ПОӘК 042. 18-24 15/02 2013 №1 басылым 18. 09. 2013ж

3 БЕКІТІЛДІ

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында шығаруға мақұлданған және ұсынылған.

« 18 » 09 2013 жыл, № 1 хаттама

ОӘК төрайымы, ОӘЖ проректоры Г. Искакова

1 Қолданылу саласы.................................................................................................4

2 Нормативтік сілтемелер........................................................................................4

3 Жалпы ереже......................................................................................................... 4

4 Оқу пәнінің мазмұны (модуль)........................................................................... 6

5 Студенттердің өздік жұмыстары үшін тақырыптар тізімі............................ .8

6 Пән бойынша оқу-әдістемелік картасы.............................................................. 9

7 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтылу картасы...........................................11

8 Әдебиеттер............................................................................................................12

І ҚОЛДАНУ САЛАСЫ

5В120100 «Ветеринариялық медицина» мамандығының студенттері үшін «Терісі бағалы аңдардың, құстардың және балықтың арнайы патологиясы мен емі» пәні бойынша оқытушыларға арналған бағдарлама оқу-әдістемелік кешеннің құрамы және дәстүрлі оқу шығармашылық үрдісті жүргізудегі әдістемелік ұйымдастырудың негізі болып табылады.

«Терісі бағалы аңдардың, құстардың және балықтың арнайы патологиясы мен емі» пәнінің оқытушыларға арналған осы бағдарламасы келесі құжаттардың ұсынымдарымен және талаптарына сәйкес оқу үрдісін ұйымдастыруды белгілейді:

- ҚР жалпы міндетті мемлекеттік білім беру стандартының негізінде құрылған ҚР МЕМСТ 23.08.12 ж № 1080 ТОБ негізінде № 158 10.04-2012 ж (№ 157 қосымша);

-042-МУ-4-2013 Университет стандарты «Пәннің оқу-әдістемелік бағдарлама кешенін әзірлеу және ресімдеудің жалпы талаптары»;

-042-1.01-2013 Құжатталу «Пәннің оқу-әдістемелік бағдарлама кешенінің құрылымы мен мазмұны»
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕ
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:

«Терісі бағалы аңдардың, құстардың және балықтың арнайы патологиясы мен емі» пәні ветеринариялық және басқадай ғылым, техника және өндіріс жетістіктерін ескере отырып, зерттеу әдістерін меңгеруді үйрететін, соның негізінде қажетті емдеу, алдын алу және басқа да шараларды қолдануды оқытатын клиникалық ветеринарияның бөлімі. Сонымен қатар, терісі бағалы аң, құс, балық және араларды белгілі бір қажетті мақсатпен өздеріне тиесілі табиғи ортасынан ажыратып қолда асырау немесе шектеулі (қоршаулы аумақта) үй және аула жағдайындағы жаңа ортаға бейімделуі барысында туындайтын биологиялық қажеттіліктердің орнын толтыру мақсатында көрсетілетін ветеринариялық іс шаралардың маңыздылығын, жеке мәселелердің шешімін табу қабілеттілігін жетілдіру және тұжырымдамалық, аналитикалық, логикалық ойлау дағдыларын оқытып үйретеді.

Клиникалық зерттеудің мақсаты - түрлі әдістерді қолдана отырып аң, құс, балық және ара ауруларын анықтаудағы клиникалық қарау, сипау, нұқу, тындау, рентгенография, электрография, эндоскопия, қанды, несепті, нәжісті, асқазан, ұлтабар, қарын сөлдерін тексеруде физикалық, химиялық және микроскопиялық зерттеулер мен басқа да әдістер қолданылады. Сонымен қатар табиғи орта, экологиялық, ихтиологиялық және гидробиологиялық гидрорежимдік, гидрохимиялық факторлардың әсер ету мүмкіндіктері оқытылады. Пән ветеринар дәрігері мамандығын қалыптастырудағы негізгі пән болып есептеледі сонымен қатар, мамандық этикасы мен деонтологиялық қағиданы сақтауға тәрбиелейді.

