Психиатрияға кіріспе тармақ психиатрияның жалпы мәселелері тарау
Соматикалық аурулар, психикалық бҧзылыстар пайда болу
жүктеу/скачать 5.77 Mb. Pdf көрінісі
|
| Соматикалық аурулар, психикалық бҧзылыстар пайда болу
қауіпі жоғарғы контингент ретінде Ми нейрондарының жоғарғы реактивтілік қасиеті ОЖЖ басты қызметімен тҥсіндіріледі - реттеушілік қасиеті, организмдегі гомеостазды тҧрақты ҧстап, қалпына келтіруге бағытталады. Зерттеу мәліметтері бойынша оттегі жетіспеушілігіне қаңқалық бҧлшықетпен салыстырғанда жҥрек бҧлшық еті 5 ретке сезімтал болып келеді, ал бас миының сезімталдығы 15 ретке жоғары. Жҥрек ишемиялық ауруы, миокард инфаркты кезінде психикалық бҧзылыстар тҧрақты кӛрініс беретіні осыдан тҥсінікті; жиі аффективті бҧзылыстар, ҧйқының бҧзылысы және т.б. бҧзылыстар жағдай ӛршігендегі соматикалық кӛріністерден де ерте кӛрініс береді (жҥрек аймағында ауру сезімі, ауа жетіспеу сезімі және т.б.). Бҧл жағдайда психопатологиялық симптоматика соматикалық (инфекциялық) аурулардың туындысы және оның белгісі болып табылады. Осы жәнеаурудың тағы басқа белгілері дертке тән заңдылықтарды кӛрсетеді яғни, - ӛткірлігін, сатылығын, ағымы мен аяқталу тенденцияларын және ҥлкен диагностикалық және болжамдық маңызы бар. Негізгі ауруды активті тҥрде емдеу (соматикалық, инфекциялық) психикалық бҧзылыстарға қатысты негізгі профилактикалық шара болып табылады. Соматикалық стационарда сандырақпен, галлюцинациялармен, психомоторлы қозумен тіпті бір ғана науқастың пайда болуы тез арада бҥкіл бӛлімше ӛмірін ӛзгертеді. Психоз қоршаған ортаға ауыр әсер етеді; тҥнгі уақытта кҥшеюі, соматикалық аурулардың психикалық қозуы, соматикалық кҥйзеліске шалдыққан аурулардың демалуына кедергі жасайды. Психотикалық жағдайлардың дамуы науқастармен жҧмыс жҥргізуді қиындатады, диагностикалық және емдеу шараларын жҥргізу мҥмкін болмайды, соматикалық жағдайдың одан әрі нашарлауына ықпал етеді, ~ 55 ~ ӛмірге қауіп тӛндіреді. Психикалық бҧзылыспен бірге жҥретін критикалық кӛзқарастың жетіспеушілігі дҧрыс емес жҥріс-тҧрысқа және ожар қылықтарға әкеліп соғады, ал соматогенді депрессиялық жағдайлар суицидальды тенденцияларымен қауіпті. Кҥрделі, ауыр соматикалық ауру жағдайында психикалық бҧзылыстар пайда болуына кедергі жасау және психопатологиялық синдромның алғашқы белгілерін уақтылы танып, аурудың асқынуын тоқтату ҥшін дәрігерге арнайы білім керек. Динамикада барлық психопатологиялық симптоматиканы дҧрыс ескеру соматикалық ауруларды болжауға бағалы мәліметтер береді. Психопатологиялық симптоматика этиологиясы ретінде соматикалық аурулардың рӛлін тек соматогенді әсерлермен байланыстыруға болмайды. Соматикалық аурулардың маңызды кӛзі – психогения болып табылады. Теріс эмоция, қорқыныш, аурудың ӛз ӛмірі ҥшін ҥрейі, жағымсыз тексеруге реакциясы, емдеу процедураларының ауырлығы, ауруды ауруханаға жатқызу - осылардың барлығы психогения дамуына жағдай жасайды. Соматикалық зардап шегу науқасты әлсіретіп, реактивті жағдайлардың, невротикалық реакциялардың пайда болуын жеңілдетеді. Астенизация, психиканың әлсіздігі, психожарақаттық ситуациялар соматикалық аурулардың барысына қарай кҥшейеді. Реактивті жағдайлар аурудың жедел кезеңінде ғана емес, жедел кезең басылғанда және науқастың дертінің сипаты, асқынулары мен салдары жӛнінде тҥсінігі жоғарылаған алыс кезеңдерде де бақыланады. Соматикалық науқас кҥйзелісінің басты тақырыбы ол, - зақымдалған мҥшенің жағдайы, дерт, оның нәтижесі және оған байланысты әлеуметтік ситуация. Соматикалық аурулар кезінде невротизация, тҧлғаның ипохондриялық дамуы, депрессивті және ҥрейлі жағдайлардың дамуына дәрігердің ӛзі ықпал етуі мҥмкін, оның науқаспен дҧрыс емес жҥріс-тҧрысы және айтқан сӛздері немесе науқастың дәрігер әрекеттерін дҧрыс тҥсінбеуі аталған бҧзылыстарға әкелуі мҥмкін. Дәрігер қателігінің әсерінен болатын дертті жағдай – ятрогения деп аталады, бҧл жағдай науқас ҥшін соматикалық патология жағдайынан да ауыр соғуы мҥмкін. Ятрогенияның алдын-алу ҥшін жалпы дәрігерлік мәдениетті кҥшейту керек, медицина мекемелерінде деонтология принціпін сақтау керек, медициналық персоналдарды психотерапиялық әсер ету әдістерімен таныстыру керек. Соматикалық катастрофа кезіндегі психикалық ӛзгерістердің сипатын, динамикасы мен айқындылығының анықтайтын басты факторлар ішінде негізгі рӛлді науқастың тҧлғалық ерекшелігі, сонымен бірге дәрігердің психологиялық әсері және басқа факторлар: жанҧя, қызметке оралу мерзімі және т.б. алады. Қазіргі уақытта соматикалық катастрофа басынан ӛткерген, ауыр операциядан ӛткен ауруларға ғылыми негізделген жҥйе сатылы психогигиеналық, психопрофилактикалық психотерапиялық шаралар қолданылады. Бҧл әдістің міндеттері ауру нәтижесінде ӛзгеріске ҧшыраған ӛмірлік жағдайларғатҧлғалық кӛзқарастар жҥйесін қайта қҧру процесін ~ 56 ~ жеделдету болып табылады. Бҧл міндеттерді шешу ҥшін мынадай әдістер қолданылады: а) бӛлімшенің жалпы психотерапиялық жағдайының әсері; б) емдік іс-шаралар кешеніне рационалды психотерапия және аутогенді жаттығуларды қосу; в) психотропты препараттарды қолдану; г) емдік дене шынықтырудың психотерапиялық әсерін қолдану; д) қатал тӛсек мерзімін және стационарда болу ҧзақтығын қысқарту; е) ятрогенияның алдын-алу, ауруханалық режимнің және кҥнделікті ӛмір активтілігінің тиімсіз шектелуімен кҥрес; ж) аурудың туыстарымен психотерапиялық және консультативті жҧмыстар жҥргізу; е) ауруды бҧрынғы еңбек жағдайына оралуға ынталандыру және әлеуметтік активтілікке ынталандыру; жүктеу/скачать 5.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|