Робототехниканың жалпы принциптері Робототехника
жүктеу/скачать 72.5 Kb.
|
|
Робототехниканың жалпы принциптері Робототехника (робот және техника; ағылш. robotics — роботика) – роботтардың құрылысымен, жұмысы мен қолдануымен айналысатын, оған қоса олардың басқару, сезіну мен мәлімет өңдеумен айналысатын механикалық, электр және электронды инженерия мен компьютер ғылымдарының біріккен саласы. Робототехника роботтардан басқа автоматтандырылған техникалық жүйелер мен өндірістік үдерістердің ең жаңа техникалық жиынтықталуын әзірлеу мен қолдану жолдарын зерттейтін ғылым. Автоматтандырылған машиналар, басқа сөзбен айтқанда роботтар, адамдардың орнына қауіпті жерлерде, немесе зауыттағы құрастыру үдерістерінде жұмыс істей алады. Роботтар сыртқы келбеті бойынша, жүріс-тырысы мен танымы бойынша адамдарға өте ұқсас болуы әбден мүмкін. Қазіргі таңда ғалымдар гуманоид роботтарды барынша адамдарға ұқсас қылуға тырысып жатыр. Автономды түрде жұмыс істейтін роботтар туралы мәлімет көне кезден бастап ойлана бастаған, алайда сол тақырыптағы зерттеулер XX ғасырға дейін басталмаған. Ертегі кезеңнен бастап, роботтар бір күні адамдардың жүріс-тұрысына еліктейді және де адамдар сияқты адамдардың жұмыстарын істей алады деп болжалған. Қазіргі таңда робототехника тез дамып келе жатқан сала. Технология қалай тез дамыса, робототехника да солай тез дамиды, өйткені робототехника технологиямен тығыз байланыста. Технология дамыған сайын зерттеулер, әрлендер өзгеріп дамиды, соның арқасында роботтардың қолдану аймағы да ұлғаяды. Қазіргі таңда роботтар үйде, кәсіпорындар мен әскери салада қолданылады. Көптеген роботтар миналар мен бомбаларды залалсыздандыру сынды адамдарға тікелей зардап алып келетін жағдайларда қолданылады. Робототехника қандай да роботтарды зерттеп әзірлемесе да, ол роботтар Айзек Азимовтың үш заңына бағынуы тиіс. Ол заңдарды 1942 жылы жазылған «Хоровод» атты әңгімесінде баяндаған. Ол заңдар мынадай оймен жазылған: Бір де бір робот адамға залал келтіре алмайды, немесе әрекетсіздігімен залал келуіне жол бермейді. Бірінші заңға қарсы келмесе, робот адамның барлық бұйрықтарын орындауға тиіс. Бірінші және екінші заңдарға қайшы келмесе, робот өз қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек.[1], роботехника[2] «Робот» сөзі алғаш рет чех авторы Карел Чепаканың пьесасында кездесті. Пьеса фабрика жұмысының ешқандай адамның қатысуынсыз өздігінен жұмыс істейіні туралы сөз қозғайды. Бұл қойылым 1920 жылы жарық көрді. Тілдік жүйесіне байланысты орыстың «работа» сөзі мен «робот» сөзі бір түбірлес сөздер. «Робот» сөзі чех тілінде «ауыр жұмыс», «каторга» деген мағынаға ие. 1927 жылы Нью-Йорк қаласында америкалық инженер Д.Уэксли дүниежүзілік көрмеде өзі құрастырып шыққан алғашқы роботты көрсетті. Инженер Уэкслидің роботының жұмыс істеу мүмкіндіктері аз болды, ол тек қарапайым ғана қимылдарды орындайтын. “Seiko Epson” деп аталатын жапондық компания дүниедегі ең кішкентай роботты құрастырды. Роботтың салмағы небәрі бір жарым килограмм, ал ұзындығы 1 сантиметр. 