аудиториялық сабаққа және 90 сағаты студенттің өздік жұмысына арналған аудиториялық сағаттың сабақ түрлері күнтізбелік жоспарда көрсетілген..

1. 
   Пәнді оқытудың мақсаты:
   

- қазақ ұлты мен мемлекететтіліктің қалыптасу кезеңдерін қарастыру және халықтар тарихындағы этногенез, мемлекеттілік, көрші халықтармен, мемлекеттермен қатынас, ұлт-азаттық қозғалыстар сияқты маңызды мәселелерді зерделеу;

- Қазақстан жеріндегі ерте және ортағасырлық мемлекеттердің даму ерекшеліктерін анықтау;

- Қазақ хандығының құрылуы мен дамуының тарихи ерекшеліктерін талдау;

- отарлық және кеңестік кезеңдегі Қазақстан тарихының мазмұны мен қайшылықтарын көрсету;

- егеменді мемлекетімізді қалыптастыру мен нығайтудағы Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Ұлт Көшбасшысы Н.Ә. Назарбаевтың тарихи рөлін көрсету;

- тәуелсіздік жылдарындағы саяси, экономикалық және әлеуметтік-мәдени реформалардың іске асырылуы мен кезеңдерін талдау, шекараның бекітілуін көрсету; астананы ауыстыру және Астана қаласының құрылысы мәселелерін қарастыру;

- халықаралық қатынастардың субьектісі ретінде мемлекеттердің аймақтық және әлемдік қауымдастыққа кіру үдерістерін көрсету;

- студенттердің азаматтық ұстанымын қалыптастыру, оларды халықаралық қатынастар мен мемлекеттің ішкі өміріндегі оқиғаларға бейімдеу.

1.3 Пәнді меңгергеннен кейін студент білуі керек:

• 
  әр түрлі діни конфессиялардың пайда болуы мен дамуының тарихи шарттарын оқып білу;
  
• 
  сенім-нанымдар мен ғұрыптың мазмұнын талдау;
  
• 
  қазіргі әлемде әлемдік діндердің рөлі мен даму болашағын түсіну;
  
• 
  әлемдік діндер тарихының терминологиясын құрастыру;
  
• 
  дүниежүзілік діндер тарихының басқа тарихи пәндермен байланысын түсіндіру;
  
• 
  сенім ілімдерінің мазмұнын талдау.
  

• 
  студент әр түрлі материалдардан өзіне керектісін алып, оған өз көзқарасымен талдап, сараптама жасай білуі керек.
  
• 
  сараптама арқылы қорытынды жасап өзіндік ой пікірін дұрыс жеткізе білуін қалытастыру керек.
  
• 
  бұл қорытынды жаңа фактілер мен талдауларға ойлауына байланысты өз-өзіне есеп беру керек.
  
• 
  теориялық білім мен сүйене отырып өзіндік ой пікірінде тұра білу арқылы дискуссияға қатысу.дүниежүзілік діндер тарихы бойынша әдебиетті сараптап, мазмұны бойынша өз ойларын жеткізе білу.
  
• 
  берілген материалдарды пайдалана білу, ғылыми жұмыстың дағдыларын дамыту.
  

Пәнді оқыту студенттердің мектеп бағдарламасы шеңберіндегі Қазақстан тарихынан алған білімдеріне негізделеді..

«Қазақстан тарихы» курсын толық игеру әрі қарай «Өлкетану», «Мәдениеттан» пәндерін меңгеруге мүмкіндік жасайды..

Ф. 4-70

Палеолит. Ерте палеолит. Кейінгі палеолит. Мезолит. Неолит. Энеолит.

Қола дәуірі. Ерте мемлекеттік құрылымдар. Сақтар. Үйсіндер және қаңлылар. Ғұндар.

Түрік қағанаты (552-603 жж.). Түркеш қағнаты. Қарлұқ мемлекеті. Оғыздар. Қимақ қағанаты. 6-10 ғғ. Қазақстанның экономикалық және мәдени өмірі. Қарахан мемлекеті. Найман және керейт ұлыстары. Қыпшақ хандығы. ХІ ғ. басы мен ХІІ ғ. Қазақстанның экономикасы мен мәдениетінің дамуы.

Алтын Орда (1243-15 ғ. ортасы). 14-15 ғғ. ортағасырлық мемлекеттер Көк Орда және Ақ Орда мемлекеттері. Моғолстан. Көшпелі өзбек мемлекеті. Ноғай ордасы. Сібір хандығы.

