Құрашқызы толғанай Сұлтанмахмұт торайғыров - 1893 жылы 28 қазан айынында Көкшетау облысының Қызылту ауданында туған. Оның әкесі Шоқпыт (Әбубәкір) атанған кедей момын шаруа адамы болған. Шоқпытта екі баласы болған: Байқоңыр. Сұлтанмахмұт. Сұлтанмахмұт екі жасында шешесі өліп, жетімдікті көріп өседі. Әкесі әйелі өлген соң балаларын алып, өзінің туған жері Павлодар облысының Баянауыл ауданына көшеді. Ақынның балалық шағы Баянауылда өтеді. Алғашқыда ол Әлі, Тортай, Мұқан деген ауыл молдаларынан оқиды.
БАЛАЛЫҚ ШАҒЫ - Сұлтанмахмұт алты жасында әкесінен оқып, хат таниды. Бұдан кейін де Шоқпыт бірде өзі оқытып, енді бірде ауыл молдаларына беріп, баласының оқуын үзбейді. Болашақ ақын 1902-1903 жылдары - Әлі, 1904-1905 жылдары - Тортай, 1906-1907 жылдары Мұқан деген молдалардан дәріс алады. Сұлтанмахмұт үшін әсіресе Мұқан молданың тәрбиесі ерекше болады. Мұқан молда көп оқыған, әдебиеттен хабары бар, өзі де аздап өлең жазатын адам болады. Оқушыларын үнемі қазақ ауыз әдебетінің, шығыс әдебиетінің үлгілерімен таныстыра отырып, шәкірттерін өлең жазуға баулады.
Білім - Троицк, Семей, Томск сияқты ірі қалаларда барып оқуын жалғастыруға ниеттенсе де, қамқоршысы мен қаржының жоктығынан, тұрмыстың қиыншылығынан ол мақсаты орындалмайды. Бірақ оптимист Сұлтанмахмұт өз бетімен ізденіп көп оқыды, ғылымның әралуан саласынан хабардар болды, сөйтіп заманының оқымысты жастарының біріне айналды.
ШЫҒАРМАШылығы - Адасқан өмір
- Кедей
- Жарқынбай
- Кім жазықты
- Қамар сұлу
- Жақсылық көрсем өзімнен
- Реалист-ақын 20 ғ. әдебиетінде жаңа жанрлар туғызды, роман жанрының, реалистік поэманың қалыптасуына әсер етті. Оның адам өмірінің мән-мағынасы жайлы «Адасқан өмір» поэмасы, 20 ғ. басындагы қазақтың іріп-шіріген билеуші табының өскен, тәрбие алған ортасы, ескілікке қарсы үн көтерген «Қамар сұлу» шығармасы, жастарды асқақ қиял, зор талапқа бастайтын лирикасы - оны қазақ әдебиетіндегі демократтык әдебиеттің ірі өкілі етті.
- Қазақ ұлттық мәдениетінің көрнекті қайраткері, XХ ғасыр басындағы қазақ өмірінің шежірешісі болған ақын Сұлтанмахмұт Торайғыров 1920 жылы 21 мамырда дүниеден өтеді. Ақын бар жоғы 27 жыл ғана өмір сүрді…
КЛАССТЕР хронология Шығамын тірі болсам адам болып Шығамын тірі болсам адам болып, Жүрмеймін бұл дүниеде жаман болып, Жатқаным көрде тыныш жақсы емес пе, Жүргенше өмір сүріп надан болып. Мен балаң, жарық күннен сәуле қуған, Алуға, күнді барып, белді буған. Жұлдыз болып көмеймін елдің бетін. Болмасам толған айдай балқып туған. Бұл сөзім асып айтқан асылық емес, Ойында оты барлар асылық демес. Тебем деп, тірі болсам надандықты, Серт етіп, өз-өзіме еткем егес. Ескерткіш (павлодар) ... - Өмірі қысқа болғанмен, жырларының ғұмыры ұзаққа созылды. Ақын бақыты да сонда.
- C.Торайғыров - қазақ тарихында ой санасы ең қырағы, ең қанатты, ең қазыналы қайраткерлердің бірі.
Теміргали Нұртазин НАЗАРларыңызға рахмет!!!
Достарыңызбен бөлісу: |
