Құрастырушы: профессор Р. О

Әдістемелік ұсыныстарға және нұсқауларға, әдістемелік ұсыныстарға, әдістемелік нұсқауларға арналған титул парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/40

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

050709 Металлургия мамандығының студенттеріне

Павлодар

Әдістемелік ұсыныстарды және нұсқауларды, әдістемелік ұсыныстарды, әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы			Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/41
		БЕКІТЕМІН ОІ жөніндегі проректор _________ Пфейфер Н.Э. 2010 ж. «___»________

Құрастырушы: __________ профессор Р.О.Олжабаев

«Жабдықтар мен әбзелдер өндірудің технологиясы» пәнін оқу үшін арналған

2010 ж. «___»______ кафедра отырысында ұсынылған № _______ хаттама

Кафедра меңгерушісі ______________ Шумейко И.А.

(қолы)
Металлургия, машинажасау және көлік факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған __________________ 2010 ж. «__» __________ № ____ хаттама

ОӘК төрағасы ____________ Ахметов Ж.Е. «___»________2010ж.

(қолы) (күні)

ЖжӘҚБ бастығы _________ Варакута А.А. «___»__________ 2010ж.

(қолы) (күні)

Университет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

«___» ______________ 2010ж. № _____ хаттама.

Дәрістік сабақ тақырыптарының тізілімі

1 тақырып. Кіріспе. Машина жасау технологиясының негіздері

Жабдықтау мен әбзелдердің өндіру технологиясын жетілдірудің негізгі бағыттары. Курстың мазмұны мен оның басқа пәндермен байланысы. Машинажасау технологиясының негіздері.

Бұйым мен оның элементтері туралы түсінік. Машинажасау өндірістерінің түрлері. Машиналар, түзілімдер, тетіктер құрылымының технологиялылығы.

Өңдеудің дәлдігі мен оны өндірсте қамтамасыз етудің тәсілдері. Базалау негіздері. Жинақтаудың дәлдігі. Жинақтаудың технологиялық әдісстері. Дәлдікті бақылаудың әдістері мен құралдары.

Беттің сапасы. Беттердің сапасына әсер ететін технологиялық факорлар.

Технологиялық әдістердің сипаттамалары: дайындамаларды алу, дайындамаларды өңдеу, қаптау, жинақтау.

Технологиялық үрдістерді жобалау. Жобалаудың жалпы әдістемесі мен реті. Технологиялық үрдістің техникалық-экономикалық талдауы. Технологиялық үрдіс нұсқаларын салыстыру. ЭЕМ-де технологиялық үрдістердіңАЖЖ.

2 тақырып. Технологиялық әбзелдер мен жабдықтардың негізгі тетіктерін дайындау үшін материалдар мен олардың тозуы

Моральды және материалды тозу. Тағайындалған қор. Жинақіс. Ақаулық. шекті-жіберілетін тозу. Әбзелдер тоқырауының пайда болуының негізгі түрлері мен себептері. Материалдар тозуының негізгі түрлерінің физикалық мәні. Тозу мен бүктеумен тозу. Қажақты тозу. Механикалық шаршау салдарынан қирау. Жану жарықтар. Сырғақтау жарықтары.

Тоқырау диагностикалау мен қалыптау әбзелдерде ақауларды табудың әдістері. Жөндеу аралық техникалық қызмет көрсету. Тетіктер, түзілімдер мен жалпы жабдықты бақылаулық сынау. Шаршауға тез сынау әдітері. Айналымдық жүктелудің нәтижесінен металлдардың механикалық қасиеттерінің өзгеруі. Әбзелдер жұмысына бақылауды ұйымдастыру. Түзілімдерді ревизия. Ең жауапкершілікті тетіктердің техникалық күйін анықтау. Технологиялық әбзелдің техникалық диагностикасы.

3 тақырып. Илемді білікшелердің шығарудың технологиясы

Бастапқы дайындамалады алу тәсілдері: құйма, шыңдау. Бүтіндей және құрсауланған білікшелер. Слитоктың негізгі ақаулары. Олардың металлды қысыммен өңдеу кезінде түр өзгеруі. Болат балқу және илемді өндірістердің ақауларының өзара байланысы мен негізгі айырмашылықтары. Шөгуі. Шөгулік құбылыстар. Сызықтық және көлемдік шөгу. Шөгулік ақаулардың көріну түрлері. Кристаллизация мен салқындату кезінде пайда болатын жарықтар. Жарықтармен күрес жүргізудің шаралары. Ликвациялық ақаулар. Ликвациялық ақаулармен күрес жүргізудің шаралары.