Қазақ халқының құралуы. «Қазақ» этнонимі. Қазақ жүздері. 15-16 ғғ. Қазақ хандығы. 17 және 18 ғ. басындағы Қазақ хандығы. Қазақстанның 14-18 ғ. бас кезіндегі мәдениеті.

18 ғ. бірінші ширегіндегі Қазақстан. Қазақстан және Ресей жаңа заман жағдайында. Қазақстанда отаршылдық кезеңнің басталуы.

Тарихнамасы мен деректері. Қазақстан территориясы мен мемлекеттілігінің бүтіндігін сақтау үшін күрес. Қазақстанның Ресей империясына біржола бағынуы. Қазақстанда полиэтникалық қоғамның қалыптасуы. 1905-1907 жж. орыс революциясының Қазақстанға әсері. ХХ ғ. басында Қазақстанда ұлттық-демократиялық қозғалыстардың қайта өрлеуі. 1917 ж. Қазақстан. «Алаш» қозғалысы және партиясы. Қазақстан мәдениеті.

1917 ж. Қазан төңкерісі, оның алғышарттары. Азамат соғысы (1918-1920 жж.) халық трагедиясы. Қазақ кеңестік мемлекеттілігінің құрылуы. Қазақстандағы «Соғыс коммунизм» саясаты. Қазақстандағы ЖЭС. Өлкедегі Кеңестік мемлекет құрылысы. ЖЭС-тің әлеуметтік экономикалық қорытындылары. Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру – Қазақстан шаруаларының трагедиясы. Индустрализациялау: сипаты, қарқыны, маштабы. Қоғамыдық саяси ситуация.

Фашистік Германияның КСРО-ға шабуылы. Соғыстың басталуы, оның сипаты. Қазақстан фашистік Германияның жоспарларында. Қазақстандықтар майданда. Қазақстанның адам және экономикалық ресурстарын жауға соққы беруге мобилизациялау. Майданға бүкілхалықтық көмек. Партизандық және Еуропадағы қарсыласу қозғалыстарына қазақстандықтардың қатысуы.

Республикадағы әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси ситуация. Экономиканы бейбіт өмірне лайық қайта құру. Қазақстан территориясында ядролық полигондардың салынуы. Саяси репрессияның жалғасуы. Қазақстан «Хрущев декадасы» жылдарында. Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру. Өнеркәсіп пен транспорттың дамуы. Қоғамдық-саяси өмірдегі «жылымық». Ғылым мен мәдениеттің дамуы.

Әміршіл-әкімшіл жүйенің кемшіліктерінің көбеюі. өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының экстенсивті сипаты. Экономиканы реформалаудағы сәтсіздіктер. Одақтық халық шаруашылығы комплексінде Қазақстан ролінің арта түсуі. Өмір сүру сапасын стагнациялау. Экологиялық ситуацияның шиеленісуі. Ғылым, білім, мәдениет.

Қайт ақұру саясатының негізгі кезеңдері және олардың сипаттамасы. 1986 ж. Алматыдағы желтоқсандағы демонстрация. Формальді емес бірлестіктер құру әрекеттері. КСРО-ның ыдырау қарсаңындағы жүйелі дағдарыстың шиеленісуі. .

Қазақстан тәуелсіздік жолында. Республикада Президенттік қызмет орнын құру. Қазақ ССР-нің егемендігі туралы Декларация. Қазақстанның тәуелсіздігінің жариялануы. Тәуелсіз мемлекеттер достығының құрылуы. .

Н.Назарбаевтың «Қазақстанның егеменді мемлекет ретіндегі стратегиясының қалыптасыу және дамуы» еңбегі. ҚР символдарын: Туын, Гербін, гимнін бекіту. Тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш Конституциясы. Бүкілхалықтық референдум, ҚР қазіргі Конституциясын қабылдау. Екі палаталы парламентті сайлау. Ел Президентінің Жолдауы. «Қазақстан - 2030». Астананы Алматыдан Астанаға көшіру.ҚР экономикалық дамуы.

Қазақтардың дүниежүзілік тұңғыш құрылтайы. Қазақстан халықтарының форумы. Демократиялық процестердің дамуы. Рухани даму. Білім, ғылым жүйесіндегі реформалар. Дүниежүзілік және дәстүрлі діндер лидерлерінің Астанады өткен тұңғыш съезі. ҚР сыртқы саясаты. Егеменді Қазақстанды дүниежүзілік қауымдастықтың тануы. Оның БҰҰ-на қабылдануы. Қазақстанның ЮНЕСКО, ЮНИЕСЕФ, ЭКОСОС халықаралық ұйымдармен ынтымақтастығы.

