«ҮШӨлшемді модельдеу»

2. Дәрістер

3D STUDIO MAX- үшөлшемді графика және анимацияны құруға және редактірлеуге арналған толық кәсіби программалық жүйе. 1990 жылы шыққан(құрушы-Гари Йост). Виндоус операциялық жүйесінде жұмыс істейді.

0. 
   3D STUDIO MAX-тың құрал-жабдықтары
   

Меню жолы бұл - 3D STUDIO MAX терезесінің жоғарғы жағында орналасқан аталған элементтердің тізбегі. Осы жолдағы кез-келген элементке тышқанды апарып басқанда оған сәйкес пункттер пайда болады. Менюді жабу үшін экранның кез-келген жеріне тышқанды апарып, оны басу керек(1- cурет).

1-сурет. 3D STUDIO MAX-тің меню жолы

Құрал-жабдықтардың негізгі панелі салым панелірің төменгі жағында орналасқан, мұнда 3D STUDIO MAX-тың негізгі құрал-жабдықтары орналасқан. Бұл панельдің құрал-жабдықтарының батырмалары сахнадағы объектілерді бейнелеу, модельдерді организациялау үшін арналған(2-сурет).

2-сурет. Негізгі құрал-жабдықтар панелі

Анимацияны басқару элементтері аты айтып тұрғандай, анимацияны іске қосады(3 сурет).

3-сурет. Анимацияны басқару элементері

Бұлардың көмегімен біз сахнадағы объектіні жақыннан көре аламыз, масштабын қзгерте аламыз, бейнетаспаны оңға/солға немесе жоғары/төмен жылжыта аламыз және оны айналдыра аламыз. Проекция терезелерін навигациялау элементтері 4-суретте көрсетілген.

4-сурет. Проекция терезелерін навигациялау элементтері

Проекциялар терезелері сахнадағы элементті әр бұрышынан көруге мүмкіндік береді. 3D STUDIO MAX программасын ашқанда экранда 4 проекциялар терезесі пайда болады (5-сурет). Олар:Top (үстінен қарағандағы көрініс), Front (алдынан қарағандағы көрініс), Left (сол жағынан қарағандағы көрініс) және Perspective (Нақты) (5-сурет). Тор көздер объектілерді бір-бірінен алшақ етіп орналастыру үшін және үшөлшемді модельдердің өлшемдері берілгенде өлшеуіш аспап ретінде қолданылады. Біз күрделі объектілерді салғанда оның әр элементін әр проекция терезесінде салуымыз мүмкін. Мысалы, біз үйдің терезесін салуымыз керек. Біз терезені әрине Top терезесінде салмаймыз, себебі оны қайда орналастырып жатқанымызды көре алмаймыз. Сондықтан оны біз Front немесе Left терезесінде саламыз.

Біз проекция терезелерін өз қалауымызша өзгерте аламыз. Оның түсін қарайтып-ағартуға, ондағы торларды алып тастауға, оларды қайта қоюға болады. Сонымен қатар проекция терезелерінің параметрлерін өзгертуге болады, яғни олардың өлшемдерін өз еркімізше өзгертуге болады.
1.3 3D STUDIO MAX кешенінің қолданушы интерфейсі

Кез-келген графиктік модельдеу программасының өзінің қолданушы интерфейсі болады. 3D STUDIO MAX программасының да қолданушы интерфейсі бар, оның графикалық интерфейсі басқа үшөлшемді модельдеу программаларының графикалық интерфейсіне ұқсас. 3D STUDIO MAX-тың интерфейсін қолдануды үйренгеннен кейін, ешқандай қиындықсыз кез-келген үшөлшемді модельдеу программасының графикалық интерфейсін қолдануды үйренуге болады. 3D STUDIO MAX-тың проекциялар терезелерінің параметрін өз ыңғайлығына сай етіп орнату арқылы, сіз өзіңіздің жұмыс ортаңызды максималды жақсарта аласыз. 3D STUDIO MAX кешені- ол визуалды жұмыс ортасы, ал оның интерфейсі құралдар мен басқару элементтерінің жиынынан тұрады.Осы себептен 3D STUDIO MAX-тың интерфейсін барлық басқару элементтері көз алдымызда тұратвндай етіп және жұмыс кеңістігін бөгемейтіндей етіп орналастыру қажет.

