Студенттерге арналған пму ұс н 18. 2/11 пәннің бағдарламасы

ОӘК төрағасы ________________________ Ұ.Д. Бүркітбаева

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультеті

География және туризм кафедрасы

Б.ғ.к., доцент Габдулхаева Б.Б.

Тел. (+7-7182) 67 36 85 (ішкі 1 277)

Қабылдау сағаттары сәрсенбі – 13⁰⁰-ден 15⁰⁰-ге ауд. № 313 а

Топография – Жер туралы ғылым, ол құрлық бетін геометриялық түрде зерттейді. Жергіліқті жердің түсірілімі - топографиядағы жер бетін зерттеуде негізгі әдіс болып келеді. Бұл далалық және камералды жұмыстардың күрделі кешенді түрдегі жұмыс. Графикалық құжаттар карталарда көрсетілмейтін топографиялық сипаттаумен (жергілікті жер туралы физикалық-географиялық және экономикалық мәліметтер) толықтырылады.

• 
  негізгі міндетті студенттер топографияның географиялық ғылымдармен, яғни ландшафттану, геоморфология, гидрологияны және т.б. байланысты екенін жақсы білу;
  

• 
  картадан географиялық табиғи қатынасын, топографиялық түсірімдердегі жергілікті жердің географиялық ерекшелігін терең тану;
  
• 
  жергілікті жерде бағдарлау;
  
• 
  план және карта ұғымдарын қалыптастырып, оларды айыра білу;
  
• 
  геодезиялық өлшем әдістерімен танысу;
  
• 
  қателік теориясынын элементтерімен танысу.
  

• 
  топографиялық карталардың өзіндік қасиеттері;
  
• 
  жергілікті жерді түсіру түрлері;
  
• 
  топографиялық карталарды жасау кезіндегі қателік теориясы;
  

• 
  жергілікті жерде бағдарлау;
  
• 
  жергілікті жерді түсіру әдістерін қолдану;
  
• 
  топографиялық карта мен планды айыра білу;
  
• 
  қателіктерді жою;
  
• 
  топографиялық карталар мен пландардын ауданы мен сызық ұзындықтарын өлшеу.
  

1. 
   Қалыбеков Т.Қ. Топография және геодезия негіздері. Алматы, Ана-тілі. 1993
   
2. 
   Қуанышбаев С.Б. Карталар мен пландар. Алматы, Қазақ университеті. 1998
   
3. 
   А.С.Харченко и А.П.Божок. топография с основами геодезии. М.Высшая школа, 1986
   
4. 
   Г.В.Господинов, В.Н.Сорокин Топография. МГУ, 1974
   
5. 
   Колдько В.Д. Практические работы на топографических картах (методические указания). Алма-Ата: Кітап, 1985
   
6. 
   Грюнберг Г. Ю. Картография с основами топографии. – М., 1991
   
7. 
   Иваньков П.А. Основы геодезии, топографии, и картографии. – М., 1994.
   
8. 
   Нұрпейісова М.Б. Геодезия және маркшейдірлік іс. – А., 1993.
   
9. 
   Нұрпейісова М.Б. Геодезия.– А., Республикалық баспа кабинеті., 1993, 120 б.
   
10. 
    Яников Г.В. Практическое пособие по основам топографии и картографии. – М., 1971.
    

11. 
    Б.Б.Серапинас. Топографические карты. Фотоснимки и геодезические измерения. М: МГУ. 1979
    
12. 
    Инструкция по топографической съемке в масштабах 1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500. М. Недра. 1973
    
13. 
    Захаров А.И. Новые теодолиты и оптические дальномеры. М. Недра. 1978
    
14. 
    Комков И.Г., Костриц И.Б. Гидрографическая сеть и ее изображение на топографических картах7 М.ВТУ.1975
    
15. 
    Минин Е.А. О выборе масштаба топографической съемки для подсчета запасов полезных ископаемых. 1973. Геодезия и картография. – № 7.
    
16. 
    Асур В. А., Муравин М.М. Руководство по летней геодезической и топографической практике. – М., 1989.
    
17. 
    Андреев Н.В. Методическое пособие по факультативному курсу «Топография и картогрфия»
    
18. 
    Лебедев М.К. Топографическое черчение: Учебник для техникумов. М., Недра, 1981. 176 с.
    
19. 
    Волков Н.М. Составление и редактирование карт. М., Недра, 1971.
    
20. 
    Руководство по обновлению топографических карт. М., ОНТИ ЦНИИГАиК, 1977.
    

