Таңдап алған спорт түрінен дене және технико-тактикалық дайындық

5В10800 «Дене шынықтыру және спорт» мамандығына арналған

«Таңдап алған спорт түрінен дене және технико-тактикалық дайындық пәнінің ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

СЕМЕЙ 2015

Мазмұны

1 Дәрістер

2 Тәжірибелік және лабораториялық сабақтар

3 Бақылау сұрақтары

4 СӨЖ

Дәрістер бойынша қысқаша конспект

Дәріс №1
Тақырыбы: Таңдалған спорт түрінің дене және технико-тактикалық дайындық пәніне кіріспе. Пәннің мақсат, міндеттері. Білім жүйесінде пәннің орны.

Тәрбиенің әдістер жүйесінде әр әдісті басқалардан бөліп жеке қарауға болмайды. Барлық әдістерді бірге бір мақсатта қолданса ғана арнайы бір тәрбиелік мақсақа жетуге болады. Жеке бір алынған тәрбиелік әдіс еш уақытта адам баласына жоғарғы саналық, моральдық сапаларды қалыптастыра алмайды. Сонымен, жеке әдіс жалғыз өзі тәрбиенің ешбір міндетін шеше алмайды.

Жаттығу, мадақтау, күштеу, үлгі, үгіттеу;

Жаңашылдық- шаралық (жаңа тәрбиелік технологияларды енгізуге негізделген ) – модельді- мақсатты қатынас, жоспарлау, алгоритмизация, шығармашылық жұмыстар т.б.;

Тұлғааралық- формалды емес ( белгілі тұлғалар арқылы іске асырылады, достары немесе таныс адамдар):

тренинг-ойындар ( жеке және топтық тәжірибені м еңгеруді қамтамасыз етеді, сонымен қатар арнайы берілген жағдайлардағы әрекеттері мен тәртібін түзету ) – әлеуметтік-психологиялық тренингтер, іскер ойындар т.б.

рефлексивтік ( жеке уайымдарға негізделген, өзіндік талдау және нақты өмірде өзіндік бағаны сезіну).

2. Берілген пән денешынықтыру және спорт жүйесінде маман даярлауда маңызды орны бар. Өйткені таңдап алған спорт түрінің оқыту әдістемесі бойынша жас маман меңгерген білімдері, біліктіліктері және дағдылары арқылы арқылы оқу- жатттықтыру сабақтарын жүргізе алады.

Қазақстан Республикасының әлемдік өркениетке, демократиялық дәстүрге өту жағдайында адамзат қоғамының ғасырлар бойы жинақтаған жалпы құндылықтар мұрасына ден қоюы, рухани-адамгершілік негізінде дене тәрбиесін сабақтастықта дамытып, салауатты өмір сүру дағдылары арқылы дене мәдениетін қалыптастыру өзектілігі артуда. Бұл мәселе ел Президенті Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан - 2030» бағдарламасында, ҚР «Білім туралы» Заңында, «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі ретінде көрініс тапқан.

Дене тәрбиесін, жаңа технология мен озат тәжірибені ұлттық және жалпыадамзаттық құндылық қағидаларымен сабақтастыра зерттеу – бүгінгі күн талабынан туындап отырған педагогика ғылымының міндеттерінің бірі. Дене тәрбиесінің мәнін бүгінгі жаңа заман талабына сәйкес қарастыру – бұл адамды өзі өмір сүрген ортаның жемісі ғана емес, сол ортадағы дене мәдениеті, адамгершілік қарым-қатынасы әрекетімен көрінетін субъект деп танылуымен айқындалады. Қоғамның елеулі өзгерістерге түсуі, адамның мақсат-мұраттарына, тұрмыс-тіршілігі мен мінез-құлқына, сондай-ақ өзінің жеке басына да субъект ретінде өзгеріс енгізуде. Оның үстіне қоғамдағы салауаттылық, дене мәдениеті мен рухани құндылықтардың табиғаты, мәні, шығу тегі және атқаратын қызметтері туралы жан-жақты зерттеу, оқушылардың дене тәрбиесін салауаттылық дене мәдениеті мәселесімен байланыста қарастыру қажеттігі біздің тақырыбымыздың өзектілігін айқындай түседі.