1950 жылы өнері өрге жүзген Леонардо Да Винчидің жазбалары табылған болатын. Ол жазбаларда адам тектес роботтың сызбалары болған. Ұлы суретші, ғалым, сәулетші, жазушы, өнертапқыш Леонардо Да Винчидің 15-ші ғасырда өмір сүргенін ескерсек, роботтың алғашқы сызбасының парақ беттеріне сол ғасырда түскендігін білуге болады. Оның сызба нұсқаларына байланысты зерттеуші Марио Таддеи толықтай түсіндірме беріп, «Leonardo da Vinci’s robots» деген кітап басып шығарды. Америкалық ғалым және жазушы Айзек Азимов, робот әлемінің негізгі үш заңнамасын жасады. Айзектің кітабына негізделген «Мен, роботпын» атты фильм де түсірілген. Картина үстіміздегі 2014 жылы Уилл Смиттің басты рөлді сомдауымен түсіріліп шықты. 1-заң: роботтың адамға зақым келтірмеуі керек 2-заң: робот адамның бұйрықтарын тек бірінші заңға қарсы келмеген кезде ғана орындауға міндетті 3-заң: робот өзінің амандығын Бірінші және Екінші заңдарға қарама-қарсы келмеген кезде ғана ойлауы керек Қазіргі жаһандану дәуірінде Жапония халқы робототехнология жөнінен әлемде көш бастап тұр. Тіпті Жапонияның кез келген компаниясында кемінде 4-5 роботтан болады екен. Осыдан он шақты жылдар бұрын роботтардың іс әрекеті шектелген десеңіз, қазіргі күндегі робот сабақ оқытады, ас даярлайды және де әр түрлі музыкалық аспаптарда ойнай алады. Ал енді болашақтың роботтары, мамандардың айтуынша, үй шаруаларына көмектесіп, адамдарға әр қандай тақырыптар бойынша кеңестер бере алады-мыс. Жыл сайын Жапонияда инновациялық технологиялардың дамуына байланысты дәстүрлі көрмелер ұйымдастырылады. Соңғы үлгідегі Торобо-кун роботы, көрме қонақтарын интеллектуалдық қабілеттерімен таңқалдырды. Мысалға ол, ЖОО-ның қабылдау емтихандарынан өтті. Оның емтихан қорытындысы бойынша, оны елдегі 70 пайыз оқу орны қабылдай алады екен. Торобо-кун роботы үш пәнді сәтті тапсырып шыққан: дүние жүзі тарихы, математика және жапония тарихы. Лингвистика тақырыбына келгенде, жапон мен ағылшын тілінен төмен көрсеткіш көрсетті. Жапон ғалымдары роботтары Жапонияның ең үздік саналаты Толығырақ: https://massaget.kz/layfstayl/bilim/zharatylystanu/18521/ Материалды көшіріп басқанда Massaget.kz сайтына гиперсілтеме міндетті түрде қойылуы тиіс. Авторлық құқықты сақтаңыз Ғылым және техниканың қандайда бір саласының пайда болуы өте күрделі процесстердің бірі. Оның дамуы белігілі бір уақыт интервалындағы басқа объективті және субъективті себептер мен жағдайларға өзара тәуелді және байланысты. Кейбір жағдайларда техникалық құрал бірінші пайда болып, оны ғылыми тұрғыда дамуына, бағытына сілтеу бола алады. Ал басқа жағдайларда, ғылыми зерттеулердің арқасында жаңа техниканы ойлап табуға немесе жетілдіруге жағдай туады. Робототехника және мехатрониканың құрылуы және даму тарихы, сонымен қатар роботтар мен басқа мехатрондық құралдардың жетілдірілуі мен шығарылу процессі, ғылыми даму бағыты мен жаңа техниканың құруына байланысты күрделі себеп-салдарды растайды. Мысалы, алғашқыда роботтар жасалды, ал кейінірек роботтарды пайдалану сұранысына қарай ғылыми бағыт – робототехника қалыптасты. Сонымен қатар, ғылыми білім саласында алғы шарттар және тәжірибе жинау процессінде, алғашқыда қарапайым, ал одан кейін одан біршама күрделі мехатрондық құралдар дайындау шарттары құрылды. Жаңа техникалық жүйелердің ауқымды классының пайда болуы мен микроэлектроника саласында ақпараттық жүйелердің дамуы Мехатрониканың дамуына ғылыми түрде үлкен септігін тигізді. Ақырында, Робототехника Мехатрониканың ғылыми бағытының бірі екенін көрсетеді. Роботтарға ұқсас, механикалық адамдарды құрастыру идеясының пайда болуы және құрылу тарихы ежелгі заманнан келе жатыр. Мұндай адам туралы бірінші естелік – Талос атты жезді алып – б.