Құрастырушы: БжЭ кафедраның Аға оқытушысы Шарипова А. К. БжЭ кафедрасының отырысында ұсынылған 2010 г хаттама № Кафедра меңгерушісі Исимбеков Ж. М. Павлодар Пән туралы мәліметтер

Павлодар

Пән 3 семестрде 15 апта аралығында оқылады. Жалпы сағат көлемі – 135, оның ішінде 22,5 дәріс, 15 тәжірибелік, 7,5 зертханалық және 90 сағат СӨЖ сағаттары қарастырылады. Бақылау түрі – емтихан.

Цитология жене гистология курсының мақсаты студенттерге өсімдіктер және жануарлар клеткаларының құрылысы мен физиологиясының негізгі заңдылықтарын, жануарлардың ұлпалалар жүйесінің құрылысын, қызметін, генезисі мен негізгі түрлерінің классификациясын және әртүрлілігі туралы түсініктерді қальштастыру.

Пән оқытудың негізгі міндеті студенттерге клетка туралы, улпалардың құрамына кіретін негізгі клетка популяцияларын, қалыпты жағдайдағы жөне жағымсыз сыртқы факторлардың өсері кезіндегі әртүрлі үлпааралық қарым-қатынастардың негізгі заңдылықтарын, үлпалар жүйесінің қүрылысы мен клеткааралық заттарының биохимиясын, үлпалардың физиологиялық және репаративті регенерацияларының ерекшеліктері туралы теориялық білімді қалыптастыру.
Білімге, икемділікке және машықтарға қойылатын талаптар

Курсты оқыту нәтижесінде Сіз міндетті түрде білуге тиіссіз:

• 
  клетка теориясының негізгі қағидаларын;
  
• 
  клеткалар мен үлпаларды зерттеудің өдістерін;
  
• 
  қалыпты жағдайдағы клеткалар мен клетка органоидтарының қүрылысы мен қызметін;
  
• 
  қалыпты және патология кезіндегі клетка бөлінуінің механизмдері мен дифференциациясын;
  
• 
  жануарлар организміндегі үлпалардың қүрылысын, классификациясын, қызметін, онтогенезде өртүрлі үлпалар жүйесінің дамуын, ортаның жағымсыз әсерлерінен ұлпалардағы реактивті және бейімделу қүрыльшдарьш.
  

Курсты оқыту нәтижесінде Сіз міндетті түрде істей білуініз қажет:

• 
  тәжірибелік сабақтарда цитологиялық және гистологиялық препараттарды жарық және электронды микроскоптардың кемегімен алынған микросуреттерді, сонымен қатар студенттер өзіндік жұмыстар кезінде клеткалардың морфологиясы, физиологиясы, генезисі және ұлпалар жүйесі бейнеленген микросуреттермен, сызбалармен жұмысты істеу;
  
• 
  тәжірибелік сабақтарда цитологиялық, гистологиялық препараттарды, электроннограммаларды оқи білуді, клетка типтері мен ұлпалардың негізгі түрлерін суреттер мен сызбалардан ажырата алуды;
  
• 
  алған жоғары теориялық білім деңгейлерін тәжірибеде қолдана білуі.
  

Мамандыққа кіріспе, омырқасыздар зоологиясы, химия, экология

Адам анатомиясы, адам және жануарлар физиологиясы, генетика, паразитология

Цитология және гистология пөні тірі табиғатты танып білу үшін қажетті іргелі пөндердің бірі болып табылады. Цитология - өсімдіктер мен жануарлар клеткаларының күрьшысы мен қызметін зерттейтін ғылым болса, гистология - жануарлар организмінің үлпаларын зерттейтін гылым.

Цитология және гистология басқа да биологиялық пәндермен - адам анатомиясымен, зоологиямен, биохимиямен, молекулалық биологиямен, физиологиямен, иммунологиямен тығыз байланысты. Сонымен қатар цитология және гистологияның биология, экология медицина, ауыл шаруашылығы салалары үшін практикалык маңызы зор.
1 Тақырып. Кіріспе

Цитология жене гистология биологиялық білім беруде іргелі пендердің бірі болып табылады. Соңғы он жылда цитология жөне гистология тірі организмдердің клеткалары мен үлпаларының тіршілігіндегі морфологиялық, физиологиялық жөне биохимиялық аспектілерін зерттеуде синтетикалық ғылымға айналды. Цитология мен гистологияның негізгі объектісі клетка мен үлпа болып табылады. Сондықтан клетканың әртүрлі типтерінің қүрылысы мен қызметінің ерекшеліктеріне, үлпалар жүйесінің классификациясына, қүрылысына, қызметіне баса кеңіл аудару қажет. Сонымен бірге эмбриогенезде үлпалар мен олардың элементтерінің дамуы, үлпалардың физиологиялық жөне репаративті регенерациясы қарастырылады.

