Сабақтың тақырыбы мен мазмұны Сағат саны Өтілетін мерзімі Қолданылатын әдіс-тәсілдер



жүктеу/скачать 2.06 Mb.
бет6/25
Дата27.06.2016
өлшемі2.06 Mb.
#160945
түріСабақ
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25

2. Бірге жазылатын күрделі сөзді көрсетіңіз.
а) Балцаш көлі ә) тас баца б) бала шага
3. Күрделі сөзді табыңыз.

а) ер-түрман, сексен алты, ауылшаруашылъщ, ә) шөпшек, АлМУ, келбетті

б) саржайлау, өмір, жетпіс

4. Зат есімнің жасалу жолын табыңыз. Көкшетау

а) туынды тубірден жасалган ә) бірігу арцылы жасалган б) цысцару арцылы жасалган 5. Сөз тудырушы жұрнағы бар сөзді табыңыз.

а) биыл, оп-оцай ә) орманга, күні кеше б) жасау, жазушы.

2. "Кім білгіш?" ойыны.

Сөзжасамнан өткенді қайталау сұрақтары.

  1. Сөз тұлғасы деп нені атаймыз? Мысалы айт.

  2. Түбір мен қосымша. Мысал келтір.

  3. Дара, күрделі сөздер. Мысал келтір.

  4. Біріккен сөз деген не? Оның емлесі. Мысал.

  5. Қос сөз деген не? Неше түрі бар? Мысал.

  6. Қайталама қос сөз қалай жасалады? Мысалмен айт.

  7. Қосарлама қос сөз қалай жасалады? Мысалмен айт.

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Қысқарған сөздер» тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Кейбір күрделі атаулар, мемлекет, мекеме, үйым аттары бірнеше сөздің тіркесінен құралып, кейде қысқартылып та қолданыла береді. Мысалы: Қазақстан Республикасы деген ҚР болып, т.б. қысқартылып та жүмсала береді. Осындай күрделі атаулардың белгілі бір тэсілдермен қысқартылып алынуын қысқарған сөздер дейміз.

Күрделі атаулар эр түрлі жолдармен қысқартылады:

  1. Күрделі атау қүрамындағы сөздердің бас әріптерінен құралады. Мысалы: Б¥¥—
    Біріккен Ұлттар ¥йымы, т.б. Мұндай қысқарған сөздер бас әріппен жазылады да, қосымша
    дефис (-) арқылы жалғанады. Мысалы: Б¥¥-ның, т.б.

  2. Күрделі атау құрамындағы бірінші сөздің басты буыны мен кейін-гі сөздердің бас
    эріптерінен қүралады. Мысалы: Қаз МИ—Қазақстан ме-дицина институты, т.б. Мүндай
    қысқарған сөздердің бірінші буынындағы бірінші әріп пен кейінгі сөздерден қысқартылып
    алынған бірінші эріптері бас әріппен жазылады да, оларға қосылатын қосымша дефис
    арқылы жал-ғанады. Мысалы: АлМУ-дың, т.б.

  3. Күрделі атаулардың қүрамындағы сөздердің бірінші буындарынан немесе бірінші
    сөздің басқы буыны мен келесі сөз түтас қалпында бірігіп құралады. Мүндай қысқарған
    сөздер кіші әріппен жэне оған қосымша де-фиссіз қосылап жазылады. Мысалы:
    педколледжге түсті, т.б.

4. ГАЗ-51, ТК-154, ИЛ-86, АН-24 тэрізді техника түрлерінің (үшақ, машина, трактор, т.б.) маркаларын көрсету үшін алынған шартты белгілер де қыскарған сөздер болып табылады. Мүндай қысқарған сөздер бас эріп-пен жазылады да, қосымша дефие арқылы жалғанады. Мысалы: ТУ-154-пен үшып келді, т.б.

5.Әр түрлі елшемнің атауы болып табылатын м (метр), см (санти-метр), кг (килограмм), т (тонна), га (гектар), ц (центнер), т.б. тэрізді белгі-лер де қысқарған сөздер болып табылады. Бүлар кіші эріппен жазылады да, оларға қосымша дефис арқылы жалғанады. Мысалы: 50 кг-ға дейін,т.б

Кесте-плакат арқылы қысқарған сөздердің жасалу жолы мен емлесін түсіндіру.

Р/с Қысқарған сөздердің

Мысалы

Емлесі

жасалу жолы







1. Күрделі атау

Б¥¥ - Біріккен

ҚХРмен

қүрамындағы сөз-

¥лттар ¥йымы

Қазақстан

дердің бас әріпте-

ТМД - Тәуелсіз

Республикасы

рінен қүралады.

Мемлекеттер

Достық




Достастығы.

қатынаста. Биыл еліміз-







дің көп жастары АҚШ-







қа оқуға жолдама алды.

2. Күрделі атау қүра-

ҚазМИ -

ҚазТАГ мэлімдеме

мындағы бірінші сөз-

Қазақстан меди-

жасады. Манар

дің басқы буыны мен

цина институты

ҚазМ¥У-дыц

кейінгі сөздердің бас

АлМУ – Алматы

Филология

эріптерінен құралады.

Мемлекеттік

факультетінде




Университеті

оқиды.

3. Күрделі атаулардың

атком – атқару

Совхоз, колхоздар

қүрамындағы бірінші

Комитеті

жекелендірілді.

буындарынанан немесе

педколледж -

Мектептің

бірінші сөздің басқы

Педагогакалық

Медпунктінде

буыны мен келесі сөз

Колледж

тіс дэрігері балаларды

тұгас қалпындада бірі-




Емдейді

гіп қолданылады.







4. Техника түрлерінің

ГАЗ-51,

Ол ГАЗ-53 көлігімен

(уліақ, машина, трак-

ТК-154,

шөп тасиды. Астана-

т.б.) маркаларын

ИЛ-86,

дан Ардақ ТУ -154-

білдіретін шартты

АН-24

пен ұшып келді.

белгілер







Ь. Әр түрлі өлшемнің

см, мм, км,

1 кг Ьал жинау үшш

атауы

га, кг, ц, т

ара он тоғыз миллион







гүлге қонады.







20 км-ден астам жер







жүрдік.

Қысқарған сездердің емлесі
Қосымша дефис арқылы Қосымша

жазылады бірге жазылады

Б¥¥-ға ҚазМИ-ына ТУ-154-пен колледжге

жазыл-майды кг+ның

Кейбір күрделі атаулар, мемлекет, мекеме, үйым аттары бірнеше сөздің тіркесінен қүралып, кейде қысқартылып та қолданыла береді. Мысалы: Қазақстан-Британ техникалық университеті деген ҚБТУ болып қысқартылып та жүмсалады. Осындай күрделі атаулардың белгілі тэсілдермен қысқартылып алынуын қысқарған сөздер дейді.

Сабақты бекіту.

І.Сөздердің бас дыбыстары алынадькСЭС-санитарлық эпидемиялық станция, ЖЭС -жылу электр станциясы.

2.Бірінші сөздің буыны мен қалған сөздердің бас дыбыстары алынады: ҚарМУ, ҚазМИ.

З.Сөздердің бас буындары алынады немесе бірінші сөздің бас буыньіна қалған сөз өзгертілмей қосылып алынады: Қазпошта, партком.

4.Техника: Ан-86, Газ-51.

5.Өлшем бірліктері: см., км., мм., т., кг.

Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жүмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 102-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Қысқарған сөздерге қосымша жалғап, сөз тіркесі мен сөйлемдер құраңдар.

Келесі тапсырма: 103-жаттығу жұмысының шарты: Төмендегі қысқарған сөздерді қатыстырып, бірнеше сөйлем қүрап айтып, жазыңдар.

Кеспе қағазымен жүмыс. Қысқарған сөздерге түрлендіру жүмысын жүргізу (төрт жалғау бойынша): Газ-69, медколледж, АҚШ, кг., Ил-86, Қазпошта, СЭС, см.

Қысқарған сөзі бар сөйлем жаздырып, оны сөйлем мүшесіне талдату. Мысалы: Менің ағам СЭС-те дэрігер болып қызмет атқарады.

Кесте бойынша бір сейлемге фонетикалық таддау жасату.

Мысалы Дауысты дыбыс Дауыссыз дыбыс

Қатаң ¥яң Үнді

Испандықтар и-жіңішке, қысаң, с,п,қ. д, н. р.

езулік;а-жуан, ашық,

езулік;ы-жуан, қысаң,
езулік.

Испандықтар Қазақстан деген ел туралы КСРО ыдырағаннан кейін ғана қүлағдар болыпты.

Осы орайда ол АҚШ, ¥лыбритания, Жапония мен Корея елдерінің тәжірибесін тілге тиек етті.

"Күздігүнгі егін жинау науңаны" туралы шағын мэтін қүрастыру. (суретті кеспе қағаздарға сүйену арқылы)

Сабақтың қорытындысы:

  1. Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.

  2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.

  3. Үйге тапсырма: 101-жаттығу жүмысының орындалу барысын түсіндіремін:
    Баспасөз материалдарын оқып, қысқарған сөздерді атаңдар жэне олардың қандай жолмен
    қысқарғанына назар аударыңдар. Қысқарған сөздерді теріп көшіріңдер.

Тексердім:

24. Сабақтың өтілетін мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Тіркесті сөздер. Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға тіркесті сөздер, оның түрлері, жасалу жолы жайлы толық мэлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру.

ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл
мэдениетін дамыту, сөздік корын молайту. і

б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелеу.

Сабақтың түрі: қалыпты сабақ.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау.

Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар.

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу.

Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау.

Сабақтьщ барысы:

а) ¥йымдастыру кезеңі.

  1. Сэлемдесу.

  2. Кезекші мэлімдемесі.
    З.Журнал бойынша түгелдеу.

4.Жаңа сабаққа дайындық. _

ә) Үй тапсырмасын сұрау.

  1. Өткен сабақта өтілген ережені сүрау.

  2. Жаттығу жүмысының орындалу барысын дэптерлерінен тексеру. _

  3. Дэптерлерін алмастыру.

  4. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

б) Жаңа сабақты түсіндіру. _
Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Тіркесті сөздер» тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Екі немесе одан да көп сөздер тіркесіп келіп бір ұғымды білдіретін күрделі сөздер
тіркесті сөздер деп аталады. Булар мағынасы жағынан біріккен сөздер сияқты бір үғымның -

атауы болып келеді, бірақ бір-бірінен бөлек жазылады. Мысалы: боз торғай, сөз таптары, қара торы, т.б.

Тіркесті сөздерге күрделі зат есімдер (мэдеииет сарайы, Алматы қаласы, ауыл -

шаруашылығы, т.б.); күрделі сын есімдер (қара кер, бидай өңді, ат жақты, т.б.); күрделі сан
есімдер (он үш, екі жүз сексен бес, т.б.), күрделі үстеулер (күні бойы, ала жаздай, т.б.)
жатады. -

Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жұ-мыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 104-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Араластырыла берілген түбір сөздерден біріккен сөз жасаңдар.

Келесі тапсырма: 105-жаттығу жұмысының шарты: Берілген сөздердің мағыналарын анықтап, олардың қалай жасалғанын жэне емлесін айтыңдар.

Келесі тапсырма: 106-жаттығу жүмысының шарты: Сөйлемдердегі қос сөздердің ~~

арасына дефис қойып көшіріңдер.

Келесі тапсырма: : 107-жаттығу жұмысының орындалу барысын түсіндіремін:
Сөйлемдерді оқып, ондағы қысқарған сөздерге назар аудырыңдар. Олардың қалай ~

қысқарғанын айтып беріңдер.

Келесі тапсырма: 108-жаттығу жүмысының шарты мынадай: Мэтінді оқып шығып,
күрделі сөздерді теріп жазыңдар. ~

Сабақтың қорытьшдысы:

  1. Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.

  2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.

  3. Үйге тапсырма: 109-жаттығу жүмысының орындалу барысын түсіндіремін:
    Олардың мэнерлеп оқып, қүрамындағы күрделі сөздерді түріне қарай ажыратыңдар.

Тексердім:

25. Сабақтың өтілетін мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Сөзжасамнан өткенді қайталау. Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға күрделі сөздер, оның түрлері, жасалу жолдары
жайлы толық мәлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру, өткен тақырыптарды
қайталау.

э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту.

б) тэрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа,
еңбексүйгіштікке тэрбиелеу.

Сабақтың түрі: қайталау сабақ.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау.

Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар.

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу.

Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау.

Сабақтың барысы:

а) ¥йымдастыру кезеңі.

  1. Сэлемдесу.

  2. Кезекші мэлімдемесі.
    З.Журнал бойынша түгелдеу.
    4.Жаңа сабаққа дайындық.

э) Үй тапсырмасын сурау.

  1. Өткен сабақта өтілген ережені сүрау.

  2. Жаттығу жұмысының орындалу барысын дэптерлерінен тексеру.

  3. Дәптерлерін алмастыру.

  4. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушылар «Сөзжасам» тақырыбы бойынша алған білімдерін тексеремін.

Алдымен оларға пысықтауға арналған сұрақтар мен тапсырмаларды орындатамын.

  1. Дара жэне күрделі сөздердің арақатынасы қандай?

  2. Жасалу жолына қарай күрделі сөздердің қандай түрлері бар?

  3. Күрделі сөздердің ерекшеліктері қандай?

  4. Біріккен сөздер деген не?

  5. Кіріккен сөздер деген не?

  6. Біріккен сөздерге жататын қандай күрделі атауларды білесіңдер?

  7. Біріккен сөздердің емлесі қандай?

  8. қос сөздің қандай түрлері бар?

  9. Қайталама қос сөздердің жасалу жолы қандай?




  1. Қосарлама қос сөздердің қүрамы қандай болады?

  2. Қос сөздің емлесін айтыңдар.

  3. Қысқарған сөздердің емлесін түсіндіріңдер.

  4. Тіркесті сөздердің емлесін айтыңдар.

Міне, осылайша жаңа сабақта оқушыларға пысықтауға арналған сұрақтар мен тапсырмаларды орындатып болған соң жаттығу жү_-мыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 110-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Берілген мақал-мэтел сөздерін сөз қүрамына талдап, мағынасын түсіндіріңдер.

Келесі тапсырма: 111 -жаттығу жұмысының шарты: Төмендегі қысқарған сөздердің толық мэнін біліп, есте сақтаңдар жэне қысқарған түріне қосымша жалғап, сөйлем құраңдар.

Келесі тапсырма: 112-жаттығу жүмысының шарты: Өлең шумақтарын мэнерлеп оқып, қос сөздердің қалай жасалып тұрғанын айтып беріңдер.

Сабақтың қорытындысы:

  1. Сүрақ қою аркылы жаңа сабақты қорытындылаймын.

  2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.

  3. Үйге тапсырма: 113-жаттығу жүмысының орындалу барысын түсіндіремін: Суретте
    берілген алма мен итмүрын жемістерінің адамға кандай пайдасы бар екенін тиісті
    әдебиеттерді пайдалана отырып анықтаңдар. Алған мэліметтеріңді кірістіріп мэтін құраңдар.
    Қолданған күрделі сөздеріңнің түрін ажыратыңдар.

Тексердім:

26. Сабақтың өтілетін мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Тест тапсырмалары. Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушылардың өткен сабақтардан алған білімдерін тексеру ^-
мақсатында тест жұмысын жүргізу.

э) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл ,

мэдениетін дамыту, сөздік корын молайту, сауаттылықка баулу.

б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа,
еңбексүйгіштікке тэрбиелеу.

Сабақтың түрі: сын сабағы.

Сабақтың эдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, мэнерлеп оқу, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: тесттер кітапшасы.

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу.
Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, ■

Сабақтың барысы:

а) Үйымдастыру кезеңі.

  1. Сэлемдесу. |_

  2. Кезекші мэлімдемесі.

  3. Журнал бойынша түгелдеу.

  4. Жаңа сабаққа дайындық.

ә)Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушылардың өткен тақырыптар бойынша алған білімдерін тексеру мақсатында тест жүмысын жүргіземін.

Оқушыларға тест парақшалары мен перфокарталарды таратып шығамын да, тест сүрақтарына жауап беруін тапсырамын.

Сабақтың қорытындысы:

  1. Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.

  2. Тест парақшалары мен перфокарталарды жинап аламын.

  3. Үйге тапсырма: өткен тақырыптарды қайталап келу. і_

Тексердім:

27. Сабақтың өтілетін мерзімі:

жүктеу/скачать 2.06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет