СоөЖ №4 Орындаған: Жолдыбай Айым ҚЖ-31 Тақырыбы: Әл-Фарабидің ғылымға қосқан үлесі Тапсырмалар
жүктеу/скачать 21.95 Kb.
|
1 2
танымдық 4- Бұл бет үшін навигация:
- Б.Искаковтың “Орта Азия мен Қазақстанның ұлы ғалымдары” еңбегі Әл-Фарабидің философиялық трактаттары
|
СОӨЖ №4 Орындаған: Жолдыбай Айым ҚЖ-31 Тақырыбы: Әл-Фарабидің ғылымға қосқан үлесі Тапсырмалар: Әл-Фарабидің философиялық трактаттарындағы ғылым. Әл-Фараби Машанов шығармашылығында Ғылымның тұңғыш насихаткерлері Б.Искаковтың “Орта Азия мен Қазақстанның ұлы ғалымдары” еңбегі Әл-Фарабидің философиялық трактаттарыТақырыптары жағынан Фарабидің философиялық зерттеулері ортағасырлық ғылымның барлық дерлік салаларын қамтиды. Оларды біріктіріп, сол кездегі білім энциклопедиясы деуге болады. Жеке трактаттардың мазмұны көрсеткендей, Фарабиді әр түрлі ғылымдардың теориялық жағы, олардың философиялық мәні көбірек қызықтырды. Тіпті белгілі бір ғылыми пәннің кейбір нақты ғылымдарын қарастыра отырып, ол оларға эмпирист ретінде емес, теоретик, философ ретінде қарады. Діни православие үстемдігі кезіндегі грек жаратылыстану-ғылыми ойының және әлеуметтік-философиялық идеяларының жетістіктері ағартудың және зайырлы білімнің таралуының маңызды көзі болды. Орта ғасырдағы прогресшіл адамдар грек даналығының діни догмалардың шырмауынан құтылу, ой еркіндігі үшін маңыздылығын жақсы түсінді, сондықтан оның жетістіктерін насихаттауға және оларды озық идеяларды дамыту және дамыту үшін пайдалануға үлкен көңіл бөлді. Бұл аса маңызды мәселеде Фараби ең көрнекті рөл атқарды. Фараби грек философиялық ой-пікірін ілгерілету жөніндегі қызметін екі бағытта жүзеге асырды: біріншіден, ол ежелгі грек ойшылдары мен табиғат зерттеушілерінің негізгі еңбектеріне түсініктемелер жазып, оларды оқырмандарға қолжетімді және түсінікті етуге тырысты, қиын жерлерін түсіндіріп, көбінесе сөздерді өзінше өрнектейді; екіншіден, ол грек ойшылдарының жекелеген маңызды еңбектерінің жалпы мазмұны мен бағыттарын талдап, ашып көрсетуге арнайы еңбектер арнады. Философ өз пікірлерін білдірген еңбектер оның ғылыми қызығушылықтарын өте айқын сипаттайды. Әл-Фарабидің ғылыми көзқарастары орта ғасырдағы философиялық мәселелердің барлығын дерлік қамтиды: болмыс туралы ілім, материя және оның дамуы мәселелері, бейорганикалық және органикалық дүниенің қасиеттері, физикалық және психикалық қарым-қатынасы, адамның танымдық әрекетінің мәселелері, таным формалары мен кезеңдері; логикалық ойлау ілімі, ойлау мен сөйлеудің байланысы, парасат мәселесі және оның адамның қоғамдық әрекетіндегі рөлі, т.б. Болмыс, оның құрылымы мен категориялары мәселелерін оның «Сұрақтардың мәні», «Айырмашылықтар туралы трактат», «Ацидент пен денелердің өмір сүру принциптері туралы» трактаттарында ерекше егжей-тегжейлі қарастырады. Фарабидің пікірінше, болмыс бір мезгілде бар нәрсенің негізі болып табылатын және бір-бірімен себеп-салдар байланыстары арқылы байланысатын алты сатыдан тұрады. Бірінші қадам – бірінші себеп (әс-сабаб-әл-әууәл), екінші қадам – екінші себеп (әс-сабаб-әс-сони), үшінші қадам – үшінші себеп, белсенді ақыл (әл акл әл- фаол), төртінші саты – төртінші себеп, жан (нәпсі), бесінші саты – форма (әс-сүрәт), алтыншы саты – материя (әл-модда). Бұл дүниеде бар нәрсе және біз білетін барлық нәрсе осы алты негізден туындайды және бар нәрсе, оның ішінде осы қағидалар да өзінің табиғаты, қағидалары мен мүмкіндіктері бойынша екі түрге бөлінеді. Біріншісіне мәнінен олардың бар болуы міндетті түрде келмейтін нәрселер жатады. Мұндай нәрселер «мүмкін бар» деп аталады. Заттар басқа түрге жатады, оның мәнінен олардың бар болуы әрқашан және міндетті түрде шығады. Бұл түрдегі нәрселер «болуға қажетті» деп аталады. жүктеу/скачать 21.95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2