Рабочая программа по алтайской литературе 6 -7 классов

Зам. дир. по УР Директор МБОУ

___________Трышпакова А. П. «Беш-Озекская сош»

___________Ойношева Л.Ф.

Рассмотрено

на заседании МО

Протокол №____

от «____»_________2013 г.

Рабочая программа

по алтайской литературе

6 -7 классов

Составила Мундусова Л.Н.

учитель алтайского языка и литературы

с. Беш-Озек, 2014г.

Программалар федерал стандарттын некелтелери аайынча бир канча болуктерден турат:

Jартамал сос: программанын текши учуры, «Алтай литература» деп предметти уредеринин амадузы;

курсты уренеринде jединетен турулталар;

уреду планда курстын jери;

класстар сайын уреду предметтин ондайы;

темаларла пландаары;

уредунин методикалык ла материально- технический jеткилдежи;

кажы ла класста jединетен турулталар ла билгирлер, тузаланатан литература.

Темаларла пландарында уренчиктердин алтай литературанын урокторында будуретен ижи чокым берилеген. Берилген программага тайанып, уредучилер бойы иштеер прогрммалар тургузар аргалу.

Некелтелердин кере бичиги аайынча программанын текши ууламjызы — когус — коруми байлык, билгири чынык ла терен, бастыра jанынан jайалталу, кандый ла ишти будурип билер уренчик таскадары. Онон улам текши уреду амадулар солынып, уредучинин ижинин учуры, ондайы солына берет. Билгирди беленинче берери деп корумнен ырап, уренчиктерди танынан иштерди, олордын уредузин башка — башка эп — сумелерле, эп — аргаларла ууламjылары, текши уреду эдилгелерге jединери учурлу болот.

Тос уреду программа ( примерная основная образовательная программма) берилгени аайынча уренчик кандый ла предметти, ол тоодо алтай литератураны уренгенде, чокым турулталарга келер учурлу. Уч будум турулта будурилер учурлу: уренчиктин сагыш оззумиле колбулу ( личностный), предметле колбулу (предметный), текши уреду эдилгелерле колбулу ( метапредметный). Алтай тилдин ле литературанын уредучизи кажы ла урокто уренчиктер бу турултаоларга jединерин озолодо шуур учурлу.

Программаларда алтай литература деп уреду предметти уренеринде jединетен турулталар чокым ла элбеде берилген. «Уреду предметтин ондайы» де болукте уренер чумдемелдер, литературанын ондомолдоры, тил темиктирер иштин будумдери берилген.

«Темаларла пландаары» деп болукте 5-9 класстарда уренер темалар, частардын тоозы, уренчиктердин будуретен уреду эдилгелерле колбулу ижи коргузилген.

Калганчы болукте уредуге керекту методикалык иштердин тисмези ле уредунин материально — технический jанынан jеткилдеери аайынча шуултелер айдылган.

«Алтай литература» деп курстын уредеринин амадузы
Литератураныни анылу темдеги — кееркедим состин болужыла анылу

сур-кебер будурип, эбиреде jурумди эстетический кебинде jартаары ла корори.

Литература уренчиктин эстетикалык корумин элбедерине, байлык когусту болорына jаан камаанын jетирет. Кееркедим чумдемел ажыра jайалтазы бастыра jанынан элбеде ачып, торолине чындык куунду, jарашты ла бийик куун - тапты сезер, ондоор уренчик таскадары учурлу.

Алтай литератураны уредеринин тос амадулары:

- элбек корум - шуултелу, текши культураны билер, текши кижилик байлыктарла таныш, ос литератураны анылап билер, торолине чындык куунду уренчиок оскурери;

-уренчиктин билгирлерин ле jайалталарын элбедип, jурумдик амадулар тургузып билерине уредери;

- алтай, турк карындаштык, орус ла оско ороондордын литературазыла таныжып, jаныс ла ондоп алар эмес, литературный кереестер аайынча бойынын шуултезин ачык - jарык айдып, ылгап билери;

- литературанын урогында Кижи ле Сос тос аjаруда болгонын чокымдап, текстти бастыра jанынан ширтеп, кееркедим состин ийдезине, сур - кеберлердин jажыдына, ойгорлык шуултенин учурына аjару эдерине уредери;