Клетка популяциясы мен ұлпалар жүйесін жарық микроскопының көмегімен (фазасы қарама-қарсы, люминесцентті, интерференциялық, поляризациялық), электронды микроскоппен, сандық цитохимия әдісімен (цитофотометрия, цитофлуориметрия, авторадиография, интерферометрия) зерттеу. Соңғы он жылда цитология жөне гистологияда басқа да биология гылымдарында қолданылатын эксперименттік өдістер белсенді түрде пайдаланылады. Мысалы, клетка биологиясы, иммунология, биохимия, молекулалық биология, биофизика (клетка және үлпалар культурасы, радиациялық химер әдісі, иммунофлуоресценция әдісі, көпклонды антиденешік, биохимиялық және молекулалық биология т.б.)

2 Тақырып. "Цитология"бөлімі. Қазіргі цитология - клетка биологиясы

Қазіргі цитология - биохимия, биофизика, молекулалық биология және генетика ілімдерінің ғылыми жөне әдістемелік жетістіктерінің негізіндегі клетка туралы ілім. Цитология тарихы. Клетка теориясы. Клетка мен үлпаларды зерттеудің өдістері. Өсімдіктер мен жануарлар клеткаларын жасанды ортада өсірудің теориялық және практикалық маңызы. In vitro жағдайындағы клетка популяциясының морфологиясы, физиологиясы және цитогенетикалық гетерогенділігі. Сомаклондық езгергіштік - селекциялық процестер үшін жаңа жүйенің қайнар көзі. Өсімдіктер және жануарлар клеткаларының гибридизациясы. Клетка инженериясының негізгі проблемалары. Биотехнологиялык зерттеулердің дамуындағы цитологияның жетістіктері.

Клетка ядросының қүрылысы мен химиясы. Клетка тіршілігіндегі ядроның рөлі. Ядроның негізгі қызметтері: транскрипция, редупликация және генетикалық материалды қайта тарату. Прокариоттар мен эукариоттардағы ДНК молекуласының репликациясы. Клетка ядросының қүрылысы және химиясы: хроматин (хромосомалар), ядрошық, кариоплазма, ядро қабықшасы. Шашыраңқы жөне жинақталынған хроматин (эухроматин жөне гетерохроматин). Клетканың өмір сүру цикліндегі хромосоманың үзілмейтіндігі женіндегі концепциясы. Митотикалық хромосомалардың пішіні, түрлері және жалпы күрылысы. Хромосомдардың молекулалық және нәзік қүрылымы. Кариотип жайында түсінік.

Ядрошықтың, ядро қабықшасының қүрылысы мен қызметі. Ядродағы ядрошықтардың саны, олардың хромосомнан пайда болуы (ядрошық қүру орталығы). Ядрошықтың химиялық қүрамы (ДНқ, РНқ белоктар). Ядроның -рибосомалық РНқ синтезделетін орын. Рибосомдардың қүрылысы, химиялық қүрамы және қызметі. Про- жөне эукариоттардағы рибосомалардың қүрылысы. Ядрошықтың нөзік қүрылысы, түйіршікті және жіпшелі компоненттері. Ядрошық қүрылысыньщ қызметіне қарай өзгергіштігі. Ядрошықтың клетканың белінуі кезіндегі тағдыры жөне оның митотикалық хромосомалармен байланысы. Ядро қабықшасының күрылысы мен қызметі. Ядро порының қүрылысы. Ядро қабықшасының цитоплазма қүрылымдарымен жөне хромосомалармен байланысы. Ядро поралары арқылы заттардың тасымалдануы.

Цитоплазма қүрылымы

Биомембрана күрылымы, клетка қабырғасының қүрылысы.

