98
|
скот и всяческое хозяйственное имущество, как в преддверие смерти ни на что ему уже ненужное. Купцы даже, то класс людей реалистических, остановили были коммерческие отношения до даты, через публичные журналы на этот страшный день обнародованной. Позакрывали книги, приостановили выплаты, остановилась торговля и мир весь, так что сказать можно, на минуту остановился; каждый ожидал решения этой проблемы.
И надо же, чтобы я, работая над наробными воспоминаниями, чтобы я, требующий так часто приближаться к простому народу, вместо принесения им веселья и утешения, стал здесь источником испуга и тревоги. Но исчезло все, когда мы ближе узнались (познакомились); женщины прекратили уже думать о смерти, об измене; все только искали в памяти песни народные, и таковые, одна перед другой, хорошо пели.
Но мужчины, эти оракулы того, не веря, что я был только человек как они, только путешествующий для науки, собранные кучами, непрерывно делали какие-то совещания; какая была цель расспроса о песенках? Нет ли в том какой измены? Не стенет ли от этого какая-нибудь беда - было непрерывным предметом совещаний встревоженной толпы. Я замечил, что следствие шептаний в толпе, на дворе пивной, [prowadzonych], один с крестьян, смелейшего наверное духа от других, взял на себя опасную миссию приближения ко мне, когда с собранным запасом отваги, которую во всём виде его видно было, приступив прямо ко мне -
- [Niech będzie Jezus Chrystus pochwalony!“]- „Пусть будет Иисус Христос похваленный!“ скажет!.
Приняв это христианское воззвание только как общий знак приветствия, которым у нас крестьяне обычно всех приветствуют, весь увлеченный переписыванием песни, in secula seculorum (на веки вечные лат.) - как это я делаю обычно (привычно), машинально, без особенной атенции (вдохновения), крестьянам я ответил. Я видел, что (он) прямо от меня к толпе вернулся, где снова пошли совещания. Мне и в через голову не пришло, что там обо мне речь велась, что в желании более ясного убеждения о моей миссии решили, чтобы тот высланный из толпы крестьянин, через набожные слова, отреченные ко мне, приходил пробовать, не был ли (я) безбожником, и из ответа моего, как то потом выяснится, объявлен я по селу путешествующим антихристом.
Когда это делается в деревенском трактире, костельный слуга подал мне маленький листок, в которой ксендз, вспомнивши наверное, что в общем на помощь в работе поиски мои заслуживают, доносит мне, что при соседнем селе, Ulany называемой, есть шведское поле боя. Получив это сообщение, спрашиваю у людей деревенских об этом шведском поле боя. На это обращение мое сельская молодежь окружила меня, и все начали рассказывать какие-то чудеса: что о версте следовательно все поле костями застлано, что по ним малые дети деревенские, гуляя находят кольца и зеленые серьги и приносят такое домой.
98
|
- W cóż się obróciły owe znajdowane pierścionki? gdzie się one podziały? zapytałem.
Ludzie mnie najobojętniej odpowiadają, iż je poniszczono, połamano, potracono; że na ten odgłos raz się był żyd spekulant pojawił, i gdy nic za te ozdoby, jako nie ze srebra robione, płacić nie chciał, mieszkańce wioski na takie paskudztwo odtąd uwagi nie obracają, a tylko drobne dzieci zabawiają się wyszukiwaniem ich w piasku. Skarb to nieoszacowany dla archeologa, niespodzianka niczem nieoceniona dla podróżnika, co od kąta do kąta zazierając, przedmiotu dla swych badań szuka. Pojąć łatwo, co się i ze mną w tej chwili działo; czem prędzej zwołałem moich ludzi; zabrałem rydle i łopaty, i gdym był już gotów —
- Prowadźcie mnie na to pobojowisko! do ludzi wioskowych zawołałem.
Zebrana koło mnie gromada młodzieży wioskowej ruszyła ze mną przez ogrody na pole: kilkoro małych dziatek pobiegło za nami Jużeśmy się byli spodufa- lili z sobą; wszyscy razem gadali mnie rozmaite dziwy o owem pobojowisku. Między niemi najwięcej i najśmielej mówił jakiś Staluk, żołnierz tu będący na nieograniczonym urlopie — człowiek młody, zdrowy i śmiały. Wszędzie go widziałem, wszędzie jego pełno było; używany do narady włościańskiej — coś im tam radził; to między baby wciśnięty, z niemi szepty rozwodził: pił wódkę, którą częstowałem kobiety w chacie; naostatek na czele młodzieży, co szła ze mną, on rej prowadził; a wszędzie z tym dwuznacznym uśmiechem, co się nie wiedzieć na którą stronę śmieje. U nas żołnierze od służby uwolnieni, dziwną jakąś stanowią klassę ludności. Dawniej, kiedy włościanin bywał oddawTanym do wojska na lat 24, porzucając rodzinę, raz się już był oswoił z tą myślą, iż przeznaczony do służby za swoją gromadę życie swe całe poświęcić musiał monarsze i krajowi. Odtąd służba wojenna stawała się dla niego stanem i jedynem jego powołaniem, do ciężkich warunków której przez całe życie nawykły, nie wracał pod rodzinną strzechę inaczej, jak po skończeniu swego wojennego zawodu na spokojny kawał chleba i na danie odpoczynku siłom przez służbę starganym. Długoletnie uwyknienie do wojennej karności i zakończony ostatecznie zawód w życiu jego, czyniły go pożądanym gościem; wioska przyjmowała go z radością, jako poszanowania godnego weterana. W ostatnim sy- stemacie częstego rekrutowania massa rąk ubywa w rolnictwie, massa też ludzi w postaci sztywnej i zuchwałej corocznie wraca na wioski, z którą nie wiedzieć co począć. — Żołnierz równo z zaciągnięciem się w służbę monarszą nabywa wolności osobistej; po kilku leciech, wracając za urlopem do wioski, z której on rodem, całkiem obcy dla swej rodziny, zostającej w dziedzicznych prawdach własności obywatela, nie przyłoży pracy dla polepszenia ogólnego ich dobra; bo różni już stanem, nie łączą się z sobą, ani wspólnictwro interesu ich nie łączy. Podobny przy
99
|
|
-Во что же обратились (?) те перстеньки, которые находились? где они делись? я спросил.
Люди мне равнодушно ответили, что они разрушены, поломаны, утрачены; что на этот отзвук раз был жид спекулянт появился, и когда ничего за те украшения, что не из серебра что сделаенные, платить не хотел, жители села на такую дрянь из тех пор внимания не обращают, и только малыее дети увеселяются поиском их в песке.
Сокровище это неоценимое для археолога, неожиданность ничем неоцененная для путешественника, что от места к месту высматривает, предмета для своих исследований ищет. Понять легко, что теперь со мной в этот момент происходило; чем быстрее я созвал моих людей; я собрал заступы и лопаты, и когда я был уже готов –
-Проводите меня на это поле битвы! К людям сельским я сказал.
Собранное около меня толпа молодежи деревенской тронулось со мной через огороды на поле: несколько малых деток побежала за нами Juzesmy они были знакомые между собой; все вместе болтали мне о разнообразных чудесах о том поле боя. Между ними наибольше всего и наисмелейj говорил какой-то Сталюк [Staluk], солдат, который был здесь на неограниченном отпуске, - человек молодой, здоровый и смелый. Везде его я видел, везде его полно было; будучи в совещании крестьянским - что-то им там советовал; то между баб втиснувшись, с ними шепот разводил: пил водку, которой я угощал женщины в хате; напоследок во главе молодежи, что шла со мной, он тон задавал; и всюду с той двусмысленной усмешкой, что не понять на которую сторону смеётся. У нас солдаты от службы освобожденные, странный какой-то представляют класс населения.
Раньше, когда крестьянин отдавал до службы в войску 24 года, бросая родину, раз уже был приучен к этой мысли, что предназначенный к службе за своё общество жизнь свое все рукоположить должен был монарху и отечеству. С тех пор военная служба становилась для него состоянием и единым его призванием, к тяжелым условиям которой через всю жизнь привыкши, не возвращался под семейную крышу иначе, как по окончанию своей военной профессии на спокойный кусок хлеба и на давание отдыха силам через службу подорваным. Многолетнее погружение в военную дисциплину и завершенная бесповоротно профессия в жизни его, делали его желаемым гостем; село принимало его с радостью, как уважения достойного ветерана. В последнй системе частого рекрутирования масса рук убывает (приходит) в сельское хозяйство, масса также людей в образе наглом и дерзким ежегодно возвращается на села, с которых не знать что начать. - Солдат равномерно затянутый в монаршую службу приобретает персональную свободу (вольности); после нескольких лет, возвращаясь за отпуском к селу, из которого он родом, совсем чужой для своей семьи, остающийся в наследственных правах собственности гражданина, не прикладывает труда для улучшения общего их добра; потому что отличает уже состоянием, не объединяются между собой, ни сообщества интересы их не объединяет. Подобный
99
|
bysz, próżniak najczęściej, plącze się bezczynnie po wiosce, rozsiewając w niej zarodki fałszywych wyobrażeń, zuchwałych pomysłów, rozszerzając złe i szkodliwe nałogi. Takim, zdaje się, był ów Staluk, co przewodniczył gromadzie młodzieży idącej ze mną, która mowy jego z ciekawością słuchała i intencye i słowa jego z wiarą powtarzała.