Төбелер мен шектерінің тобы объекттіні құрайды, бұл объектіге 3D STUDIO MAX-та ат беріледі. Кез-келген үш төбе қырды анықтайды. Экран дисплейінде қырлар көрінуі көрінбеуі мүмкін. Сіз бұл көрінбейтін қырларын келесі командаларды орындау арқылы көре аласыз: Display→Edges/All lines. Әдетте қырлар объектінің бүгілген жерінде көрінеді. Үшөлшемді сахнаның негізгі элементі модель болып табылады. Көпбұрыш – негізгі элемент. Бір немесе одан да көп элементтер объектіні құрайды, әдетте олар өзара байланыспаған.

● Позициялау

● Айналдыру

● Масштабтау

Позициялау дегеніміз – X,Y және Z осьтері бойынша объектінің кеңістікте орналасуын өзгерту, яғни осы үш ось бойынша обьектіні кез-келген бағытта жылжыту. Айналдыру дегеніміз – X,Y және Z осьтері бойынша айналдыру. Ал масштабтау дегеніміз - X,Y және Z немесе 2 немесе одан да көп осьтер бойымен бір уақытта өлшемін өзгерту. Осы үш трансформацияны біз қолмен немесе сандық мәндер арқылы орындай аламыз. Қолмен орындағанда біз тышқанға жүгінеміз, ал сандық мәндер арқылы орындағанда X,Y, Z осьтеріне мән беріп орындаймыз. Сандық мәндер арқылы трансформациялағанда объектінің осьтер бойында орналасуы нақты болып шығады.

2 Үшөлшемді объектілер

3D STUDIO МАХ объектілерінің бірнеше түрлері бар: Standart Primitives (стандартты примитивтер), Extended Primitives (жақсартылған примитивтер), Compound Objects (жалғамалы объектілер), Practicle Systems (жүйенің кішкентай бөлігі), Patch Grids (шағымдар тарауы), NURBS Surfaces (NURBS беттері), Dynamic Objects (динамикалық объектілер).
Standart Primitives

10 стандартты примитивтерге келесілер жатады: Box (параллелепипед), Cone (конус), Sphere (сфера), Geosphere (геосфера), Cylinder (цилиндер), Tube (құбыр), Torus (тор), Pyramid (пирамида), Teapat (шәйнек) және Plane (жазықтық) (6-cурет). Стандартты деректер үш категорияға бөлінеді: бір сатылы, екі сатылы, үш сатылы. Біз бір қимылмен – ақ келесі стандартты примитивтерді жасай аламыз: сфера, геосфера, шәйнек және жазықтық. Ал екі сатылы стандартты примитивын жасау үшін екі қимыл қажет, оларға мыналар жатады: тор, параллелепипед, цилиндер және пирамида. Үш сатылы стандартты примитивтерді жасау үшін үш қимыл керек және оларға құбыр мен конус жатады. Әрекеттер барлық примитивалар тор терезесінде орындалады.

Үшөлшемді модельдерді проекттегенде екіөлшемді фигураларды қолдану негізгі роль атқарады. 11 екіөлшемді фигуралар бар: Line (түзу), Rectangle (тіктөртбұрыш), Circle (шеңбер), Ellips (эллипс), Arc (доға), Donut (сақина), NGON (дұрыс көпбұрыш), Star (жұлдыз), Text (текст), Helix (спираль) және (қима). Соңғы 2 элемент екіөлшемді фигураға жатпайды. Олар үшөлшемді кеңістікте орналасқан түзулік құрылым болып табылады. Ал қалғандары екіөлшемді кеңістікте жатады, яғни олар екіөлшемді жазықтықта жатады және олардың көлемі болмайды.