Гиалоплазманың химиялық қүрамы. Өсімдік жөне жануар клеткаларының гиалоплазмасының химиялық қүрамы. Цитозольдің физико-химиялық жағдайы (гель, золь). Клетка қосындылары (секреторлық, физикалық, арнайы). Клетканың цитоқаңқасы (микротүтікшелер жөне микрофиламенттер). Органоидтар циклозы.

Эндоплазмалық тордың, Гольджи аппаратының және лизосомньщ құрылысы және қызметі. Түйіршікті эндоплазмалық тордың қүрылысы жөне кызметі, оның белок синтезіндегі және цитоплазматикалық мембранадағы рөлі Тегіс (түйіршіксіз) эндоплазмалық ретикулумның қүрылысы және кызметі, оның поликанттарды, майларды, стероидтарды және басқа да заттарды синтездеудегі релі. Гольджи апларатының (пластинкалық комплекс) қүрылысы жене қызметі, оның модификациядағы (жетілудегі), сорттау және клеткадан синтезделген белоктарды, басқа да заттарды шығарудағы рөлі. Лизосомдардың қүрылысы, классификациясы жөне қызметі, оның клеткаішілік ас қорытудағы жөне фагоцитоздағы рөлі.

Митохондриялардьщ қүрылысы жөне қызметі. Клетканың тыныс алуьшдағы митохондрияның рөлі (Келликер мен михаелистің бақылаулары бойынша). Митохондрияның қүрылысы: мембраналары, күрделі өсінділері, матриксі. Клетканың тыныс алуына жалпы сипаттама. Клеткадағы АТФ синтезінің жолдары: анаэробты гликолиз жөне тотығу. Бактериялардағы митохондрияның аналогы. Митохондрияның шығу тегі: эндосимбиотикалық гипотеза, митохондрия эволюциясы.

Пластидтердің қүрылысы және қызметі. Пластидтердің қүрылысы және химиялық қүрамы. Пластидтердің классификациясы: (хлоропластар, лейкопластар, амилопластар, хромопластар). Пластидтердің қызметіне байланысты өзгеруі. Хлоропластар және фотосинтез. Фотосинтездің биохимиясы. Фотосинтездің жарык, және кдраңғы реакциялары. Хлорофиллдер және каратиноидтар. Фотосинтездеуші бактериялар жөне көк-жасыл балдырлар. Пластидтердің шығу тегі.

Клетка циклі. Соматикалық клеткалардың бөлінуі. Клетканың тіршлілік циклі: пресинтетикалык, синтетикалык, постсинтетикалық фазалар және митоз. Осы фазалардьщ клетка тіршілігіндегі маңызы. Прокариот клеткаларының бөлінуі. Эукариот клеткаларының митоз жолымен бөлінуі. Митоздьщ сатылары, олардың үзақтығы және оларға сипаттама. Клетканың бөліну процесі кезіндегі клетка органоидтарының тағдыры. Бөлінетін клеткалар метаболизмі. Клетка циклін реттеу. Митоздың түрлері (плевромитоз жөне ортомитоз).

Жыныс клеткаларының бөлінуі (мейоз). Мейоздың сатылары, олардың үзақтығы жене оларға сипаттама. Хромосом конъюгациясы, кроссинговер, хромосом саньшың редукциясы. Мейоздың биологиялық маңызы. Митоз бен мейоздың айырмашылықтары.

Клетка дифференциациясының факторлары. Көпклеткалы организм клеткаларының қүрылымдарының әртүрлілігі. Клетка дифференциациясы -организмде гетерогенді клетка қүрамының пайда болуы, олардың клеткадағы әр түрлі қызметтерді қамтамасыз етуі. Ядро мен цитоплазманың клетка дифференциациясындағы рөлі. Дифференциация факторлары және сол процесті реттеу. Эмбриональді дифференциация. Индукцияның өсері. Дифференциацияның гуморальді және нерв факторлары. Ісіктің басқа түрге ауысуы.

Клетка патологиясы. Клеткаға жарақаттану факторлоарының әсері. Некроз. Апоптоз.

6 Тақырып. "Гистология"бөлімі кіріспе

Улпалардың онто- жөне филогенезде шығу тегі. Үлпаға түсінік.

қалыптасуының қәзіргі қөзқарастарының эволюциялық және клетка теориялық маңызы. Үлпалар жүйесінің эволюциялық қальштасуын зерттеуде классикалық слыстырмалы-морфологиялық әдістерді қолдану.