Wśród ciągłego gwaru mówiącej razem gromady, gdyśmy stanęli na polu, ukazało się przede mną to dziwne kościelisko; znalazłem przestrzeń piasczystą, a na niej poukładane w różnym kierunku szkielety ludzkie pobielałe od słońca. Wprawa, jakiej nabyłem, rozkopując przez lat kilkanaście kurhany, nie pozwoliła mnie wątpić na jedną chwilę, iż to były przedchrześciańskie mogiły żyjących tu niegdyś ludzi. Przestrzeń cała tego kościeliska założoną była szczątkami ofiarniczych garnków, które wiatr roznosząc po tem polu i miotając niemi, porozbijał w drobne kawałki. Małe dziatki z wioski, co były pobiegły za mną, przeze mnie ogłaskane, podufale mnie się trzymając, służyły mnie za cyceronów i za przewodników w odszukiwaniu, grobowych sprzętów, w której to czynności wielkiej nabyły już wprawy; rozbiegłszy się one po polu, dłubać zaczęły palczykami w piasku i po chwili z radością przybiegając do mnie, znosić zaczęły pierścionki i inne odłamki bronzu lub żelaza charakteru całkiem kurhanowego. Zastanawiałem się z najwyższym interesem nad, tem rządkiem, jakiego w życiu mojem nie widziałem, kościeliskiem. Do włościan, przybyłych ze mną ze wsi Daniszewa przyłączyli się włościanie z wioski Uhlan.
— Wszyscy oni nazywali to miejsce, jak wszędzie to się praktykuje, pobojowiskiem szwedzkiem. Opowiadali mnie, iż z nich wydobywali pierścienie różnej formy, zausznice, pierścienie duże, które wchodziły na drzewce od siekiery (bransolety to być musiały bez wątpienia), że podejmowali po tem polu niewielkie garnki całe, których to sprzętów nie znalazłem w wiosce, pomimo iż ściśle od domu do domu czyniłem poszukiwania i przeznaczałem za nie pieniężne ofiary; jako sprzęty, żadnej dla nich nie mające wartości, zatraconemi lub poniszczonemi przez niedbalstwo zostały. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że to były przedchrześciańskie kurhany. Posypane przed wiekami nad piasczystym brzegiem Wilij, w miejscu, gdzie wiatry igrając z piaskiem, co chwilę pozycyę miejsca przemieniają, doliny przekształcają w góry, góry zaś rozwiewając, zasypują parowy, zanoszą nieraz wioskę do tego stopnia, iż nasypy, przez wiatr utworzone około domów włościańskich, według własnego opowiadania mieszkańców Uhlan, nieraz odkopywać wypada — kurhany rzeczone temu bez wątpienia uległy losowi; wiatry gdy zniosły z czasem nasypy, wyjrzały z nich szkielety, przed wiekami złożone. Dzieci wiejskie tak wielkiej nabyły wprawy w odszukiwaniu sprzętów, złożonych z nieboszczykami w mogile, iż prosto
-
od razu znachodzą rękę kościotrupa, obrewidowują jego palce i zdejmują z nich
IOO
|
|
приезжий бездельник чаще всего, путается бездеятельно по селу, рассеивая в ней зародыши фальшивых представлений, дерзких замыслов, расширяя плохие и вредные привычки. Таким, по-видимому, был тот Staluk, что возглавлял толпу молодежи, идущей со мной, которая язык (речь) его с интересом слушала и интэнции [intencye] и слова его с верой повторяла.