з.д. ІІІ ғ.. Александрияда І ғ.-да тұрған. Оның кітабында адам қозғалысын дәл қайталайтын, жүзден аса автоматтарды сиппаттаған Үлкен Геронның танымал жұмыстары. Автоматика мен робототехника элементтерінің дамуына, сағаттың пайда болуы мен оның жетілгендігі маңызды әсер етті. Әртүрлі автоматтардың негізін күрделі механизмдер құраған. Қолданбалы және жаратылыстану ғылымдары салаларындағы жетістіктердің бірі ХХ ғ. басында көпғасырлық адамзат арманы болған, яғни еңбектену процессіндегі адамды алмастырушы құралды жасау үшін қажеті техникалық және ғылыми база құрылды. 1927 жылы америкалық инженер Дж. Венсли "Televox" атты алғашқы роботты құрастырды. Бұл робот сырт келбеті бойынша адамға ұқсас және бұйрықпен элементарлы қозғалыстарды жасай алды. 1928 жылы Жапонияда «Табиғат сынаушы» атты бірінші робот құрастырылды. Бұл робот электродвигательдің көмегімен, қолы мен басының орналасуын өзгерте алды. Робототехникамен өткен, бірінші қарапайым роботтардан қазіргі уақыттағы интеллектуальді роботтарға дейінгі жолы осы. Сонымен қатар, есептеу техникасы және электрониканың дамуына аса үлкен үлес қосты. Онымен сандық бағдарламалық басқаруы бар кибернетикалық машиналар дүниеге келді. 1951 жылы шыққан Дж. Фон Нейманның «Кибернетикалық автоматтардың жалпы және логикалық теориясы» есептеу техникасының дамуына үлкен серпіліс берді. Осыдан кейін электронды есептеу машиналарын (ЭЕМ) жасау және жобалау үлкен қарқынмен дами бастады. Қысқа уақыт ішінде ЭЕМ-нің бірнеше буынға өзгерді. ЭЕМ-нің 1-буынының негізі болып электр-вакуумдық лампалар болса, 2-буында транзисторлар, 3-буында интегралды схемалармен жасалды. 4-буынның элементарлық база болып кең ауқымды интегралды схемалар болса, ал қазіргі ЭЕМ-де микропроцессорлармен және микропроцессорлі жиындар негіз болып табылады. Микропроцессорлар – бұл кішігірім есептеу құралдары. Оны қазіргі уақытта транспортта немесе өндірісте ғана қолданбай, күнделікті өмірдегі тұрмыстық техникаларда, ойыншықтарда және де көптеген құрылғыларда қолданады. Жоғарыда айтып кеткендей, робототехниканың дамуына, роботтарды басқарына есептеу программалық басқарудың пайда болуы әсер етті. Егер тариха оралатын болсақ өндірісті автоматизациялау идеясы ХХ ғасырдың басында дүниеге келді. Нақтырақ айтсақ 1907 жылы автоматизациялау Форд зауытында құрылды. Бірақ, бірінші сандық программалық басқару (СПБ) 1952 жылы металдыөңдеу станогі құрылды. Тура осындай басқару принципі кейінірек роботтарға қолданылды. Сонда да қазіргі замандық робототехника 1954 жылдан бастау алады. Себебі АҚШ-та Р.