Үлпалардың филогенездегі шығу тегінің мәселелері. Э.Геккельдің, А.В.Румянцевтің, А.А.Заварзиннің, Н.Г.Хлопиннің еңбектері. қазіргі гистологиядағы салыстырмалы-эволюциялық, экологтық-гистофизиологиялық, эксперименттік бағыттар. Биология ғылымдары жүйесіндегі гистологияның орны. Медицина, ветеринария, биотехнология үшін гистологияның маңызы. қазіргі кезеңцегі гистологияның негізгі мөселелері.

Жануарлар үлпасын зерттеудің негізгі қазіргі әдістері. Клетка популяциясына кинетикалық талдау жасау мәселелері.

Эпителий үлпасының морфологиясы және қызметі, оны талдау негіздері. Эпителий үлпасьш морфологиялық, физиологиялық, фило-онтогенетикалық тұрғыдан талдау.

Тері эпителийлері. Тері эпителийлерінің классификациясы: бір қабатты, көп қабатты, кутикулалы. Тері эпителиінің негізгі типтеріне жалпы морфофункционалдық сипаттама. Сүтқректілердің эпидермисінің физиологиялық және репаративті регенерациясы, күрылысы. Омыртқалы жануарлардың тері эпителийлерінің өндіретін заттары. Сүткректілердің тері бездері және шаштың қүрылысы. Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың жабынды эпителийлерінің салыстырмалы гистологиясы.

Ішек эпителийлері. Омыртқалы жөне омыртқасыз жануарлардың ішек эпителийлерінің ерекшеліктері, түзілуі, физиологиялық регенерациясы.

Омыртқалылардьщ вкпесінің альвеолалы және мерцательді эпителилері. Омыртқалы жануарлар өкпесінің меншікті респираторлы бөлімінің және тыныс жолдары эпителийлерінің жаңаруы, негізгі клетка популяциялары, қүрылысы және қызметі.

Без эпителийі. Экзокринді жөне эндокринді бездер, оларға жалпы морфофункционалды сипаттама, классификациясы. Без клеткаларының нәзік қүрылысы. Секрет циклі жайында түсінік және секрет түрлері. Экзокринді бездердің регенерациясы және дамуы. Без эпителийлерінің биологиялык маңызы және олардын эволюциялык динамикасы.

Ішкі орта үлпаларының шығу тегі, оларға жалпы сипаттама, қүрылысы, атқаратын қызметі және морфофункционалды талдау.

Қан. Сүтқоректілердің қан клеткаларына жалпы сипаттама және оларды талдау. Омырткалылардың эритроциттерінің салыстырмалы гистофизиологиясы. Омырткасыздар мен омыртқалылардың тыныс пигменттері. Омыртқалылардың лейкоциттері, олардың қүрылысы, қызметі және шығу тегі. Омыртқалылардың гранулоциттері жөне моноциттері, олардың қайта қалпьша келу реакциясындағы ролі. Организмнін макрофагты жүйесі. Тромбоциттер, қан пластинкалары, қанньщ үю механизмі жөне гемолимфалар.

Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың қан жасау мүшелерінің үлпалары. қан жасаудың унитарлы теориясы, дің және жартылай дін клеткалары, гемопоэздің өртүрлі деңгейіндегі реттелу механизмдерінің ерекшеліктері. Эритропоэз, гранулопоэз, қан пластинкаларының пайда болуы. Сүтқоректілерде қан жасадьщ үлгісі. Омыртқлылардың лимфоидты үлпасы. Сүтқоректілердің лимфоид жүйесінің ортлық жөне шет бөлімдері. Иммунитет жүйесінің Т жөне В лимфоциттері, филогенездегі клеткалы және гуморальді иммунитеттердің қарым-қатынастары. Лимфоид жүйесі мен қан клеткалар жүйесінің арасындағы қызметтік жөне гистогенетикалык байланыстар.

Омыртқалы жануарлардың борпылдақ дөнекер үлпасы.
Омыртқалылардың борпылдақ дөнекер үлпасының аморфты заттары,
талшықтары және клеткаларынажалпы морфофункционалдық және
биохимиялық сипттама. Коллагеннің түрлері. Борпылдақ дөнекер үлпасының
гистогенезі, талшықтары мен аморфты заттарының пайда болу механизмі.
Омыртқасыз жануарлардың интерстициалды қоректік үлпаларынын
қүрылысы мен қызметі.