1. 
   Қазақстан территориясындағы тас ғасыры.
   
2. 
   Қола және ерте көшпелілер дәуірі.
   
3. 
   Қазақстан сақ-сармат заманында.
   
4. 
   Орта ғасырлардағы Қазақстан.
   
5. 
   Қазақстан моңғол дәуірінде.
   
6. 
   Жаңа замандағы Қазақстан.
   
7. 
   Түріктердің дала өркениеті.
   
8. 
   Қазақ халқының тәуелсіздік пен мемлекеттілік дербестік үшін күресінің негізгі кезеңдері.
   
9. 
   Қазіргі заманғы Қазақстан.
   
10. 
    Тәуелсіз Қазақстан.
    
11. 
    Қазақстан Республикасы егемендігінің қалыптасу кезеңдері.
    
12. 
    Қазақстанның қазіргі дамуының негізгі маңызды бағыттары.
    
13. 
    Қазақстанның сыртқы экономикалық, сыртқы саяси байланыстары мен бастамаларының дамуы.
    
14. 
    Қазақстанның қазіргі ішкі және сыртқы саясаты.
    

3. 
   Өздік жұмыс тақырыптары мен тапсырмалары (СӨЖ)
   

1. Андроновтықтар. Беғазы-Дәндібай мәдениеті.

2. Сақтар: саяси тарихы, шаруашылығы мен мәдениеті.

3. Үйсіндер мен қаңлылар. Дипломатияның бастауы.

4. Сюнну, Хунну, ғұндар.

5. Аттила-ғұндардың көсемі.

6. Қазақстанның ортағасырлардағы мәдениеті.

7. Ұлы Жібек жолы және түріктердің дала өркениті.

8. Қазақ хандығының мәдениеті (15-17 ғғ.).

9. Қазақ-жоңғар соғыстары.

10. «Ақтабан шұбырынды».

11. 15-17 ғғ. қазақтардың соғыс өнері.

12. Қазақстан – Ресей империясының отары.

13. Қазақстанның 18 ғ. мәдениеті.

14. Қазақстанның ХІХ ғ. мәдениеті.

15. Қазақстанның ХХ ғ. бас кезіндегі мәдениеті.

16. ХХ ғ. басындағы Қазақстандағы ұлттық-демократиялық, реформаторлық қозғалыстар.

17 . Қазақстанның дәстүрлі құрылымының бұзылуы.

18. Ұжымдастыру жылдарындағы қазақ ауылының трагедиясы.

19. тоталитарлық жүйенің Қазақстанда орнығу ерекшеліктері.

20. Қазақстанға халықтарды депортациялау.

21. Ұлы Отан соғысы: шығуы, қорытындылары, сабақтары.

22. Қазақстанның 1950-1980 жж. әлеуметтік-экономикалық дамуы.

23. Қазақстан М.С.Горбачев реформалары кезеңінде.

24. Қазақстандағы 1986 ж. желтоқсан оқиғасы және оның маңызы.

25. Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігінің қалпына келуі: мәні мен маңызы.

26. Қазақстан тұңғыш Президентінің сайлаулары.

27. ҚР әлеуметтік-экономикалық реформалары.

28. Қазақстан Республикасының Конституциясы.

29. Астана – егемен Қазақстан астанасы.

30. Қазақстан-2050 стратегиясы.
4 Әдебиет
Негізгі:

1. 
   Аяған Б.Ғ., Әбжанов Х.М., Махат Д.А. Қазіргі Қазақстан тарихы: Жоғары оқу орындарының тарихшы емес мамандықтарына (бакалавриат) арналған оқулық / Б.Ғ. Аяғанның жалпы редакциясымен. – Алматы: «Раритет», 2010. – 448 бет.
   

3. Кан Г.В., Шаяхметов Н.У. Қазақстан тарихы. Оқулық. – Алматы: «Кітап», 2012. – 312 б.

4. Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін: очерк. - Алматы : «Дәуір» баспасы, 1994. - 446 б.

5. Қазақстан тарихы. Көне заманнан бүгінге дейін. 5 томдық. – Алматы: «Атамұра», 1996-2010.

6. Қазақ мемлекеттiлiгiнiң тарихы (ежелгi және ортағасырлық кезең) / ҚР Бiлiм және ғылым министрлiгi; Ш.Уәлиханов атындағы тарих және этнология институты.- Алматы: «Адамар» ЖШС, 2007.- 431 б.

7. Омарбеков Т. Қазақстан тарихының ХХ ғасырдағы өзекті мәселелері: Көмекші оқу құралы. - Алматы: «Өнер», 2003. - 551 б.