Жалғамалы объектілер – бірнеше объектілермен жұмыс істегендегі нәтижесі. Модельдеу процессінде жалғамалы объектілер примитивтерден кейін логикалық саты болып табылады. Жалғамалы объектілер көмегімен одар әрі дамытылған үшөлшемді модельдер жасауға болады, себебі Scatter, Connect, Conform, Boolean және Loft сияқты одан әрі дамытылған формалар негізгі элементтерде қолданылады.

• 
  UNION булева операциясы – объектелерді біріктіреді, нәтижесінде ортақ беті бар жеке объект шығады.
  
• 
  Subtract булева операциясы – бір объектіден екіншісін алып тастайды, нәтижесінде алынып тасталған объектіге тең бос орын пайда болады.
  
• 
  Intersection булева операциясы – 2 объектінің қиылысқан шығарады.
  

Суретшілер мен аниматорлар қиылысуға негізделген үшөлшемді объектілерді құруды жиі қолданады, себебі ол модельдеудің негізгі бөлімдерінің бірі болып табылады. Барлық үшөлшемді модельдеу программаларының ішінен 3D STUDIO MAX-та қиылысуға негізделген объектілерді құру жақсы дамыған. Loft операциясын қолдану үшін сахнада екіөлшемді екі фигура болу қажет. Оның біреуі жолдың ролін атқарса, екіншісі қима(cross-section) деп аталады. Қима жолдың бойымен созылады, осылайша үшөлшемді объект немесе модель жасалады. Command басқару элементі арқылы жасалған объектінің өлшемін өзгертуге болады. Ол үшін келесі іс-қимылдарды орындау қажет:

1. 
   Loft операциясы арқылы кез-келген объектіні жасаңыз.
   
2. 
   Осы жасалынған объектіні тышқанның көмегімен кез-келген проекция терезесінде белгілеп алыңыз.
   
3. 
   Command панеліндегі Modify салымына өтіңіз және онда Deformations батырмасын тышқанның көмегімен таңдаңыз.
   
4. 
   Қиманың өлшемін өзгерту үшін Scale батырмасын басыңыз. Нәтижесінде Scale Deformation панелі пайда болады. Бұл панель келесі операцияларды орындауға мүмкіндік береді:
   

 өлшемін натурал үлкен шамаға дейін арттыруға болады.

 бастапқы және соңғы нүктелеріндегі жолдардың өлшемін көрсетеді.

5. 
   Әрбір басқару нүктелерін кезек-кезек тышқанмен басыңыз және оларды графикте 20 шамасында жылжытыңыз.
   
6. 
   Scale Deformation панелін жабыңыз.
   

Қиылысуға негізделген объектіні жасау модификацияның бір түрі деп қарастыруға болады.

Модификатор моделдің пішінің өзгерту үшін қолданылады. Модификаторға біз меню Command панелі арқылы және салым панелі арқылы кіре аламыз. Бұлардан басқа модификаторға кірудің төртінші құпия түрі бар. Модификаторға кірудің бұл жолы тез кіру пернелері негізінде құрылған. Егер көрермен модельге қарағанда, ол неден жасалғанын еркін анықтайтын болса, көрерменге ол қызық емес, ал график пен анимация өзіне қызықтыруын жоғалтады. Модификатордың көмегімен объектінің пішінін қисайтуға, созуға, сығуға болады.

Төменде үшөлшемді модельдеу программасында ең жиі қолданылатын модификаторлар қарастырылған. Бұл модификаторлар бүтін объектілерге де олардың бөліктеріне де қолданылады. Төмендегі модификаторларға комбинация қолданып, қиық объектілерді құруға болады.

Бұл модификатордың көмегімен кез-келген объектіні майыстыруға болады, ол жіңішке және ұзын объектілермен жұмыс істегенде қолайлы.

1. 
   FFD модификаторы көмегімен әртүрлі керемет формалар, органикалық модельдерді, адамның немесе басқа дене мүшелеріне ұқсас модельдерді жасауға болады. FFD модификаторымен жұмыс істегенде балшықпен жұмыс істеген сияқты болады. Бұл модификатормен жұмыс істеу алдыңғы модификаторларға қарағанда қиынырақ.
   

Клондау операциясын қолданғанда уақыт үнемделеді. Мысалы, сізге 20 құстан тұратын құстар тобын жасау керек болсын. Әрине, оларды жеке-жеке жасауға болады, бірақ ол үшін көп уақыт және үлкен шыдамдылық қажет. Ал клондау операциясы арқылы сіз жасалған бір құстың көшірмесін ала аласызз.

Пернетақта көмегімен клондағанда тышқан қолданбайды. Бұл әдісті қолданғанда тек тез қосарлап қана қоймай, сондай-ақ олардың кеңістікте орналасуын өзгертуге болады. Сонымен қатар бұл массивтің алдындағы әдіс болып табылады. 3D STUDIO MAX-та объектіні клондау үшін мына іс-қимылдарды орындау қажет:

1. 
   Кез-келген проекция терезесінде кез-келген объектіні таңдап алыңыз.
   
2. 
   Негізгі құрал-жабдықтар панелінде Select and Move батырмасын басыңыз.
   
3. 
   Тышқанның сол жағын таңдап алынған алынған объектіде басыңыз да, оны пернесін басып проекция терезесінің басқа жеріне басыңыз. Экранда Clone Options (Клондау параметрі) панелі пайда болады.
   
4. 
   ОК батырмасын басыңыз.
   

Егер сізге клондардың әскерін жасау керек болса, онда сізге керек клондардың санын Clone, Options панелінің Number of Copies өрісінде көрсетіңіз.

“Дана” термині клонның ерекше типін анықтайды, ол көшірмесін алудан өзгеше. Сонымен дана дегеніміз не? Келесі жағдайды қарастырайық. Кімде-кім сіздің клонынызды жасасын, бірақ бұл клон шынында өзінің барлық қимылдарынан айырылсын. Оның орнына ол сіз жасаған іс қимылдарды қайталасын. Мысалы, сіз саусағыңызды кесіп алдыңыз, онда тілік клонның да қолында пайда болады. Егер сіздің басыңыз үшбұрыш болып кетсе, онда клонның да басы үшбұрыш болып кетеді. Керісінше, егер сіздің клоныныздың басы үшбұрыш болса, онда сіздің де басыңыздың пішіні өзгереді. Басқаша айтқанда, дана - бұл бастапқы объектімен байланысқан клонданған объект.

Сілтеме (reference) деп аталатын даналардың ерекше типі бар. Егер Clone Options панелінде Instancing ауыстырып қосуының орнына Reference ауыстырып қосуын таңдасақ, онда бастапқы объект пен оның клондарының арасындағы байланыс қиынырақ болады. Мұндай байланыста бастапқы объектінің барлық модификациялары оның клондарында бейнеленеді, бірақ әрбір клон белгілі бір тәуелсіздігін сақтайды. Егер сілтеме клонға сілтелсе, онда барлық модификациялар тек қана клондарға ғана қолданылады.
Айнаны қолдану

Айна - бұл нақты өмірде қиял өмірді көрсетудің құралы. 3D STUDIO MAX-та айнаның шағылуы арқылы модель жасау, клондау операциясының бір түрі болып табылады. Айнаны қолдануда негізгі рольді тірек нүктесі (вертикаль және горизонталь центрінде орналасқан, ойдағы нүкте) атқарады. 3D STUDIO MAX-та қандай да бір объектінің сыртқы түрін өзгерту үшін ең алдымен осы объектінің тірек нүктесін келістіріп алу керек.