Дене тәрбиесінің әлеуметтік жүйе және қоғамдық құбылыс есебінде дене тәрбиесі жүйесін, оның қалыптасуы мен дамуының негізгі заңдылықтарын, оның қызметі мен құрылымын танып, білудің қажеттілігі білім мен тәрбие талаптарына сәйкес өсіп келе жатқан ұрпақтың дене тәрбиесін қамтамасыз ету үшін керек. Қазіргі кезеңдегі білім беру орындарындағы дене тәрбиесінің жүйесі жастардың денсаулықтарын нығайтумен қоса, тұлға бойындағы биологиялық-психологиялық қажеттіліктердің жан-жақты жетілуіне, өмірге белсенді ұстаным мен ізгілікті қатынастарын дамытуды меңзейді.

Дене тәрбиесі өсіп келе жатқан жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру саласының бір тармағы болып табылады және ол жеке тұлғаның жан-жақты дамуына, күшті де қуатты болып өсуіне, ұзақ уақыт шығармашылық еңбекке жарамды адамды қалыптастыруға, оны Отан сүйгіштікке дайындауға қызмет етеді.

Демек, денсаулығы мықты, жан-жақты дамыған, алуан түрлі дене және ақыл-ой еңбектерін тәрбиелеуге қабілетті ұрпақты дайындау жөніндегі мемлекеттік қажеттілік талаптарына байланысты жүргізілетін іс. Қазақстан Республикасы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасының алға қойып отырған басты міндеттерінің бірі – халықаралық білім жүйесіне ену.

Дене тәрбиесін жүзеге асыру – денсаулықты нығайту, білім беру, дамыту, тәрбиелеу міндеттерін шешуге арналған педагогикалық жұмыстардың бірі бола отырып, жеке тұлғаның денсаулық деңгейін арттыру, табиғи күш-қуатын нығайту, дене мүшелерін гигиеналық негіздері мен дене-қозғалыс қабілеті мүмкіндіктеріне сай, өз бетінше қимыл-қозғалыс жаттығуларын орындап, өзін-өзі үнемі дамытып, көңілді де сергек жүруге баулиды.

Болашақ ұрпағымыздың денсаулығының мықтылығы, салауатты өмір сүруі мектеп мұғалімінің жеке басымен оның жоғары оқу орнындағы теориялық жеке тәжірибелік дайындығының дәрежесіне тікелей байланысты. Осыған орай оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыру жұмыстарын ұйымдастыруға болашақ мұғалімдерді даярлау ісін кәсіби дайындықтың ажырамас бөлігі ретінде қарастыру керек. Дене тәрбиесі және спорт мамандары күрделі әлеуметтік міндеттерді шешуге араласумен бірге оқушылардың психологиялық ерекшеліктеріне сай, оқу-тәрбие міндеттерін шешуде олардың рухани жетекшісі де болуы тиіс.

Қазіргі кезде дене тәрбиесі мұғалімі биологиялық (физиология, анатомия, биохимия, спорттық метрология т.б.), педагогикалық (педагогика, психология, дене мәдениетінің ілімін, спорттық жаттығу негіздері, дидактика т.б.) пәндерді философия, әлеуметтану, медицина, математика ғылымдарын және басқару мен ұйымдастыруды жете меңгеруі қажеттігін ескерсек, дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыруда педагог кадрлар дайындау мәселесінің өзектілігі айқындалып, оның түрлі бағыттары бойынша ауқымды жұмыстардың қажеттілігі байқалады.
Әдебиеттер:

Ашмарин Б.А.«Теория и функции физического воспитания» - М.,1979.

Волков Н.Н.- «Развитие физических качеств школьников»- «ФиС», 1980.
Дәріс №2
Тақырыбы: Пәннің негізгі түсініктері. Техника, тактика, тактикалық тәсілдер

Мақсаты: Студенттерді пәннің негізгі түсініктерімен, техника, тактика, тактикалық тәслдермен таныстыру.

