№
|
Тема
|
Укучылар нәрсә белергә һәм өйрәнергә тиеш?
|
Максат
|
Җиһазлау
|
Сүзлек
эше
|
Дәрес тибы
|
Өй эше
|
Срок
|
план
|
фактик
|
КЕРЕШ (2 сәг.)
|
1/1
|
Кеше организмын өйрәнә торган фәннәр
|
Кешенең табигатен һәм аның сәламәтлеген саклауны өйрәнә торган фәннәрнең формалашуы, анатомия, физиология, психология һәм гигиена методлары турында белергә тиеш;
Килеп туган проблемаларны чишү өчен, фән тәкъдим иткән методлардан файдаланырга һәм, кирәк булганда киңәшү өчен, тиешле белгечләрне сайларга өйрәнергә тиеш.
|
Кеше организмын өйрәнүче фәннәр: анатомия, гигиена, психология, физиология турында укучыларда күзаллау формалаштыру, шушы тошенчәләргә билгеләмәләр бирү.
|
Таблица, дәреслек.
|
Анатомия, физиология, психология, гигиена.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§1 сорауларга җавап.
|
02.09.
|
|
2/2
|
Кеше турында фәннәрнең формалашуы
(Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе)
|
Укучыларда кеше организмының төзелеше һәм функцияләре турындагы белемнәрнең үсеш тарихы турында күзаллау булдыру
|
Таблица, дәреслек, биолог-галимнәрнең портретлары.
|
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
|
§2 у/э
1-6 с.җ.
4-5 бит, өйрән. № 3.
|
06.09.
|
|
КЕШЕНЕҢ КИЛЕП ЧЫГЫШЫ (3 сәг.)
|
3/1
|
Систематикада кешенең урыны.
|
Иң борынгы, борынгы һәм беренче хәзерге кешеләрнең төзелеше һәм тормышы, расалар һәм халыклар формалашуы турында белергә тиеш;
Тере организмнарның ырудашлыгын дәлилләү өчен, чагыштырма-анатомик, физиологик һәм эмбриологик методлардан файдаланырга өйрәнергә тиеш.
|
Укучыларны кешенең төп үзенчәлекләре белән таныштыру; органик дөнья системасында кешенең тоткан урынын билгеләү
|
|
Таксоннар, рудиментлар, атавизмнар
|
Белем һәм күнекмәләрне системалаштыру.
|
§3 у/э 1-2 с.җ.
1-3 бит, өйрән
|
09.09.
|
|
4/2
|
Кешенең тарихи үткәне.
|
Кешенең килеп чыгышы турында белемнәр формалаштыру, Кеше эволюциясенең төп этапларын укучыларга җиткерү; укучыларның фикерләү сәләтләрен үстерү.
|
Дәреслек, таблица
|
Австралопитеклар, питекантроп, синантроп, неандерталец, кроманьонец.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
Катнаш дәрес.
|
§4 у/э 1-5 с.җ.
10-13 бит у/э №-5-6
|
13.09.
|
|
5/3
|
Кеше расалары.
|
Расалар турында белемнәр формалаштыру, аларның үзенчәлекләрен табарга өйрәтү. Фәнни күзаллауларда, гуманистик принципларда, экологик фикерләүдә биологик белемнәрне кулланырга өйрәтү.
|
«Кеше расалары» таблицасы, географик карта «Народонаселение», дәреслек
|
Раса, расизм, экваториаль раса, Евразия расасы, Азия-Америка расасы
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
|
§5 у/э 1-2 с.җ.
