Сабақтың тақырыбы: Сырмақ оюын дайындау. Сырмақ үшін екі қабат матаны оюлау. Сабақтың мақсаты

№20 Амангелді атындағы жалпы орта мектебінің технология пәні мұғалімі.

ОҚО, Сарыағаш ауданы

Сабақтың тақырыбы: Сырмақ оюын дайындау. Сырмақ үшін екі қабат матаны оюлау.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға сырмақ оюын дайындау жолдарын түсіндіру. Сырмақтың ою бастырған, оюластырған түрлерін ажырата білуге үйрету.

Дамытушылық: Сырмақ тігу технологиясын терең меңгере отырып, қазақтың ұлттық үй жиһаздарының жасалу жолдарын үйрете отырып, өнерге деген ынта, қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Ұлттық қолөнерді қастерлеуге үйрету, бұйымға сәндік талап қоя білуге тәрбиелеу және ұқыптылыққа, ұлттық мәдениетті сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Түсіндіру, сұрақ -жауап, іс-әрекет.

Сабақтың көрнекілігі: Дайын жасалған сырмақтар, суреттер, альбомдар, буклеттер, ою-өрнек түрлері, кітаптар, сөзжұмбақтар.

Пәнаралық байланыс: тарих , сызу, бейнелеу, геометрия, биология.

Ұйымдастыру кезеңі:

1. Оқушылармен сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгелдеу, кезекші жауап береді;

3. Сабаққа қажетті оқу жабдықтарының түгелдігін қадағалау.

1. 
   Өткен сабақты сұрақ-жауап арқылы қайталау:
   

1. 
   Сырмақтың түрлері қандай? (үлкен сырмақ, кішкене сырмақ, төр сырмақ, төсек сырмақ, төрткүл сырмақ, тері сырмақ, бөстек сырмақ)
   
2. 
   Сырмақтың жасалу жолдарын ата? (екі түсті киізден ойып жасалады және киізге барқыттан, шұғадан ою ойып жапсырып тігеді)
   
3. 
   Ою-өрнек неше топқа бөлінеді? (төрт топқа бөлінеді)
   
4. 
   Сырмақ сөзі кайдан шыққан? («Сыру» деген сөзден шыққан)
   

6) Сырмаққа қандай маталардың түрлері керек? (шұға, барқыт, жібек матасы.)

7) Сырмаққа қандай оюдың түрлерін қолданылады? (қошқар мүйізді, арқар мүйізді, т.б)

8) Киізден сырып, оюлап жасалған төсеніш не деп аталады? (сырмақ)

9) Халқымыз «жыланбас» оюын қандай ырыммен қайда

қолданған? ( жыланбас оюын балалардың тақиясына көз тимесін деген

ырыммен жасалған)

10) Әдіптеу деген не? ( заттың не киімнің шетін екінші түсті мата не терімен жапсыра тігу, жиектеу)

2. 
   Жаңа сабақты түсіндіру.
   

Қазақ халқының шеберлерінің қолынан шыққан сырмақтардың бояулары бір-бірімен үйлесімді, оюлары жатық, әсіресе төсегі мен оюы арасына жүргізілген жиек (суы) жүргізу тәсілі ерекше көз тартады. Сырмақ жасау өнерінде «қошқар мүйіз», «арқар мүйіз», т.б. ою-өрнектер көп қолданады. Олар өте дәлдікпен орналасып, бір-бірімен жалғасып, ұласып жатады.

Сөйтіп ши бетіне бір тегіс етіп жүнді салады да, бетіне ыстық суды мол шашып, ұқыптап орайды, екі шетін тұйықтап орап жабады, шиді 4-5 жерден қатты буып байлайды да, үш –үштен алты адам қарама-қарсы тұрып, арлы-берлі тартып қатайғанша тебеді.

Сырмаққа жұқа басылған киіз таңдалады. Түскиіз бен сырмақтың айырмашылығы сырмаққа екі киізді беттестіру арқылы ою жапсырылады. Сырмақ кәделі үй жиһаздарының бірі болғандықтан бетіне барқыт, шұға маталардан ою бастырған. Әшекейлеу үшін зер жіпті гүл өрнек түсірілген, төңірегіне құңдыз ұсталынған, кей жерлеріне күміс теңгелермен, меруерт, маржан қадалған.

Сырмаққа өрнектелген ою-өрнектер әр түрлі формада болған. Тұтас өрнек, кіші өрнектер қолданылады.

3. 
   Жаңа сабақты пысықтау.
   

1. Жастанатын жұмсақ бұйым (жастық )

2. Құстың жүнінен жасалған үй жиһазы. ( құстөсек )

3. Сырып тігілетін төсеніш ( сырмақ )

4. Жүннен талдырып түр салынған төсеніш ( текемет )

5. Текемет басуға арналған бұйым ( ши )

6. Сәндік әрі үй жиһазы ( кілем )

7. Қой жүнінен жасалған үй бұйымы ( киіз )

1
Т

Ү

2

3

4

5

6

7

1. 
   Төсектің тұсына ұстайтын үй жиһазы ( Түскиіз)
   
2. 
   Сырмаққа қажет құралдардың бірі ( Қайшы)
   
3. 
   Сырмақ, түскиіздің сәні ( Ою-өрнек )
   
4. 
   Жүннен талдырып түр салынатын төсеніш ( Текемет )
   
5. 
   Өрнекке тоқылатын бұйым ( Алаша )
   
6. 
   Ісмерлікке пайдаланған зат ( Оймақ )
   

1

2
р

3

4

5

6

Ал, енді осы топ бойынша ұлттық өнеріміз туралы мақал-мәтелдер жарысын өткізейік.

2. Өнерлінің қолы алтын,

Өлеңшінің ....... алтын. (сөзі)

3. Ою ойсаң ойланып,

Өсер сенің ........ (өрісің)

4. Кедейлік деп қысылма,

Өнерің болса ........ (қолында)

5. Өнер таусылмас азық,

Жұтамас ......... (байлық)
Жарайды, мақал-мәтелді жақсы біледі екенсіңдер, енді ұлттық өнеріміз туралы өлеңмен жарысайық.
Ою-өрнек қарасаң,

Өңкей мүйіз тігілген.

Қайсысын қаласаң,

Қиып ал (сызған) ізіңмен.

Сырмақ төрде ілінген,

Ою қандай әдемі.

Өрнегі ашық білінген,

Ұлттық бұйым (кәделі).

Оған да өнер ой керек.

Бос мақтанып жүрмеңдер

Қиюға (пысық) жан керек.

Апама оны сыйлаймын.

(Сырмаққа) тіксе оларды,

Басуға оны қимаймын.

4. 
   Сарамандық жұмыс
   

5. 
   Сабақты қорытындылау
   

6. 
   Оқушылардың білімдерін бағалау.
   

2.Сабаққа жақсы қатысып жауап берген оқушыларды бағалау.

7. 
   Үйге тапсырма: Оюды матаға салу.