Белсенділік ұғымы оқушының интелектуалдылығын, күш – жігерін және дене бітім – болмысын дамытуға бағытталған, осы мақсатқа оқытушы оқыту барысында қол жеткізеді.

Дене шынықтыру жаттығулары кезінде оқушылардың белсенділігін арттыру негізгі үш бағытта жүргізіледі:

Біріншіден, оқытушы оқушылардың сабаққа деген қызығушыылығын оятуы керек.

Ол үшін оқу мақсатының алғашқы мотивін зерттеп, оқушылардың белсенділігін арттыру керек. Нәтижесінде қозғаушы мотив өзін -өзі жетілдіру болуы керек. Оқушылар не нәрсеге керектігін анық білуі қажет, сонымен қатар оны қалай істеу керектігін де нақты білуі керек.Ол, әсіресе, оқушылар ынтасыз орындайтын дайындық жаттығуларына қатысты.Мысалы, ұлдардың барлығы дерлік футбол ойынын қызығып ойнайды, бірақ осы ойынның ережелері мен заңдылықтарын үйренуге ұмтылмайды, өйткені ол эмоционалды заряд бермейді.

Саналылық пен белсенділік принципінің екінші бағыты әр оқушыға өз әрекетін саналы түрде бақылауға және сараптауға көмектеседі.

Оқу бағдарламасындағы жаттығуларды үйрету барысында оқытушы олардың автоматты түрде орналасуына жағдай жасайды. Ол үшін оқылған материалды механикалық түрде қайталамай, саналы мобилизациялауға жұмылдырады. Олай болмаған жағдайда алынған машықтар қолданысқа жарамсыз болып, бала түрлі ойламаған ситуацияларға ұшырауы мүмкін.

Өз әрекеттерін саналы бақылаудың сабақтарда қолданылатын бірнеше әдістері бар, олардың ішінде рационалды әдістемелік амалдары келесі:

Алдын – ала көрсеткен оқыту. Оқу барысында бастауыш сыныптардан бастап қарапайым жаттығулар жасау.

Арнайы тренажерларды қолдану, сол арқылы қозғалыс ритмін, қозғалыс қарқындылығын байқау.

Идеомоторлы жаттығу әдістерін қолдану ол жаттығу жайлы түсінік беріп қана қоймай, оқушылардың қозғалыс әрекеттерінің мәнін терең сезінуге көмектеседі.

Өз әрекеттерін бақылау және өздеріне сараптама жасау, ол үшін оқытушы тапсырмасымен өз бетінше жаттығулар таңдалып алынады, жаттығудың орындалу сапасы, топпен қатаеліктердіанықтау, жаттығудың орындалу техникасына баға беру.

Тапсырманың орындалу сапасы жайлы жайлы ақпарат алу, сол арқылы оқушылар өздерінің қозғалыс әрекеттерін сараптап, жаттығуды меңгеру дәрежесін анықтайды.

Арнайы қозғалысты дайындық. Мәселен, жаттығуды үйренуге кіріспес бұрын бірқатар қыздыру жаттығулары орындалады. Бұл әдіс көбінесе ұшқыштар мен космонавтарда дайындау кезінде қолданылады.

Балаларды күші мен жылдамдығын басқара білуге үйрету. Оқушыға тапсырма берген кезде оның сол жаттығуды орындау барысында жұмсайтын күшін, сол жаттығуды орындау барысында күшін салмағандағы мүмкіндіктерін анықтауға көмектеседі. Мәселен, белгілі бір қашықтықты белгілі бір адамдармен өтуін тексеру.

Музыкамен сүйемелдеу, ол дене шынықтыру жаттығуларының мәнін түсінуге көмектеседі. Сонымен қатар, жаттығудың сапалы орындалуын бақылап, әрекеттерін саралауға көмектеседі.