Объектінің кез-келген проекция терезесіндегі бейнесіне қарағанда, онда оның тірек нүктесі көрінбейді. Ал бұл нүкте көріну үшін объектіні белгілеп алып, Command панелінде Hierarchy cалымын тышқан арқылы таңдап алу керек. Command панелінде пайда болған басқару элементтерінің арасында Affect Pivot Only батырмасы бар. Осы батырманы басқаннан кейін проекция терезелерінде тірек нүктесі бейнеленеді. Осы батырманы қайта басқанда, тірек нүктесі қайтадан көрінбей кетеді.

Айнаны қолдануда объект 180 градусқа таңдалған ось бойынша айналады және осы операция осы объектінің клонында орындалады. Айнаны қолданудың осы екі түрі Mirror: Screen Coordinates панелінде орындалады. Бұл панелді келесі екі әдіспен алуға болады:меню пунктінен Tools-ті таңдап, одан Mirror-ды таңдау арқылы немесе негізгі құрал-жабдықтар панелінде Mirror батырмасы арқылы Mirror: Screen Coordinates панелін, осы 2 тәсілдің бірімен ашыңыз. Егер жеке объектіге клонды жасамай айнаны қолдану керек болса, онда No Clone қайта қосқышын таңдап алыңыз. Mirror: Screen Coordinates панелі екі бөлікке бөлінген. Бұл бөлікте айналық шағылудың қай ось бойынша орындалатыны көрсетіледі және оның мәні көрсетіледі. Шағылыстың орнынан жылжуы Offset жолының мәніне байланысты. Шағылу операциясын зерттегенде кез-келген объект немесе модульді примитивті деп қарастыруға болады. Mirror Axis бөлігінде шағылу осінің параметрлерін көрсетуге болады.

Күнделікті өмірде біз көптеген мәліметтерді олардың пішіні мен материалына қарап танып білеміз. Сіз әрине көзіңізге ағаштан жасалған тірі мысықты елестете алмайсыз. Себебі ондай мысықтың болуы мүмкін емес. Компьютерлік графикада мүмкін емес заттарды тез арада объектінің материалын өзгерту арқылы шындыққа айналдыруға болады.

2. 
   Материалдар редакторына кірудің ең тез түрі салым панеліндегі Material Editor батырмасын басу арқылы кіру болып табылады.
   

Бастапқыда панельдің жоғарғы жағында орналасқан сфералардың барлығы сұр түсті болады. Бұл сфералардың әрқайсысы таңдап алған объектіге қолдануға болатын материалға сәйкес келеді. Material Editor панелі көптеген басқару элементтерінен тұрады, бұлардың көбісі 3D STUDIO MAX-та тәжірибиесі көп қолданушылырға арналған.

Ең бірінші қандай көлеңкелеу shader типі қолданылатынын анықтау керек. Бастапқыда Shader Basic Properties (көлеңкелеудің негізгі қасиеттері) бөлімінде Blinn типі таңдалған. Осы тізімнен басқа да көлеңкелеу жерін таңдауға болады. Мысалы, ең көп қолданылатындардың бірі Phong болып табылады.Осы типті таңдағаннан кейін Material Editor панелінің төменгі жағында Phong Basic Parameters (Phong көлеңкелеуінің негізгі параметрлері) пайда болады.

Phong Basic Parameters бөлімінің жоғарғы сол жағында базалық Phong материалын жасаудың 3 негізгі түрі бар:Ambient (Аққыш),Diffuse (Жайылғыш) және Specular (Айналық). Осы 3 параметрдің оң жағында белгілі бір түске боялған тіктөртбұрышты аймақ орналасқан. Бұл аймақ түстердің үлгісі болып табылады. Кез-келген түстердің үлгісін басқанда экранда Color Selector панелі пайда болады, мұнда жаңа түсті таңдауға болады. Ambient, Diffuse және Specular параметрлерінің жаңа түсін таңдағанда, Material Editor панелінің жоғарғы жағындағы сфераларда өзгеріс пайда болады.

Phong типін көлеңкелеу үшін айналық бликтердің жарықтандыру параметрлерін көрсетуге болады. Бликтердің өлшемі мен ақшылдығын Specular Highlights бөлімінде 3 әдіспен анықтауға болады:

1. 
   Softness (Жұмсақтық)– 0 мен 1 арасындағы мәндерді қабылдайды. Бұл параметр объектінің шеткі бөліктерінің түсін ағартады, таңдалған мәнге байланысты ол жұмсақ немесе нақты бола алады.
   
2. 
   Specular Level (Шағылу дәрежесі)-1 мен 999 аралығындағы мәндерді қабылдайды. Бұл параметр бликтің жарықтандыруын өзгертеді, оның мәні неғұрлым үлкен болса, соғұрлым жарықтығыш үлкен болады.
   
3. 
   Glossiness(Глян)-0 мен 100 аралығындағы мәндерді қабылдайды. Бұл параметр бликтің өлшемін өзгертеді, оның мәні өскен сайын бликтің өлшемі кішірейеді.
   

Дайын материалдарды тізім ретінде немесе пиктограмма ретінде бейнелеуге болады. Бейнелеудің түрін таңдау үшін Material/Map Browser терезесінің жоғарғы жағындағы батырмалар қолданылады.

3. 
   Дайын материалдарды объектіге қолдану үшін, оны сахнадағы кез-келген үшөлшемді объектіге апару керек.
   

Кейде 3D STUDIO MAX-тың негізгі элементі жалғыз үшөлшемді модель бола алады. Бұл жағдай егер модель айналып тұрған ғарыш кеме немесе құс болса орындалады. Егер сахнада модель бос фон кеңістігінде тұрса, онда ол көрерменге қызықсыз көрінеді. Модельді қандай да бір түрлі-түсті заставкаға қойсақ, ол әрине қара немесе ақ фоннан жақсы көрінеді. Мысалы, ғарыш кемесін жұлдызбен толтырылған кеңістікке апарып қоюға болады.

Негізгі орналасқан үшөлшемді модель көмекші элементті қажет етеді. Егер негізгі орналасқан модель ретінде ағаш манекен болса, онда оны басқа заттар жатқан еденге қойған дұрыс болады. Кей жағдайларда фонның негізінде қарапайым түсті қолданған жеткілікті болады. Барлығы үшөлшемді сахна арқылы қандай ойды жеткізу керек екендігіне байланысты. Үлкен пландағы негізгі орталық элементке қарапайым фонды қолданған жақсы нәтеже береді, ал егер негізгі элемент алыс жерде орналасқан болса, онда оны нақты көрінетін элементтердің айналасына орналастырғанда жақсы нәтиже болады. Басқа сөзбен айтқанда дұрыс фонды таңдау маңызды роль атқарады.

Фонның ең қарапайым түрі жеке түстің оттеноктары болып табылады. Сонымен қатар түс көңілділік береді. Қызыл түс эмоционалдыққа, ал көк түс сабырлыққа нұсқайды. Фон сонымен қатар бірнеше оттеноктардан тұрады, бұл оттенок бірнеше түстердің әр түрлі пропорциясын қосқанда алынады.

Көптүсті фонды жасау үшін мына іс-қимылдарды орындау қажет:

1. 
   Материалдар редакторын ашып, ұяшық үлгісін белгілеп алыңыз.
   
2. 
   Картаның таңдау батырмасын басып, Material/Map Browser терезесіндегі Browse From қайтақостырғыш жиынынан New қайтақостырғышты таңдаңыз.
   
3. 
   Тізімнен Gradient элементін таңдап, OK батырмасын басыңыз. Нәтижесінде Gradient Parameters панелі пайда болады.
   
4. 
   Maps-тың астындағы барлық 3 түс үлгісін тышқан арқылы белгілеп алыңыз.
   
5. 
   Color Selector панелінде басқа түстерді таңдаңыз.
   
6. 
   Гардиентті өтудің Linear (Сызықтық) және Radial (Радиальдық) типін таңдаңыз.
   
