Тақырыбы: “Бейонимдердің этнолингвистикалық сипаты” Мазмұны

Тақырыбы: “Бейонимдердің этнолингвистикалық сипаты”

Мазмұны

• Кіріспе.
• 1. Жалқы есімдердің халық тіліндегі қолданысы
• 2. Жалқы есімдердің ауыз әдебиетінде көрініс беруі
• 2.1.Жалқы есімдердің мақал-мәтелдерде қолданылуы
• 2.2.Жалқы есімдердің фразеологизмдерде қолданылуы
• 2.3. Жалқы есімдердің жұмбақтарда қолданылуы
• 3. Рәміздік (символдық) жалқы есімдер
• 3.1.Қазақтың рәміздік есімдері
• 3.2.Қазақтың рәміздік топонинимдері
• 3.3.Қазақтың рәміздік космонимдері
• Қорытынды.
• Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

• Тілдік процестің табиғатын тек тіл заңдылығына ғана сүйеніп емес, сонымен қатар оны ұлттық таным, салт-дәстүр, дүнтетаным т.б. тұрғысынан да сипаттап көрсету.

• Мақсаты

• Ғылыми жұмыстың
• құрылымы

• І бөлім. Жалқы есімдердің халық тіліндегі
• қолданысы.

• ІІ бөлім. Жалқы есімдердің ауыз әдебиетінде
• көрініс беруі

• ІІІ бөлім. Рәміздік (символдық) жалқы есімдер.

• О. Есперсен, Д.К. Зеленин, Т.Н. Кондратьева, І.Кеңесбаев,
• Т. Жанұзақов, т.б.

• Жалқы есімнің жалпылануын халық тілімен байланыстыра зерттеген ғалымдар

Жалқы есімдердің жалпы есімге ауысу процесінің тұрақты үрдіс алу негізінде, мақал-мәтел, фразеологизм, жұмбақтарда қолданылған жалқы есімдерді 5 топқа бөлеміз :

• ғасырлар бойы тұрақталған қала, жер-су аттары;
• белгілі бір дәуірде өмір сүрген адам аттары;
• аңыздағы және құрандағы кейіпкерлер аттары;
• аспан денелерінің аттары;
• нақты контекст үшін ойдан қойылған кейіпкерлер аттары.

Есім мағынасының өзгеруіне мынадай жағдайлар әсер етеді :

• 1. қазақ халқының саяси, экономикалық, моральдық сипатына әсер ететін жағдайлар;
• 2. халық өміріне әсер ететін әдет-ғұрып, салт-дәстүр;
• 3. әдеби, діни шығармалар;
• 4. есім ұғымына оның этимологиясының әсер етуі;
• 5. белгілі бір есімдерге деген халықтың симпатиясы мен антипатиясы
• 6. мақалдың немесе жұмбақтың ұйқасы.

Жалқы есім мен жалпы есім арасындағы айырмашылықтар:

• жалпы есімдердің атауы затты немесе заттың тобын атауда нақты нысанмен байланыспай, топпен байланысады, ал жалқы есім топпен емес, жеке-дара затпен байланысады;
• жалқы есімдер заттарға берілген бірінші атау емес, екінші атау;
• жазу дәстүрімізде жалқы есімдер бас әріппен басталып жазылады да, жалпы есімдер бірыңғай кіші әріппен жазылады;
• нақтылы жалқылық мәнде жұмсалған жалқы есімдер жекеше түрде айтылып, еш уақытта көптік жалғауын қабылдамайды.

Қорытынды

• Жалқы есімнің жалпы есімге ауысу үрдісі тіліміздің сөздік қорын байытатын тәсілдердің бірі болғандықтан, бейонимден- ген лексиканың сөздігін құрастыру алдағы мақсаттың бірі деп ойлаймыз.