Герцтің басқаруы арқасында атомдық станцияларда қызмет көрсететін манипуляторлар жасалды. Бұл манипулятор ANL Model-1 Арогондық ұлттық лабораторияда (ANL ағылшын тілінен қысқартылған) жасалды. Алғашқы роботтар консольдық конструкцияға ие және адам қолына ұқсас жасалынады. Бірақ аптропологтардың айтуынша адам қолы 27- лік қозғалысқа ие. Роботтар болса, аз қозғалысқа ие болады, сол себепті оның басқаруында проблемалар туындайды. Көп роботтарды өндірістік мақсатта пайдалану үшін жасалынады. Роботтардың түріне кіретін, өндірістік роботтар қолдың кейбір функцияларын орындауға арналған программа бойынша жұмыс жасайтын механикалық құрылғы. ӨР-дың жайылуы "Unimate" және "Wersatran" роботтарының пайда болуынан, яғни 1962 жылдан басталады. Бұл роботтар мынадай технологиялық процестерге қызмет көрсету үшін арналды: қысымның әсерінен балқыту, тағалау(ковка), нүктелік сварка және т.б. Алғашқы тәжірибелік үлгі ТМД аумағында П.Н. Белянина мен Б.Ш. Розинаның жетекшелігімен 1971 жылы шығарылды және УМ-1 деп аталды. Бұл гидроқозғалтқышы және 40 кг жүккөтергіші бар өндірістік робот. УМ-1 роботында аналогты-трансформаторлы позициялы программалық меңгеру системасы бар. 1970-1985 жылдар аралығында өндірістік роботоқұрылыста кейбір дамулар көрініс тапты. 1990 жылғы бұрынғы КСРО аумағындағы мамандардың бағалауы бойынша, роботтардың сұранысы 375 мыңға жетуі керек еді. Бірақ бұл жорамалдар айқын растамады. Қазіргі кезде қандайда бір қызығушылықтың жоғалуы және ӨР өндірісі бәсеңдеуі көрініс табуда. Бірақ робототехника ғылымы дамуы жалғасуда, ал ғалымдар мен құрастырғыштар одан да жаңа және жетілген роботтар жасауда. Бір америкалық журналдың мәліметі бойынша 1990 жылы роботжасау саласы 485 млн. АҚШ дол. тапсырыс жасады және соммасы 517 млн. АҚШ дол. болатын рекордттық тапсырыс алды. Қазіргі уақытта бүкіл әлемде 700 мыңға жуық робот жұмыс жасайды.2020 жылдың басына қарай роботтардың саны 1200 мыңға жетеді деген болжам бар. Роботтарды пайдалану аумағы әрдайым кеңуде. Өз кезегінде робототехниканың дамуы, бұл ғылымның кең ауқымды сұрақтарын өзіне қосатын басқа ғылым бағыттарын талап етті. Мысалға, робот сол немесе басқа өлшемде кейбір тірі ағзалардың функцияларын орындайды. Осы себептен робототехника күрделі механикалық жүйелердің жасаумен айналысады. Қысқаша айтқанда, механизмдер синтезі мен анализімен, жұмыс құрамында қолданатын механикалық құрылғыларымен айналысатын, роботтар механикасы (манипуляторлар) деген робототехниканың бөлімі бар. Жасанды сезу мүшелерін құрастыруды робототехниканың – сенсорлы технология айналысады. Роботтың «миын» құрастыру үшін информатика және жасанды интеллект саласындағы нәтижелер мен жетістіктері пайдаланады. Өлшеу технологиясында робот үшін техникалық көру жүйесін (ТКЖ) құруға бағыт бөлінді. Роботтың функциясын жақсы түсіну үшін, адамның аналогты функциясымен салыстыру қажет. 1.1-суретте, адамның функцияларына ұқсайтын робот функциялары цифрлармен белгіленген. Бұл функциялар келесі: 1- жасанды иіс сезімі; 2- жасанды ақыл (интеллект); 3- техникалық көріс; 4- сөйлеуді талдауыш (анализатор); 5- сөйлеу синтезаторы; 6- жасанды аяқ-қол (адымдағыш аппарат); 7- жасанды қол (кисть); 8- механикалық қол (манипулятор). Рис.1.1. Адам мен роботтың функионалдық мүмкіндіктерінің салыстыруы. 