7. 
   Салым панелінде Rendering салымын таңдап, Environments батырмасын басыңыз.
   
8. 
   Пайда болған Environment панелінде Use Map (Картаны қолдану) жалаушығын орнатыңыз, содан кейін Environment Map (Қоршаған орта картасы) батырмасын басыңыз.
   
9. 
   Browse From қайтақостырғыш жиынында Mtl Editor қайтақостырғышын таңдаңыз.
   
10. 
    Жаңа материалды таңдап ОК батырмасын басыңыз.
    

Кез-келген дайын материалдың параметрін Material/Map Browser терезесінің Material Editor панелінің көмегімен келістіруге болады. Осында орналасқан әр басқару элементі таңдалған материалға ғажап әсер етеді. Мысалға, Bricks картасын алайық. Bricks картасын таңдағаннан кейін Material/Map Browser терезесінің Material Editor панелінде 2 бөлім пайда болады: Cordinates және Standard Controls.

Сахнаны жарықтандырмас бұрын, оны үшөлшемпді объектілермен толтыру қажет. Жарық көздеріне Command панелінің Greate алымындағы Lights батырмасын басу арқылы кіруге болады. Олар Standard (Стандартты) және Photometric (Фотометрикалық).

Стандартты жарық көздеріне Target Spot (Көзделген прожектор), Target Direct (Бағытталған жарықтық көзделген көзі), Omni (Барлық жаққа бағытталған жарық көздері), Free Spot (Бос прожектор), Free Direct (Бағытталған жарықтың бос прожекторы) және Skylight(Жоғарғы жарық) жатады. Фотометрикалық жарық көздеріне Target Point(Бағытталған нүктелік жарық көзі), Target Linear (Бағытталған сызықтық жарық көзі), Target Area (Аймақты жарықтандыратын бағытталған көз), IES Sun (Күндізгі күннің көзі), Free Point (Бос нүктелік жарық көзі), Free Linear (Бос сызықтық жарық көзі), Free Area (Аймақты жарықтандыратын бос жарық көзі), IES Sky (Күндізгі аспан).

3D STUDIO MAX программасының авторлары жарық көздерінің бірнеше басқару элементтерін қосқан, олар Command панелінің Modify салымында орналасқан.

Маңызды басқару элементтері Command панелінің Intensity/Color/Attenuation параметрлер бөліменде орналасқан. Сахнаның тура ішкі бейнесін орнату үшін келесі параметрлердің біреуін қолдануға болады.

1.Multuplier(Көбейткіш) және түстің үлгісі. Multuplier параметрінің мәні 1-ден аз болса, ондағы жарықтандыру сұрланған болады. Ал егер оның мәні 1-ден артық болса жарықтандыру ақшыл болады. Түс үлгісі жарықтандырудың түсін таңдауға мүмкіндік береді. Осы батырманы басып, Color Selector:Light Color панелінде керек түсті таңдаңыз.

2.Decay (Сыну). Сыну типінің барлық үш түрін де жарықтандыруға қалай әсер еғтетінін зерттеуге болады: None (Жоқ), Inverse (Инверсті) және Inverse Square (Қатты инверсті). Егер Show (Көрсеткіш) жалаушығын орнатсақ, онда проекция терезелерінде жарықтандыру аймағы көрінеді. Бұл аймақтың өлшемі Start (Бастапқы мән) параметрінің мәнімен анықталады.

1. 
   Near/Far Attenuation (Жақын/Алыс өшу). Бұл параметрдің әр түрлі мәні жарықтың өшуіне қалай әсер ететінін зерттеуге болады.Shadow Parameters параметрлері көлеңкенің қалай жататынын анықтайды.
   
2. 
   Color (Түс) және Density (Тығыздық). Көлеңкенің түсін анықтау үшін түс үлгісі қолданылады. Тығыздықтың мәні неғұрлым үлкен болса, көлеңке соғұрлым нақты болады.
   