3.2 Пәнді оқудың мақсаты:

Терісі бағалы аңдардың, құстардың, балықтардың және аралардың ауруларын анықтап жетістіктегі тиімді ветеринариялық іс шараларды көрсетуді үйрену және оның алдын алу барысында қазіргі кездегі клиникалық, лабораториялық және арнайы зерттеу әдістерін меңгеруіне, лайықталған мәліметтерді жинақтап және талқылап, әсер етуші факторларға организмнің анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерін бағалау және қажетті көмек шараларын қарастыруды меңгеру болып табылады.
3.3. Пәнді оқытудың негізгі мақсаты

Аң, құс, балық және аралардың халық игілігіндегі және қоршаған ортадағы биологиялық, экологиялық, эстетикалық т.б. маңыздылығына байланысты олардың сақталуына, көбеюіне кедергі келтіретін әртүрлі аурулардан сақтау, емдеу шараларын іске асырудың методологиясын және теориялық тәжірибелік негізін меңгерту.

- Аң, құс, балық және аралардың биологиялық ерекшеліктеріне байланысты тексерудің жалпы жоспарын дәйектей білу - клиникалық тексерудің (қарау, пальпация, перкуссия, аускультация) әдістерін үйрену;

-Арнайы зерттеулер (рентгенография, рентгеноскопия, электрокардиография, эндоскопия руменография, фонокардиография т.б.)

- Лабораториялық зерттеу әдістері;

- Организмнің физиологиялық және патологиялық жағдайларындағы дәрілік заттардың әсер ету ерекшеліктерін, олардың сипаттамасын, қолдануға болатын және болмайтын жағдайларын;

-Лабораториялық диагностикумдармен жұмыс істеу;

- Жаңа аспаптармен, құралдармен жұмыс істеу;

- Пәнді жан-жақты теория жүзінде білу керек.

- Аң, құс, балық және ара ауруларының алдын алу жөнінде жоспарлы істерді ұйымдастыруды;

- Тұжырымдамаларын дұрыс пайдаланып дағдыларын меңгеріп шығу керек.

Клиникалық құжаттарды ресімдеуде шаруашылықтың бағытына байланысты диагностикалық, емдеу және алдын алу шараларын өткізу кезіндегі клиникалық зерттеудің маңызын дәйектеуді ветеринариялық-санитариялық іс шараның тиімділігімен сипаттай білуі керек.
3.5 Курстың пререквизиттері:

Фармакология және токсикологиясы, жануарлар патологиясы. жануарлар физиологиясы

Індеттану және індеттік аурулар, паразитология және инвазиялық аурулар

Кесте 1

Курс	Семестр	Кредит	Дәріс (сағ)	Лаб (сағ)	Тәж (сағ)	СОӨЖ (сағ)	СӨЖ (сағ)	Барлығы (сағ)	Қорытынды бақылаудың түрі
5	9	3	15	15	15	22,5	67,5	135	Емтихан

4 ОҚУ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ)