Оқушылардың шығармашылығы мен белсенділігін арттыруға өзіндік дене шынықтыру жаттығулары әсер етеді, олар мұғалімнің қатысынсыз өтеді:

Тәжірибеде қолданылатын белсенділікті арттыру әдістерінің ешқайсысын аталған бөлімдерге жатқызуға келмейді. Олар сабақтың міндеттерін ескеріп, өзіндік әрекеттерді сараптауға көмектесіп, дене шынықтыру сабақтарына шығармашылықпен қорғауға бағытталады. Белсенділік әрекеттеріне жататындар: жеткілікті мөлшердегі заттарды қолдану, жаңа материал мен бұрын өткен материалмен байланысын оқу еңбегін пайдалануда, оқушы қызметін уақтылы бақылау мен бағалау.

Оқушы белсендіоігін арттыратын амалдар мен құралдар сабақтың міндетін оқу кезеңінде оқу материалының сипатына, оқушысының дайындық дәрежесіне, олардың барынша оқу бағдарламасының игеруге жағдай жасауы керек, сонымен қатар олардың оқу қызметін басқаратын рационалды формаларды қарастыру.
Оқытушының оқушылармен тіл табыса алуы өте маңызды, оқытушы мен оқушы арасында өзара тұрақты байланыс орнаса, оқытушы оқушылардың уақытша қиындықтарды жеңе білуге үйретуге, сонымен қатар, оқушының бойында ашылмаған қасиеттерді ашуға көмектеседі.

Сонымен қатар, индивидуалияцияға қатысты мәселе көтерген жағдайда оқытушы көбінесе нашар оқитын, қалып қойған оқушыларға көп көңіл бөлінетіні анық, алайда оқытушы басқа әріптестерімен білімі алда келе жатқан оқушылармен де жұмыс істеу керек. Өйткені ондай оқушылардың алдына үнемі жаңа міндеттер қойып отырмаса, олардың сабаққа деген қызығушылығы төмендеп кетуі мүмкін.

1.Теория и методика физического воспитания и спорта. Холодов Ж.К., Кузнецов В.С. М. 2001

2.Основы методики физического воспитания школьников. Минаев Б.Н., Шиян Б.М. М. 1989Ашмарин Б.А.«Теория и функции физического воспитания» - М.,1979.

Волков Н.Н.- «Развитие физических качеств школьников»- «ФиС», 1980.

Мақсаты: Таңдалған спорт түрінің техникалық дайындығының құрылымымен таныстыру. Кезеңдеріне түсінік беру.

Ойынның техникасы әрқашанда дамып отырады. Ескі тәсілдер орнына жаңа, тиімді тәсіл, жаттығуды орындау техникасы келеді. Бұл құбылыс жаттығуды орындаудың жетілген жолын үздіксіз ізденуге, үйрену әдістемесінің кемеліне келуіне, осы арқылы күрделі, тиімді жаттығуларды орындауға қол жеткізеді.

Техникалық дайындықтың үш кезеңге бөлінеді:

Дайындық кезеңі- негізгі қозғалыс әрекеттеріне жақсы жағдай тудыруға арналған қимыл қозғалыс.

Негізгі кезең- негізгі мақсатты орындауды шешетін қимыл қозғалыс.

Қорытынды кезеңі- қозғалыстың аяқталу кезі.

Ойынның қай жаттығуының орындалу техникасын алсақ та олар бір-біріне кеңістік, уақыт, кеңістікті-уақыт және қозғалыс тәрізді сипаттамаларда болады. Кеңістік сипаттамасына жататындар: дене мен дене мүшелерінің тұрысы, қалпы, қозғалыс траекториясы. Кеңістіктегі дене тұрысын біз иық және аяқ-жамбас буындарының орналасу тәртібіне қарай білеміз. Ол тік болуы мүмкін- тік тұру, ілініп тұру, тіреліп тұру және сүйену түрінде кездеседі.

Дене мүшелерінің бір-біріне үйлесімді орналасуы дененің қалпы жаттығуларды орындау техникасында үлкен рө атқарады. Тәжірибеде ол үш түрлі жағдайларда кездеседі:

жаттығудың басында. Жаттығудың басында дұрыс алынған негізгі дене қалпы жаттығуларды орындауда ең тиімді жағдай жасауға және белгілі бір анатомиялық, физиологиялық тиімді әсерге жетуге көмектеседі.

