Сабақтың тақырыбы : Екіөлшемді жиымдар Білімділік мақсаты: Оқушыларды Паскаль тілінде жиымдармен

2. Үй жұмысын сұрау

1. Жиым деп нені айтады?

2. Паскаль тілінде бірөлшемді жиым қалай сипатталып жазылады?

3. Жиым элементтерінің орны қалай сипатталады?

4. Индекс дегеніміз не?

5. Бірөлшемді жиымды программаға қалай енгізеді?

6. Бірөлшемді жиымды экранға қалай шығарады?

7. Жиым элементтеріне қандай амал қолданады?


Жаңа тақырыпты баяндау
Көпөлшемді жиымдар
Егер жиым атауында бір ғана индекс болса, онда ол жиымды бірөлшемді, ал екі индекс болса-екіөлшемді және т.с.с. n индекс болса, n-өлшемді жиым дейді. Бірөлшемді жиым вектор элементтері, ал екіөлшемді жиым матрица болып табылады.

Осы айтылғандарға сәйкес жиым элементтері былай белгіленеді: А[i], B[i,j], C[i,j,k] және т.с.с., көпөлшемді жиым элементтерін басқаша да белгілеуге болады, мысалы, B [i] [j]. Мұндағы A [j] бір өлшемді жиымның i-ші элементі, оны математикада a _i түрінде белгілейді, B[i,j]- екіөлшемді жиымның (кестесінің) i-жолы мен j-бағанасының қиылысында орналасқан элементінің белгіленуі; ал C[i,j,k] үшөлшемді жиым, оның элементін кеңістікте орналас0ан н8кте координаталары (i,j,k) деп қарауға болады.

Типтер бөлігінде екіөлшемді жиым былай сипатталады:

TYPE atau= array [1…n, 1…m] of <элементтер типі>;

Екіөлшемді жиымды көбінесе айнымалы бөлігінде былай сипаттау жиі қолданылады:

Көпөлшемді жиымдармен жұмыс атқарғанда бір цикл операторының ішінде бірнеше цикл операторлары болуы мүмкін. Мысалы, жиым екіөлшемді болса, онда қайталау екі рет, ал үшөлшемді болса қайталау үш рет және т.с.с. орындалады. Демек, жиым элементтерін енгізу немесе экранға шығару үшін цикл операторларын мынадай түрде пайдалануға болады:

немесе экранға мәлімет шығару үшін:

b _2,1 b _2,2 b _2,3

B = ( b_i,j ) = b _3,1 b _3,2 b _3,3

b _4,1 b _4,2 b _4,3

b _5,1 b _5,2 b _5,3
4 – мысал. Екіөлшемді a және b матрицаларының қосындысы болып тпбылатын s матрицасын табу керек.

PROGRAM KOSU;

type ms = array [1 .. 3, 1 .. 3] of real;

var a, b, s: ms;

k, j: integer;

Begin

for k: = 1 to 3 do

for j: = 1 to 3 do Read (a [k,j]);

writeln;

For k: = 1 to 3 do

For j: = 1 to 3 do

begin

s [k,j]: = a [k,j] + b [k,j]

end;

writeln (қосынды жиымының элементтері:);

Begin

writeln

End.
Бекіту сұрақтары

1. 
   Екіөлшемді жиым қалай сипатталады?
   
2. 
   Екіөлшемді жиымды енгізуді қалай ұйымдастырамыз?
   
3. 
   Екіөлшемді жиымды экранға шығаруды қалай ұйымдастырамыз?