2.2 «Алғашқы химиялық ұғымдар» тақырыбына электрондық оқыту модулінің әдістемесі
I. Химия пәні. Заттар және олардың қасиеттері
Ақпараттық модуль.
|
Бастауыш кластарда табиғаттануды оқып – үйрендіңдер, содан соң физика мен биологияны оқып – үйрене бастадыңдар, «физикалық дене» және «зат» ұгымдарымен таныстыңдар.
«Физикалық дене» және «зат» ұғымдарының айырмашылығын айқындау үшін табиғаттану және ботаника курстарынан физикалық денелердің, мысалы, гранит пен дәннің құрамы туралы мағлұматтарды естеріңе түсіріңдер. Гранит кесегі, дән – физикалық денелер, бірақ олар әр текті. Ботаника сабактарында дәннің крахмал, белок, өсімдік майларынан құралатынын, ал гранит болса, кварц, слюда және дала шпатынан тұратынын анықтағансындар. Кварц, слюда, дала шпаты, крахмал, белок, өсімдик майлары – бұлар заттар. Бірдей физикалық денелер (нәрселер) әр түрлі заттан дайындалуы мүмкін. Мәселен, пішіні бірдей түтік жасау үшін мыс та, шыны да пайдаланылады. Сондай-ақ әр түрлі физикалық денелер (нәрселер), мысалы, әр түрлі ыдыстарды жасау үшін бір ғана зат – шыны пайдаланылады.
Демек, физикалық денелерді құрайтын нәрсе зат деп аталады. Бізді қоршаған физикалық денелер,яғни нәрселер заттардан тұрады
Заттар өте көп. Жеті миллионнан астам заттар белгілі, олардын өздеріне тән қассиеттері болады. Заттардың бір-бірінен айырмашылығын немесе өзара ұқсастығын көрсететін белгілері заттардың қасиеттері деп аталады.
Әр заттың өзіңе тән физикалық қасиеттері (1-сызбанұсқа) болатын сендерге физика курысынан белгілі.
Химияның тағы бір міңдеті – халық шаруашылығына қажетті әр түрлі заттаралау, мысала пластмассалар, минерал тынайтқыштар (суперфосфат, аммиак селитрасы және т.б.), дәрі-дәрмектер (аспирин, стрептоцид және т.б) және т.б. Бұл заттарды әр түрлі химиялық айналулар арқылы алады. Химияға мынадай анықтама беруге болады:
Химия – заттар мен олаордың қасиеттері, заттардың бір-біріне айналуы және осы айналумен қабаттаса жүретін құбыластар туралы ғылым.
Химияның ғылыми-техникалық прогрестегі рөлі орасан зор.
Химия халық шаруашылығы саларының бәріне қатысады. Химия пайдалы қазбаларды бағалы өңімдерге: металдарға, олардың құймаларыны, отынға айналдрып өндейді.
|
Практикалық модуль
|
Тест тапсырмалары
1.Сұйық затты көрсет:
а) Қант б)тұз, в) оттегг) тұз қышқылыд) метан
2.Төменде берілген құбылыстың бірі химиялық.Ол қайсысы:
а) қанттың отта ерітуі, б) қанттың суда еруі, в) ас тұзының суда еруі, г) қантты отта өртеу, д)ас тұзы мен қантты араластыру
3.Заттың химиялық қасиеттерін көрсет :
а) қара ауыр темір гирь;б) қызыл пластмасса шелек;в) ұзын йілген татты шеге;г) мұздай мыс тиынд) жанған ағаш
4. Физикалық және химиялық құбылыстарды ата:
а) судың буға айналуы, б)судың мұзға айналуы в) асқазанның асты орытуы,
г) үйкеліс арқылы оттың тұтануы, д) үйкеліс арқылы оттың бықсуы,
шынының от жалынында сынуы
|
Химиялық эксперимент Натрийдің сумен әрекеттесуі
|
|
Активті металл,мысалы натрий сумен сутегі және негіз түзе отырып жақсы әрекеттеседі.
2Na + 2H2O = 2NaOH + H2 ↑
Дистилденген суды дайындап, суға фенолфталеин қосамыз. Ерітіндіде сілті түзетіндіктен фенолфталеин түсін өзгертеді. Оксидті пленкадан тазалап натрийді суға саламыз. Металл сумен белсенді әрекеттеседі. Газ тәрізді сутегі бөлінеді.Фенолфталеин малина түске боялады: ерітіндіде сілті түзілді - бұл күйдіргіш натр.
Құрал-жабдықтар: Петри тәрелкесі, пинцет, фильтрлі қағаз.
Қауіпсіздік ережесі; Тәжірибені мұғалім жүргізеді. Сілтілік металдармен жұмыс істегенде қауіпсіздік ережесін сақтаған жөн.
|
Қызықты тәжірибе. Жалынсыз түтін
|
|
«Жалынсыз түтін болмайды» деген мақалды бірнеше химиялық реакциялар жоққа шығарады.
Егер де колбада бөлме температурасында екі түссіз газ – аммиак пен хлорсутекті араластырсақ, бірден қалың қою ақ түтін пайда болады. Ол аммоний хлоридінің түйіршіктері:
NH3 + HCI͢͢ NH4Cl
Түтін біртіндеп ыдыстың қабырғасына ақ түспен қонады.
2. Кремний хлориді (ІV) SiCl4 - бұл сұйықтық өте ұшқыш . Колбаны аша салысымен, ақ түсті түтін болып ұша бастайды. Кремний хлориді ауамен әрекеттеседі.
SiCl4+4 H2O H4 SiO4 + 4HCl
Нәтижесінде қатты түйіршіктері бар кремний қышқылынан тұратын түтін түзіледі. Осы қосылыс әскери түтін болып табылады.
|
2.3 Неорганикалық химия пәнін оқытуда 8-сынып оқушыларының танымдық белсенділігін арттырудағы ЭОМ-ң қолданудың тиімділігі.
Көптеген жаңа технологиялармен қатар соңғы кездері химия пәні сабақтарында ақпараттық технологиялар жиі қолданылуда. Заттардың құрамы мен құрылымын, қасиеттерінің құрылымына тәуелділігін, қасиеттері белгілі жаңа заттар мен материалдар алуды, химиялық өзгерістердің заңдылықтары мен оларды басқарудың жолдарын зерделеу - мектепте химия пәнін оқытудағы негізгі мәселелер. Заттар әлемін (олардың құрамын, құрылымын, бір заттың басқа затқа айналуын) зерделей отырып, оқушылар практикалық қызмет үшін тиянақты білім алуы тиіс. Осыған байланысты күнделікті сабаққа:
- мультимедия (видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, электрондық оқулықтарды);
- зертханалық тәжірибелер;
- компьютер (компьютерлік бағдарламалар, интерактивті тақта);
- анықтамалық мәліметтер (сөздік, энциклопедия, карта, деректер қоры);
- интернет және т.б. көрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нәтиже береді..
Ақпараттық технология негіздері тұлғаның химия пәнінен алған білім сапасы мен сауаттылығын кеңейтуге жәрдемдеседі, мысалы: интернет сайты арқылы жоғары деңгейдегі көрнекіліктерді пайдалануға болады. Заман ағымына қарай сабаққа видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, компьютерді қолдану оқушының дүниетанымын кеңейтеді. Әсіресе, оқулықтағы тарауларды қорытындылау кезінде оқушылар қосымша материалдар жинақтап, білімдерін кеңейтіп, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, қисынды ойлау жүйесін қалыптастырып, шығармашылығын дамытады. Тестік тапсырмалар орындайды. Компьютер көмегімен оқыту оң нәтижелер береді.
2.3.1 Химия сабақтарында «Алғашқы химиялық ұғымдар» тарауына электрондық оқыту модулін қолданудың оңтайлы әсері.
Эксперимент Қызылорда қаласындағы № 5 орта мектебінде және №3 мектеп-лицейінде, сондай - ақ Сырдария ауданында № 130 орта мектебі, Шиелі ауданында жүргізілді. Экспериментте барлығы сегіз сынып, 191 оқушы қамтылды. Эксперимент сыныптарда дайындалған әдістемелік жүйеге сәйкес қажетті өзгертулер енгізілсе, бақылау сыныптарында дәстүрлі сабақтар жүргізілді. Сыныптар оқушы саны жағынан және үлгірім сатысы жағынан тең етіп таңдалып алынды. № 7 кесте тақырып бойынша жүргізілген әртүрлі мектептердегі мәліметтер көрсетілген.
7 – кесте. ЭОМ-н қолдана отырып жүргізген сабақтың жоспары
|
№
|
Жүргізілген орны
|
ЭОМді пайдаланған тақырыптар
|
сабақтың әдісі
|
ЭОМ –не қолданған элементтер
|
|
|
|
|
|
1
|
№5 орта мектебі Кызылорда қаласы
|
«Заттар »
|
1.Тест тапсырмалары арқылы білімді тексеру
2.сауалнама
|
Видеоролик№1
Қызықты тәжірибелер №2
|
|
|
|
|
2
|
№3, мектеп-лицей Кызылорда қаласы
|
«Химия пәні »
|
1.Тест тапсырмалары арқылы білімді тексеру
2.сауалнама
|
Видео ролик №3
|
|
|
|
|
3
|
№ 130 орта мектебі Сырдария ауданы Қызылорда облысы
|
«Физикалық және химиялық құбылыстар»
|
1.Тест тапсырмалары арқылы білімді тексеру
2.сауалнама
|
Видео тәжірибелер №4
|
|
|
|
|
4
|
№87 орта мектебі Шиелі ауданы Қызылорда облысы
|
«Химиялық реакцияның белгілері»
|
1.Тест тапсырмалары арқылы білімді тексеру
2.сауалнама
|
Видео тәжірибелер №5
|
|
|
|
|
Тақырыптық жоспарға сай интерактивті оқыту әдісі жасалынып,сабақтар өткізілді.
Эксперимент нәтижелерін бағалау есептелген пайызбен көлемді гистограмма (2- сурет) салынды,координатта баллдар және пайыз жиілігі
2 – сурет. Эксперимент нәтижелерін бағалауда пайызбен есептелген көлемді гистограмма
№
|
Сабақтың тақырыбы
|
Сы
нып
тар
|
Баллдар/саны
|
Оқушы
лар
саны
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
№3
|
Химия пәні
|
Бақ
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
3
|
3
|
2
|
5
|
4
|
5
|
4
|
3
|
1
|
0
|
30
|
|
Экс
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
3
|
0
|
2
|
0
|
10
|
10
|
3
|
2
|
|
30
|
№5
|
Заттар
|
б
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
4
|
2
|
6
|
0
|
7
|
0
|
4
|
1
|
1
|
0
|
25
|
|
Э
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
3
|
4
|
1
|
5
|
7
|
3
|
4
|
2
|
|
26
|
№130
|
Физикалық және химиялық құбылыстар
|
б
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
3
|
1
|
5
|
4
|
1
|
2
|
1
|
2
|
1
|
0
|
22
|
|
Э
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
4
|
0
|
0
|
1
|
3
|
4
|
5
|
1
|
3
|
2
|
|
23
|
№
87
|
Химиялық реакциялар және олрдың белгілері
|
б
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
1
|
3
|
4
|
0
|
2
|
3
|
2
|
0
|
1
|
18
|
|
э
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
5
|
4
|
1
|
3
|
2
|
|
17
|
|
сумма
|
б
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2
|
12
|
7
|
16
|
13
|
12
|
9
|
12
|
8
|
3
|
1
|
95
|
|
э
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
4
|
2
|
7
|
6
|
6
|
14
|
26
|
15
|
13
|
8
|
|
96
|
|
%мазмұны
|
б
|
0
|
0
|
0
|
0
|
2,1
|
12,6
|
7,4
|
16,8
|
13,7
|
12,6
|
9,5
|
12,6
|
8,42
|
3,15
|
1,05
|
100
|
|
э
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
4,2
|
2,1
|
7,3
|
6,3
|
6,3
|
14,6
|
27,1
|
15,6
|
13,5
|
8,33
|
|
100
| 8 – кесте. ЭОМ-н қолданып жүргізген сабақтан тыс іс-шаралардың жоспары
Есептеулер нәтижелері 9 -кестеде көрсетілген.
9- кесте
№
эксп
|
Орташа балл
эксп. Класта М1
|
Орташа балл
Бақылау. Класта М2
|
t-есептеулер
|
|
t-табличное
|
1
|
12,2
|
9,86
|
3,4245
|
1,98
|
2
|
13,38
|
9,32
|
3,4435
|
1,98
|
3
|
10,95
|
8,86
|
2,6455
|
1,99
|
4
|
12,05
|
9,88
|
2,30852
|
2,03
|
∑
|
48,58
|
37,95
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