1.1-суретте көрсетілгендей механикалық қол манипулятор деп аталады. Сондықтан техникалық әдебитте "Манипуляциялық робот" термині қолданылады. Басты мақсаты адам қолының функциясын орындау болатын роботты солай атайды. КР-ді кәсіпке енгізу процессі роботизация деп аталады. КР кіретін кәсіби бөлімшелер роботтандырылған технологиялық жүйелер деп аталады (РТЖ). РТЖ-нің негізгі құрылымдық бірлігі болып роботтандырылған комплекстер саналады (РТК). РТК деп комлекстің ішіндегі автоматтандырылған жұмыс циклін қамтамасыз ететін, бір немесе бірнеше КР-дан тұратын, автономиялы кәсіби құралдар жиынтығы аталады. Әртүрлі РТК-тарды қосу арқылы РТЖ-лер пайда болады. Механтрониканың пайда болуын және дамуын қамтамасыз еткен негізгі факторлар Бір жағынан, ғылымның “электромеханика” және “мехатроника” атты екі саласында механикалық жүйелер карастырылғандықтан олар ұқсас деп саналады. Бірақ олардың негізгі айырмашылығы олардың ғылым мен техниканың әртүрлі даму сатысын көрсететінінде. Механика және электротехника түсініктерін біріктіретін “электромеханика” терминін электрді ашып, практикада электрлік құрылғылар қолданысқа кірген кезбен байланыстырады. Мысалы, электромеханиканың әдетті объектісі электромеханикалық түрлендіргіш, электрлік шамаларды (тоқ күші, кернеу) сәйкес механикалық орын ауыстыруға немесе керсінше түрлендіреді. Электромеханикалық құрылғылардың мысалы ретінде электроқозғалтқыш пен генераторларды, тілдік шкалалы электроөлшеуіш құрылғыларын, электромагнитті реле және т.б. айтуға болады. Қазіргі техникалық прогресс жаңа материалдар мен биотехнология негізінде электрониканың қарқынды дамуымен сипатталады. Яғни электрониканың дамуы және соған байланысты микропроцессорлық техниканың, сигналдарды өңдеу құрылғыларының және энергияны түрлендіруге арналған электронды құрылғылардың дамуы мехатронды жабдықтарды қолдануға мүмкіндік беріп, ғылымның Мехатроника атты саласының пайда болуына ықпал етті. Электрониканың қазіргі деңгейі электрондық құрылғылардағы бумаладың жоғарғы тығыздығымен сипатталады. Жаңа материалдарды және электрондық жүйелерді жасауда модульдік принципті қолдану: интегралдық схема (ИС), үлкен (ҮИС) және өте үлкен (ӨҮИС) интегралық схема және программаланатын интегралдық схема – микропроцессор сияқты микроминиатюрлі электронды бұйымдарды жасауға алып келді. Микроминиатюрлі электронды құрылғыларды жасау және қолдануды жобалайтын ғылым микроэлектроника деп аталады. Микроэлектрониканың жетістігінің нәтижесінде бір кристаллда күрделі операцияларды орындай алатын жүз миллиондаған микроминиатюрлы электронды бұйымдарды орналастырып электронды схеманы жасауға болады. Электронды схемалардың салмағының және бағасының азаюы тәрізді мүмкіндіктерінің қеңейуі оларды техникалық жүйелерге сәтті орналастыруға және сол техникалық жүйелердің мүмкіндіктерін арттыруға мүмкіндік берді. Сонымен, микроэлектрониканың дамуы мехатрониканың пайда болуы мен дамуына мүмкіндік берді. Мехатрондық құрылғыларда микроэлектроника құралдарын қолдануға интеграция негізінде микроэлектроника құрылғылардың сыртқы ортаның ықпалына қарсы тұру қасиеті де жағдай жасайды. Мысалы, ұшақтарда орналастырылған электронды құрылғылар элекрлік шуға, механикалық тербелістерге және температураның кең диапазонда өзгеруіне душар. Мехатрондық құрылғылар берік, сенімді, дәл және информациялқ жүйесі тез болуы керек. Соған байланысты мехатронизация микроэлектрониканың алдына жаңа есептер қояды. Сондықтан мехатроника мен микроэлектрониканың