Психиатрияға кіріспе тармақ психиатрияның жалпы мәселелері тарау
жүктеу/скачать 5.77 Mb. Pdf көрінісі
|
| Профилактикасы мен емі
Психопатия емі кӛптеген қиындықтар тудырады. Анық айтқанымыздай психопатия ауру емес. Егер ауруларды емдеуде нeгiзгi мақсат дертті ҥрдісті басу және мҥмкін болатын кӛріністерін жою болатын болса, психопатия кезінде науқастың тҧлғалық қҧрылымын қайта қалыптастыру, сыртқы ортамен қарым-қатынас тҥзудің принциптерін дҧрыс тҥciнyдi іске асыру болып табылады. Бipaқ біз қолданатын психотропты препараттар тек психопатияның белгілі бip кӛріністеріне ғана әсер етеді. Кӛптеген психопатиялық жағдайлар қҧрамында әртҥрлі аффективті бҧзылыстар маңызды орын алады. Психотропты препараттарды аффективті патологияны басу ҥшін немесе эмоциональды кӛріністерді қадағалау ҥшін тағайындау олардың симптоматикасының ерекшеліктері мен науқастың жағдайына жалпы әсерін ескере отырып жҥргізілуі керек. Депрессивті бҧзылыстар кезінде антидепрессанттар қолданылады, ал ҥрейлі жағдайларда - транквилизаторларды қолданады, депрессия белгілерінің айқын ҥрей белгілерімен бірге жҥруі жағдайында - антидепрессанттар мен нейролептиктер комбинациясы беріледі. Психопатияға терең депрессиялық кҥй тән болмағандықтан жеңіл антидепрессанттар тағайындалады. Психопатия кезінде ҧйқы бҧзылысы жиі кездеседі. Кейбір жағдайларда транквилизаторларды колдану арқылы ҧйқыны қалпына келтіруге болады. Егер тиімділік кӛрсетпесе ҧйықтататын дәрілер тағайындалады. Паранойяльды реакциялар кезінде нейролептиктер колданған жӛн. Ал егер паранойяльды реакциялар аффективті реакциямен бірге жҥрсе комбинацияланған ем қолдану керек. Психопатия емі ҥшін психотропты препарат таңдағанда кең спектрлі антипсихопатикалық дәрілерді қолданған жӛн. Мҧндай препаратқа неулептил жатады. Психотропты терапияның маңызы психопатияның декомпенсациясы, психопатиялық және невротикалық кӛріністер кҥшейген жағдайда арта тҥседі. Мамандардың жалпы қолдауы бойынша, психопатия емінде негізгі рӛлді психотерапия алуы керек. Тек психотерапия кӛмегімен тҧлға қҧрылымын ӛзгертуге, ӛзінің «Мені» туралы пікірін тҥзетуге және тҧлға аралық дҧрыс байланыс қҧру жолын табуға болады. Психотерапия әртҥрлі - индивидуальды және коллективті болуы мҥмкін. Психотерапияның әр тҥрінің ӛзінше артықшылықтары бар. Коллективті психотерапияға жағдайы жақсарған адамдар да қатысуға болады. ~ 223 ~ Олардың мысалдары басқа науқастар ҥшін оң және ынталандырушы әсер етеді. Емдеудің екі тҥрі - дәрілік және психотерапияны бip-бipiнe қарсы қоюға болмайды. Олар ҥйлестіріліп, дҧрыс қолданғанда емдік әсері кҥшейеді. Шетелдегі психопатияның шығу тегіне психодинамикалық кӛзқарасқа байланысты олардың емі психоанализ кӛмегімен жҥргізіледі. Мҧндай емнің мақсаты – санаға бағынбайтын комплекстерді табу, науқастардың оларға жауабын қамтамасыз ету, жҥріс-тҧрысты тҥзету болып табылады. Психоанализ индивидуальды айлап және жылдап ӛткізіледі. Психодрама да осындай мақсатта колданылады. Науқастың дертті комплекстерге жауап реакциясын шақыру мақсатында арнайы кӛріністер ҧйымдастырылып, науқас ӛзі қатысушы немесе кӛрермен болады. Оң нәтиже емнің ерекше тәсілдеріне байланысты емес, оның дертінің пайда болу механизмін анықтауға бағытталған науқасқа аударылған зейінге байланысты. Психопатия профилактикасының тиімділігі қоғам ӛмірінің жалпы әлеуметтік шарттарына, және де арнайы психогигиеналық және медициналық шаралардың жҥргізілуіне байланысты. Тҧлға әртҥрлі әлеуметтік орталық факторлардың активті әсерінің нәтижесінде тҥзіледі. Ерте сатыда - бҧл жанҧя, балабақша, мектеп, институт және т.