|
Сабақ сана Өзара қатынастар мен байланыстарды, белгілі бір тұтастықты бірлікте құрайтын элементтер жиынтығы: жүйе тәрбие
|
| Дата | 03.01.2024 | | өлшемі | 454 Kb. | | #488425 | | түрі | Сабақ |
| Тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі
Қоғамның тарихи әлеуметтік-экономикалық жағдайларынан туындайтын объективтік процесс:
тәрбие
амплитуда
регресс
сабақ
сана
Өзара қатынастар мен байланыстарды, белгілі бір тұтастықты бірлікте құрайтын элементтер жиынтығы:
жүйе
тәрбие
білім
оқыту
даму
В.А.Караковский бойынша тәрбие жүйесі:
мектептегі өзін-өзі ұйымдастыруда жүзеге асатын, өзіндік қызмет ететін және даму логикасы бар әлеуметтік тұтас ағза
педагогикалық процесті (идеалдық) мүлтіксіз жоспарлау
белгілі білім жүйесінің түп-негізі, алғы бастамасы, абстрактылы түрдегі ең қысқа жалпылама мазмұны
білім, іскерлік дағды және ойлау тәсілдері көлемін меңгеру процесі мен нәтижесі
ескі сапалық күйден жаңа сапалық күйге өту
Өзіндік ұстаным:
тәрбиеленушінің азамат ретінде қалыптасуының басты қасиеттерінің бірі
жас ұрпақты әлеуметтендірудің жетекші әрі айқындаушы негізі
мектептің тәрбиелік жүйесінің әдістемелік ұйымдастыру негізі
сынып, мектеп, сыныптан тыс тәрбиелік іс-шаралардың нәтижелі өткізілуі
белгілі білім жүйесінің түп-негізі, алғы бастамасы, абстрактылы түрдегі ең қысқа жалпылама мазмұны
В.А. Сухомлинскийдің сөзбен тәрбиелеу әдісі
кітап көмегімен және тәрбиелік тапсырмалар (жағдаяттар) арқылы жүзеге асырылады
жағымсыз әрекеттердің алдын алып, оларды тежеуі
басқалардың әл-ауқатына қамқорлық жасау
біреуді немесе бір нәрсені мақұлдау немесе таңдану
үлгі-өнегелі қылықтарды қалыптастырып, бекітуде және болған оқиғаға оқушының қатынасын орнықтыру
Балалар ұжымының ұйымдастырушылық функциясы:
балалар ұжымы өзінің қоғамдық-пайдалы қызметін басқару субъектісіне айналады
тіршілік әрекетінің және ортаның жағдайлары
отбасындағы балалардың саны
отбасының тәрбиесіздігі
отбасының материалдық жағдайы
Оқушылар ұжымы:
мектеп оқушылары қауымдастығының бір түрі
педагогикалық көзқарастарының, сенімдері мен іс әрекеттерінің бірлігі
жалпыға ортақ ережелерден ауытқитын әлеуметтік іс-әрекет
нормаға сай келмейтін қолданыстар
адамдар тартылған қоғамдық қарым-қатынастармен тұрақты байланыс
Жалпы баланың қиын тәрбиеленуі, қоғамда қалыптасқан нормалар мен ережелерді сақтамауы
девиация
аутистикалық спектр бұзылысы
үлгілі оқушы
дарындылық
ерекшелік
Мектеп бітірушілерге мамандық таңдауға көмектесу:
мектептегі кәсіптік бағдар беру жұмысының негізгі міндеті
мектептегі тәрбие жұмысының негізгі міндеті
мектептегі психотерапиялық жұмысының негізгі міндеті
мектептегі оқытудың негізгі міндеті
мектептегі білім берудің негізгі міндеті
10-11 сынып оқушыларына кәсіптік бағдар беру жұмысының мазмұны:
кәсіби жоспарларды түзету
оқушылардың танымдық тәжірибе мен кәсіби қызметке деген қызығушылығын дамытудағы жеке мағынасын дамыту
факультативтік сабақтар және таңдау бойынша басқа курстар барысында білім беру сұранысын нақтылау
мүдделері мен қабілеттеріне, құндылық бағдарларына сәйкес келетін білім беру сұранысын қалыптастыру
еңбекке құндылық қатынасын қалыптастыру, оның адам өміріндегі және қоғамдағы рөлін түсіндіру
Өзін-өзі дамытуға, өзін-өзі тәрбиелеуге, өзін-өзі іс жүзінде көрсетуге бағдарлау мақсатындағы педагог пен баланың өзара әрекеттестігі:
тәрбие процесі
тәрбие заңдылығы
тәрбие қағидасы
тәрбие бірлігі
тәрбие қарама-қайшылығы
Мектептің тәрбиелік жүйесінің әдістемелік ұйымдастыру негізі:
мектептің бірыңғай даму тұжырымдамасы
мектептің педагогикалық ұжымы
қоғамдағы мектептің беделі
мектеп түлегі
табысты педагог
Мектептің тәрбиелік жүйесінің 9 белгісін айқындаған ғалым:
Новикова Л.И.
Занков Л.
Рубинштейн М.
Эльконин Д.
Крапивин В.
В.А.Сухомлинский бойынша тәрбиелік критерийі:
адамның ар-намысы, оның өзін өзгенің көзімен көре алу және өзінің мінез-құлқын сырттай бағалай алу қабілеті
адамзаттың ортақ үйі ретінде табиғатқа адами құндылық қатынасты қалыптастыру
мәдени өмірдің нормаларына деген құндылық қатынасын қалыптастыру
өмірде жоғарғы құндылық субъектісі ретінде жеке тұлға туралы түсінікті қалыптастыру
адам жайлы жер бетіндегі ең жоғары құндылық деген түсінікті қалыптастыру
Жалпыға ортақ, әлеуметтік мәні бар, қоғамдық маңызы бар мақсаттар мен бірлескен қызметке жету үшін ұйымдастырылған балалар тобы:
балалар ұжымы
балалар тобы
білім беру мекемесі
балалар бірлестігі
балалар ұйымы
Балалар ұжымының ресми құрылымы кезеніңде тәрбиелеу жұмысының ерекшелігі:
еріксіз көндіру
сендіру және бағындыру
позицияларды келістіру
өзін-өзі басқару
өзін-өзі тәрбиелеу
А.С. Макаренко бойынша баланың жеке басы қалыптасатын жас:
5 жас
18 жас
13 жас
7 жас
3 жас
А.С.Макаренко бойынша сынып жетекшісінің қиын балалармен атқаратын жұмысы
қиын баланың пайда болу себеп-салдарын білу және әрбір баланың өзіндік ерекшеліктерін, тәрбие жағдайын анықтау
қызметтің табысты орындауын қамтамасыз ететін қабілеттердің сапалы өзіндік байланыстыруы
адам мүмкіндіктерінің кендігі мен қызмет өзіндігін айқындайтын жалпы қабілеттер немесе қабілеттердің жалпы сәттері
ақыл әлеуеті, немесе парасаттылығы, оқуға деген танымдық мұмкіндіктері мен қабілеттердің біртұтастық жеке сипаттамасы
әлеуметтік өзара әрекеттесудің бұзылуы және эмоционалды саладағы бұзылулары бар балалар
Білім алушылардың кәсіби бағдары сынып жетекшісінің негізгі міндеті:
ата-аналарды кәсіптік бағдарлау олардың балаларының мамандық таңдау мүмкіндіктерімен таныстыру
мектептің тәрбиелік процесінің дамуында, жаңаруында, жетілдіруіндегі жүйе динамикасы
физиологиялық қажеттіліктер, қауіпсіздік және болашаққа деген сенім қажеттілігі
жан-жақты зерттеп, мінез-құлықтарының бағыт-бағдарын айқындау, оның ішіндегі адамгершілік типтегі қасиеттерін іріктеп алу
баланың әлемге деген көзқарасын біртұтас тұтастық, дүниетаным және қоршаған шындыққа оң көзқарас
Кәсіптік консультация:
тәрбиеленушінің өзінің мамандығын анықтауда жан-жақты зерттеп, тиісті көмек көрсету кезеңдері
тәрбиеленушілерді мамандық түрлерімен таныстыру жұмыстары
тәрбиеленушінің кәсіби еңбек ету жағдайына бейімделуі
сыныпта кәсіптік бағдар беру жұмысын жоспарлауды жүзеге асыру
тәрбиеленушінің жеке басының дербес қабілетін анықтау үшін жүргізілетін зерттеу жұмысы
Тәрбие процесінің қағидалары:
ізгілік және гуманитарлық
көрнекілік және қолжетімділік
детерминиз және даму
метафизика және эпистимиология
психика мен іс-әрекет
Тәрбие жүйесінің біртұтастығын көрсететін интегративтік қасиеттің пайда болуы:
мектепте ұжымды құру
педагогикалық процесті (идеалдық) мүлтіксіз жоспарлау
белгілі білім жүйесінің түп-негізі, алғы бастамасы, абстрактылы түрдегі ең қысқа жалпылама мазмұны
білім, іскерлік дағды және ойлау тәсілдері көлемін меңгеру процесі мен нәтижесі
ескі сапалық күйден жаңа сапалық күйге өту
Мектептің тәрбиелік процесінің дамуында, жаңаруында, жетілдіруіндегі жүйе динамикасын қамтамасыз етеді:
мектептегі тәрбиелік жүйенің дамытушы қызметі
тәрбиенің аксиологиялық тұғыры
мектептегі тәрбиелік жүйенің реттеуші қызметі
тәрбиенің антропологиялық тұғыры
мектептегі тәрбиелік жүйенің кіріктіруші қызметі
Караковский В.А. жүйесінің ерекшелігі:
коммунарлық әдістемесін немесе ұжымдық шығармашылық іс-әрекет әдістемесін пайдалану
тәрбиеленушілердің тәрбиелік дәреже көрсеткіштері
сыныптағы тәрбиеленушінің өз-өзін жайлы сезіну деңгейі
сыныптың тіршілік әрекетімен тәрбиеші мен ата-анасының қанағаттануы
сыныптың ұжым ретінде қалыптасуы
Ұжым мәселесін зерттеген ғалымдар:
Бабанский Ю.К., Крившенко Л.П., Макаренко А.С., Подласый И.П.
Караковский В.А., Сухомлинский В.А., Крупская Н.Д., Станиславский К.
Бейсенбаева А.А., Жанпейісова Х.Қ., Ким А.
Занков Л., Станилавский К., Шаталов В.
Бержанов Қ.Б., Беркімбаева Ш.К., Қалиев С.Қ.
Балалар ұжымының құрылымдары:
ресми, бейресми
девиация, девиант
материализм, идеализм
жүйелі, бірізді
эмоционалды, интеллектуалды
ХХ ғасырда қиын балалардың жеке ерекшеліктерін, қоғамдық, әлеуметтік өмір жағдайымен, тәрбиелік факторлардың өзара әрекеттестігімен біртұтастықта алғашқы болып кешенді зерттеген ғалым:
Блонский П.П.
Бабанский Ю.К.
Крившенко Л.П.
Макаренко А.С.
Подласый И.П.
Оқушыларда мамандықты саналы таңдауға ішкі қажеттіліктері мен дайындығын қалыптастыруда мұғалімнің мақсатты бағытталған іс-әрекеті:
кәсіби бағдар
өзін-өзі тәрбиелеу
қайта тәрбиелеу
білім беру
кәсіптік білім беру
1-4 сынып оқушыларына кәсіптік бағдар беру жұмысының мазмұны:
еңбекке құндылық қатынасын қалыптастыру, оның адам өміріндегі және қоғамдағы рөлін түсіндіру
оқушылардың танымдық тәжірибе мен кәсіби қызметке деген қызығушылығын дамытудағы жеке мағынасын дамыту
факультативтік сабақтар және таңдау бойынша басқа курстар барысында білім беру сұранысын нақтылау
оқыту бейінін таңдау туралы барабар шешім қабылдауды анықтау және қалыптастыру мақсатында топтық және жеке кеңес беру
мүдделері мен қабілеттеріне, құндылық бағдарларына сәйкес келетін білім беру сұранысын қалыптастыру
Тәрбиеленушілерде кәсіби таңдауды іске асыруда негіз болатын кәсіби шарттар:
тәрбиеленушінің өз икемділіктері мен мүмкіндіктерін қоғам мұқтаждығымен бірге қарастыруы, осы процесті көңіл-күймен сезінуі
белгілі бір идеялық-адамгершілік сенімдердің тасымалдаушысы және насихаттаушысы болуы
танымдық процестердің дамуына ықпал етуі
әлемге деген көзқарасын біртұтас тұтастық, дүниетаным және қоршаған шындыққа оң көзқарас ретінде қалыптастуы
әлеуметтік пайдалы істердің моральдық-құнды ынталандыруларын қалыптастыруға ықпал етуі
Табиғат және әлеуметтік ортаның, мектеп пен ата-аналардың, бүкіл бұқараның жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуына ықпал етуі:
тәрбие
білім беру
оқыту
кеңес беру
өңдеу
Адамдарды мақсатқа бағытталған іс-әрекет процесінде тәрбиелеу кешені
тәрбие жүйесі
тәрбие заңдылығы
тәрбие қағидасы
тәрбие нысаны
тәрбие қарама-қайшылығы
Тәрбиешілер мен тәрбиенушілер
тәрбие жүйесінің негізгі өзегі
мектептің нысандары
мектептің бірыңғай даму тұжырымдамасы
мектептің әкімшілік бірліктері
мектептің ережелері
Өзіндік тәжірибе, өзіндік рефлексия, достарының бағалауы, тәрбиешінің бағалауы:
өзіндік ұстанымның басты элементтері
тәрбиелік жүйе қызметі тиімділігінің сапалық көрсеткіштері
тәрбиелік жүйенің қағидалары
тәрбиелік іс-шаралардағы құрылымдар
мектеп пен сыныптың тәрбиелік жүйелерінің өзара байланысының негізгі қызметтері
Адамгершілік тәрбиенің құрамдас бөлігі ретінде қарастырған отандық ғалымдар:
Бейсенбаева А.А., Жанпейісова Х.Қ., Ким А.
Құнанбаев А., Ауезов М., Жұмабаев М.
Қожахметова К.Ж., Құсайынов А.Қ., Ұзақбаева С.А.
Бержанов Қ.Б., Беркімбаева Ш.К., Қалиев С.Қ.
Занков Л., Станилавский К., Шаталов В.
Балалар ұжымының тәрбиелеу функциясы:
балалар ұжымы белгілі бір идеялық-адамгершілік сенімдердің тасымалдаушысы және насихаттаушысы болады
балалар ұжымы өзінің қоғамдық-пайдалы қызметін басқару субъектісіне айналады
ұжым балалардағы танымдық процестердің дамуына ықпал етеді
ұжым баланың әлемге деген көзқарасын біртұтас тұтастық, дүниетаным және қоршаған шындыққа оң көзқарас ретінде қалыптастырады
ұжым барлық әлеуметтік пайдалы істердің моральдық-құнды ынталандыруларын қалыптастыруға ықпал етеді
Қызметтің әлеуметтік маңызды мақсаттарына бірлескен ұмтылыс – ұжым мүшелерінің сана-сезімінің жоғары деңгейін болжайды:
оқушылар ұжымының белгісі
қылмыстық топтың белгісі
ауытқушылықтың белгісі
тобырдың белгісі
білім беру мекемесінің белгісі
Әлеуметтік педагог:
қауіпті топ балаларымен әлеуметтік-педагогикалық жұмыста жетекші рөлді атқаратын маман
психикалық бұзылуларды емдеуге мамандандырылған дәрігер
адам мен адамдар тобының психикасын және психикалық қызметін зерттеумен айналысатын, сонымен қатар психологиялық көмек пен қолдау көрсететін маман
мамандық таңдауға немесе мамандығын ауыстырығысы келетіндерге көмектесетін кәсіби маман, кәсіптік бағдар беруші
педагогтік немесе тиісті бейіні бойынша өзге де кәсіптік білімі бар және білім алушыларды және (немесе) тәрбиеленушілерді оқыту және тәрбиелеу, білім беру қызметін әдістемелік қолдау немесе ұйымдастыру бойынша педагогтің кәсіптік қызметін жүзеге асыратын адам
Мектептегі кәсіптік бағдар беру жұмысының негізгі міндеті
кәсіптік қызығуы мен бейімділігі, қабілеттілігін қалыптастыру және дамыту мақсатында тәрбиеленушілердің дара ерекшеліктерін зерттеу
мектептің тәрбиелік процесінің дамуында, жаңаруында, жетілдіруіндегі жүйе динамикасы
физиологиялық қажеттіліктер, қауіпсіздік және болашаққа деген сенім қажеттілігі
жан-жақты зерттеп, мінез-құлықтарының бағыт-бағдарын айқындау, оның ішіндегі адамгершілік типтегі қасиеттерін іріктеп алу
баланың әлемге деген көзқарасын біртұтас тұтастық, дүниетаным және қоршаған шындыққа оң көзқарас
Оқушылардың мамандық таңдау кезінде пайда болатын негізгі мәселелері:
не қалайтының білмейді, таңдау жасай алмайды, ата-анасының қалауына қарсылығын білдіре алмайды
психологиялық ерекшеліктерін, ауытқушылықтарын білмейді
өзін-өзі қайта тәрбиелей алмайды
ата-анасын сыйламайды
алыс перспективаларын негізге алып өмір жолын құрады
Тәрбие теориясын зерттеуге қомақты үлес қосқан ғалым:
Макаренко А.
Занков Л.
Рубинштейн М.
Эльконин Д.
Крапивин В.
Жас ұрпақты әлеуметтендірудің жетекші әрі айқындаушы негізі
|
|