Плендер, қабықтың бұрулары, газды тесіктер, илемді білікшелер үшін шойыннан жасалған слитоктардың арнайы ақаулары.

Илемді білікшелер үшін бастапқы дайындамалардың шыңдауы. Илемді білікшелерді механикалық, иілту-жонғыш, беріктендіретін термиялық және тазалап өңдеу. Жазықтарды кесу тәсілдері. Илемді білікшелердің механикалық өңдеу кезінде мөлшерлеуді бақылау.

Ыстық көлемді қалыптау үшін қалыптарды дайындау технологиясы.

Тоқпақты қалыптарды шығару. Қалыптарды олардың технологиялық таағйындалуына байланысты механикалық және термиялық өңдеудің ерекшеліктері: жеңіл, ұсақ, орташа, ірі қалыптар.

Қос иінді ыстық қалыптанған баспақтар үшін қалыптар. Көлденең-шыңдау машиналар мен гидравликалық баспақтардың қалаптарын шығару технологиясының ерекшеліктері.

Қалыптарды құрастыру, бабына жеткізу, сынау мен қабылдау. Бақылау.

Суық көлемді қалыптау үшін қалыптарды жөндеу мен қалпына келтіру.

Технологиялық тағайындалуына байланысты қалыптардың құрылымдық орындалуының ерекшеліктері. Қатты қорытпадан жасалған аспаты өңдеудің ерекшеліктері. Бақылау.

5 тақырып. Суық табақты қалыптау үшін қалыптарды шығару технологиясы

Қалыпты әбзелді шығарудың технологиясы.

Қалыптардың жалпы сипаттамасы, олардың жіктелуі. Қалыптардың жұмыс элементтерінің құрылымдық ерекшеліктері. Қалыптардың түр қалыптастырушы тетіктердің ерекшеліктеріне байланысты өңдеу әдісін таңдау. Қалыптарды шығару кезіндегі қолданылатын технологиялық әдістер.

Беттік қалыптау үшін қалыптар. Қалыптардың жиынтықтары. Қалыптандырылған тетіктер.

Шабу және тесетін матрицалар мен пуансондарды шығару. Жабдықтау. Термоөңдеу. Бақылау.

Қалыптарды жөндеу мен қалпына келтіру.

Тоқпақтарды өңдіру. Төсті өндіру. Тоқпақ тұғырын дайындаудың технологиясы. Тоқпақ цилиндрлерін шығару технологиясы. Поршеньді балдақтарды шығарудың технологиясы. Өзек пен поршеньді шығарудың технологиясы. Тұрақтарды шығарудың технологиясы. Жабдықтау, әбзелдеу.

Илемді клетей және қос иінді машиналарды өндіру. Тұғырларды шығару.

Термоөңдеу. Сырғақтарды дайындау. Бас біліктерді дайындау. Беріктендіретін өңдеудің әдістері. Тісті доңғалақтар, шкивтер, тегершіктерді дайындау. Айналу денесі түріндегі тетіктерді шығару (бөлу және аралық біліктер және т.б.). Жабдықтау.

Гидравликалық баспақтарды өндіру. Арқалықтарды шығару. Цилиндрлерді шығару. Колонналарды шығару. Баспақтарды құрастыру. Дәлдік пен гидравликалық баспақтар нормалары. Гидравликалық баспақтарды сынау, қосу мен баптау.

7 тақырып. Жабдықтау мен әбзелдерді жинақтаудың технологиясы, баптау мен сынау

Түзілімдер, механизмдер құрыстыруына және жалпы машинаға қойылатын талаптар. Құрастырудың технологиялық сұлбалары. Илемді станов, қос иінді баспақтар, көлденең-шыңдау машиналар, автоматтардың дәлдік нормалары. Құұрастырылған түзілімдер мен жалпы машинаны сынау. Машиналарды қосу мен баптау.

Баспақтарды құрастыру. Гидравликалық баспақтардың дәлдік нормалары. Гидравликалық баспақтарды сынау, қосу мен баптау.

Тетіктер, түзілімдер мен жалпы жабдықтың бақылау сынаулары. Шаршауға сынаудың жылдам әдістері.