Среди непрерывного шума говорящей вместе толпы, где мы остановились на поле, показалось предо мной это странное костелиско; я нашел пространство песчаное, а на ней уложенные в разном направлении скелеты человеческие побелевшие от солнца. Умение, которое я приобрел, раскапывая в течение нескольких лет курганы, не позволила мне сомневаться ни на одну минуту, что это были предхристианские могилы живших здесь когда-то людей. Пространство всей этого koœcieliska было усыпано остатками жертвенных горшков, которые ветер разнося по том полю и метая них, перебил в мелкие куски. Малая детвора из села, что побежали за мной, из-за меня объявил ogłaskane, podufale мне держась, служили мне за cyceronów и при проводниках в розыске, загробным оборудованием, с которым в той деятельности бурной приобрели уже сноровку; разбежавшись они по полю, ковырять начали пальчиками в песке и через минуту с радостью прибегая ко мне, сносить начали кольца и другие обломки бронзы или железа характера совсем курганного. Я рассуждал с наивысшим интересом над тем (полем), которой в жизни не видел, koœcieliskiem. К крестьянам, прибывших со мной из села Данюшева присоединились крестьяне из села Угляны [Uhlan].
- Все они называли это место, как везде то практикуется, побоищем шведским.
Рассказывали мне, что они находили перстни разной формы, серьги, большие перстни, которые входили на древко от топора (браслеты то быть должны были несомненно), что поднимали по том поле небольшие целые горшки, которых то оборудования я не нашел в селе, не глядя на то что от дома до дома я делал поиски и назначал за него денежные награды; как снаряжение, ни кому для них ценности не представляющие, zatraconemi или poniszczonemi через небрежность остались.
Не поддается самому малому сомнению, что то были дохристианские курганы.
Рассыпанные перед веками на песчаном берегу Вилии, в месте где ветра играют с песком, и со временем вид места изменяют, долины превращают в горы, горы же развеивая, засыпают овраги, заносят неоднократно деревню до той степени, что насыпи, ветром созданные вокруг домов крестьянских, в соответствии с собственным повествованием жителей Углян, неоднократно откапывать выпадает - курганы того rzeczone видимо поддались судьбе; ветры когда снесли со временем насыпи, обнажили в них скелеты, перед веками уложенные. Сельские дети такой большой приобрели ловкость в розыске оборудования, сложенного с покойниками в могиле, что просто и сразу нашли руку скелета, obrewidowują его пальцы и снимают них кольца.
100
|
pierścionki. Mogiły te oddawna przez dziatki wiejskie zwiedzane, nie miały już wiele w sobie sprzętów; w przeciągu wszakże godziny, jaką tam bawiłem, dobyto mnie z nich pięć rozmaitych pierścionków, małą jakąś blaszkę i trzy małe monetki; zjawisko rzadkie i niezwyczajne w przedchrześciańskich kurhanach! Monetki te były nadzwyczaj zgryszpaniałe; straciły były już całkiem odciski sztempla mennicznego; z resztek zaledwo znacznych, z trudnością dopatrzonych przez szkło powiększające, zdawało się, iż to były denary polskie, bite za panowania Aleksandra Jagielończyka, te same, których opis i wizerunek Bandkie zamieścił w swojej numizmatyce na tabl. 4 pod nr. 67. — Tu koniec mojej nauki w archeologii! — tutaj gubiąc się w domniemaniach, nie umiałem zrazu pogodzić z sobą wszystkich cech przedchrześciań- skiego grobu z pieniążkami weń włożonemi tak znacznie późniejszej daty. Najprostszym, najloiczniejszym wnioskiem, jakiby się dał ztąd wyprowadzić, i na jaki ja się zdobyć nareszcie potrafiłem,
był ten — iż chrześciaństwo w tej okolicy nieprędko wprowadzonem zostało; że za panowania Aleksandra Jagielończyka i później nad tym brzegiem Wilij pogańskie jeszcze osady istniały, co się rozpłacały w domowem swojem życiu pieniędzmi już kursującemi w Polsce i zachodniej Litwie, a które obrzędem pogańskim, wespół z droższemi sprzętami, z umarłym do mogiły jego składano. W kilku z tych kurhanów znalazłem kościotrupy, leżące na grubej desce dębowej, w której były żelazne ćwieki; po kierunku tych ćwieków domyślać się należy, iż niemi deski były zbijanemi z sobą. Garnki ofiarnicze, których szczątki tak obficie po ziemi są tutaj rozrzucone, robionemi były całkiem z innej gliny od tych, jakie w powiatach borysowskim i mińskim odkopywać mnie się zdarzyło. Choć gliniane, całkiem jednak innej substancyi, innego koloru i innej twardości, niźli tamte; wielkość i forma ich, jak się ze szczątków widzieć daje — były też same. Mnóstwo kawałków, a mianowicie brzegów z rysunkami, które stanowią typ smaku w każdym wieku i w archeologii służą już dzisiaj jako ślady epoki istnienia mo