Омыртқалылардың тірек-механикалық үлалар топтары. Тығыз

Омыртқалылардың өртүрлі ішкі орта ұлпаларының байланыстылығы.

Бүлшык. ет үлпаларына жалпы сипаттама жөне классификациясы. Жиырылу белоктары жөне жиырылу теориясы.

Омыртқалылардың көлденең-жолакды қаңқа үлпалары. Омыртқалылардың көлденең жолақты бұлшық ет үлпаларының қүрылымдық және қызметгік ерекшеліктері. Бүлшық ет симпластының ультрақүрылымьі, мембрана жүйесінің қүрылысы, миофибрилдердің күрылымы. Жиырылу бүлшық етінің биохимиясы және гистофизиологиясы. Омыртқалылардың каңқа бүлшық еттерінің гистогенезі жөне регенерациясы. Миобластар жөне сателлит-клеткалар.

Омырткалылардың жүрек бүлшык ет үлпалары. Омырткалы жануарлардың жүрек бүлшық еттерінің ерекшеліктері, гистогенезі, қүрылысы, дамуы, регенерациясы. Әртүрлі кардиомиоциттердің нәзік қүрылысы. Төменгі сатыдағы омыртқалылар мен омырткасыздардың жүрек бүлшық еттері.

Омыртқалылардың тегіс бүлшык ет үлпалары. Жалпы сипаттама, тегіс бүлшық ет клеткалары мен шумақтарының қүрылысы мен қызметтік ерекшеліктері. Клеткаішілік қаңқа жөне актинді және миозинді протофибриллдерінің нәзік күрылымы. Жиырылу бірліктері. Тегіс бүлшық еттің гистогенезі жөне регенерациясы.

10 Тақырып. Нерв жүйесінің үлпалары

Нерв жүйесі үлпаларына жалпы сипаттама жөне олардың классификациясы.

Нерв клеткалары. Нейрондар, олардың өсінділері, морфологиясы және қызметтері. Нейроплазманың аксондары мен дендриттері, олардың маңызы. Нейрондардың гистогенезі. Алкоголь мен наркотикалық заттардың нейрондарға өсері.

Синапстар. Жалпы сипаттама, классификациясы, ультрақүрылысы. Синапстардың хитмиялық және электротоникалық түрлері. Тежеуші жөне қоздырушы синапстар. Нерв-бүлшық ет синапстарының күрылысы және қызмет ерекшеліктері.

Рецепторлы нерв ұштары. Интерорецепторлар мен экстерорецепторлар. Біріншілік- және екіншілік сезгіш клеткалар. Рецепторлардың түрлері (бос және инкапсулалы механикалық рецепторлар, фото, дәм сезу, иіс сезу).

Нейросекреторлы клеткалар. Сүтқоректі жануарларда олардың орналасуы, қүрылысы, қызметі және биохимиялық ерекшеліктері. Нейросекреторлы клеткалардың омыртқалы жануарларда нерв және эндокринді жүйелермен байланысы.

Нейроглия. Жалпы сипаттама, шығу тегі жөне классификациясы (эпендима, астроглия, олигодендроглия, микроглия). Гистогенезі, қүрылысы, қызметі. Нейроглиялардың әртүрлерінің қүрылымдық және қызметтік ерекшеліктері.
Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

Тақырып 1 Кіріспе. Зерттеу әдістері

Клетка популяциясы мен ұлпалар жүйесін жарық микроскопының көмегімен (фазасы қарама-қарсы, люминесцентті, интерференциялық, поляризациялық), электронды микроскоппен, сандық цитохимия әдісімен (цитофотометрия, цитофлуориметрия, авторадиография, интерферометрия) зерттеу, сонымен қатар соңғы зерттеу әдістері: клетка биологиясы, иммунология, биохимия, молекулалық биология, биофизика (клетка және үлпалар культурасы, радиациялық химер әдісі, иммунофлуоресценция әдісі, көпклонды антиденешік, биохимиялық және молекулалық биология т.б.)

In vitro жағдайындағы клетка популяциясының морфологиясы, физиологиясы және цитогенетикалық гетерогенділігі. Өсімдіктер және жануарлар клеткаларының гибридизациясы. Клетка инженериясының негізгі проблемалары. Биотехнологиялык зерттеулердің дамуындағы цитологияның жетістіктері.

Клетка ядросының қүрылысы және химиясы: хроматин (хромосомалар), ядрошық, кариоплазма, ядро қабықшасы. Ядрошықтың клетканың белінуі кезіндегі тағдыры жөне оның митотикалық хромосомалармен байланысы. Ядро қабықшасының күрылысы мен қызметі. Клетканың цитоқаңқасы (микротүтікшелер жөне микрофиламенттер). Органоидтар циклозы.

Пластидтердің қүрылысы және қызметі. Пластидтердің классификациясы: (хлоропластар, лейкопластар, амилопластар, хромопластар). Пластидтердің қызметіне байланысты өзгеруі. Хлоропластар және фотосинтез.

Клетка патологиясы. Клеткаға жарақаттану факторлоарының әсері. Некроз. Апоптоз.

Жануарлар үлпасын зерттеудің негізгі қазіргі әдістері. Клетка популяциясына кинетикалық талдау жасау мәселелері.

Тері эпителийлері. Тері эпителийлерінің классификациясы: бір қабатты, көп қабатты, кутикулалы. Ішек эпителийлері. Омыртқалы жөне омыртқасыз жануарлардың ішек эпителийлерінің ерекшеліктері, түзілуі, физиологиялық регенерациясы. Без эпителийі. Экзокринді жөне эндокринді бездер, оларға жалпы морфофункционалды сипаттама, классификациясы.

Қан. Сүтқоректілердің қан клеткаларына жалпы сипаттама және оларды талдау.

Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың қан жасау мүшелерінің ұлпалары. Эритропоэз, гранулопоэз, қан пластинкаларының пайда болуы. Омыртқлылардың лимфоидты ұлпасы. Омыртқалы жануарлардың борпылдақ дөнекер үлпасы. Омыртқалылардың тірек-механикалық үлалар топтары. Сүйек үлпалары. Омыртқалылардың әртүрлі ішкі орта ұлпаларының байланыстылығы.

Тақырып 9 Бұлшық ет ұлпасы

Омыртқалылардың көлденең-жолакды қаңқа үлпалары. Омыртқалылардың каңқа бүлшық еттерінің гистогенезі жөне регенерациясы. Миобластар жөне сателлит-клеткалар.Омырткалылардың жүрек бүлшык ет үлпалары. Төменгі сатыдағы омыртқалылар мен омырткасыздардың жүрек бүлшық еттері. Омыртқалылардың тегіс бүлшык ет үлпалары. Тегіс бүлшық еттің гистогенезі жөне регенерациясы.

Синапстар. Жалпы сипаттама, классификациясы, ультрақүрылысы. Рецепторлы нерв ұштары. Интерорецепторлар мен экстерорецепторлар. Біріншілік- және екіншілік сезгіш клеткалар. Нейросекреторлы клеткалар. Сүтқоректі жануарларда олардың орналасуы, қүрылысы, қызметі және биохимиялық ерекшеліктері. Нейросекреторлы клеткалардың омыртқалы жануарларда нерв және эндокринді жүйелермен байланысы. Нейроглия.

Клетканы зерттеудің қазіргі өдістері. МБИ-3, МБИ-6, МБТ-11, МБИ-15 фазасы қарама-қарсы, поляризациялық, интерференциялық және электронды микроскоптарды қүрастыру және олардың жүмыс істеу принциптері.

Клетка косындылары (белокты, кемірсу, май, пигментті). Әртүрлі типті клеткалардың цитоплазмасында олардың таралуы жөне маңызы. Ядроның көлемі, құрылысы және қызметінің өзгергіштігі. Хромосом морфологиясы. Ядрошыктың жөне ядро қабықшасының микроскопиялық жөне электронды микроскопиялық қүрылысы, саны.

Әртүрлі типті клеткалардың цитоплазмасындағы эндоплазмалық тор мен Гольджи аппаратының қүрылысы мен топографиясын жарық және электронды микроскоп арқылы қарау. Лизосомдардың қүрылысы және кызметі. қалыпты және патология жагдайындагы клетка қызметінің белсенділігіне байланысты екіншілік лизосомдардың келемі және саны. Әртүрлі типті клеткалардағы митохондриялар мен пластидтердің топографиясы, саны, көлемі және қүрылысы.