3. 
   Map (Карта). Осы батырманы басқанда Material/Map Browser терезесі пайда болады. Осында кез-келген көлеңкенің картасын таңдауға болады. Таңдаған типті орнату үшін Мар жолаушығын орнатыңыз.
   
4. 
   Lights Affects Shadow Color (Көлеңкенің түсіне жарық көзі әсер етеді). Егер жарық көзі ғажап болса, онда осы жалаушықты орнатқанда ол көлеңке түсіне әсер етеді.
   

Жаңа камера жасау үшін Command панелінің Create салымындағы Cameras батырмасын басу қажет. Осыдан кейін камераның екі типінің біреуін таңдауға болады: Target (Көзделген) немесе Free (Бос). Камера ең басында проекция терезесіне перпендикуляр болады. Көзделген камера жасау үшін камераның қалай орнатылғанын анықтау қажет. Ол үшін тышқанның сол жақ батырмасын басу керек. Содан кейін тышқанның сол жақ батырмасын баса отырып, камераның қай нүктеге көзделетінін анықтау қажет. Бос камера жасау үшін проекция терезесінде тышқанның сол жақ батырмасын басу керек. Осыдан кейін оған ат беріледі, сонымен қатар оны позициялауға және айналдыруға болады.

Анимация кадры (frame) бейнелердің бірнеше бөліктерінен тұратын. Кадрлар бірі екіншісіннің орнын белгілі бір жылдамдықпен алмастырып отырады, нәтижесінде объектілер бізге қозғалатын сияқты көрінеді. Көрсету жылдамдығы кадрда есептеледі. Көрсету жылдамдығы мен визуализацияланатын кадрлар саны анықталғаннан кейін, кадрлар тізбегінің визуализациясын бастауға болады.

Анимация құрмай тұрып, параметрлердің келістірілуі дұрыс екенін тексеру үшін Time Configuration панелін ашу керек. Бұл панельді ашу үшін Time Configuration батырмасын басу қажет. Бұл панельде Frame Rate (кадр жылдамдығы), Time Display (уақыт көрсеткіш), Playback (көрсету), Animation (анимация), Key Steps (кілттермен қозғалыс) сияқты параметрлер бөлімі бар. Бұлардың әрқайсысы белгілі бір қызметті атқарады. Мысалы, Frame Rate параметрі кадрлардың жылдамдығын анықтайды. Ал Animation параметрі анимациялық тізбектің ұзындығын анықтайды.

Егер анимацияны басқару элементтерінде орналасқан Key Filters батырмасын бассақ, онда экранда Set Key Filters панелі пайда болады. 3D STUDIO MAX сахнасындағы барлық элементтерді анимацияға қосу үшін осы панелдегі барлық жалаушықтарды орнату керек.

Сонымен қатар, анимация құрмай тұрып, сахнаға қандай да бір объектіні орнату қажет. Мысалы, кез-келген проекция терезесінде Sphere стандартты примитивасын жасаймыз. Содан кейін сфера барлық проекция терезелерінде центрленген болу үшін Zoom Extents All батырмасын басу керек.

Анимацияны басқару элементінде негізгі кадрларды басқаратын бөлім бар. Негізгі кадр (Key Frame) – бұл анимациялық тізбекте маңызды кадр: мұнда таңдалған объектінің кейбір қасиеттері өзгереді. Кілттер арасында орналасқан кадрлар аралық (in-between) деп аталады. Мұнда Key Filters батырмасынан басқа үш батырма бар: Set Keys (кілтті орнату), Auto Key (кілттердің автоматты түрде орналасуы) және Set Key (кілттерді орналастыру).

Ал енді негізгі кадрлар көмегімен анимация құрудың уақыты келді. Анимация құрмай тұрып, сахнаға жәшіктің үстінде жатқан сфераны жасаймыз. Осы жәшіктің үстінде орналасқан сфера секіру үшін келесі іс-қимылдарды орындау қажет:



3. ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАР

1-модуль