Жөндеуді ұйымдастыру. Жөндеулердің түрлері. Ағымдағы және капиталды жөндеу. Жөндеулік айналым. Жөндеулер мен техникалық көрулерді өткізудің кезеңдігі. Күрделілік категориялары мен жөндеу жұмыстарының еңбек сыйымдылығы. Жөндеулерді жоспарлау. Графиктер: жыл сайын, ай сайын, оперативті. Жөндеу жұмыстарын басқару. Жөндеудің бастығы. Апаттардың есебі мен зерттеу. Қалыптау-аспапты шаруашылықтың (ҚАШ) қызметін ұйымдастыру. Металлургиялық және машинажасау өнеркәсіптеріндегі жөндеу-механикалық бөлімдерде (цехтарда) қосалқы бөлшектер мен дайындамаларды өндіру мен шығаруды жоспарлаудың реті. Жөндеулерге есеп жүргізу.

Жөндеу құжаттамасы. Сменаларды қабылдау мен тапсыру журналы. Ақаулы (жөндеулі) ведомость. Жөндеу жұмыстарын желілік жоспарлау мен басқару (ЖБЖ) жүйесі. Қалыптарды модернизациялау. Модернизация тиімділігі. Жөндеу жұмыстарын қаржыландыру. ҚАШ қызметінің статистикалық есебі. Жөндеулерді материалды-техникалық қамтамасыз ету.

Тозған тетіктерді қалпына келтіру тәсілдері. Тетіктерді тозу жерлерінде металлдарды балқытып қаптастыру, напыление, пластикалық деформациялаумен толтыру. Тозған тетіктерді удаление мен оларды жаңа немесе ауыстырылатын қалпына келтіретіндермен ауыстыру. Тетіктерді механикалық өңдеу, пісіру, балқытып қаптастыру, түзету, термоөдеумен қалпына келтіру. Ұсталы-қалыптау цехтың жөндеу-механикалық бөлімі: жабдықтың құрылымы мен құрамы, қалыптар тетіктерін өндірудің ұйымдастырылуы.

1 Машиностроение. Энциклопедия в 40 томах. Том IV-5 Машина и агрегаты металлургического производства7 – М.: Машиностроение, 2004 – 912 с.

2 Авдеев В.А. и др. Основы проектирования металлургических заводов: Справочное издание / В.А. Авдеев, В.М. Друян, Б.И. Кудрин. – М.: Интермет Инжиринг, 2002. – 464 с.

3 Справочник технолога-машиностроителя. Т. 1,2. Под ред. А.Г.Косиловой и Р.К. Мещерякова, 4-е изд. М.: Машиностроение, 1985.

4 Сборка и монтаж изделий машиностроения. Справочник под ред. В.С. Корсакова, В.К. Замятина. М.: Машиностроение, 1983.

5 Ковка и объемная штамповка стали. Справочник под ред. М.В. Сторожева. 2-е изд., перераб. – М.: Машиностроение, 1967 – 436 с.

6 Штампы для горячего деформирования металлов. Под ред. М.А. Тылкина. М.: Высшая школа, 1977.

7 Зубцов М.Е., Корсаков В.С. Стойкость штампов. М.: Машиностроение, 1977.

8 Олжабаев Р.О. Технологическая оснастка. Учебник. Астана: Арман-ПВ, 2007 – 352 с.

Қосымша әдебиеттер

9 Справочник конструктора штампов: листовая штамповка. Под общей редакцией Л.И. Рудмана. М.: Машиностроение, 1988

10 Васильев Д.И. и др. Основы проектирования деформирующего инструмента. М.: Высшая школа, 1984 – 223 с.

11 Ежов А.А., Герасимов Л.П. Дефекты в металлах. Справочник-атлас. М.: Русский университет, 2002 – 360 с.

12 Охрименко Я.М. Технология кузнечно-штамповочного производства. 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1976 = 560 с.

13 Бабенко В.А., Бойцов В.В., Волюк Ю.П. Объемная штамповка: Атлас схем и типовых конструкций штампов. 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1982 – 104 с.

14 Семенов Е.М. Технология ковки и оборудование объемной штамповки. – М.: Машиностроение, 1978 – 311 с.

15 Романовский В.П. Справочник по холодной штамповке. 6-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1979 – 520 с.

16 Ковка и штамповка: Справочник. В 4-х т.Ред. Совет: Е.И.Семенов (предс.) и др. – М.: Машиностроение, т.3-1987-348с., т.4-1987-544с.

17 Повышение надежности металлургического оборудования. Справочник / Гребенник В.М. и др. М.: Металлургия, 1988 – 688 с.