Пәннің тақырыптық ПМУ ҰС 7.18.2/07

жоспары

Пәннің мазмұны
Пәннің тақырыптық жоспары

№	Тақырыптың атауы	Сағаттар саны
		Дәріс	Тәж.	Зерт.	СӨЖ
1	Кіріспе. Топография және геодезия пәндері	1	2	1	5
2	Жердің пішіні мен көлемі туралы жалпы мағлұматтар. Масштаб	1	-	1	5
3	Сызықтарды бағдарлау	3	3,5	3	10
4	Топографиялық карталардың географиялық мазмұны	2	2	2	10
5	Топографиялық карталар мен пландардың номенклатурасы мен разграфкасы	2	-	2	10
6	Геодезиялық тордың тірегі.	3	-	3	10
7	Түсіру жұмыстарын ұйымдастыру	3	-	3	10
Барлығы: 90		15	7,5	15	60

Топографияның және геодезияның анықтамасы, мазмұны және міндеттері. Топография және геодезия пәндері, оқыту объектілері. Картографиялық-геодезиялық ғылым жүйесіндегі және басқа да пәндердегі топографияның орны мен рөлі. Курстың оқу міндеттері. Топографияның геодезия, әуеғарыштық зерттеу әдістері, география және басқа да ғылымдар мен байланысы. Топографиялық-геодезиялық жұмыстардың болашағы мен даму тарихы. Қазақстан ғалымдарының ғылымның дамуына қосқан үлесі. Шет елдердегі топографияның қазіргі кездегі дамуы. Топографиялық-геодезиялық және картографиялық жұмыстар және олардың ұйымдастыруы туралы жалпы түсінік.

№ 2 тақырып. Жердің пішіні мен көлемі туралы жалпы мағлұматтар. Масштаб.

Масштабтар: сандық, сызықтық, көлбеулік, атаулы. Көлбеу масштаб, құрылуы және теориясы. Сызықтық және көлбеу масштабты қолдану Координаталар жүйесі жіне биіктік жүйесі, топографияда қолдану. Масштабтын дәлдігі. Карта бойынша арақашықтықты өлшеу. Карта бойынша ауданды өлшеу.

№ 3 тақырып. Сызықтарды бағдарлау.

Географиялық және магниттік мередиандар. Мағниттік бұрмалану. Сызықтардың шын және магниттік азимуттары. Румб. Мередиандардың жақындауы. Дирекциондық бұрыштар. Азимуттар, дирекционыдық бұрыштар сызықтардың румбасы және полигон бұрыштарының арасындағы байланыстар. Тура және кері геодезиялық есептер. Өлшеулердің қателіктері туралы түсінік (қателіктің түрлері, олардың қасиеттері, қателіктердің сандық сипаттамасы).

№ 4 тақырып. Топографиялық карталардың географиялық мазмұны.

Топографиялық карталар мен пландар туралы түсінік, олардың қасиеттері, ерекшелігі, жүйесі, талаптары, құрастырудағы жалпы схемасы. Топографиялық карталар мен пландардың мазмұны, математикалық негізі, картографиялық бейнелуі, қосымша мәліметтер. Топографиялық карталар мен пландардың масштабтық реті. Топографиялық карталарда бейнеленетін нысандар. Масштабты, масштабтан тыс және сызықтық шартты белгілер. Гидрографиялық тораптың бейнеленуі. Өсімдік жамылғысы мен грунттың бейнеленуі.

№ 5 тақырып. Топографиялық карталар мен пландардың номенклатурасы мен разграфкасы.

Карталарды графтау және номенклатуралау түсініктері. Қатарлар мен бағаналар. Карта парағының жақтаушасы. Географиялық координаталарды анықтау. Топографиялық карталардың геодезиялық негізі. Мемлекеттік геодезиялық торап пунктері мен түсіріс негіздемесінің нүктелері. Топографиялық карталар проекциялары. Координата торлары және топографиялық карталардың рамкасы. Топографиялық карталар мен пландардың шартты белгілері, жазулар мен цифрлық белгілерінің жүйелері. Топографиялық карталардағы картографиялық генерализация.

№ 6 тақырып. Геодезиялық тордың тірегі.

Картада жер бедерін бейнелеу тәсілдері. Горизонтальдар. Жер бедерінің қима биіктігі. Жатыс. Еңістелу бұрышы. Биіктік белгілері. Жер бедерінің негізгі элементтері мен пішіндері. Жер бедері бейнесін жалпылау. Топографиялық карта бойынша жергілікті жердің бедер пішіндерін зерттеу. Жергілікті жердегі өлшеу түрлері. Жергілікті жердің нүктелерін бекіту және белгілеу. Жергілікті жердің сызықтарын өлшеу аспаптары. Сызықтарды штрихты бірқалыпты ленталармен өлшеу. Эклиметримен еңістік бұрыштарды өлшеу. Жергілікті жерде нүктелердің горизонталды және вертикалды бұрыштарын өлшеу. Техникалық теодолиттер, олардың құрылысы.

