Ракишева Умут Таласовна Көкшетау қаласы №16 орта мектебінің

(Сатылай кешенді талдау - білімді тұрақтандыру негізі)

түрлері, шығармашылық.

Оқушыларды түгендеу, оқушылардың назарларын сабаққа аударып, оқу құралдарын толықтыру.

1.Бұл сөз бір құрамнан тұрады.Себебі,

2.Тұлғасына қарай :негізгі.(Себебі сөз бөлш/і)

3.Құрамына қарай :дара. Себебі,

4.Сөзде бір лексикалық,бір грамматикалық мағынасы бар.

5.Лексикалық мағынасы:Сан атауы.

6.Грамматикалық мағынасы:Сөз табының ішінде сан есім

7.Неше? деген сұраққа жауап береді.

8.Мағынасына қарай:Есептік сан есім

Б) Фонологиялық тәсілі:

Тоғыз

1.Бұл йтылу,жазылу,

жасалу жолдарына қарай

жуан буынды сөз.Себебі,

2.Бұл сөз :то-ғыз болып екі буынға

бөлінеді. То-ашық , ғыз-бітеу буын.

4. Бұл сөзде екпін (ы) дауысты дыбысына түсіп тұр.

Тоғыз.

5.Сөзде буын үндестігі жоқ.Себебі,бұл түбір сөз.

-Балалар,біз сендермен морфологияның ішінде қандай сөз табын өтіп жатырмыз?

-Сан есім .

-Бүгін біз сан есімнің мағыналық түрінің келесі түрлерімен танысамыз.

Мысалы:Алтау ала болса, ауыздағы кетеді,

Төртеу түгел болса, төбедегі келеді.

Болжалдық сан есім дегеніміз-заттың санын дәл бірдірмей, шамамен болжап қана көрсетеді. Қанша? Неше ? деген сұраққа жауап береді.

1. Болжалдық сан есімнің жұрнақтары:-лаған,-леген,-даған,-деген,-таған,-теген (жүздеген)

-дап,-деп,-тап,-теп,-лап,-леп (мыңдап)

-дай,-дей,-тай,-тей( қырықтай)

2. Есептік сан есімдерге көптік жалғауы және барыс,жатыс септік жалғауы жалғануы мүмкін. Мысалы: елу-лер-де,отыз бес-тер-ге,т.б.

3. Есептік сан есімдер қосарлану арқылы жасалады.Мысалы:қырық-елудей, жүз-жүздеген,т.б.

4. Есептік сан есімдерге шамалы, шақты, жуық, тарта деген көмекші сөздер арқылы жасалады.

Мысалы :жүз шамалы, он шақты,т.б.

(Есептік сан есімдерден болжалдық сан есімдер жасап, оларды сөзбен жаз)

жазылу жол/на қарай-жуан

буынды. Себебі, жуан дауысты

дыбыстан құралған.

2 .Бұл сөз бір буынды, себебі, он-бір

ғана дауысты дыбыстан құралған.

Ашық буын.

3. Бұл сөз:он тасымалданбайды. Себебі,

4.Он-екпін (о) әрпіне түседі.Себебі,

5.Буын үндестігі жоқ.Себебі,бір ғана түбір сөз.

6.Дыбыс үндестігі жоқ. Себебі,

С) 60-70, алпыс-жетпіс, алпыстаған-жетпістеген, алпыс-жетпістеп, алпыс-жетпіске жуық, алпыс- жетпіс шақты.

168-жаттығу.

(Үшеу,төртеу сөздерімен сөйлем құрап,сөйлем мүшесіне талдау.)

Біз үшеулеп арбаны көтердік.

Біз дене шынықтыру сабағында төртеуден сапқа тұрдық.

Деңгейлік тапсырма

1-деңгей .(Төртеу-сөзіне фонетикалық талдау жасау)

Төртеу,төр-теу,6 әріп,6 дыбыс,2 буын

Т-д/з,қатаң. т-д/з,қатаң.

Ө-д/ты,ашық ,еріндік, жіңішке. е-д/ты,жіңішке,ашық,езулік.

Р-д/з,үнді у-д/з,үнді.

2-деңгей.(Төртеу-сөзіне фонологиялық талдау жасау)

Төртеу

1.Бұл сөз айтылу, жасалу,

жазылу жолдарына қарай

жіңішке буынды сөз. Себебі,

2. Бұл сөз төр-теу болып 2 буынға

б/ді. Себебі,

3. Бұл сөз:

Төр- болып бір жағдайда тасымал/ы.

теу Себебі,

4.Төртеу-екпін (е) әрпіне түседі.

5. Төртеу-төрт-еу.Сөзде түбір мен қосымшаның арасында буын

үндестігі бар. Себебі,

6.Төртеу-бұл сөзде дыбыс үндестігі жоқ. Себебі,

(Мақал –мәтел құрамындағы түсіп қалған сан есімдерді тауып қой)

1............. атасын білмеген жетесіз.

2. Қызға ........... үйден тыю.

3. Білекті ...........жығар,

Білімді ..............жығар.

4.Ер жігіттің .......сөйлегені-өлгені.

5.Жеті рет өлшеп,.......бір рет кес.

Бір шымшым өлең

Бір жайым ет

Бір қайнатым шай

Бір асым қамыр

Бір ауыз тұз

1. а)жуан буынды

ә)жіңішке буынды

б)аралас буынды

ә)2 буынды

3.а)1 ашық,1 бітеу,1 тұйық буын.

ә)2 бітеу,1 ашық буын.

б)2 бітеу буын.

4.а)Тасымалданады

ә)тасымалданбайды

б)дұрыс жауабы жоқ

ә)екі түрлі жолмен

б)бір түрлі жолмен

6.а)екпін түспейді

ә)екпін соңғы буынға түседі.

б)екпін бірінші буынға түседі.

7.а)буын үндестігі бар

ә)буын үндестігі жоқ

ә)дыбыс үндестігі бар.