Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі

4.3 Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі

Сөз тіркесінің синтаксисі. Сөздердің тіркесімдік қасиетіне, олардың тіркесу қасиеті мен түрлеріне жаттығу жұмыстарын жүргізу. Сөз бен сөз тіркесінің аражігін ажырату. Сөз тіркесіне комплексті талдау жүргізу.

Сөйлемнің синтаксисі. Сөйлемнің құрылу принциптерін, сөйлемнің құрамын, түрлерін анықтау. Сөйлемге тән белгілерді, ерекшеліктерді анықтау. Сөйлем сөз тіркесінен предикативтілік, коммуникативтілік, модальділік, интонациялық қасиеттері арқылы ажыратылатындығын айтып, түсіндіру.

Мәтін синтаксисі. Тілдік жүйедегі ең жоғарғы саты екендігін түсіндіру. Ол әр түрлі деңгейдегі мәтіндердің құралу ерекшеліктерін, олардың құрамындағы сөйлемдердің байланысу заңдылықтары мен қарым-қатынастарын зерттейтіндігін айту.

Мәтін. Мәтін – құрылымдық синтакис пен қатысым синтаксисінің негізгі тұлға бірлігі екендігін түсіндіру. Сөйлеммен ара қатынасы. Мәтін лингвистикасының тіл білімінің жеке саласы ретінде қалыптаса бастауы. Мәтін синтаксисі туралы тілші ғалымдардың көзқарастары, ғылыми еңбектеріне конспекті жазу.

Тыныс белгілері. Тыныс белгілері туралы жалпы түсінік. Тыныс белгілерінің қалыптасуы мен даму жолдары. Тыныс белгілерін дұрыс қою үшін үш түрлі белгінің негізге алынатындығы: сөйлемнің синтаксистік ерекшелігі, сөйлемнің мағынасы, сөйлемнің интонациясы. Хабарлы, сұраулы сөйлемдерге байланысты қойылатын тыныс белгілері. Бірыңғай мүшелер мен оңашаланған мүшелер және оқшау сөздерге қатысты тыныс белгілер. Құрмалас сөйлемдердегі, бөгде сөз түрлеріндегі тыныс белгілер. Тыныс белгілеріне байланысты жаттығу жұмыстарын орындау.
Студенттердің өздік жұмыстары

Пәнді игеру барысында тақырыптық жоспар мен бақылау шараларының күнтізбелік кестесіне сәйкес студенттер төмендегі дәрісханадан тыс жұмыстарды орындауы керек.

• 
  әрбір тәжірибешілік сабаққа дайындалу керек, яғни үй тапсырмаларын орындау керек;
  
• 
  дәріс материалына кірмеген, бірақ міндетті болып саналатын курстың тақырыптарын меңгеріп, конспектілер дайындау керек.
  

Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-200 бет, [5], 1-52 беттер, [6] 1-120 беттер.

2. Жай сөйлем синтаксисінің зерттелу жайы.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-30 беттер; [17], 1-96 беттер.

3. Жай сөйлемнің күрделену жолдары.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-55 беттер; [10], 1-42 беттер, [17], 1-102 беттер.

4. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-200 беттер, [6], 1-42 беттер.

5. Құрмалас сөйлемнің зерттелу тарихы.

Ұсынылатын әдебиет: [5], 1-200 бет, [8], 1-55 беттер, [9] 45-75 беттер.

6. Салалас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолы.

Ұсынылатын әдебиет: [5], 1-55 бет, [6], 13-28 беттер, [7] 85-96 беттер.

7. Сабақтас құрмалас сөйлемнің мағыналық түрлері.

Ұсынылатын әдебиет: [4], 5-36 бет, [6], 50-105 беттер, [8] 36-79 беттер.

8. Бөгде сөз, оның түрлері. Олардың тыныс белгілері.

Ұсынылатын әдебиет: [3], 5-36 бет, [7], 50-105 беттер, [18] 36-79 беттер.

9. Мәтін синтаксисінің белгілері, құрылымдық ерекшелігі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-200 беттер, [7], 1-42 беттер.

10. Тыныс белгілерінің қалыптасуы мен даму жолдары.

Ұсынылатын әдебиет: [10], 1-200 беттер, [17], 1-60 беттер.

1. 
   Сөз және оның формасының синтаксисі.
   
2. 
   Сөйлемнің тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелері.
   
3. 
   Жай сөйлемнің құрылымдық типтері.
   
4. 
   Құрмалас сөйлемнің зерттелу тарихы.
   
5. 
   Құрмалас сөйлемнің қалыптасу, даму жолдары.
   
6. 
   Құрмалас сөйлемнің жасалу жолдарына қарай түрлері.
   
7. 
   Сабақтас құрмалас сөйлем компоненттерінің грамматикалық табиғаты.
   
8. 
   Төл сөзді төлеу сөзге айналдырудың жолдары.
   
9. 
   Көп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемдер.
   
10. 
    Аралас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары.
    

Оқу процесіне қатысу дегеніміз – сабаққа қатысу, пікірталаста және топ жұмысында белсенділік көрсету, топтастарының оқуына әсер ету.

Қойылған талаптар орындалмаса, жаза қолданылады. Сабаққа 100 пайыз қатысып, берілген тапсырмаларды уақытымен және дұрыс орындаса – ең жоғарғы балл 100 б. қойылады. Курсты өту барысында төмендегідей марапаттау ұпайлары қойылады:

- дєріске ќатысу – 1балл.

- тєжір. сабаќќа ќатысу – 1 балл.

- тєжір. жұмысты орындау – 2 балл.

• 
  Сұрақтар мен тапсырмаларға жауап беру – 2 балл;
  
• 
  Жазба жұмыстарын орындау – 1 балл;
  

• 
  материалды толық меңгеру – 3 балл.
  
• 
  Талқыланатын тақырыптың, жоба мәселесінің мазмұнын ашу – 2 балл
  
• 
  Лексика-грамматикалық және стилистикалық сауаттылығы – 2 балл.
  
• 
  Материалдың мазмұндалуына шығармашылық көзқарас және өз ойын айта білу – 2 балл.
  

1. 
   Аманжолов С. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. Алматы, 1994.
   
2. 
   Әбілқаев А. Қазақ тіліндегі төл сөз бен төлеу сөз. Алматы, 1956.
   
3. 
   Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. Алматы, 1993.
   
4. 
   Есенов Қ. Сабақтас құрмалас сөйлемнің құрылысы. Алматы, 1982.
   
5. 
   Есенов Қ. Құрмалас сөйлемнің синтаксисі. Алматы, 1995.
   
6. 
   Жиенбаев С. Синтаксис мәселелері. Алматы, 1941.
   

7. 
   Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. Алматы, 1999.
   

9. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. Алматы, 1948.

10. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тіл білімінің проблемалары. Алматы, 1982.

11. Төлегенов О. Қазіргі қазақ тіліндегі көп бағыныңқылы сабақтас сөйлемдер. «Қазақ тілі мен әдебиеті». Алматы, 1972.

12. Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. Москва, 1981.

13. Лосева Л.М. Синтаксическая структура целого текста. Одесса, 1974.

14. Шалабаев Б. Текст лингвистикасы туралы. «Қазақ тілі мен әдебиеті». Алматы, 1993. №1.

15. Шалабаев Б. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі синтаксистік тұтастық. Қазақ филологиясы. Екінші кітап. 1975.

16. Мұсабекова Ф. Қазіргі қазақ тіліндегі жай сөйлем пунктуациясының негіздері. Алматы, 1959.

17. Сыздықова Р. Емле және тыныс белгілері. Алматы, 1996.