№ 7 тақырып. Түсіру жұмыстарын ұйымдастыру.

Теодолиттік түсіріс. Нүктелер арасындағы биіктікті анықтау. Нивелир, оны құрастыру және жөндеу. Нивелирлік рейка. Нивелирмен биіктікті анықтау тәсілдері. Тригонометриялық нивелирлеу. Тахеометриялық түсіріс. Дистанциялық түсіру мәні, түрлері, ерекшеліктері, маңызы. Ғарыштық түсіріс туралы түсінік. Көз мөлшермен түсіру. Көз мөлшермен түсірудің негізгі қасиеттері. Аэрофототүсірісті жасау. Аэрофототүсірістердің геометриялық қасиеттері. Аэросүреттерді дешифрлеу. Жердегі фототопографиялық түсіріс. Жергілікті жерде координаталарды, биіктіктерді өлшеудің қазіргі кездегі мүмкіндіктері.

Бақылау түрлері: Д1- үй жұмысы №1, Қ – оқу үрдісіне қатысу, Т – тәжірибелік сабақтарға қатысу және орындау З –зертханалық сабақтарға қатысу және орындау, АС – ауызша сұрау, ЖС – жазбаша сұрау, МБ – шекті бақылау

Студент дәріс сабақтарына міндетті қатысу тиіс. Сабаққа қатысу әр бір сабақта белгіленеді (сабақтың басында немесе ортасында). Егер белгілеу кезінде студент болмаса, ол белгілеуден кейін келсе де сабақта жоқ деп есептеледі.

Сабақтардағы кез келген бұзушылық жазаланады, тіпті аудиториядан шығарып жіберуге де жету мүмкін. Ал белсенді жұмыс бағаланады. Сабақтан қалмау керек және кешігіп келуге болмайды. Сабақты босату және кешігіп келу үшін төмендегі айыпты санкциялар қолданылады:

• 
  Орынды себепсіз дәріс сабағына қатыспағаны үшін – минус екі балл;
  
• 
  Аудиторияда тәртіпті бұзғаны үшін – сабаққа келгені үшін алған баллдан айырылады.
  

1. 
   Оқу процесіне белсенді қатысу.
   
2. 
   Сабаққа кешікпеу.
   
3. 
   Аудиторияға сыртқы киімді шешіп кіру.
   
4. 
   Сабақ барысында бір-бірімен сөйлеспеу, газет оқымау, ұялы телефондарды өшіру, сағыз шайнамау.
   
5. 
   Оқу бөлмелерінде шылым шекпеу және тәртіпсіз сөЗерді қолданбау
   
6. 
   Босатылған дәрісті өЗігінен игеріп тапсыру негізгі балл мөлшерінің 50%-мен бағаланады.
   

Аталған талаптарды орындау емтиханға қатысуды қамтамасыз етеді.

1. 
   Дәріс сабақтарына қатысу
   
2. 
   Дәріс сабақтарына белсенді қатысу және барлық тәжірибелік, зертханалық жұмыстар мен СӨЖ орындау мен қорғау
   
3. 
   Білімдердің шекті бақылауы
   
4. 
   Емтихан (сынақ) бағасы
   

Семестр бойы білім деңгейі үнемі тексеріледі.

Орындалған жұмыстарды тапсыру бақылау шараларының күнтізбелік кестесі бойынша жүзеге асырылуы шарт.
Босатылған сабақтардың тақырыптарын игеріп тапсыру:

Орынды себеппен зертханалық жұмысты орындамаған студент оны келесі жұмада тапсыра алады, бірақ сол жағдайда жұмыстың орындалуы 1 баллға төмендетіліп бағаланады.

Шекті бақылау кезінде басқа студенттен жазбаша жұмысты көшіріп алуға тыйым салынады (көшірілген жұмыс есептелмейді).

Емтихан ауызша түрде өтеді. Студент үш сұраққа жауап беру тиісті. Емтиханда берілген жауап төмендегідей бағаланады:

-100 балл – барлық сұрақтарға толық жауап үшін;

-75 балл – екі сұраққа толық жауап үшін;

-75 балл – барлық сұрақтарға толық емес жауап үшін;

-85 балл – екі сұраққа толық жауап, ал үшіншісіне толық емес жауап үшін;