Адамгершілік нормаларды игеру

Балалардың қарым-қатынасы адамгершілік ережелерімен және нормалармен реттеледі. Мінез-құлқы және қарым-қатынас ережелерін білу баланың өзі сияқты әлеміне, адамдар әлеміне кіруін жеңілдетеді. Ережелер адами қарым-қатынастарда белгілі тіректер және бағдарлар болып қызмет етеді. Ережелер мен нормалардың мазмұны өзгермелі. Бұл дәуірге, елге және халықтың тұрғылықты жерімен жасына байланысты болып табылады. Дегенмен, белгілі бір ережелер бар, өйткені оларсыз өзара әрекеттесу және өзара түсінісу мүмкін емес.

Әдебиетте бұл ұғымдар кейде синонимдер ретінде пайдаланылады. Бірақ та, олар педагогикада екі басқа.

Ереже де, норма да - әрекеттердің, қарым-қатынастардың белгіленген тәртіптері. Бірақ ережеде жеке және тым тар мағынасы бар. Ереже белгілі бір жағдайға, белгілі бір затқа байланысты дара болуы мүмкін: затты пайдалану ережесі, үстел басында мінез-құлқы ережелері және т.б. Норма неғұрлым жалпыланған, ол қатынастар мен мінез-құлықтың жалпы бағытын сипаттайды және ережелер де нақтыланған. Мысалы, сабақта отырғанда, орындықтарды ақырын жылжытуға тиіс; біреу жақын жерде демалатын болса, шулы ойындар

Адамгершілік тәртіптер мен нормалардың әртүрлі жағдайлардан тәуелділігін нақты мысалдармен дәлелдеңіз. Мазмұндағы айырмашылықтарға түсіндірулерді тауып көріңіз.

Пиаже Ж. ережелерге үлкен ( мүмкін тіпті тым көп) мән берді. Өнегені – ол ережелер жүйесі, оны игеру - адамгершілік деп санайды. Ережелер ересек адаммен баласына жүктеледі және мектепке дейінгі балаларға түсініксіз және олар сезінбейді. Сонымен қатар, Пиаже Ж. балалардың мораль тәртіптерін сезінуінің үш кезеңін анықтайды. Бірінші кезеңде ереже әлі сезілмейді, бірақ ол ресми түрде қолданылады. Екінші кезеңде ереже баламен өзгермейтін түрінде қолданылады, оны бұзуға болмайды. Ақыр соңында, үшінші кезеңде ереже жалпы келісіммен өзгертілуі мүмкін заң ретінде қарастырылады. Дж.Пиаженің ойынша, үшінші кезең мектепалды жастағы балаға қажет емес.

Сіз Ж. Пиажемен келісесіз бе? Өз ойыңызды дәлелдеңіз.

Біздің отандық педагогтар (Ф.С.Левин-Щирина, В. Г.Нечаева, А.Горбачева және т.б.) және психологтар (В.С.Мухина, Е.В.Субботский, Г.Якобсон және т.б.) мектепке дейінгі жастағы балалар тек қана ережелерді ғана емес, сондай-ақ мінез-құлқы мен қарым- қатынас нормаларын да саналы игеру қабілеттері бар екендігін дәлелдеді. Сонымен бірге, әрине, ережелер мен нормалар көлемін, оларды түсіну тереңдігін шектейтін жастың ерекшелігін факторы әрекет жасайды.