Қозғалыс кезінде. Қозғалыс барысы кезінде керек дене қалпын сақтау спортта көп кездеседі.

Жаттығуды аяқтағандағы керек дене қалпын сақтау.

Әрбір қозғалыста ең алдымен қозғалып келе жатқан дененің, дене мүшелерінің траекториясын айыра білу қажет. Траектория дегеніміз-кеңістіктегі қозғалыс шамасы және елестеткендегі қозғалған дене ізі.

Волейбол техникасы шабуыл технкасы мен қорғаныс техникасына бөлінеді.
Әдебиеттер:

1.Теория и методика физического воспитания и спорта. Холодов Ж.К., Кузнецов В.С. М. 2001

2.Основы методики физического воспитания школьников. Минаев Б.Н., Шиян Б.М. М. 1989Ашмарин Б.А.«Теория и функции физического воспитания» - М.,1979.

Волков Н.Н.- «Развитие физических качеств школьников»- «ФиС», 1980.

Тактикалық дайындық дегеніміз-жарыс кезіндегі жеңіске жету үшін пайдаланылатын әдіс-амалдарды, айла-тәсілдерді қолдана білу өнері. Тактикалық дайындық екі кезеңнен тұрады:

спорттық күресті жүргізу жолдарын өз мүмкіншілігінше, қарсыластарының ерекшеліктеріне, жарыс жағдайларына байланысты жоспарлау;

осы жоспарды спортшының жарыстағы мүмкіншілігіне байланысты амалдар мен жолдар арқылы іске асыру. Тактикалық дайындықты дұрыс іске асыру үшін төмендегідей міндеттерді орындау керек:

қазіргі кездегі өзі айналысып жүрген спорт түрінің тактикалық тәсілдер негізін оқу, үйрену, тиімді пайдалана білу;

мықты спортшылардың тактикалық тәжірибесімен танысу;

өтетін жарыстардың ережелерін, шарттарын, қарсыластарының мүмкіншілктерін зерттеу (уақыты, жарыс өткізілетін орын т.б.)

жарыстың тактикалық жоспарн жасау;

тактикалық тәсілдерді, оларды орындау жолдарын тәжірибе жүзінде меңгеру;

қарсыласына психологиялық басымдылық көрсете алу шеберлігін қалыптастыру, оны ыңғайсыз жағдайда жарысуға мәжбүр ету;

өткен жарысты талдау, тиімді тактикалық әрекеттерді жетілдіру.

Тактикалық дайындық кезінде мынадай әртүрлі жолдар қолданылады: алдын ала жасалған тактикалық жоспарды жаттықтыру сабақтарында, жарыс жағдайына ұқсас жағдайларда қайталау; арнайы кіиапиар оқу, әңгіме өткізу; бейнежазумен түсірілген жарыстарды көру, оны жан-жақты талдау.

1. Железняк Д.Д., Петров П.К. «Дене мәдениеті мен спортта ғылыми- әдістемелік іс- әрекеттің негіздері» 2002

2. Кофман Л.Г. «Дене шынықтыру мұғалімінің кітапшасы» 1998

3. Виленский М.Я. Савин Р.С. «Дене тәрбиесі студенттерінің кәсіби бағыты» 1989

4. Дене шынықтыру. Загорский Б.И. и др. М. 1984
Дәріс № 5
Тақырыбы: Таңдап алған спорт түрінің техникалық дайындығының классификациясы. Таңдап алған спорт түрінің техника классификациясы
Мақсаты: Таңдап алған спорт түрінің техникалық дайындығының классификациясын меңгерту.
Техникалық дайындық деп жарыс жаттығуларын орындауды жоғары деңгейде меңгеру үрдісін айтамыз. Оның негізгі міндеті – спорт түріндегі негізгі қозғалысты шеберлікпен меңгеру, дағдылану.

Әрбір спорт түрлерінде жаттығу техникасы әр түрлі болып келеді. Төзімділікті керек ететін спорт түрлерінде техниканы жетілдіру қимыл-қозғалысты тиімді түрде орындауға байланысты.

Әр бір спорт түрлерінде жаттығуларды орындаған кезде «эталондық» орындау керек деген көзқарас қалыптасқан. Ол ең жақсы спортшының өз спорт түрінде негізгі жаттығуды орындауы. Ол кітапта жазылған, суретте, кинотүсірулерде көрсетілген жаттығуды орындау түрі, техникасы жаттығуды үйренуге негіз болуы керек. Ал спортшыдан дәл осындай орындау керек деп талап еткен дұрыс болмайды. Спортшы сол көрсетілген жаттығуды орындау техникасын негізге алып, өз ерекшеліктерін ескеріп, жаттығуды орындауы керек. Ол ерекшеліктер: дене құрылысы, дене қуаты дайындығы, физиологиялық, психткалық ж.б. қасиеттер.

Техникалық дайындық кезінде спортшылар мынандай талаптар орындауы керек:

Техника нәтижелілігі- жарыс жаттығу техникасының нәтижелі орындалуы. Мысалы, волейболшының шабуыл соққысы соққан доп, ойын алаңына түсуі.

Тиімділігі-биомеханика заңдылықтарына сай тиімді қозғалыс құрылысын орындау.

Тұрақтылығы- тұрақты жоғары көрсеткіштер көрсетуге бағытталған қозғалыс техникасын құрастыру

Бейімділігі- спортшының жетілдірілген қозғалыс техникасын барлық жарыс жағдайында орындай алуы.

Үнемділігі- энергияны неғұрлым аз жұмсайтын қозғалыс құрылысы.
Әдебиетер:

1.Основы методики физического воспитания школьников. Минаев Б.Н., Шиян Б.М. М. 1989

2. Ашмарин Б.А.«Теория и функции физического воспитания» - М.,1979.

3. Волков Н.Н.- «Развитие физических качеств школьников»- «ФиС», 1980.

Спорт түрлерінің барлығын әлемде олардың таралу ауқымына байланысты 7 бөлімге классификациялауға болады. Негізінен бұларға қысқы және жазғы олимпиада ойындаы жатады.

1-бөлім. Бұл спорт түрлері, оларға спортшылардың қозғалу двигательдері өзінің физикалық психикалық әсерімен олар (атлетика, гимнастика, футбол). Бұл – адам факторы.

2-бөлім. Бұл спорт түрлері негізінен қозғалыс техникалық құрылғылармен қолдана білуі (автомобиль, мотоцикл т.б.). Бұларда спорттық нәтиже техникалық құрылғыларды белгілі дәрежеде қолдана білу. Олардың құрастырылу сапасына байланысты болады. Бұл адам – көмек жүйесі деп аталады.

3-бөлім. Бұл спорт түрлері белгіленген қару-жарақтың спецификалық нәтижесіне байланысты (атыс, дартс). Бұл адам – қару жүйесі деп аталады.

4-бөлім. Бұл сопрт түрлерінде белгілі нәтижені модельді – конструкциялық шығармашылығы бар спортшының нәтижесі құрайды. Бұл адам – конструктор – көлік жүйесі деп аталады.

5-бөлім. Бұл спорт түрлері, негізіне келесі спортшыны логикалық интелектиалды арту болып табылады (шахмат, дойбы, бридш). Бұл абстракты-логикалық, стратегиялық-тактикалық жүйе нәтижесі.

6-бөлім. – Көпсайыс, спорт түрлерінен құрастырылған, әр түрлі спорт түрлеріне келетін (үш сайыс, бес сайыс, спорттық бағдар, аң аулау, биатлон, су көп сайыс, қызметтік көп сайыс және т.б.).

Қиын координациялық жәнетүрлі қозғалыстар (жоғары нәтижелі спортшының шыдамдылығы).

Жетінші топ – атты спорт түрлері салт атты және жетістіктері олардың қабілеттері және үйлесімділіктері – үйлесімді бірегейлігінде болады. (Жүйе «адам - ат»).