16-17 бит у/э №9
|
16.09.
|
|
ОРГАНИЗМНЫҢ ТӨЗЕЛЕШЕ (6сәг.)
|
6/1
|
Организмга гомуми күзәтү
|
Эчке органнарның ничек урнашуы, күзәнәкләр һәм тукымаларның кайда һәм ничек эшләве, нерв күзәнәкләре үз функцияләрен ничек башкаруы турында белергә тиеш;
Тәнегездә эчке органнарның кайда урнашканын белү өчен, анатомик рәсемнәрдән файдаланырга, микроскоп белән эш итәргә, күзәнәкләрне карарга, тукымаларны белергә, рефлексларны һәм аларның рефлектор дугаларын анализларга өйрәнергә тиеш.
|
Укучыларны органнар һәм органнар системасы белән таныштыру, аларның аерым функцияләрен һәм бер-берсенә бәйләнгәнлекләрен күрсәтү
|
|
Төзелеш дәрәҗәләре, структура, органнар, органнар системасы, эндокрин система, гормоннар, нерв импульслары.
|
Катнаш дәрес.
|
§6 у/э 1-3 с.җ.
|
20.09.
|
|
7/2
|
Организмның күзәнәкчел төзелеше.
|
Күзәнәк турында төшенчә бирү, Күзәнәк өлешләренең функцияләре белән таныштыру
|
Таблица.
|
Күзәнәк мембранасы, төш мембранасы, цитоплазма, органоид, эндоплазматик челтәр, Гольджи комплексы, лизосома, митохондрия, хромосома,
|
Белем һәм кунекмәләрне системалаштыру
|
§7 у/э 1-5 с.җ.
|
23.09.
|
|
8/3
|
Күзәнәкнең төзелеше.
|
Укучыларны күзәнәкнең төзелеше белән таныштыру, рәсемнән күзәнәкнең аерым өлешләрен тану күнекмәләрен булдыру
|
Белем һәм кунекмәләрне системалаштыру
|
28-29 бит у/э №13-14
|
27.09.
|
|
9/4
|
Тукымалар һәм органнар.
|
Укучыларга орган, тукыма төшенчәләрен җиткерү, аларның төп төрләре һәм типлары белән таныштыру; китап белән эшләү күнекмәләрен арттыру
|
Таблица
|
Эпителиль, тоташтыргыч, шома һәм аркылы-буй мускул тукымалары, нерв тукымасы: нейронның тәне, дендритлар, аксон, нейроннар, нейроглия, нерв җепселе, синапс.
|
Катнаш дәрес.
|
§8 у/э 1-9 с.җ.
32-35 бит у/э №19-20
|
30.09.
|
|
1 10/5
|
Рефлектор регуляция
|
|
Рефлекс, һәм рефлектор дуга турында төшенчә бирү, китап белән мөстәкыйль эшләү күнекмәләрен арттыру
|
Таблица
|
НС үзәк һәм периферик өлешләре, рефлекс, рефлектор дуга, рецептор, сизүче, арадаш, башкаручы нейроннар, эшче орган.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
|
§9 у/э 1-6 с.җ.
|
04.10.
|
|
11/6
|
Контроль эш№1: «Кеше организмының төзелеше»
|
Укучыларның белем-кунекмәләрен бәяләү.
|
|
|
Белем һәм кунекмәләрне гомумиләштерү.
|
Узган материалларны кабатларга
|
07.10.
|
|
ТЕРӘК-ХӘРӘКӘТ СИСТЕМАСЫ (7сәг.)
|
12/1
|
Терәк-хәрәкәт системасының әһәмияте, аның составы. Сөякләрнең төзелеше.
|
Скелет һәм мускулның төзелеш, функцияләре, организмның хезмәткә һәм туры басып йөрүгә җайлашуы, хәрәкәт мускуллары эшләвенең нерв регуляциясе, физик күнегүләрнең нәтиҗәлелеге һәм гиподинамиянең зарары турында белергә тиеш;
Сын-гәүдә торышындагы үзгәрешләрне һәм яссытабанлылыкны аера белергә, сөяк биртелгәндә яки сынганда, сеңер тартылганда һәм буын тайганда беренче ярдәм күрсәтергә өйрәнергә тиеш.
|
Скелет сөякләренең аерым бүлекләре белән таныштыру; аларның үзенчәлекләрен күрсәтү. Терәк-хәрәкәт системасының әһәмиятен аңлату, сөяк төзелеше белән таныштыру.
|
Скелет, таблица, микроскоп.
|
Скелет, мускуллар, сөяк өслеге, сөякнең тыгыз көпшәк матдәсе, җелек куышлыгы, кызыл җелек, сары җелек; сөяк тукымалары, сөяк пластинкалары, сөяк типлары: көпшә, көпшәк, яссы.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§10 у/э 1-4 с.җ.
92-93 бит у/э №58-59
|
11.10.
|
|
13/2
|
Кеше скелеты. Үзәк скелет
|
Укучыларны скелет төзелеше белән таныштыруны дәвам итү; китап белән эшләү күнекмәләрен арттыру
|
Скелет, таблица.
|
Үзәк скелет, өстәмә скелет, баш сөягенең ми тартмасы һәм бит булеге, умыртка, умырткаара диск, умырткалыкның муен, күкрәк, бил, сигекүз, койрык булекләре; умыртка каналы, кукрәк читлеге, кабыргалар, кукрәк сөяге.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
|
§11 у/э 1-4 с.җ.
98-103 бит у/э № 68,71,75
|
14.10.
|
|
14/3
|
Пояслар һәм ирекле очлыклар скелеты: өстәмә скелет. Сөякләрнең тоташуы.
|
Пояслар һәм ирекле очлыклар скелетына керүче сөяк исемнәре белән таныштыру, аларны скелеттан таба алу кунекмәләре булдыру.
|
Скелет, таблица.
|
Кулбаш поясы, кул сөякләре, чук сөякләре, оча поясы, аяк сөякләре, сөякләрнең тоташуы.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
|
§12 у/э 1-3 с.җ.
94-95 бит у/э №61-62, 65
|
18.10.
|
|
15/4
|
Мускулларның төзелеше.
|
Мускул тукымасының төзелеше һәм үзенчәлекләре турындагы белемнәрне гомумиләштерү; мускулларның төп төркемнәренә характеристика бирү
|
Таблица
|
Мускулның юан олеше, башы һәм койрыгы, антагонист, синергист мускуллар, мускул бәйләмнәре, җепселе, фасцияләр.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
|
§13 у/э 1-3 с.җ.
106-109 бит у/э №78-79
|
21.10.
|
|
16/5
|
Скелет мускулларының эшләве һәм аларның регуляцияләнүе.
|
Мускуллар эшчәнлегенә аңлатма бирү
|
Таблица
|
Хәрәкәт берәмлеге, башкаручы нейрон, динамик һәм статик эш, гиподинамия.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§14 у/э 1-3 с.җ.
112-113 бит у/э №81-82
|
25.10.
|
|
17/6
|
Сын-гәүдә. Яссытабанлылыкны булдырмау. (
|
Терәк һәм хәрәкәт аппаратларын формалаштыруда физик күнегүләрнең әһәмиятен күрсәтү, реаль мисаллар китерү
|
Таблица
|
Сын-гәүдә, остеохондроз, сколиоз, яссытабанлылык.
|
Катнаш дәрес.
|
§15 у/э 1-4 с.җ.
|
28.10.
|
|
18/7
|
Бәрелгәндә, сөяк сынганда һәм буын тайганда беренче ярдәм.
|
Кабатлау нигезендә имгәнү төрләрен характерлау; бу очракта беренче ярдәм күрсәтергә өйрәтү
|
Таблица
|
Бәрелү, сыну, күгәреп чыгу, шин, сеңер тартылу, таю яки каймыгу.
|
Катнаш дәрес.
|
§16 у/э 1-4 с.җ.
|
01.11.
|
|
ОРГАНИЗМНЫӉ ЭЧКЕ ТИРӘЛЕГЕ (3 сәг.)
