7 сынып. Биология .
Сабақтың тақырыбы: Сүйекті балықтардың құрылысы және тіршілік әрекеті.
Сабақтың мақсаты:
-
Балықтардың сыртқы және ішкі ортасымен, олардың сулы ортада тіршілік етуіне байланысты биологиялық ерекшеліктерімен таныстыру. Сыртқы құрылыс ерекшеліктеріне қарап, шеміршекті және сүйекті балықтарды бірінен – бірін ажырата білуге үйрету.
-
Оқушылардың шығармашылық және танымдық қабілеттерін ой – өрісін дамыту.
-
Жануарларды қорғауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа материалды игеру, топпен жұмыс.
Сабақтың әдісі:зерттеу, кубизм әдісі.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, микроскоп, микропрепарат, сазан балығы, сазанның сыртқы және ішкі құрылысы.
Сабақтың барысы:
-
Ұйымдастыру кезеңі. Сыныпты 4 топқа бөлеміз.
І топ - шеміршекті балықтар.
ІІ топ – сүйекті балықтар.
ІІІ топ – бекіре балықтар.
ІV топ – албырт балықтар.
2. Үй тапсырмасын сұрау. «Ой қозғау»
Үй тапсырмасына сұрақтар:
-
Омыртқалы жануарардегеніміз не? Олар қай типке жатады және неліктен?
-
Балықтарды неге бассүйектілер тип тармағына жатқызады? Балықтардың қандай класстарын білесің?
-
Шеміршекті балықтар классына жататын балықтардың құрылыснда қандай ерекшеліктер болады?
-
Акула туралы не айтуға болады? Акулалар отряды қай классқа жатқызылады?
-
Шеміршекті балықтардың акулалар отрядынан басқа қандай отрядын білесің?
-
Тұтас қанатыларың тіршілігі туралы баянда.
-
Шеміршектілер отрядына жататын балықтардың тіршілік әрекетін салыстырып оларға тән ерекшеліктерді анықтаңдар.
Көздері бар, қабағы жоқ,
Әсте кірпік қақпайды.
Ол қай жануар суға салсаң,
Тұншықпайды батпайды.
-
Жаңа сабақ. Кубизм әдісі.
І топ:
-
Сазанның тіршілігі және ққрылысы
-
Жүзбеқанаттары
-
Қаңқасы
1
|
Дене тұрқы бөлімі
|
Бас, тұлға, құйрық
|
2
|
Тері жамылғы
|
Тері қаптап, теріге қабыршақтар қаптайды
|
3
|
Бас бөлімдері орналасқан мүшелер
|
2 көз, ауыз, 2 танау тесігі, екі жұп мұрт өсуі
|
4
|
Жүзбеқанаттары
|
Жұп: көкірек,құрсақ. Дара: арқа, құйрық, аналь.
|
5
|
Қанқасы
|
Бассүйек, жүзбеқанат сүйектерінен, омыртқа жотасы, тұлға, құйрық.
|
ІІ топ:
-
Бұлшықеттері
-
Қоректенуі
-
Торсылдақ
1
|
Ас қорыту мүшелері
|
Ауыз->жұтқыншақ->қарын->өңеш->бауыр, ұйқыбезі->ішек->аналь тесігі
|
2
|
Торсылдақ
|
Дыбыс резенаторы, суда жүзгіштікті реттейді
|
3
|
Тыныс алу мүшелері
|
желбезек
|
4
|
Бұлшықеттері
|
Еркін қимылдатады
|
ІІІ топ: сазан балығының
-
Қан айналымы
-
Зәр шығару
-
Жүйке жүйесі
1
|
Қан айналымы мүшелері
|
Тұйық, бір қанайналым шеңбері. Жүректе тек күретамыр қаны болады.
|
2
|
Зәр шығарумүшелері
|
Бүйрек->несепағар->қуық->зәр->аналь тесігі
|
3
|
Жүйке жүйесі
|
Миы қарапайым әрі кіші. Миы 5 бөлімнен тұрады.
|
ІV топ: балықтың :
-
Сезім мүшелері
-
Рефлекстер
-
Көбеюі мен дамуы
1
|
Сезім мүшелері
|
Көз, есту мүшесі – ішкі құлақ, бүйір сызығы
|
2
|
Рефлекстер
|
Шартты, шартсыз
|
3
|
Көбеюі мен дамуы
|
Уылдырық-дернәсіл-шабақ-балық
|
Шығармашылық жұмыс. «Ой толғаныс»
-
Балықтардың ұрпағына қамқорлық жасау;
-
Балықтардың халық шаруашылығыдағы маңызы;
-
Балық байлығын молайтужәне қорғау.
Партаның үстінде үлестірілмелер жатады. Оқушы мәтінмен таныс, таныс еместігі жайлы белгі қояды. «+»-таныс мәлемет, «?»- сұрақ болады, «!»- жаңа мәлемет
№
|
Мәтіні
|
Белгі
|
1
|
Балықтың 20000 түрі бар, олартек суда тіршілік етеді
|
|
2
|
7 отряды бар:
-
Латимерия тәрізділер
-
Бекіре тәрізділер
-
Сетініктер тәрізділер
-
Көзауықтар тәрізділер
-
Албырт тәрізділер
-
Тұқым тәрізділер
|
|
3
|
Денесін тегіс тері қаптап жатады, теріге қабыршақтармен қапталған
|
|
4
|
Көбісіуылдырық шашады, сырттай ұрықтанады, тікелей шабақтайтын түрлері бар.
|
|
5
|
жүрегі 2 бөліктен(құлақша мен қарынша) , тұйық қанайналым шеңбері бар.
|
|
6
|
Миы 5 бөліктен тұрады
|
|
7
|
Тынысалу мүшесі – желбезек
|
|
8
|
Зәр шығаруы: Бүйрек->несепағар->қуық->зәр->аналь тесігі
|
|
9
|
Екі көзі арқылы көреді, екі танау тесіктері арқылы иісті сезеді, сипап сезу мүшесі- мұрт,есту мүшесі бассүйектің ішкі жағында, бүйір сызықпен сезеді
|
|
Жинақтау жүйесі
|
Шеміршекті балықтар
|
Сүйекті балықтар
|
Түр саны
|
750
|
20000
|
Қаңқасы
|
Шеміршекті
|
Сүйекті
|
Мекен ортасы
|
Теңіздер, мұхиттар
|
Теңіздер, мұхиттар, тұщы су
|
Желбезек
|
5-7 жұп
|
4 жұп
|
Саңылауы
|
|
|
Желбезек қақпағы
|
жоқ
|
бар
|
Бүйір сызығы
|
бар
|
бар
|
Қабыршықтар
|
плакоидтық
|
Ганоидтық, космоидтық, циклоидтық, стеноидтық
|
Жүрек
|
2 қуысты: 1 қарынша, 1 құлақша
|
2 қуысты: 1 қарынша, 1 құлақша
|
Зәр шығару
|
Бүйрек->несепағар->клоака
|
Бүйрек->несепағар->қуық->зәр->аналь тесігі
|
Жүйке жүйесі
|
Жақсы дамыған. Миы: алдыңғы, аралық, ортаңғы, мишық, сопақша
|
Миы қарапайым әрі кіші. Миы 5 бөлімнен тұрады.
|
Сезім мүшесі
|
Иіссезу мүшесіжақсы дамыған, есту мүшесі – ішкі құлақ
|
Көз, есту мүшесі – ішкі құлақ, бүйір сызығы
|
Көбеюі
|
Дара жынысты, ұрықтану әдісі
|
Уылдырық-дернәсіл-шабақ-балық
|
Қанайналымы
|
Тұйық, бір қанайналым шеңбері. Жүректе тек күретамыр қаны болады.
|
Тұйық, бір қанайналым шеңбері. Жүректе тек күретамыр қаны болады.
|
Өкілдерге жіктелуі
|
Акулалар, тұтасқанаттылар
|
Бекіре, албырт, тұқы, камбала, трескала
|
Сәйкестігін тап:
1
|
Ас қорыту мүшелері
|
А.Желбезек
|
2
|
Қан айналымы мүшелері
|
Б.2 бөлікті жүрек, көктамыр, салатамыр
|
3
|
Тыныс алу мүшелері
|
В.Ауыз->жұтқыншақ->қарын->өңеш->бауыр, ұйқыбезі->ішек->аналь тесігі
|
4
|
Зәр шығару мүшелері
|
Г.Көз, есту мүшесі – ішкі құлақ, бүйір сызығы
|
5
|
Жүйке жүйесі
|
Д.Уылдырық-дернәсіл-шабақ-балық
|
6
|
Сезім мүшесі
|
Ж.: Бүйрек->несепағар->қуық->зәр->аналь тесігі
|
7
|
Көбеюі
|
И.Миы 5 бөлімнен тұрады. алдыңғы, аралық, ортаңғы, мишық, сопақша
|
Зерханалық жұмыс.Сазан балығының сыртқы және ішкі құрылысын қарау.
Керекті құралдар:сазан балығы әр партада біреу,микроскоп,скальпел,салфетка,микропрепарат,әр оқушыда ақ халат және перчатка.(з\ж-тың барысы кітапта)
Мақсаты:Сазанның сыртқы және ішкі құрылысын зерттеп білу.
Жауаптары: 1-в. 2-б. 3-а. 4-ж. 5-и. 6- г. 7-д
Үйге §52 оқу. Балықтар түрінің сан алуандығы. Сүйекті балықтар классының отрядтары. Реферат жазу
Достарыңызбен бөлісу: |
