Сабақтың тақырыбы: XV-XVIII ғасырдағы Қазақ хандығының қоғамдық құрылысы

Тәрбиелік: Туған халқына, Отанына тарихи тұлғаларға елінің тарихи кезеңіне құрмет етіп,

саяси-тарихи көзқарасын қалыптастыру, патриоттық тәрбие беру

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Ауызша баяндау, сұрақ-жауап, сызбамен жұмыс, семантикалық карта, дискуссиялық өрнек

Сабақтың көрнекілігі: Интербелсенді тақта

Пәнаралық байланыс: Әдебиет,География

Сабақ жоспары:

І. Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. 1. Үй тапсырмасымен жұмыс

2. Үй тапсырмасын бекіту

ІІІ. Сергіту сәті: "Ханталапай" асық жүйесі

IV. Жаңа сабақ

Жаңа сабақ жоспары:

1.Қазақ хандығының басқару жүйесі

2. Хан сайлау

3.Хан міндеттері

4. Әлеуметтік құрама

5. Дала заңы "Жеті жарғы"

6. Билер кеңесі

7. Меншік мәселесі

8. Салықтар мен міндеткерліктер түрі

9. Қорытындылау

І. Ұйымдастыру бөлімі

Оқушылардың сабаққа әзірлігі, өткізу барысымен таныстыру

1. Тарихшы Қазақ хандығының құрылуы жайлы баяндайды.

2. Атақты хандардың кезеңіндегі Қазақ хандығының саяси жағдайы жайлы оқушылар жазбаларын оқиды.Керей - Жандос, Жәнібек-Айгерім, Қасым-Нұрлан, Хақназар-Айжан, Тәуекел-Айбек, Есім хан-Гүлжан, Әз Тәуке-Ақбота.

ІІІ. . Сергіту сәті: "Ханталапай" ойыны сұрақтарға жауап

1. Жәнібек пен Керейдің алдына қойған мақсаты

2. "Қасым ханның қасқа жолы" неше тараудан тұрады?

3. Қазақ хандығын құрған сұлтандарды ата?

4. "Есім ханның ескі жолы" неліктен солай атаған?

5. Керей мен Жәнібекке жер берген хан?

6. Қазақ хандығының ең алғаш ту тіккен жері?

7. Керей мен Жәнібек қазақ руларын қай хандықта бөліп әкетті?

8. Қазақ хандығы қашан құрылды?

9. Тәуке хан кезіндегі қазақ елінің астанасы?

10. XY-XYIII ғасырдағы атақты қалалар?

IV. Жаңа сабақ

Оқушылар баяндауы.Мұғалім түсіндірмесі.Қазақ хандығының басқару жүйесі қазақ халқының мемлекеттік құрылымы. Билік сатысы мен басқарушысы.

Ауыл

Билік жүргізу құқығы

Әскерді басқару

Көне заманнан бері хан сайлау дәстүрі берік сақталған. Қазақтың ханы сайлану арқылы жүзеге асырылатыны елші Тевкелев "Қырғыз-қайсақта... Мұрагерлік жолмен хан болмайды, сайлау арқылы ғана хан болады." деп атап көрсетеді.

Біртұтас Қазақ ордасы тарихында Керей ханнан Абылай ханға дейінгі аралықта аты мағұлым 20 хан өтіпті. Хан сайлау арқылы билік ағадан ініге, ағаның баласының, одан інісінің балаларына көшу дәстүрі болған. Түрік қағанатының төртінші әміршісі Мұқаннан негізделген Қазақ ордасы алғашқы ханы-Керей, Керейден шөбере інісі - Жәнібек, одан Керейдің баласы Бұрындық, Бұрындықтан - Әдік, Қасым...

Төрт ғасырға жуық уақытта бұл дәстүр екі рет бұзылды. Соңғысы-Абылайдың ұлы Уәлидің хан болуы.

Шыңғыс ұрпақтары,қожалар, сұлтандар

Қарашалар

Қазақ халқы

Қарашалар

Қарапайым адамдар

Тайпа ақсүйектері

Ақсүйектер

Құлдар,күңдер еркі жоқ адамдар

Малшылар,егіншілер бас еркі бар

Жергілікті ру-тайпа билері, бай-шонжарлар

Салық төледі

Салықтан босатылды


5. Дала заңы - "Жеті жарғы"

Дала заңдары "Қасым ханның қасқа жолы", "Есім ханның ескі жолын" дамытып, "Жеті жарғы" заңын қалыптастырған-Тәуке хан, "Жеті жарғы" жеті тараудан тұрады. Қылмыс жасаған адамды қылмыскер деп танымайды, керісінше оларды "күнәһар" деп атайды. Қылмыстық жауапқа тарту 13 жасқа толған мөлшерден басталады.

Жер иелену