9. Абылхожин Ж.Т. Традиционная структура Казахстана. – Алматы: «Ғылым», 1991. – 240 с.

10. Абусеитова М.Х. Казахское ханство во второй половине 16 века / АН КазССР; Ин-т истории, археологии и этнографии им. Ч.Валиханова.- Алма-Ата: Наука КазССР, 1985.- 104 с.

11. Аманжолова Д.А. На изломе. Алаш в этнополитической истории Казахстана. – Алматы: Издательский дом «Таймас» 2009. -412 с.

12. Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. – Алматы: «Ғылым», 1995. – 296 с.

13. Аяган Б.Г. Апогей и закат советского социализма. Казахстанский полигон. Книга 1. Алматы, 1999. – 12 п.л.; Соныкі. Красные и черные. - Алматы, 2005 г. – 15 п.л.

14. Байтанаев Б.А., Потапов С.А., Грищенко А.Н. Боралдайдың петроглифтері /жауап. ред. К.М. Байпақов; Ә.Х.Марғұлан атын. Археология институты.- Алматы, 2007.- Pgtroglyphs of boralday: Петроглифы боралдая.- 112 б.

15. Бекмаханов Е. XIX ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан. – Алма-Ата: «Қазақ университеті», 1992. – 400 б.

16. История Казахстана и Центральной Азии / Абусеитова М.Х., Абылхожин Ж.Б., Кляшторный С.Г. и др. - Алматы: «Білім», 2001. – 612 с.

17. Егемен Қазақстан тарихы: Тәуелсіздікке 20 жыл: Тарихи-құжаттық зерттеу / Құраст.: Б.Ғ. Аяған, Х.М. Әбжанов, Г.Р. Нұрымбетова / Б.Ғ. Аяғанның ред. – Алматы: «Раритет», 2011. – 400 б.

18. Қасымбаев Ж. Кенесары хан: Саясатшы және қолбасшы. - Алматы: «Қазақстан», 1993.- 112 б.

19. Қозыбаев М. Ақтандақтар ақиқаты. – Алматы: Қазақ университеті, 1992. – 272 б.14. Соныкі. Қозыбаев М. Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін (очерк). - Алматы: «Дәуір», 1994. – 444 б.; Қозыбаев М.К.; Алдажұманов Қ.С., Əбілқожин Ж.Б. Қазақстандағы күштеп ұжымдастыру: қорлық пен зорлық. – Алматы: «Ғылым», 1992. – 32 б.

20. Қойгелдиев М.Қ. Алаш қозғалысы. Бірінші том, Өнделіп, толықтырылган екінші басылымы. - Алматы: «Мектеп», 2008. - 480 б.; Соныкі. Сталинизм и репресии в Казахстане 1920-1940-х годов. – Алматы, 2009. – 448 с.

21. Конквест Роберт. Жатва скорби // Новый мир. – 1989. - № 10; Конквест Р. Жатва скорби. – Киев: «Лыбидь», 1993.

22. Құл-Мұхаммед М. Орыс энциклопедияларындағы қазақ шежiресi. - Алматы: «Атамұра», 2000. - 240 б.

23. Нұрпейіс К. Алаш һәм Алашорда. - Алматы: «Ататек», 1995. – 256 б.; Соныкі. Нұрпейісұлы К. Алаш ақиқаты.-Алматы: «Ан Арыс», 2010.- 424 б.

24. Мұқаметқанұлы Н. Тарихи зерттеулер: шежірелік деректер.- Алматы: «Жалын», 1994.- 143 б.; Соныкі. XVIІI - XX ғасырлардағы қазақ - қытай байланыстары: (18 ғасырдың 2-жартысы - 20 ғасырдың басы). Көмекші оқу құралы /Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі, Ғылым академиясы, Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты : жалпы ред. басқ. М. Қозыбаев.- Алматы: «Санат», 1996. - 127 б.

25. Салғараұлы Қ. Ұлы қағанат. - Астана: «Фолиант», 2008. - 549 б.

26. Тойнби, А.Дж. Исследование истории / Арнольд Тойнби; пер. С. анг. К.Я. Кожурина.-М.:АСТ:АСТ МОСКВА,2010.-1119, [1] с.

27. The History of Sovereign Kazakhstan: 20 Years of Independence. Historical and Documentary Survey / Editorial Board: Dr. Burkitbai Ayagan, Madina Anafinova (Ph.D.), Rafis Abazov (Ph.D.). Edited by Burkitbai Ayagan. – Almaty: «Rarity», 2011. - 400 p.