даму үдерісі өзара байланысты және шартты. Мехатрониканың тұруында робототехниканың да ықпалы зор. Роботтарды жетілдіруге ұмтылу және автоматты түрде басқарылатын, ақылды роботтарды жасау Мехатрониканың дамуын мәжбүрледі. Мехатроника, Робототехника және басқа ғылым салаларының өзара байланысы. Айтылғандай ғылымның бірде бір бағыты және техниканың бірде бір объектісі өзінен өзі пайда болмайды. Ғылым мен техниканың дамуы, ғылымдық білімдердің жиналуы, адаммен жасалатын объектілердің жетілдіруі адамның өзінің мүмкіндіктерін арттыруға ұмтылуына және табиғат заңдарын түсініп, қолдануына байланысты. Жасанды адам – роботтың және табиғатпен жасалған адамның мүмкіндіктерін салытыруы бір жағынан техника мен ғылымның қазіргі дамуын, екінші жағынан қазіргі уақытта орын алатын танылмаған белгісіз білім көлемінің бар екенін және адаммен жасалатын объектілерді шексіз жетілдіруге болатынын көрсетеді. Мехатроника ғылым салаларының бірі бола отырып, басқа ғылым және кәсіп салаларында табылған жетістіктерін қолданады. Мехатроника негізінде осы және басқа ғылым және техника салалары дамып, жаңа ғылыми бағыттар пайда болады. 2.1-суретте Мехатроника, Робототехника және т.б. ғылым және техника салаларының байланыс схемасы көрсетілген. Суреттен Роботехника Мехатрониканың тек роботтарды зерттейтін ғылыми бөлімі болып табылатыны көрінеді. Бірақ мехатрониканың зерттеу объектілеріне роботтардан басқа мехатрондық құрылғылар кіреді. Мұнда системотехника дегеніміз жобалау, жасау, сынау және қолдануды зерттейтін ғылыми техникалық сала екенін айта кеткен жөн. 2.1-суретте көрсетілген схеманы жеңілдету үшін әртүрлі техника және ғылым салаларының тек мехатроника мен робототехника салаларына ықпалы көрсетіліп, олардың өзара байланысы көрсетілмеген. Робототехника Робототехника – автоматтандырылған техникалық жүйелерді құрастырумен айналысатын ғылым түрі. Робототехника- зерттеу обьектісі робот болып табылатын ғылым. Робот – бұл индустрия. Роботтарды көп жағдайда эксприментті мысалы; аз санды және практикада аз қолданылатын деп қарастыруға болады. Бірақ робот жасау және роботтарды қолдану аса ірі сала болып табылады. Робототехника екіге бөлінеді өдірістік және арнайы. Өнеркәсіптік робот дегеніміз ойлау қабілеті жоқ, қозғалмалы автоматикалық машина, ол бірнеше қозғалыс дәрежелері бар манипулятор түріндегі артқару құрылғысынан және өндірістік үрдісте қозғалу және басқару функциясын орындауға арналған қайта бағдарламаланатын құрылғысынан тұрады. кесте. Өнеркәсіптік роботтың жіктелуі Роботтар және роботтардың жіктелуі Машинажасау және сол сияқты өндірістерді комплексті механикаландыру мен автоматтандыр, еңбек өнімділігін арттыру, өнім сапасын жоғарылату мәселелері осы өнеркәсіптік роботтардың көмегімен шешіледі. Әдеттегі автоматтандыру құралдарынан әмбебаптығы мен қайта икемделу мүмкіншілігі бойынша ерекшеленетін өнеркәсіптік роботтар роботтандырылған технологиялық кешендерді, қайта икемделуі тез икемді өндірістік жүйелерді және икемді автоматтандырылған өндірістерді құрастыруда негізгі әмбебап қондырғы болып саналады. Өнеркәсіптік робот дегеніміз- өндіріс салаларында қолданылатын программаланған автоматты манипулятор. Манипулятор- кеңістікте обьектілерді қозғалту кезіндегі адамның қолының функцияларына ұқсас, жұмысшы органымен жабдықталған, қозғалту функцияларын орындайтын жабдық. Орындау операцияларынының сипаты бойынша барлық өнеркәсіптік роботтар әртүрлі өндірістік- технологиялық белгілері бар үш топқа бөлінеді: 1. Технологиялық (өндірістік) роботтар- технологиялық үрдістің негізгі операцияларын орындайды. Олар иілу, пісіру, бояу, құрастыру және т.б тәрізді операцияларын орындайды, өндіретін және өңдейтін машиналар ретінде технологиялық үрдісте тікелей қатысады. 2. Қосымша роботтар (көтергіш- траспорттық) – алу- көшіру (алып бару)- қою тәрізді іс- қимылдарды орындайды. Оларды негізінен негізгі технологиялық жабдықтарға қызмет көрсету кезінде қосымша операцияларды автоматтандыру үшін, дайындамаларды, бөлшектерді, аспаптарды және жабдықтарды орналастыру- алу операциялары үшін, сондай- ақ транспорттық- складтық және т.б. операцияларда қолданады. 3. Әмбебап роботтар – әртүрлі технологиялық операцияларды негзгі және қосымша орындайды, яғни олар өздеріне алғашқы екі топтың белгілерін қосып алады. Осы термин өнеркәсіптік роботты орындайтын операцияларының сипаттамалары бойынша да, арнаулы бағыт дәрежесі бойынша да сипаттайды. Мамандану дәрежесі бойынша технологиялық және қосымша өнеркәсіптік роботтар арнайы, мамандандырылған және көп мақсатты болып бөлінеді. Арнайы өнеркәсіптік роботтардың функционалдық мүмкіндіктері анықталған, белгілі- бір технологиялық операцияны орындауға немесе негізгі технологиялық жабдықтың нақты үлгісіне қызмет көрсетуге мүмкіндік тудырады. Мамандандырылған өндірістік роботтар технологиялық операцияның бір түрін ғана (пісіру, бояу, құрастыру, иілу және т.б.) орындауға арналған. Көпмақсатты өнеркәсіптік роботтар әртүрлі негізгі немесе қосымша операцияларды, соның ішінде, орындалуы әртүрлі типті әдістермен жүзеге асырылатын операцияларды орындауға арналған. Егер, өнеркәсіптік робот негізгі де, қосымша да операцияларды орындай алатын болса, сондай- ақ көпмақсатты технологиялық өнеркәсіптік роботтар мен қосымша өнеркәсіптік роботтар белгілеріне ие болса, онда ол әмбебап роботтар қатарына жатады. Роботтарды қолайсыз ортада пайдаланудың артықшылықтары бар, оларды станоктарда қызмет етуге пайдаланудың негізгі себебі болып еңбекақы шығынының тікелей төмендеуі табылады. Көбінесе өнімділік те артады, себебі роботтар адамдарға қарағанда ұзақ уақыт жұмыс істей алады. Станоктаға салу және алу кездерінде роботтардың обьектілермен манипуляциялау және оларды қозғалту қабілеттіліктерінің үйлесуі қолданылады. Тапсырмалар 1. Заманауи робот жайлы не айта аласың? 2. Роботтың дамуы біздің өмірімізге қалай әсер етеді? 3. Адам мен роботтың негізгі айырмашылығы неде деп ойлайсың? Талдау Америкалық фантаст-жазушы Айзек Азимовтың тұжырымдаған үш заңына талдау жасаңдар. Осы үш заңды қарапайым түсінікті тілде басқаларға жеткізіңдер. ЖинақтауБолашақта адам мен роботтың өзара қарым-қатынас жасауының қандай этикалық ережелері болуы мүмкін? Өздеріңнің этикалық ережелеріңді ұсыныңдар. Бағалау«Роботтың қарқынды дамуы адамзат үшін қаншалықты қауіпті?» деген тақырыпта пікірталас өткізу. жүктеу/скачать 72.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|