|
19/1
|
Кан һәм организмның эчке тирәлегенең башка компонентлары.
|
Кан составы, лимфа һәм тукыма сыекчасы, иммун ситема, йогышлы авыруларның килеп чыгу сәбәпләре һәм профилактика ысуллары, кан салу, органнар күчереп утырту һәм тукыма сыешмаучанлыгын булдырмау турында белергә тиеш;
Канның формалы элементларын, йогышлы авыруларны аера белергә һәм аларның таралу юлларына чик куярга, авыру кузгатучы микроогранизмнарга каршы көрәшергә өйрәнергә тиеш.
|
Балаларны организмның эчке тирәлеге белән таныштыру, аның әһәмиятен ачыклау Кан плазмасы, аның функциялре, канның оюы турында белемнәр формалаштыру.
|
Таблица
|
Кан, тукыма сыекчасы, лимфа, лимфа капилляры, лимфа тамыры, лимфа төене, эритроцит, лейкоцит, тимус, фагоцит, фагоцитоз, антигеннар, антитәнчекләр, тромбоцитлар, фибриноген, фибрин.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе.
|
§17 у/э 1-6 с.җ.
117-119бит у/э №83-84,89-91
|
11.11.
|
|
20/2
|
Организмның инфекциягә каршы торуы. Иммунитет.
|
Безнең организмның йогышлы авырулардан ничек саклануын укучыларга аңлату; иммунитетның төрләре белән таныштыру
|
Таблица
|
Иммунитет, иммун система, ялкынсыну, инфекцион авырулар, интерферон.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§18у/э1-8 с.җ. №94,96
|
15.11.
|
|
21/3
|
Иммунология сәламәтлек сагында.
|
Иммунитет турында танышуны дәвам итү. Вакцина табылу тарихы, дәвалау сывороткалары, табигый һәм ясалма иммунитет турында таныштыру. Кан группалары һәм аларның аермалы яклары турында белемнәр формалаштыру; кан салуның әһәмиятен күрсәтү
|
Таблица
|
Иммунология, дәвалау сывороткалары, вакциналар, табигый һәм ясалма иммунитет, канн группалары, резус-фактор, донор, реципиент
|
Катнаш дәрес.
|
§19 у/э
«Организмның эчке тирәлеге» темасын кабатларга /116-123 бит/
|
18.11.
|
|
КАН ҺӘМ ЛИМФА СИСТЕМАЛАРЫ (7 сәг.)
|
22/1
|
Организмның транспорт системалары.
|
Кан һәм лимфа системаларының үзара йогынтысы, йөрәкнең ничек эшләве һәм аны ничек ныгыту, йөрәк һәм кан тамырлары эшчәнлеген регуляцияләү, йөрәк эшчәнлеге бозылганда һәм кан киткәндә нәрсә эшләргә кирәклеге турында белергә тиеш;
Функциональ пробалар ярдәмендә үзегездә йөрәк һәм кан тамырлары системасының ни дәрәҗәдә күнеккәнлеген ачыкларга, пульс тибешләренең санын исәпләргә, кан киткәндә беренче ярдәм күрсәтергә, яраны эшкәртергә һәм микробларны зарарсызландыручы препаратларны кулланырга өйрәнергә тиеш.
|
Иммунитет һәм кан турындагы белемнәрне ныгыту; кан әйләнеше органнары белән таныштыру
|
Таблица
|
Артерия, аорта, кан тамырлары, вена, лимфа капиллярлары, кесәсыман клапаннар.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§20 у/э 1-3 с.җ.
|
22.11.
|
|
23/2
|
Кан әйләнеше тугәрәкләре.