101
|
|
Могилы эти издавна деревенскими детьми посещаемые, не имели уже в себе много предметов; В течении того времени, которого я там находился, (дети) добыли меня пять разных колец, маленькую какую-то пластинку и три маленькие монетки; это явление редкое и необычное в дохристианских курганах! Эти монетки были чрезвачайно обгрызенные; потеряли уж совсем оттиски штэмпеля монетного двора; из остатков едва заметных, с трудом рассмотренных под увеличительным стеклом, оказалось же что это были денарии польские, которые печатали при правлении Александра Ягелёнчика, этих самих, которых описание и изображение Бандке поместил в своей нумизматике на табл. 4 под номером 67. — Здесь конец моей науки в археологии! — Здесь терзаясь в сомнениях, поначалу я не мог помирить с между собой все особенности дохристианской могилы с найденными в них монетками значительно более поздней даты. Найпростейшим, наиболее вероятным предложением, и на какое я решиться наконец сумел, как я смог сделать вывод — христианство в эти земли не скоро пришло;
Что за правлением Александра Ягелёнчика и позднее над этим берегом Вилии языческие ещё поселения существовали, что себя вознаграждали в месте своей жизни деньгами уже ходящими в Польше и западной Литве, и которое, по языческим правилам, совместно с другими предметами, с умершим в могилу укладывали. В некоторых из этих курганов я нашёл костяки, лежащее на толстой доске дубовой, в которой были железные гвозди; По направлению этих гвоздей (я) догадался, что лежащие доски были сбиты друг с другом.
Жертвенные горшки, обломки которых так обильно на земле здесь разбросаны, сделаны были совсем из другой глины чем те, (которые) в поветах борисовским и минским откапывать мне приходилось. Хоть (и) глина, но совсем другой субстанции, другого цвета и другой твёрдости, нежели те; Величина и форма их, как из обломков видно - были такие же. Множество обломков, а именно берегов с рисунками, которые составляют типа вкуса в каждом веку в археологии служат сегодня как следы эпохи существования могилы
101
|
giły — uzbierałem i zachowałem; jak niemniej zachowałem szczątek jakiejś glinianej tablicy, mającej na sobie cząstkę szczególnego odcisku.
Kiedyśmy z naszej wycieczki do tego szczególnego, jak go nazywają, pobojowiska szwedzkiego, wśród ciągłej rozmowy z gromadą mnie towarzyszącą nazad wrócili: Marysia i Karolinka ukończyły już były dyktowanie pieśni ludowych; wszystko się zatem na statek napowrót przeniosło; oczekiwano tylko mojego powrotu z wycieczki; poszedłem więc prosto na statek w myśli płynięcia dalej. Cała wioska, na brzegu zebrana, moją łajbę okrążyła; w niej zaś młoda i przystojna kobieta, nie po wiejsku, lecz z wraszecia ubrana, dyktowała jeszcze pieśnie. Zaledwom się ukazał na brzegu, kobiety z gromady, te, co po piosnce w czasie ich dyktowania nareszcie dorzucić odważyły się, widząc, iż za takowe młode śpiewaczki wynagrodzenie dostały, głośno za nie dopominały się ode mnie nagrody. Chcąc im dowieść, żem nie był tym strasznym geniuszem, co śmierć rozwozi, musiałem się z każdą z nich rozliczyć; widząc nareszcie, iż z niemi do końca trafić nie podobna, odbić kazałem statek od brzegu i popłynąłem dalej. Hałaśliwa kobiet gromada, którym trunek w głowie kręcił, idąc za statkiem po brzegu, daleko nas przeprowadziła, nastręczając nam jeszcze nowe pieśnie, co im na myśl przychodziły.
VIII.
Godzina czwarta była po południu, kiedyśmy, odpływając z Daniszewa, żegnali się na zawsze z rzeką płaską, płynącą przez niziny; odtąd bowiem, jak tu nazywają wchodzi się w kamienie. — Wraz za Daniszewem na tymże prawym brzegu mija, się się wioskę Uhlany, przy której odwiedzałem wykopalisko przed chwilą opisane. — Wnet za wsią, ku prawemu brzegowi rzeki, leż)' w niej duży niebezpieczny kamień, wyglądający na pól łokcia najmniej ponad wodą. Kamień ten, pod nazwaniem Wie- rebiej, znajomym jest w żegludze po Wilij. Odtąd poszły już brzegi wysokie, ka
102
|
|
- собрал и сохранил; rак я всё же сохранил обломок какой-то глиня нэй таблицы, имеющей на себе частицу особенного оттиска.