б, болып табылады. Кеңестік денсаулық сақтау ӛзінің алғашқы қҧрылған жылдарында психопатия профилактикасын ең нeгiзгi міндет деп жариялады. Coның ішінде психопатияның біріншілік профилактикасының мақсаттарына сәйкес келетін ана мен бала денсаулығын сақтау бойынша; пре - және постнатальді зақымдану жағдайларының алдын алу; баланың психикалық және физикалық дҧрыс дамуына жағдай жасау шаралары маңызды мәнге ие болды. Психопатияның біріншілік профилактикасында балалар мен жасӛспірімдердің дамуы ҥшін оптимальды психологиялық климат қҧру мақсатында психологиялық және педагогикалық әсер ету шараларына айрықша мән берілді. Ерте балалық шақта жанҧяның, жанҧяішілік қарым- қатынастың әсері ерекше. Бала бірқалыпты, жылы эмоциональды қатынас жағдайында ӛсуі керек. Сәбидің психикалық даму дәрежесіне қарай оған ата-анасының ӛзара қарым-қатынасы әсер ете бастайды. Ата-ананың арасындағы жиі болатын жанжал сәби психикасында терең із қалдырады. Жиі олар жҥріс-тҧрысымен және мәнерлерімен ата-анасына еліктей бастайды. Сонымен қатар ата-анасының сәбиге деген қарым- қатынасьның да маңазы зор. Бала ӛмірінің алғашқы жылдарында белсенділік, тәуелсіздік таныта бастайды: бір нәрсе жасауға, әкелуге тырысады және т.б. Ата-анасы баласы бір нәрсеге ҧшырап қалмас ҥшін, және т.б. мақсаттармен, оның талпынысын басып тастайды. Кейінірек бҧл жағдай оның мінез-қҧлқында әрекетсіздікке әкелуі мҥмкін. Баланың ҥнемі «неге» деген сҧрағына мән бермеу баланы сенімсіздікке және толымсыздыққа тәрбиелейді. ~ 224 ~ Жасӛспірімдермен қатынасқа ерекше зейін қою керек. Бҧл жаста балада айтарлықтай психикалық қайта қҧрылулар болады. Тҥзіліп келе жатқан тҧлға ретінде ӛзіндік «Менін» саналы тҥсіне бастайды. Бҧл ҥрдіс ӛзіндік «Менін» дәлелдеу талпыныстарымен жҥреді. Жиі бҧл ата-ана кеңестерін елемеумен, олармен қатынаста керіскіштікпен және дӛрекілікпен кӛрінеді. Мҧндай психикалық дисгармония жағдайы акселерация қҧбылыстарымен асқына тҥседі. Акселерация кезінде кҥшті физикалық даму және техникалық прогресс жағдайында қалыптасумен қатар жасӛспірімдер ҥлкен кӛлемді ақпаратты игереді. Сонымен қатар жеке ӛмірлік тәжірибесінің болмауы ӛздерінің іс-әрекеттерінің әлеуметтік мәнін бҧрыс болжауға алып келеді. Бҧл жерде ӛсу дерті деп аталатын кезеңді ӛткеруге кӛмектесетін, жасӛспірімдердің тҧлғалық дисгармониясын одан әрі тереңдетпес ҥшін ата-ана мен ересектердің жасӛспірімдермен арасындағы қарым-қатынасының жақсы ойластырылған жҥйесі қажет. Ата-анасының, педагогтардың және ересектердің еңбектері қажет нәтиже бермеген жағдайда дәрігер - психиатрға кӛрінген дҧрыс. Екіншілік, ҥшіншілік профилактика деп атауға болатын профилактиканың тағы бір аспекті тҧлға дисгормониясы кҥшеюнің, декомпенсация дамуының алдын алуды, тҧлғалық ақауларды компенсациялауға кӛмек беруді және максимальды әлеуметтік адаптацияны қамтамасыз етуді кӛздейді. Психопатияның екіншілік және ҥшіншілік профилактикасын жҥргізу бойынша шаралар арнайы білімді қажет етеді. Бҧл жерде тҧлғаның дисгармониялық кӛріністерінің ерекшеліктерін және осы белгілердің кҥшеюіне әкелетін жағдайларды анықтай білу керек. Алдын алушы немесе сҥйемелдеуші психотерапия қажет. Соңғысының қҧрамында жанҧялық психотерапия болуы керек, оның мақсаты - жанҧя ішілік қарым-қатынастарды нормализациялау болып табылады. Науқастың әлеуметтік реабилитациясында оның профессиональды бағдарына негізгі рӛл беріледі. Науқастарға еңбектік кеңестер бергенде науқастың тек білімін, профессиональды бағдарын ғана емес, сонымен қатар мінез-қҧлық ерекшелігін де ескерген жӛн. Кейде адамның мінез ерекшеліктері қызмет профилімен сыйымсыз болады. Мҧндайда профилактикалық мақсатта науқасқа қызметін ӛзгертуге кеңес беру керек. жүктеу/скачать 5.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|