Өсімдіктер жөне жануарлар клеткасындағы митоз. Амитоз.

Бір қабатты жазық және куб тәрізді эпителийлер.Биік призма тәрізді эпителийдің гистоқүрылысы. Көп қабатты эпителийлердің қүрылысы.

Безді эпителий.

Тақырып 6 Ішкі орта ұлпалары(дәнекер ұлпалары)

Қан жасайтын мүшелер, гемопоэз. Борпылдақ дәнекер ұлпасы. Тығыз жинакталған және жинақталмаған дәнекер ұлпасы. Шеміршек ұлпасы. Сүйек ұлпасы. Сүйек ұлпасының дамуы.

Бұлшық ет ұлпасы. Көлденең-жолақты бұлшық ет ұлпасы.

Нерв клеткалары. Нерв өсінділері және нервтер.

Цитологогия ғылым ретінде дамуына үлес қосқан ғалымдар

Өсімдік және жануарлар жасушалары арасындағы айырмашылық пен ұқсастық

Жасушаның физико-химиялық қасиеттері. Нуклеин қышқылыдары.

Кребс циклі.

Гаметогенездің (оогенез және сперматогенездің) ерекшеліктері

Ұлпалар – тірі ағзаның ұйымдасу деңгейінің элементі ретінде.

Эпителий ұлпаларының ерекшеліктері

Жасушааралық сұйықтық пен ми-жұлын сұйықтығы.

Бұлшық ет ұлпасының ұрықтық даму ерекшелігі.

Ми қыртысын құрайтын жасушалардың ерекшелігі.

1. 
   Гистологияның даму тарихы
   
2. 
   Микроскоппен қаралатын объектілері қолданылатын өлшемдік әдістері.(мк.нм.А.)
   
3. 
   Биотехнологиялық зерттеулерде цитологияның дамуы
   
4. 
   Биология, эмбриология, экология, ауыл шаруашылығында және медицинада цитологияның маңызы
   
5. 
   Гистогенездің негіздері
   

Мамандықтын оқу Ф СО ПГУ 7.18.1/11

жоспарының көшірмесі

Мамандықтын оқу жоспарының көшірмесі

050607 Биология

1. 
   Ченцов Ю.С. Общая цитология. Учебник. М.,МГУ, 1995. 384 с.
   
2. 
   Заварзин А.А., Харазова А.Д.,Молитвин М.Н. Биология клетки.С-Петербург,ЛГУ, 1992. 314 с.
   
3. 
   Заварзин А.А., Харазова А.Д. Основы общей цитологии. Л., ЛГУ. 982.239 с.
   
4. 
   Практикум по цитологии. Под ред. Ю.С.Ченцова М., МГУ, 1988.
   
5. 
   Афанасьев Ю.И. и Юрина Н.А. Гистология. М., "Медицина", 2000 г.
   
6. 
   Гистология (под ред. В.Г. Елисеева и др.). М., Медицина, 1989.
   
7. 
   Заварзин А.А. Основы сравнительной гистологии. Учебное пособие. Л., Изд-воЛГУ, 1985.
   
8. 
   Руководство по гистологии (том 1* Общая гистология) Санкт-Петербург, СпецЛит.,2001.495с.
   
9. 
   Шубникова Е.А. Функциональная морфология тканей, уч. Пос. М., Изд-воМГУ, 1981.
   
10. 
    Хэм А., Кормак Д. Гистология (в 5 томах). М., "Мир", 1983-1985 гг.
    

11. 
    Гилева Э.А. Хромосомная изменчивость и эволюция. М.,Наука, 180 с.
    
12. 
    Дондуа А.К. Клеточная репродукция и процессы дифференцировки., Наука, 1990.215с.
    
13. 
    Збарский И.Б., Кузьмина С.Н. Скелетные структуры клеточного ядра. М., Наука, 1991.233 с.
    
14. 
    Зенгбущ П. Молекулярная и клеточная биология: ВЗ-х т.М., 1982.
    
15. 
    Иост X. Физиология клетки. М.,1975.
    
16. 
    Короленко Т.А. Катаболизм белка в лизосомах. Новосибирск, Наука, 1990. 245 с.
    
17. 
    Костюк П.Г. Клеточная сигнализация. М.,Наука, 1992.324 с.
    
