Сімдіктер экологиясы
Ӛсімдіктерді әкелу, флора қорын байыту
жүктеу/скачать 1.9 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1. Ӛсімдіктерді әкелу, флора қорын байыту. Құрылықтар-
да адамдардың алғашқы таралуы кезінен бастап және де қазіргі кезеңдерде аймақтан аймаққа бару-келу нәтижесінде кӛптеген ӛсімдіктер тұқымы, әсіресе арамшӛптер тұқымы таралған және таралуда. Сонымен бірге, мәдени дақылдарды, оның сорттарын жаңа жерлерге әкеліп ӛсіруде. Мысалы, Арал ӛңіріне күріш да- қылы 1895-1896 жылдары әкелініп егіле басталды. Кейінірек картофель, майлы дақылдар, жеміс-жидек ағаштарын әкеліп ӛсі- руде, т.б. В.В. Алехиннің (1944) пікірі бойынша, тарихи кезең- нен бұрын кӛне замандарда бар армшӛптерді археофиттер деп атайды. Олар: қарамықша, ақ алабұта, жаманкӛк, түйежапырақ, қанатжеміс, кӛкпек, гүлкекіре, арпабас, т.б. Жаңа заман арам- шӛптері – неофиттер деп аталады. Олар: элодея (“су отбасы”), майдажелек, есекшӛп, т.б. Мәдени егіс танаптарын ластаушы жергілікті арамшӛп түрлері апофиттер деп аталады. Мысалы, Арал ӛңіріндегі және Іле мен Қаратал ӛзендері бойындағы алқаптардағы күріш план- тацияларында және басқа да суармалы егіншілік жағдайында зиянды арамшӛптер – күрмек, шиін, доңыз қоға, кәдімгі қамыс ӛседі. Тың жерлерді айдағаннан кейін егістікте сиякӛк, әйкен (чина), сәлбен, сарыбас түйежоңышқа, т.б. ӛсімдіктері пайда болды. Әрбір мәдени дақыл түрлері тұқымдарымен әкелінген (та- ралған) арамшӛптерді – сегетальды деп атайды. Олар қарамық- ша, кекіре, арпабас, ошаған, күрмек, шиін, т.б. Қоқым тасталынған (үй маңы, жол жағасы, ӛндіріс қалдық- тары орны) жерлерде ӛсетіндерді – рудеральды ӛсімдіктер деп атайды. Олар: меңдуана, қалақай, түйежоңышқа, т.б. Әдепкіде, Ботаникалық бақтарда, парктерде қолдан ӛсіріл- ген кейбір ӛсімдіктер кейін жергілікті аймақ жағдайына бейім- деліп, таралып кеткен ӛсімдіктер бар. Мысалы, Түркиядан иірта- мыр (Acorus calamus), ал Орталық Азиядан шытырлақ (Impaticus 72 parviflora), Америкадан – картофель ӛсімдіктері әкелінген болуы мүмкін. жүктеу/скачать 1.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|