- уренчиктерди унле анылап кычырып билерине, текстти jартап, бастыра jанынан ылгап, кееркедим тексттин учуры аайынча бойынын корумин чыгара айдарына уредери;

- кееркедим чумдемелдин учурын jартаар аргаларды билерине, кычырганы аайынча бойынын шуултезин айдып, текст тургузарына уредери;

- текши уреду билгирлерге ле эдилгелерге jединери (амадулар тургузары, пландап билери, керекту материалды талдап, бедренип билери, о.о);

-уренчиктердин куучын - эрмегин темиктирери;

- алтай бичичилердин чумдемелдерин кееркемелдин оско будумдериле тундештирери.

5-9 класстардын программалары торт тос болуктен турат:

«Калыктын чумду созинен», «Jеберен турк литлературазынан», «Алтай литературанан», «Оско калыктардын литлературазынан».

5-8 класстардын программазында «Алтай литература» деп болукте бичичилер литературанын озуп келген jолы аайынча ээчий - деечий кийдирилген.

9 класстан ала уренчиктер алтай литератураны уйеленгени аайынча уренип баштайт.

Кажы ла класстын программазында уренчиктердин будуретен ижи, литературалык ондомолдор чокым берилген.

5 класста уренчиктер баштамы класстарда уренгенин эске алынып, «Алтай литература» деп курска кочот.

Уренчиктердин тос будуретен ижи - кону, унле анылап кычырарына уренери, план, аннотация тургузары, кычырган кееркедим текст аайынча кычырым (отзыв) бичиири, текстти куучындаарынын башка - башка будумдерин билери, кееркедим текстти ылгаары, текст аайынча сурактарга каруу берери. 5 класста уренчиктер «литературный чорчок», «куучын», «басня» деп кееркедим чумдемелдин жанрларына таныжат. Уренчиктерге литературанын уч болуги (лирика, эпос, драма) керегинде баштамы jартамал берилип, фольклор ло литературный герой керегинде баштапкы jетирулер берилет.

Уренчиктердин будуретен ижи: чумдемелден тос ло болушту персонажтарды анылап, чумдемелдин сур - кеберлеринин системазын тургузары танынан геройдын характеристиказын тургузары, сур - кебер jуралган эп - аргаларды табып, jартаары; сур - кеберлерле тундештиру иш откурери; сур — кеберди ле прототипти, автордын сур — кеберин ле авторды, лирический геройды ла бичиичини ылгаштырып билери; сур — jурукты ылгап, кееркедим текстте онын учурын jартаары; геройдын сур — кеберинде ос кылык — jанды jартаар эп — аргаларды анылаары; литературный геройдын эрмек — куучынын анылузын темдектеери, кееркедим чумдемелдин жанрын темдектеери; лирика чумдемелдерде куулттин анылузын ылгаары. Ар — буткеннин jуругы, сур — jурук, интерьер деп ондомолдорды билери.

6 класстын уренчиктери литературный темага сочинение бичиирине уренип, чумду ле билим иштерде цитаталар тузаланарына темигет.

7 класста кееркедим чумдемелдин сюжедине аjару салынат. Уренчиктер эпикалык, лирикалык чумдемелдерде сюжеттин одор аайын шиндеп корот. Кееркедим чумдемелдин туукилик ле фольклор тозолгози керегинде jетируни быжулап, лиро — эпикалык жанрлар ( тууjы, баллада) керегинде баштамы jетиру алат.

Уренчиктердин будуретен ижи: чындык туукилик айалаганы ла кееркедим чумдемелде сюжетный чийулерди темдектеери; улгерде лирикалык сюжеттин учурын jартаары; кееркедим чумдемелде удурлажу ( конфликтти) темдектеери; сюжеттин текши jартамалын берип, сюжеттин ле композициянын jанжыккан болуктерин (чиймелегени, эн бийик кемине jеткени, чечилгези) темдекн бир будуми деп теери; узукти (эпизод) ылгап, сюжетте учурын jартаары; кееркедим чумдемелдин жанрынын анылузын темдектеери. Кееркедим чумдемелдин курч сурагын (проблематиказын) ылгаары.