Когда мы из нашей экскурсии к этому особенному, как его называют шведскому побоищу, среди непрерывного разговора с толпой меня сопровождающую назад вернулись: Марыся и Каролинка окончили уже диктовать народные песни; все затем на судно обратно вернулись; ожидали только моего возвращения из экскурсии; пошёл (и я) прямо на судно в мыслях о дальнейшем движении. Целая деревня, на берегу собранная, мою лайбу окружила; В ней же молодая и красивая женщина, не по деревенски (одета), но с [lecz z waszecia ubrana], диктовала ещё песни.
Едва я показался на берегу, (как) женщины из толпы, те, что песенки после времени их дыктования наконец-то добавить решились, посмотревши же, (что) за это молодые певицы вознагрождение получили, громко требовали за них награды. Хотя им известно, же не был этим страшным гением, что смерть развозит, я был должен с каждой из них рассчитаться; видя наконец что с ними до конца не времени не разберешься, отчалить велел судно от берега и поплыл далее.
Шумливая женщин толпа, которой напиток в голове шумел, идя за судном по берегу, долго нас сопровождала, высказывая нам ещё новые песни, что им на ум приходили.
Час четвёртый был после полдня, когда мы, отплывая с Данюшева, прощались навсегда с рекой плоской, протекающую через низины;
с этих пор как тут называют, входим в камни.
- Вместе за Данишевэм на том же праве берегу находится деревня Угляны, возле которой были произведены раскопки описанные выше.
- Вскоре за деревней, по правому берегу реки, лежит большой опасный камень, выглядывающий на пол локтя неименее над водой. Этот камень, под названием Воробей, знаком в навигации по Вилии. С этих пор пошли уже берега высокие
102
|
mieniami przepełnione i dno rzeki poszło kamieniste, jakby brukiem wyłożone. Wi- lija w nie wchodząca, o pół wiorsty zaledwo od owego kamienia, zwęża się znacznie, i zdaje się kończyć zupełnie, kiedy płynący po niej przed sobą brzeg tylko nasępiony kamieniami i porosły lasem, jakby zamykający rzekę — widzi. Ma ona tutaj tylko 19 sążni szerzyni; a kręto, prawie pod kątem prostym, w lewo się zawracając, tuż na prawo, pod podobnym kątem znowu się łamie, jak to widzimy na tablicy 1. w atlasie raf głównych, obmierzonych i zrysowanych w ciągu mojej podróży przez p. Szantyra. Drugie to załamanie całe zawalone jest dużemi kamieniami, których pasmo zaczynające się daleko na prawym brzegu, w rzekę więcej niźli do jej połowy wchodząc, w samym krętym zawrocie zostawuje ciasne wrota dla przejścia żeglującym po niej statkom. Jest to pierwsza niebezpieczna rafa na rzece Wilij, która się Pry witalną nazywa, a tak tam wesoło i tak śmiejąco się wśród ślicznych brzegów po kamieniach wToda mruczy i pędzi, że zapomniawszy na niej o niebezpieczeństwie, człowiek chciałby tylko igrać z szumiącą falą wody, która w samych wTrotach zaledwo jeden arszyn i dwa wierszki ma głębini. — W samem przejściu przez tę rafę p. Januszewicz mnie ją zrysował w podróżnym albumie, i oto widok tej rafy.
Trudne zakręcenie się przechodzącego statku wśród kamieni przez dwa załamania, prawie pod kątem prostym w ślad po sobie idące, stanowią całe niebezpieczeństwo tego przejścia i całą umiejętność sztuki żeglarskiej w wykierowaniu statkiem. Rafy na Wilij, w języku flisów, zaborami się nazywają; z tych rafy niebezpieczne, których jest dwanaście na rzece, flisowie — siabrowemi zaborami zowią. Nazwisko to pochodzi ztąd, iż w nie wchodzący z płytem sternicy, gdy własną siłą przeciw wielkiemu prądowi wody na kamienie, płyta nagle zawrócić i wykierować sami nie mogą, z kilku płytów zbierają się w gromady, i każden całą gromadą po- jedyńczo po kolei przeprowadzają. Takie zespolenie się ludzi dla pomagania sobie wzajemnie we wszelkich pracach, w języku ludu rusińskiego siabrowaniem się nazywa, od czego i siabrowemi nazwano te niebezpieczne rafy. Każden sternik, po-
|
Достарыңызбен бөлісу: |