Кесте 2

Тақырыптың аталуы және оның мазмұны		Сағат саны
Дәріс сабақтар	Зертханалық сабақтар
1	2	3
Модуль 1 Жалпы терапия. Құстар аурулары
Кіріспе: Аң, құс, балық және ара шаруашылғы мен кәсіпшілігінің маңыздылығы	Зертханалық жағдайда терісі бағалы аңдармен, құстармен жұмыс істеу барысындағы техника қауіпсіздігі.		1
Құстардың тыныс алу жүйесінің аурулары	Құстың тыныс алу жүйесін клиникалық тексерудің зертханалық негізі.		1
Құстардың ас қорыту жүйесінің аурулары	Ас қорыту жүйесін клиникалық тексерудің зертханалық негізі.		1
Құстардағы зат алмасу аурулары. Қорытынды сабақ	Құстардағы жиі кездесетін зат алмасу ауруларын зертханалық жағдайда анықтау		1
Модуль 2 Аңдар аурулары
Терісі бағалы аңдардың тыныс жолдарының аурулары	Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін тыныс жолдарының ауруларын тексерудің зертханалық негізі.		1
Терісі бағалы аңдардың ас қорыту жолдарының ауруларының дамуы, емдеу және алдын алу.	Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін ас қорыту жолдарының ауруларын тексерудің зертханалық негізі.		1
Жабайы және қолда асырайтын аңдардың ас қорыту аурулары	Аралық бақылау		1
Терісі бағалы аңдардың зат алмасу аурулары	Жиі кездесетін зат алмасу ауруларын тексерудің тексерудің зертханалық негізі.		1
Терісі бағалы аңдардың жүйке жүйесі аурулары Қорытынды сабақ	Жүйке жүйесі ауруларын анықтаудағы зертханалық әдістер.		1
Модуль 3 Балықтар және ара аурулары			1
Балықтардың анатомиялық физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты ветеринариялық тексеру жұмысы	Балықтар ауруларын тексерудің зертханалық негізі.		1
Балықтар аурулары	Балық ауруларын клиникалық белгілеріне қарай ажыратудың зертханалық негізі.		1
Балықтың табиғи ортасында кездесетін аурулары	Табиғи орта жағдайында кездесетін аурулардың зертханалық негізі.		1
Қолда өсіру – тоған, бөгет, қоршаулы (садок) және аквариумдық жағдайындағы ветеринариялық іс шаралар және аурулардың даму себептері Қорытынды сабақ	Қолда өсірген жағдайдағы балықтар ауруларының дамуын анықтау, емдеу алдын алу шараларына зертханалық дәйектемелерді алуды меңгеру		1
Ара өсіру және омарташылықтың халық шаруашылығындағы маңызы және міндетті ветеринариялық шаралар	Ара өсіру кәсіпшілігіндегі ветеринариялық іс шаралардың зертханалық негізі.		1
Ара аурулары	Аралық бақылау		1
Барлығы:			15

Кесте 3

Тәжірибелік сабақтар	Сағат саны
1	2
Модуль 1 Жалпы терапия және құстар аурулары
Терісі бағалы аң, құс, балық және бал арасымен жұмыс істеу барысындағы техника қауіпсіздігі. Тәжірибелік жұмыс барысындағы бекемдеу тәсілдері.	1
Құстың тыныс алу жүйесін клиникалық тексерудің методологиялық негізі.	1
Ас қорыту жүйесін клиникалық тексеру.	1
Құстардағы жиі кездесетін зат алмасу ауруларын анықтау. Қорытынды сабақ	1
Модуль 2 Аңдар аурулары
Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін тыныс жолдарының ауруларын тексеру.	1
Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін ас қорыту жолдарының ауруларын тексеру.	1
Аралық бақылау	1
Жиі кездесетін зат алмасу ауруларын тексеру.	1
Жүйке жүйесі ауруларын анықтау. Қорытынды сабақ	1
Модуль 3 Балық және ара аурулары
Балықтар ауруларын тексеру әдістерін меңгеру.	1
Балық ауруларын клиникалық белгілеріне қарай ажырату тәсілдерін үйрену.	1
Балықтың табиғи орта жағдайында кездесетін ауруларын анықтау және олардағы клиникалық белгілер.	1
Қолда өсіру – тоған, бөгет, қоршаулы және аквариумдық жағдайындағы ветеринариялық іс шаралар және аурулардың даму себептері. Қолда өсірген жағдайдағы балықтар ауруларының дамуын анықтау, емдеу алдын алу шараларын меңгеру. Қорытынды сабақ	1
Ара өсіру және омарташылықтың халық шаруашылығындағы маңызы және міндетті ветеринариялық шараларды атқару.	1
Аралық бақылау	1
Барлығы:	15

5 СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ ҮШІН ТАҚЫРЫПТАР ТІЗІМІ
5.1Терісі бағалы аңдарға сипаттама;

5.2Кейбір терісі бағалы аңдардың және құстардың түрлері және олардың саның азаюының себептері. /кермарал-лань, муфлон, сайгақ, джейран, жабайы өгіз- зубр, қабан, қоян- русак, қоян-беляк, борсық, күзен, ақ сусар-куница, қызыл түлкі, жанат- енотовидная собака, көл құндызы- речной бобр, саз құндызы- нутрия, құба аю-медведь бурый;

5.3Аң шаруашылығында қолданатын емдеудің түрлері (этиотропты патогенетикалық);

5.4Терісі бағалы андарға арналған дәрілік заттар;

5.5 Аңдарды диспансерлеу;

5.6Катаральды бронхопневмония;

5.7Қуықтың қабынуы. Дисурия. Қуықтың салдануы;