18. 
    Леви А.,Сикевиц Ф. Структура и функции клетки. М.,Мир.1971.
    
19. 
    Свенсен К., Уэбстер П. Клетка. М.,Мир. 1980.304 с.
    
20. 
    Покровский А-А., Тутельян В.А. Лизосомы.М.,1976.
    
21. 
    Робертис Е де,Новинский В.,Саэс Ф. Биология клетки.М.,Мир,1973.
    
22. 
    Тринкаус Дж.От клеток к органам.М., 1972
    
23. 
    Бергельсон Л.Д. Биологические мембраны.Факты и гипотезы. М., Наука, 1975. 184 с.
    
24. 
    Ченцов Ю.С., Поляков В.Ю. Ультраструктура клеточного ядра. М., Наука, 1974.
    
25. 
    Ролан Ж.К., Селоши А., Селоши Д. Атлас по биологии клетки. ,1978
    
26. 
    Винников Я.А. Эволюция рецепторов. Л., Наука, 1979.
    
27. 
    Каплан А.И. Хрящ. Изд-во "В мире науки", 1984, № 12.
    
28. 
    Касавина А.И., Торбенко В.П. Жизнь костной ткани. М., 1979.
    
29. 
    Серов В.В., Шехтер А.Б. Соединительная ткань, функциональная
    
30. 
    Морфология и общая патология. М., 1988.
    
31. 
    УголевА.М. Пищеварение. Л., "Наука", 1996.
    

050607 Биология мамандығы бойынша күндізгі оқу түрінің студенттеріне арналған «Цитология және гистология» пәнінің СӨЖ сабақтарының тапсырмаларын орындау

Курс саясаты

Студенттер сабақты босатпай, мұқият әрбір сабаққа дайындалып, бағдарлама бойынша барлық тәжірибелік тапсырмалар мен өзіндік жұмыс жоспарын дер кезінде орындап, мұғалімнің берген тапсырмаларын тиянақты, сапалы жасап, оқу бағдарламасына сәйкес көрсетілген барлық бақылау түрлерін толық тапсыру қажет.

Сабақ босатқан, үлгерімі нашар студенттер өз тәртібіне жауапты болулары қажет. Себебсіз сабақ босатқандары үшін, студент қатаң тәртіпке шақырылады да, олардың бағалау рейтингтеріне зардабы тиеді. Олардың оқу көрсеткіштерінің балдары қысқартылады:

- дәріс, тәжрибелік сабақттарын босатқаны үшін – 1 балл (1 сабаққа) кесіледі;

- әрбір тәжрибелік сабаққа дайындалмау - 2 балл кесіледі;

- кез келген ереже бұзушылық аудиториядан шығару мен баллды төмендетуге әкеледі – 1 балл кесіледі;

Семестрде 2 аралық бақылау қарастырылған. Тест әдісімен бақылау бойынша кестеге сейкес 28 және 30 балл ала аласыз.

Қорытынды бақылау – емтихан, тест арқылы жүреді.

Көрсетілген талаптар тек қана студенттердің алған білімінің сапасын жоғарлатуға бағытталған.

Курстың саясатына сәйкес студенттердің оқуға деген ынтасы мен қатнасы университет тәртібімен саясатына сәйкес болу керек.

Соңғы қорытынды баға төмендегідей негіздер бойынша қойылады:

1. 
   сабаққа қатысу және дәріс конспектісін тексеру.
   
2. 
   дәріс, тәжрибелік, өздік жұмыстарға белсенді қатысып, жауап беру.
   
3. 
   білімді тесттік бақылау бойынша тексеру.
   
4. 
   емтиханда алынған балл
   

Білімді бағалау баллдық-рейтингті жүйемен жүргізіледі, күнтізбелік шаралар бойынша студент өз бағасын өзі шығарып алады. Өзіңе керекті балл жинау үшін тәжрибелік сабақтарға белсенді қатысу. Егер осы айтылған жағдайлар жасалмаса студен өткен тақырыптардың барлығын айтуғы тиіс, сонда ғана барып емтиханға жіберіледі.

Семестр бойы білімді бағалау жүргізіледі. Жұмыстарды тапсыру күнтізбелік шаралар бойынша уақытында тапсырылуы тиіс.

жүктеу/скачать 372.72 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: