Сабақтың тақырыбы: Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері Сабақтың мақсаты

А.Шерімқұлов атындағы жалпы орта мектебіның физика пәні мұғалімі

ОҚО, Ордабасы ауданы

Сабақтың тақырыбы: Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері

Білімділік- оқушылардың өткен тақырып бойынша алған білімдерін тексеру. Жылдамдықтың жол мен уақытқа тәуелді екенін түсіндіру, өлшем бірліктерімен таныстыру.

Дамытушылық- оқушылардың ойын дамыта отырып, есте сақтау, ойлау, танымдық қабілеттерін, пәнге қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелік - тапқырлыққа, ізденімпаздыққа, өз бетімен еңбектенуге тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: баяндау, сұрақ-жауап, деңгейлеп оқыту әдісінің бөлшектерін пайдалану.

Сабақтың көрнекілігі: суреттер, бүктеме, эл. оқулық, графопроектор, деңгейлік тапсырмалар жазылған үлестірме қағаздар.

Пәнаралық байланыс: Биология, сурет, әдебиет, тарих, спорт.

Сабақты дамыту: Өткен сабақпен байланыстыру
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:

а) Оқушылармен сәлемдесу

ә) Кезекші міндетін тексеру

б) Оқу құралдарын қадағалау

1. Қандай қозғалыс бірқалыпты қозғалыс деп аталады? Мысал келтір

2. Қандай қозғалыс бірқалыпты емес қозғалыс деп аталады? Мысал келтір

3. Механикалық қозғалыс дегеніміз не?

4. Механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы туралы

5. Санақ денесі дегеніміз не? Мысал келтір

6. Дененің қозғалыс траекториясы дегеніміз не?

7. Жол дегеніміз не? Оның бірлігі

8. Орын ауыстыру дегеніміз не?
Ә) Тәжірибе көрсету

Құрал-жабдықтар: арба, тамызғыш, қағаз, жүктер.

Тақтада берілген суреттерден бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалысты ажыратады.

В) Сөйлемдермен жұмыс

Тақтада берілген сөйлемдерді оқып, қозғалыстағы денені табу. Оның қозғалысын сипаттау.

1. 
   Бәйге аттары мәреге жетуге таяп қалды.
   
2. 
   Көлік терезесінен қарағанда телеграфтық бағандар тұсымыздан өтіп, артта қалып жатты.
   
3. 
   Нөсерден соң тамған жаңбыр тамшыларының тырсылы әлі де естіліп тұр.
   
4. 
   Сахнада биші мың бұралып билеп жатыр.
   
5. 
   Дәрігер баланың жүрек соғысын тыңдады.
   

Г) Үй тапсырмасын бекіту

Төмендегі өлең жолдарын оқи отырып, берілген сұрақтарға жауап алу

Үйден қашты ол қорқып,

Ну орманды көп жортып

Бірер аңнан құтылды

Алдап өлеңдер оқып.

Өзін-өзі бағалап,

Мәз- мейрам боп күледі,

Сай-саланы аралап

Ұзақ жолды жүреді.

Бірақ та ол бір қуға

Жем боларын білмеді.

Сұрақтар: 1. Бұл өлең жолдары қай ертегіні еске түсіреді?

2. Қозғалыстағы дене қайсы?

3. Оның қозғалыс траекториясы қандай?

4. Осы жағдайда денені материялық нүкте деп есептеуге бола ма?

5. Дененің қозғалысын сипаттаңдар.

Тас жолмен бірқалыпты қозғалған автомобиль бірқалыпты жаяу жүріп келе жатқан адамды қуып жетіп, одан озып кетеді. Себебі, ол жаяудан гөрі шапшаң қозғалады. Қозғалыстағы алуан түрлі денелердің бірдей уақыт ішіндегі орын ауыстырулары түрліше болуы мүмкін.

Әртүрлі қозғалыстар арасындағы айырмашылықты сипаттау үшін қозғалыс жылдамдығы деп аталатын жаңа физикалық шама енгізіледі. Жоғарыда келтірілген мысалдағы денелердің қозғалысындағы айырмашылық - олардың жылдамдықтарында.

Бұдан біз қандай да бір уақыт аралығында бірқалыпты қозғалған дененің жолын сол уақыт аралығына бөлсек, бізде жылдамдық деген физикалық шама шығады. Жылдамдықты табу үшін жүрілген жолды уақытқа бөлеміз. Жылдамдықты ϑ әрпімен белгілейміз.

Жылдамдық ═ ------------ ϑ ═ --------

Уақыт t
Бірліктердің халықаралық жүйесінде жылдамдықтың бірлігіне секундына метр (м/с) алынады. Бұл жылдамдық бірқалыпты түзу сызықты қозғалатын нүктенің 1с ішінде 1 метрге орын ауыстыратынын білдіреді.

Дененің жылдамдығы оң немесе теріс болуы мүмкін. Жылдамдық сан мәнімен қатар бағыты бойынша да сипатталады.

Тақырыпты графопроектор арқылы қысқаша түсіндіру.

Интербелсенді тақтадан есеп шығару мысалын түсіндіру.

Тақтадан «ең жылдам» деп басталатын сұрақтар мен жасырылған жауап суреттерін шығару.

1. 
   Ең жылдам қозғалатын көлік.
   

2. 
   Ең жылдам ойналатын командалық ойын.
   

3. 
   Ең жылдам ұшатын жәндік.
   

4. 
   Ең жылдам жүгіретін аң.
   

5. 
   Ең жылдам өсетін өсімдік.
   

6. 
   Ең жылдам қозғалатын планета.
   

7. 
   Ең жылдам қозғалатын құс.
   

І- деңгей

36 км/сағ; 108 км/сағ; 45 м/минутты м/с-қа түрлендіру керек.
ІІ-деңгей (ауызша)

1. 
   Қоянның жылдамдығы 15 м/с, ал дельфиннің жылдамдығы 72 км/сағ. Олардың қайсысының жылдамдығы үлкен?
   
2. 
   Сүтқоректі жануарлар ішіндегі ең шапшаң жүгіретіні - гепард. Оның жылдамдығы 112 км/сағ. Гепардтың жылдамдығын автомобильдің 30 м/с жылдамдығымен салыстыр.
   
3. 
   Шабандоздың жылдамдығы 30 м/с болса, онда ол жылдамдығы 72 км/ сағ қасқырды қуып жете ала ма?
   

ІІІ- деңгей

№1. Інжугүл-биіктігі 15-20 см улы өсімдік. Ол үш сағат

аралығында 1 см өседі. Оның өсу жылдамдығын тап.

«Реалдың» дәрігері оның физикалық мүмкіндіктерін тексеріп қайран қалған. 100 метрді 11 секундқа толтырмай жүгірген. Ол қашанда шаршамайды. Тоқсан минут бойы алаңдағы әріптестері Роберто жүрген түстарға түк алаңдамайтын. Себебі, желдей есетін жүйрік сенімді толығымен ақтайтын.

Осы мәтінде берілген мәліметтерді пайдаланып, есептер құрастыру және оны шығару керек. Яғни Робертоның соққысының жылдамдығын м/с-қа айналдыру және оның ойын барысындағы жылдамдығын есептеу керек.
VІ. Сабақты қорытындылау

«Ой толғаныс» стратегиясы

1. 
   Жылдамдық дегеніміз не?
   
2. 
   Жылдамдықты табудың формуласын жаз.
   
3. 
   Жылдамдықтың өлшем бірліктерін ата.
   
4. 
   Спидометр автомобильдерге не үшін орнатылған?
   
5. 
   Жол бойындағы 40 белгісі нені білдіреді?
   

«Өнер, білім бар жұрттар

Тастан сарай салғызды.

Айшылық алыс жерлерден,

Көзіңді ашып-жұмғанша

Жылдам хабар алғызды.

Аты жоқ құр арбаны

Мың шақырым жерлерге,

Күн жарымда барғызды.

Адамды құстай ұшырды,

Мал істейтін жұмысты

От пен суға түсірді,

Отсыз тамақ пісірді

Сусыздан сусын ішірді...