5.8Орталық жүйке жүйесінің аурулары. Өзін-өзі жеу. (аутомутиляция, аутоагрессия) Ас тұзымен, ХОС, минералды улармен улану;

5.9Тік ішектің шығуы. Шудың кідіруі. Эндомитрит;

5.9Күшіктердің гипотрофиясы. Фиброзды остеодистрофия;

5.10 Пародонтоз. Глоссит. Диспепсия. Ақ диарея;

5.11Лактациялық арықтау;

5.12 Терісі бағалы аңдардың қанының морфологиялық көрсеткіштер;

13. 
    Құстардың қанының морфологиялық көрсеткіштері және ерекшелігі;
    
14. 
    Терісі бағалы аңдардың, құстардың қүн және ыстық өту;
    
15. 
    Аквариумдық балықтардың аурулары және оның емі.
    

Кесте 4

Тақырыбы			Көрнекілік және таратпа материалдар	Өз бетімен оқу сұрақтары	Бақы-лау фор-масы
Дәріс сабақтар	Зертханалық сабақтар	Тәжірибелік сабақтар
1	2		3	4	5
Модуль 1 Жалпы терапия. Құстар аурулары
Кіріспе: Аң, құс, балық және ара шаруашылғы мен кәсіпшілігінің маңыздылығы	Терісі бағалы аңдар мен, құстардың ауруын анықтауға зертханалық дәйектеме	Хайуандармен жұмыс істеудегі техника қауіпсіздігі.	Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу-әдістемелік құрал, оқулықтар ситуациялық тапсырмалар. Бақылау сұрақтары	Ара ауру-лары	Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу
Құстардың тыныс алу жүйесінің аурулары	Құстың тыныс алу жүйесін тексеруге зертханалық әдістерін меңгеру	Құстың тыныс алу жүйесін клиникалық тексеру		Құс-тар аурулары
Құстардың ас қорыту жүйесінің аурулары	Ас қорыту жүйесін клиникалық тексеру әдістерін меңгеру	Ас қорыту жүйесін клиникалық тексеру		Балықтар ауру-лары
Құстардағы зат алмасу аурулары. Қорытынды сабақ	Құстардағы жиі кездесетін зат алмасу ауруларын тексеру	Зат алмасуды анықтаудың маңызы		Аңдар аурулары
Модуль 2 Аңдар аурулары
Терісі бағалы аңдардың тыныс жолдарының аурулары	Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін тыныс жолдарының аурулары	Асыранды аңдарда кездесетін тыныс алу аурулары	Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу-әдістемелік құрал, оқулықтар ситуациялық тапсырмалар. Бақылау сұрақтары Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу-әдістемелік құрал, оқулықтар ситуациялық тапсырмалар. Бақылау сұрақтары	Жабайы аңдар аурулары	Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу
Терісі бағалы аңдардың ас қорыту жолдарының ауруларының дамуы, емдеу және алдын алу.	Табиғи ортадағы және асыранды аңдарда кездесетін ас қорыту жолдарының аурулары	Аңдарда кездесетін ас қорыту жолдарының аурулары		Асыранды аңдар аурулары
Жабайы және қолда асырайтын аңдардың ас қорыту аурулары	Аралық бақылау	Аралық бақылау		Ас қорыту аурулары
Терісі бағалы аңдардың зат алмасу аурулары	Жиі кездесетін зат алмасу ауруларын тексеру	Зат алмасу ауруларын тексеру		Зат алмасу аурулары
Терісі бағалы аңдардың жүйке жүйесі аурулары Қорытынды сабақ	Жүйке жүйесі ауруларын анықтау әдістерін меңгеру	Жүйке жүйесі ауруларын анықтау		Жүйке жүйесі аурулары
Модуль 3 Балық және ара аурулары
Балықтардың анатомиялық физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты ветеринариялық тексеру жұмысы	Балықтарды клиникалық тексеру тәсілдерін үйрену	Балықтарды клиникалық тексеру	Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу-әдістемелік құрал, оқулықтар ситуациялық тапсырмалар. Бақылау сұрақтары Тақырыпқа сәйкес арнайы оқу-әдістемелік құрал, оқулықтар ситуациялық тапсырмалар. Бақылау сұрақтары	Балықтағы жұқпалы емес аурулар	Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу тасу, сұрау Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу Сұхбат-тасу, сұрау бақылау жазу
Балықтар аурулары	Балық ауруларының клиникалық белгілеріне қарай ажырату	Балық аурулары		Ауру түрлері
Балықтың табиғи ортасында кездесетін аурулары	Табиғи орта жағдайында кездесетін ауруларды анықтау	Балық аурулары		Аурудың дамуы
Қолда өсіру – тоған, бөгет, қоршаулы (садок) және аквариумдық жағдайындағы ветеринариялық іс шаралар және аурулардың даму себептері Қорытынды сабақ	Қолда өсірген жағдайдағы балықтар ауруларының дамуын анықтау, емдеу алдын алу шаралары	Балықтар ауруларының дамуы		Табиғи ортада ауруларды анықтау
Ара өсіру және омарташылықтың халық шаруашылығындағы маңызы және міндетті ветеринариялық шаралар	Ара өсіру, омарташылық кәсіпшілігіндегі ветеринариялық іс шаралар	Ара өсіру, омарташылық кәсіпшілігіндегі ветеринариялық іс шаралар		Аралар аурулары
Ара аурулары	Аралық бақылау	Аралық бақылау