Жарысқа қатысушыларды санына және қабілеттіліктеріне қарай спорт түрлеріне бөлу:

Жекелей, нәтиже тек бір спортшыға байланысты (жүгіріс, жүзу, секірулер, мәнерлеп сырғанаумен жеке ... Және т.б.)

Қосарлап, нәтиже екі және бірнеше қатысушылардың келісімімен – синхронды қимылдарды (енгізуде секірулер, синхронды жүзу, атты спорт, сәнді билер ... және т.б.)

Жеке топтар, жеке сайыстарда топпен орындау (көркем гимнастика, теннис ... және т.б.)

Спорттық командалық түрлер – барлығы үйлесімділікпенен, синхронды қимылмен командада дұрыс әркімнің өз орнында болуы (қорғаушы, бомбардир, қақпашы, сонымен қатар стратегиялардың және ойын тактикашылары.(Баскетбол, қол доп, футбол ... және т.б.)
Әдебиеттер

1. Кофман Л.Г. «Дене шынықтыру мұғалімінің кітапшасы» 1998

2. Виленский М.Я. Савин Р.С. «Дене тәрбиесі студенттерінің кәсіби бағыты» 1989

3. Дене шынықтыру. Загорский Б.И. и др. М. 1984

4. Спорттық ойындар. Железняк В.И. М. 2001
Дәріс № 7

Тақырыбы: Таңдап алған спорт түрінің технико-тактикалық дайындық негіздерінің жалпы сипаттамасы. Негізгі түсініктер
Таңдап алған спорт түрінің технико-тактикалық дайындық негіздерін оқу барысында мынандай негізгі түсініктерді танып, түсіне білеміз: «Дене тәрбиесі», «Спорт», «Дене қуатының реабилитациясы», «Дене қуатының рекреациясы», «Дене қуаты дайындығы», «Дене қуаты дайындығы», «Дене қуатының жетілуі», «Дене дамуы».

Дене тәрбиесі- дене мәдениетінің әрекетті бір саласы, тәрбиенің түрі. Оның ерекшеліктері қозғалысқа үйрету, дене қуаты қасиеттерін тәрбиелеу, дене тәрбиесі мен спорт саласында теориялық білім беру.

Ол жалпы және арнайы дене қуаты дайындығы деп бөлінеді.

Жалпы дене қуаты дайындығы- жалпы әр түрлі әрекет түрлерінебағытталған дене тәрбиесі үрдісі.

Арнайы дене қуаты дайындығы дегеніміз-арнайы бір спорт немесе кәсіп түріне қарай бағытталған дене тәрбиесі үрдісі.

Спорт дегеніміз-әр түрлі жаттығулардың көмегімен жоғарғы жетістіктерге қол жеткізуге бағытталған өнер түрі. Спорт көпшілік спорт және жоғарғы көрсеткіштер спорты деп екіге бөлінеді. Жоғарғы жетістіктер спорты ол- жоғары көрсеткіштерге бағытталған жеңімпаздар, рекордсмендер спорты. Жоғарғы жетістіктер спорты әуесқой және кәсіпқой спорт деп бөлінеді. Әуесқой спортшылар көпшілік спортпен айналысады. Көпшілік спорт- ол барлық адамдар қатыса алатын, қатысушылар санына шек қойылмайтын спорт жаттығуларының түрі.

Дене қуатының рекреациясы- жаттығулар жасау арқылы белсенді демалыс ұйымдастыру. Ол дене тәрбиесі жаттығуларының көмегімен халықтың көңілін көтереді, бір әрекеттен екінші әрекетке көшіреді.

Дене қуатының реабилитациясы-адам ағзасының жарақат алып ауырған жүйелерін жаттығулар, массаж, монша буы, су процедуралары арқылы емдеу, қалпына келтіру.

Дене қуатын жетілдіру-адамның дене қуаты қасиетін үйлесімді дамыту және жан-жақты дайындығын жоғарғы деңгейде жеткізу.

Дене қуаты білімі-адамды қозғалыс шеберлігі мен дағдысына үйрету және теориялық біліммен қаруландыру.