|
Укучыларның фикерләү сәләтләрен үстерү; физик камилләшүгә омтылыш тәрбияләү
|
Таблица
|
Йөрәкнең йөрәгаллары һә карынчыклары, өске һәм аскы күп канлы веналар, үпкә артерияләре һәм капиллярлары, альвеолалар, үпкә веналары, артериаль кан, веноз кан, таҗсыман артерия.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§21 у/э
126-127бит у/э №99-100, 102
|
25.11.
|
|
24/3
|
Йөрәкнең төзелеше һәм эшләве.
|
Яңа анотомик мәгълуматлар бирү; чагыштыру һәм гомумиләштерү күнекмәләре булдыру; санитар-гигиеник күнекмәләр тәрбияләү
|
Таблица.
|
Йөрәк пәрдәсе, капкачлы клапаннар, ярымайсыман клапаннар, автоматизм, йөрәк циклы, адреналин.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§22 у/э 1-5 с.җ.
130-131 бит у/э №104-105
|
29.11.
|
|
25/4
|
Канның тамырлар буйлап хәрәкәт итүе. Кан белән тәэмин ителүнең регуляцияләнүе
|
Канның тамырлар буйлап хәрәкәтен анлату.
|
Таблица
|
Канның артериаль басымы, пульс, гипертония, гипотония, спазмы, некроз, инсульт, инфаркт, тонометр, фонендоскоп.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§23 у/э 1-7 с.җ.
134-135 бит у/э №109-110
|
02.12.
|
|
26/5
|
Йөрәк-кан тамырлары системасы гигиенасы. Йөрәк һәм кан тамырлары авыруларында беренче ярдәм.
|
Никотин һәм алькогольнең йөрәк һәм кан тамырларына зыянын ачыклау; авырулар вакытында беренче ярдәм күрсәтергә өйрәтү.
|
Таблица
|
Йөрәк тибеше күләме, гангрена, стенокардия, ЭКГ, функциональ проба.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
§24 у/э 1-6 с.җ.
|
06.12.
|
|
27/6
|
Кан киткәндә беренче ярдәм.
|
Кан китүнең төрләрен ачыкларга өйрәтү;
|
Таблица
|
Эчке һәм тышкы кан китүләр, гематома, капилляр, веноз, артериаль кан китүләр, антисептик, жгут кан туктату бавы, кутыр.
|
Катнаш дәрес.
|
§25 у/э 1-7 с.җ.
|
09.12.
|
|
28/7
|
Зачет №2
|
Укучыларның белем-күнекмәләрен бәяләү.
|
|
|
Белем һәм кунекмәләрне гомумиләштерү.
|
Узган материалларны каб-га.
|
13.12.
|
|
СУЛЫШ СИСТЕМАСЫ (4 сәг.)
|
29/1
|
Сулышның әһәмияте. Сулыш системасы органнары; сулыш юллары, тавыш ясалу. Сулыш юллары авырулары.
|
Сулыш органнарының төзелеше һәм функциясе, сулыш мускулларын ныгыту ысуллары һәм үпкәнең тереклек сыешлыгы, сулыш системасы органнары авыруларын булдырмау, суга батканда, җир ишелмәләре астында калганда, электор тогы сукканда беренче ярдәм чаралары, клиник һәм биологик үлем, реанимация ысуллары: ясалма сулыш алдыру һәм йөрәккә тышкы массаж ясау турында белергә тиеш;
Миндалина һәм аденоидларның нинди халәттә булуын ачыкларга, күкрәк читлеге әйләнәсен үлчәргә, сулыш функциональ пробалары үткәрергә, сулыш алу бозылганда табибка кадәр ярдәм күрсәтергә өйрәнергә тиеш.
|
Укучыларны сулыш органнарының төзелеше белән таныштыру;
|
Таблица.
|
Борын куышлыгы, йоткылык өсте, йоткылык, бугаз, тахея, бронх, үпкә, үпкә плеврасы, альвеола, тавыш ярылары, миндалиналар, тембр, аденоид, гайморит, фронтит, тонзиллит, дифтерия.
|
Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе
|
|