7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТЫЛУ КАРТАСЫ
Кесте 5

Оқулықтар, оқу-әдістемелік әдебиеттердің аттары	Жалпы саны	Студенттер саны	Қамтамасыз етілу пайызы,%
1	2	3	4
1.Х.С. Горегляд. «Болезни диких животных». – М., 2008.	2	20	10
2.В.А. Берестов. «Звероводство». – М., 2006.	2	20	10
3. К.Н. Қожанов Малдың ішкі жұқпалы емес аурулары /қосымша оқу құралы/, Семей, 2005 ж.	100	20	100
4.Соколов В.Д., Фармакология 1977	20	22	90
5.В.М. Субботин «Современные лекарственные вещества в ветеринарии». 2003 ж	2	22	10
6. В.М. Данилевский Практикум по внутренним незаразным болезням сельскохозяйственных животных М. «Колос» 1992 г.	100	22	100
7 . В.М. Данилевский. Внутренние незаразные болезни сельскохозяйственных животных М. «Колос» 1992 г.	100	22	100

8. ӘДЕБИЕТТЕР

1. 
   Негізі әдебиеттер
   

1. 
   Х.С. Горегляд. «Болезни диких животных». – М., 2008.
   
2. 
   В.А. Берестов. «Звероводство». – М., 2006.
   
3. 
   Интернет.
   

8.2 Қосымша әдебиеттер

8.2.1 Қожанов К.Н. Малдың ішкі жұқпалы емес аурулары- /қосымша оқу құралы/, Семей, 2005 ж.

8.2.2 Соколов В.Д., Фармакология 1977

8.2.3 Столяров И.Д. Иммунодиагностика и иммунокоррекция в клинической практике. СПб: Сотис, 1999 ж

8.2.4 В.М. Субботин «Современные лекарственные вещества в ветеринарии». 2003.

8.2.5.Внутренние незаразные болезни сельскохозяйственных животных/ Б.М. Анохин, В.М.Данилевский , Л.Г.Замарин и др.; Под редакцией В.М.Данилевского- М.; Агропромиздат , 1991

8.2.6 В.М. Данилевский Практикум по внутренним незаразным болезням сельскохозяйственных животных М. «Колос» 1992 г.

8.2.7 Олжабекова К.Б., Есжанов Б.К. Омыртқалылар зоологиясы. 1- бөлім – Алматы. 2007 ж. – 400 бет.

8.2.8 Олжабекова К.Б., Есжанов Б.К. Омыртқалылар зоологиясы. 2- бөлім. – Алматы. 2007 ж. – 368 бет.

8.2.9 Митрофанов В.П., Дукравец Г.М., и др. Рыбы Казахстана в 4 томах. – Алма-Ата: Наука, 1989. – 312с.

8.2.10 Сабанеев Л.П., Рыбы России / Жизнь и ловля (уженье) наших пресноводных рыб/ Издание 2-е, в 2 томах. М.: Физкультура и спорт, 1984.

жүктеу/скачать 192.28 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: