Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер Қазақстан республикасының ҚҰрылыс нормалары

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ

Государственные нормативы в области архитектуры, градостроительства и строительства СТРОИТЕЛЬНЫЕ НОРМЫ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

ТАУ-КЕН ЖҰМЫСТАРЫ ӨҢДІРІЛЕТІН АЙМАҚТАРДАҒЫ ГИДРОТЕХНИКАЛЫҚ ҒИМАРАТТАРДЫҢ ЖОБАЛАНУЫ, ҚҰРЫЛЫСЫ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНЫЛУЫ

ПРОЕКТИРОВАНИЕ, СТРОИТЕЛЬСТВО И ЭКСПЛУАТАЦИЯ ГИДРОТЕХНИЧЕСКИХ СООРУЖЕНИЙ НА ПОДРАБАТЫВАЕМЫХ ГОРНЫМИ РАБОТАМИ ТЕРРИТОРИЯХ

ҚР ҚН 3.04-08-2014 СН РК 3.04-08-2014

Ресми басылым Издание официальное

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері және жер ресурстарын басқару комитеті

Комитет по делам строительства, жилищно–коммунального хозяйства и управления земельными ресурсами Министерства национальной экономики Республики Казахстан

Астана 2015

КІРІСПЕ

Осы құрылыстық нормалар тау-кен жұмыстары өндірілетін немесе бұрын өндірілген аймақтарда тұрғызылған, кеңейтіліп және қалпына келтіріліп жатқан гидротехникалық ғимараттарды жобалауға, тұрғызуға және қайта салуға арналған негізгі талаптарды орнатады.

Құжатты өндеу барысында қолданыстағы құрылыстық нормаларының, мемлекеттік және мемлекеттер аралық стандарттардың талаптары, ведомствалық нормативтік талаптар мен гидротехникалық ғимараттарды жобалау, тұрғызу және пайдалануға беру саласындағы ғылыми-зерттеулік және жобалық институттарының жұмыс тәжірибесі ескерілген.

Осы құрылыстық нормалар бақылаушы өнеркәсіптердің және қадағалаушы органдардың жұмысшыларына, жобалық және енгізуші ұйымдардың сарапшыларына арналған.

Ұсынылған құрылыстық нормалары талаптарының қолайлы шешімдері мен шамаларының орындалуы сәйкес ҚР ЕЖ «Тау-кен жұмыстары өндірілетін аймақтардағы гидротехникалық ғимараттардың жобалануы, құрылысы және пайдаланылуы» келтірілген.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ

СТРОИТЕЛЬНЫЕ НОРМЫ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

1.2 Осы нормалардың талаптары өндірілетін аймақтарда калий кен орындары бар болған жағдайда гидротехникалық ғимараттар үшін таратылмайды.

1.3 Тасты жұмыстармен өндірілетін аймақтарда тұрғызылатын гидротехникалық ғимараттардың қатарына жатады: бөгеттер, тоғандар, суағытқыштар, су қоймалар, қалдық- және ілме қоймалар және ағыс суларды жинағыштар, арықтар, туннельдер және ондағы ғимараттар, тұрмыстық-ішерлік сумен қамтамассыз ететін жүйелер, мелиоративті жүйелер.

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Осы құрылыстық нормаларын қолдану үшін келесі сілтемелі нормативтік құжаттар қажет:

ҚР ҚН 2.03-01-2011 Өнделетін аймақтардағы және шөгінді топырақтардағы үймереттер мен ғимараттар.

ҚР ҚН  5.01-02-2013 Үймереттер мен ғимараттардың негіздері.

ҚР ҚН  3.04-01-2013 Гидротехникалық ғимараттар.

ҚР ҚН  4.01-03-2013 “Сыртқы желілер мен сумен қамтамассыз ететін және кәріз ғимараттары”

ҚР ҚНжЕ 3.04-04-2006 Гидротехникалық ғимараттардың негіздері.

_____________________________________________________________________________

және құрылыс саласындағы нормативтік құқықтық және нормативтік-техникалық тізім», «Қазақстан Республикасының стандарттау бойынша нормативтік құжаттарға сілтеу», «Қазақстан Республикасының мемлекет аралық нормативтік құжаттарға сілтеу» құжаттары бойынша тексерген жөн. Егер сілтеме құжаты ауыстырылған (өзгертілген) болса, онда ұсынылған құрылыс нормасын қолданғанда ауыстырылған (өзгертілген) құжатты қолданған жөн. Егер сілтеме құжаты ауыстырымсыз алынып тасталса, онда оған сілтеме берілген ереженің бөлігі ғана қолданылады.

3.1 Гидротехникалық ғимараттардың қауіпсіздігі: Адамдардың өмірін, денсаулығын және заңды назарларын, қоршаған ортаның және тұрмыстық нысандардың қорғанысын қамтамассыз етуге мүмкіндік беретін гидротехникалық ғимараттың қасиеті.

3.2 Гидротехникалық ғимараттардың төзімділігі: Гидротехникалық ғимараттардың физикалық және жобалау барысында орнатылатын, сонымен қатар оған уақытында техникалық қызмет көрсету арқылы есептік қызмет мерзімінде дұрыс пайдалануын қамтамассыз ететін, басқа да қасиеттерін сақтау қабілеті.

3.3 Гидротехникалық ғимараттардың классы: Гидротехникалық ғимараттардың биіктігі мен топырақ негізінің түріне, әлеуметтік-экономикалық жауапкершілігі мен кейін мүмкін болатын гидротехникалық апаттарға байланысты алынатын гидротехникалық ғимараттардың классификациясы.

3.4 Кольматация: Ұсақ түйіршіктердің (басты жағдайда коллоидты, сазды және шаңды) және микроорганизмдердің кеуектерге және тау жыныстарының жарылуларына, тазалаушы ғимараттардың сүзгіштеріне және құрғатқыш қазбаларға табиғи өтуі немесе жасанды ену үрдісі, сонымен қатар су- немесе газ өткізгіштік қабілетін төмендетуге әсер ететін химиялық заттардың тұңуы.

3.5 Гидротехникалық ғимараттар қауіпсіздігінің өлшемдері: Гидротехникалық ғимараттардың сандық және сапалық көрсеткіштер жағдайының және гидротехникалық ғимараттардың апатқа қауіп-қатерінің рұқсат етілген деңгейіне сәйкес келетін пайдалануға берілетін жағдайының шекті мәндері.

3.6 Гидротехникалық ғимараттарды бақылау: Гидротехникалық ғимараттар құрылымдарының сапасын бақылау, жобалық шешімдер мен нормативтік талаптарға сәйкестігін бағалау, нақты көтеру қабілетін болжау және осыған негізделе ғимараттың қалдық ресурсын болжамалауға, нысанды апатсыз пайдалану мерзімін созу жөнінде негізделген шешімдерді қабылдау мақсатында, олардың жағдайын жүйелік бақылау.

3.7 Гидротехникалық ғимараттардың беріктігі: Гидротехникалық ғимараттарды есептік пайдалану мерзімінде қажетті талаптарды орындау қабілеттілігі.

3.8 Кәдімгі пайдалану: Құрылыстық нормаларында немесе жобалауға берілген тапсырмада қарастырылған жағдайларға сәйкес гидротехникалық ғимараттарды пайдалану, осыған қоса сәйкес техникалық қызмет көрсету, күрделі жөндеу және (немесе) қайта жөндеу.

3.9 Өнделетін аймақ: Жерасты тау жұмыстарын жүргізу нәтижесінде ғимараттың немесе үймереттің негізінде топырақтардың әркелкі отырған немесе жылжыған орындағы аймақ.

3.10 Реологиялық үрдіс: Қатты түйіршіктер мен байланысқан су қабыршағымен бөлінген топырақ агрегаттарының ығысуымен негізделетін үрдіс. Бұл үрдіс жабысқақ байланыстардың пайда болуы мен топырақ түйіршіктерінің орын ауыстыруы құрылымдық байланыстардың бұзылуымен жүреді. Үрдіс жылжымалық ретінде пайда болады (тұрақты кернеу кезінде де уақыт бойынша деформацияның үзіліссіз ұлғаюы), релаксация (тұрақты деформацияны ұстауға қажетті кернеудің босауы) және беріктіктің төмендеуі (жүктеме әсері уақытын жоғарлату арқылы топырақтың бұзылуына кедергісін төмендету).

3.11 Тампонаж: Тау жыныстарына, су, газ өткізгіштігін болдырмау және көтеру қабілетін жоғарлату мақсатында цементті немесе басқа да тез қататын ертінділерді енгізу үрдісі.

3.12 Техникалық қызмет көрсету және күрделі жөндеу: Гидротехникалық ғимараттардың есептік қызмет көрсету мерзімінде жүзеге асырылатын, оның дұрыс пайдалануын қамтамассыз ететін шаралар жиынтығы.

3.13 Сақтандырғыш бөлік: Нысандарға таулы өнімдер қауіпті әсерін алдын алу мақсатында жер бедерінде қалдырылатын пайдалы қазбалардың жатыс бөлігі.

3.14 Нысанның көтеру құрылымдарын пайдалануға беру: Нысанның есептік қызмет көрсету мерзімінде, нормативтік талаптар мен жобалық құжаттарға сәйкес, құрылымдардың қажетті беріктік дәрежесін қалпында ұстау бойынша шаралар жиынтығы.

3.15 Пайдалануға беретін ұйым: Құрамында гидротехникалық ғимарат бар мемлекеттік өнеркәсіп, не басқа да ұйымдық-құқылы мекеме.

4.2.2 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттарды жобалау, тұрғызу және пайдалануға беру жерасты тау қазбаларынан пайда болатын жағымсыз әсерлерді азайту арқылы жүзеге асырылуы тиіс.

4.2.3 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттарды жобалау, тұрғызу және пайдалануға беру кезінде өрттің және оның қауіпті факторларының пайда болуы және таралуы қауіпін азайту немесе алдын алу үшін барлық қажетті жағдайлармен қамтамассыз етілуі керек, ал егер өрт пайда болған жағдайда гидротехникалық ғимараттардың құрылымдары, отпен түтіннің таралуы мен жануының шектелуі немесе жоқтығынан өрттің әсер ету есептік уақытында оған төзуі керек.

4.2.4 Өрт көзін тез алдын алу мүмкін болмаған жағдайда, өрттің және оның қауіпті факторлары өрт ошағы шекарасынан шығып кетпеуі үшін, шектейтін жағдайлар жасалу керек. Өрт кезінде гидротехникалық ғимараттардың құрылымдары немесе олардың элементтері, ауа райының өте жағымсыз жағдайында, өрттің көршілес жатқан ғимараттарға таралуын шектеу мүмкіндігін туғызуы тиіс.

4.2.5 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттарды жобалау, тұрғызу және пайдалануға беру барысында алаңды безендіру, сәулеттік жоспарлық шешімдерді, санитарлық гигиеналық талаптарды ескеру арқылы, гидротехникалық ғимаратты пайдалануға беру үрдісінде адамдардың өмірі мен денсаулығын қорғауды қамтамассыз ететін еңбек қызметіне барлық қажетті жағдайлар жасалуы керек.

4.2.6 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттардың көлемдік-жоспарлық және құрылымдық шешімдері, өндірісті өзгертуге және жетілдіруге, ғимараттың өзін қайта жөндеу арқылы жүзеге асырмай мүмкіндік туғызатын қолданыстағы технологиялық үрдістердің даму келешектерін ескеру қажет.

4.2.7 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттардың құрылымдық шешімдері онда адамдардың қозғалуы, жұмыс істеуі, жылжымалы құрылғылармен, технологиялық және инженерлік жабдықтармен қолдануы кезінде жарақаттанбауын алдын алуы керек.

4.2.8 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттардың бақылауы, жобалық мәндерден бақыланатын өлшемдердің ауытқуы (осыған орай күтілген өзгерістерден асып кеткен өзгерістер жағдайында) анықталған жөнінде көңіл салушы тұлғаларға дер кезінде жеткізуді қамтамассыз етуі тиіс.

4.2.9 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттарды есептеу гидротехникалық ғимараттардың, барлық қызмет көрсету мерзімінде, сонымен қатар жұмыс өндірісі кезінде оларға қойылатын талаптарға сәйкес қауіпсіздігін, беріктігін және төзімділігін, қамтамассыз ету керек.

4.2.10 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттарды есептеу әртүрлі мүмкін болатын жүктемелер мен әсерлерден пайда болатын құрылымдардағы жүктемелер, кернеулер немесе деформациялар құрылымдар қабылдайтын шекті мәндерден аспауы тиіс шартына сәйкес жүргізілуі керек.

4.2.11 Тау-кен жұмыстармен өндірілген аймақтарда гидротехникалық ғимараттарды жобалау, тұрғызу және пайдалануға беру барысында халықаралық тәжірибеде орын алатын стандарттарға негізделген, жер бедерін тиімді пайдалануын, жұмысшылардың, тұрғындар мен қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамассыз ететін ең тиімді әдістері мен технологияларын қолдану арқылы жұмыстарды жүргізген жөн.