Сабақтың тақырыбы: Түрік қағанаты(552-603 жж.) Сабақтың мақсаты: Білімділік

Пән: Қазақстан тарихы.

Мұғалім: Аралов С.Б.

Сабақтың тақырыбы: Түрік қағанаты(552-603 жж.)

Ерте ортағасырлық кезеңі Дамыған ортағасырлық кезеңі Кейінгі ортағасырлық кезең

(VІ-ІХ ғғ.) (Х-ХІV ғғ.) (ХV-ХVІІ ғғ.)

Түрік қағанаты Қарахан мемлекеті біртұтас Қазақ хандығының

Батыс түрік қағанаты Наймандар құрылуы

Түргеш қағанаты Керейіттер

Қарлұқ қағанаты Жалайырлар

Оғыз мемлекеті Қарақытайлар

Қимақ қағанаты Қыпшақ хандығы

Монғол империясы

Моғолстан

Әмір Темір мемлекеті

Ноғай Ордасы

Әбілқайыр хандығы

Сібір хандығы

Ерте орта ғасырлардағы мемлекеттер (VІ-ІХ ғғ.)

Мемле-кет	Тарихи шеңбері	Мекені	Астана	Жоғарғы басшы титулы	Этнонимі	Құрамына кірген тайпалар	Шаруа-шылығы	Қаған	Әлсіреу себебі
Түрік қағаныты	552-603	Шығыста Алтайдан бастап, батыста Каспий теңізіне дейін	Суяб	Қаған	542 ж. Қытай шежіресі	Теле	Көшпелі ж/е жартылай көшпелі мал шаруаш.	Бумын, Қара-Еске, Мұқан, Иштеми	Билік үшін талас-тартыс, ішкі соғыстар

І. Тарихи уақыт.

1. Дата мен оқиғаны сәйкестендір.

1. «Түрік» терминінің алғаш рет аталуы 552 ж.

2. Түрік қағанатының құрылуы 542 ж.

3. Түріктер ешбір тегеурінді қарсылықсыз өзіне Арал теңізіне дейін жерлерді қаратты 555 ж.

4. Түріктердің Эфталит патшалығын жаулап алуы 603 ж.

5. Түрік қағанатының Батыс және Шығыс қағанатқа бөлінуі 563-567 жж.

ІІ. Тарихи карта.

Картаға түсір:

Түрік қағанатының алып жатқан аумағын және этникалық құрамындағы тайпаларды.

ІІІ. Тарихи тұлға.

Бұл кім:

2. Қытай елінің билеушілері осы қағанға қымбат бағалы сый-сияпат жасады.

3. Бумын қағанның інісі қаған 10 түмен қол күшпен Ұлы даланың батысына жорық жасады.

ІV. Тарихи ұғым.

Тарихи ұғымдарға түсінік бер:

1. Теле 2. Елхан 3. Қаған

V. Тарихи дерек.

Миға шабуыл:

1. Түрік қағанатында дипломатиялық миссиямен болған Византия елшісі.

1. Түркі қағанатының тарихи мерзімі-

2. Ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мем/дің бірі:

3. Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды: ... жеңген соң

4. «Теле» сөзінің мағынасы:

5. Түріктер ш/ғы:

6. «Түрік» этнонимі бірінші рет деректерде қашан кездесті:

7. Түрік қағанаты: ... жылы құрылды.

8. Түрік қағанатының негізін қалаған:

9. Ерте орта ғасырлардағы алғашқы феодалдық мем/дің бірі:

10. Телелердің құрамына кіретін тайпалар:

11. Түрік қағанатының басым көпшілігі-

12. Түрік қағанатының құрамына ...-дан аса ... тайпасы енді.

13. Бумын қаған Қытаймен байланысты нығайтуда:

14. Жужан қағаны Анағұйды женген соң Бумын қандай атақ иеленді?

15. 552-554 жылдары Қара-Ескенің інісі Мұқан кезінде:

16. Бумын қағанның інісі, 10 түмен қол бастаған:

17. 555 ж. түріктер-

18. VІ ғ. 70-ж. Түрік қағанаты ... дейін үстемдік етті.

19. 568 ж. Түрік қағанатының Константинопольге (Византияға) барған елшілігін кім басқарды?

20. 568 ж. Түрік қағанатының көпес Маниах бастаған елшілігі Константинопольге барып, ... келісімін жасады ж/е ... қарсы әскери келісімге қол қойды.

21. Түріктер жерлеу рәсімінен ең алғашқы кезеңдерде -

22. Қағанаттың өз ішінде соғыстар басталды:

23. Бумын елді қай кезеңде басқарды:

24. Түрік қағанаты мен Византия арасында келісім болған жыл:

25. Түріктерде әулие әйел ана –

26. 603 ж. түріктер Батыс ж/е Шығыс Түрік қағанаты болып ...

1. Қытай жылнамаларында ... «түрік» этнонимі белгілі болды:

а. 546 ж. в. 544 ж. с. 542 ж. д. 540 ж. е. 539ж.

2. Түрік мемлекеті пайда болуы:

а. 552 ж. в. 562 ж. с. 522 ж. д. 532 ж. е. 572 ж.

3. Түрік қағанаты халқының негізгі шаруашылығы:

а. мал шаруашылығы в. металлургия с. жер өңдеу д. аңшылық е. балық аулау

4. Түріктердің негізгі баспанасы:

а. үңгірлер в. қуыстар с. киіз үй д. күркелер е. арбалар

5. Түрік басшысының лауазымы:

а. елхан в. қаған с. елтебер д. гүрхан е. патша

6. Түрік қағанатының негізін құрушы:

а. Мұқан в. Жегүй с. Бумын д. Істемі е. Үшілік

7. Түрік қағанатының саяси үстемдігі кезінде билеген қаған:

а. Мұқан в. Бумын с. Сулу д. Істемі е. Жегүй

8. Түрік қағанатының ыдырауының басты себебі:

а. қаған қаза тапты в. билік үшін талас-тартыс басталды с. эфтиалиттермен күресу

д. қытайлықтардың шапқыншылығы е. биліктің ұлыстыққа бөлінуі

9. Жужан қағанымен соғысу үшін түрік тайпалары VІ ғ. ортасында келісімге отырған одақтастары:

а. парсылар в. гректер с. қытайлықтар д. орыстар е. қидандар

10. Түрік қағанаты екіге бөлінген мерзім:

а. 602 ж. в. 605 ж. с. 603 ж. д. 600 ж. е. 601 ж.

11. Түрік қағаныты мен Византия арасында сауда жөніндегі келісім бекітілеген жыл:

а. 539 ж. в. 548 ж. с. 568 ж. д. 674 ж. е. 324 ж.

12. Қай қағанның кезінде жужандар бас көтерместей болып жеңілді:

а. Бумын в. Анағұй с. Қара Еске д. Мұқан е. Иштеми

§1 оқу. «Ерте орта ғасырлардағы мемлекеттер» хронологиялық кестесін құрастыруды бастау. Тесттерге жауап беру.