Тақырыбы: «Ғылыми зерттеу жұмыстарының негіздері» Кіріспе Ғылымның салалары Ғылыми зерттеудің түрлері Кіріспе
жүктеу/скачать 106.39 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылыми зерттеулердің тақырыбы және сұрақтары
| Мәселе (Проблема)
Мәселе (Проблема) – бұл шешімі қоғаммен шығарылған, күрделі теориялық және практикалық есептердің жиынтығы. Әлеуметтік – психологиялық позиция тұрғысынан проблема бұл – қоғамдық қажеттіліктер арасындағы білімде және оны белгілі жолдармен алудағы қарама – қайшылығының, білім және білімсіздіктің арасындағы қарсыластықтың көрінісі. Проблема адамзаттық тәжірибе қиындыққа жолыққанда немесе мақсатқа жету мүмкінсіздігіне келгенде ғана туады. Мәселе (Проблема) - т.б есеп масштабына басты ауқымды (глобальды), ұлттық, аймақтық, салалық, сала аралық болуы мүмкін. Мысалы, табиғатты қорғау проблемасы глобальды болып табылады. Өйткені оның шешімі қоғамдық қажеттерді қанағаттандыруға бағытталған. Жоғарыда айтылғандардан басқа проблемалардың жалпы спицификалық түрлері бөлінеді: жалпы түріне жалпы ғылыми ортақ халықтық проблемалар жатады. Спицификалық проблемаларға белгілі бір өнеркәсіптік өндірісіне тән. Мұнай газ өндірістердің өнеркәсіпте мұндай проблемаларға мұнай бергіштіктің жоғарылауы және мұнай мен газ өндіру құралдарының жаңа түрін шығару және т.б. жатады. Ғылыми зерттеулердің проблемаларын және тақырыбын таңдауда алдымен зерттейтін бағыттың қарама қайшылығын талдау негізінде, проблеманың өзі құралады және жалпы түрде күтілетін нәтижелер анықталады, сонан соң проблема құрылысы өндіріледі, тақырыптар, сұрақтар, орындаушылар анықталады және олардың өзектілігі (актуалдығы) белгіленеді. Бұл кезде псевдопроблеманы ғылыми проблемалардан ажырата білу маңызды. Псевдопроблемалардың көп болуы ғылыми жұмысшылардың қажетті мөлшерде ақпараттандырылмағандығымен байланысты, сондықтан кейде мақсаты бұрын алынған нәтижелер болатын проблемалар туады. Бұл ғылымдардың еңбектерінің және қаражаттардың қажеті жоқ шығынына әкеледі. Сонымен бірге кейде аса актуалды проблеманы өндіру кезінде оның шешілуіне әртүрлі ғылыми коллективтерін қатыстыру мақсатымен оны қосарландыру керек болады. Ғылыми зерттеулердің тақырыбы және сұрақтары Ғылыми зерттеу тақырыбы проблеманың құрамдас бөлігі болып табылады. Тақырып бойынша зерттеу нәтижесінде проблема бөлігін қамтитын, белгілі ғылыми сұрақтардың жауабын алады, жауап нәтижелерін тақырып кешені бойынша жалпылау ғылыми проблеманың шешімін беруі мүмкін. Проблеманы тұжырымдап және оның құрылысын орнатқаннан кейін әрқайсысы актуалды болуы керек. Ғылыми зерттеудің тақырыптары анықталады, яғни ол тақырыптар ғылымға жаңалықтар енгізу керек, халық шаруашылығына экономикалық тиімді болуы керек. Сондықтан тақырыпты таңдау арнайы техника-экономикалық есепке негізделуі керек. Теориялық зерттеулерді өндіру кезінде экономикалық талабы кейде ғылым деңгейін анықтайтын мәнділік талабымен ауыстырылады. Әрбір ғылыми коллектив (ЖОО, кафедра, бөлім) дәстүр бойынша өзінің ғылыми профилін, квалификациясын, қызметін иеленеді. Ол зерттеу тәжірибесінің толуына, өндіруінің теориялық деңгейінің жоғарылауына, сапа және экономикалық тиімділікке, зерттеуді жүргізу мерзімінің қысқаруына әкеледі. Қ.И.Сатпаев атындағы ҚазҰТУ-ң „Мұнай және газ кен орындарын игеріп өндіру” кафедрасының ғылыми бағыты – Қазақстанның мұнай және газ кен орындарын игеріп өндіруінің геомеханикалық және геотехникалық әдістері мен технологиясы. Тақырыптың маңызды сипаттамасы өндіріске алынған нәтижелерді тез енгізу мүмкіндігі болып табылады. Нәтижелерді тапсырушы кәсіпорында ғана емес, сала масштабтарында да кеңінен енгізуді қамтамасыз ету маңызды. Енгізуді тоқтатқанда немесе кәсіпорында енгізген кезде мұндай тақырыптардың тиімділігі айтарлықтай төмендейді. Тақырыпты таңдау алдында берілген және аралас мамандықтардың еліміздегі және шетелдегі әдебиеттермен мұхият таныс болу керек. Тақырыптарды таңдау әдістемесі ғылыми дәстүрі бар және кешенді проблемаларды өндірген ғылыми коллективтерде оңай болады. Ғылыми зерттеуді ұжымдық (коллективтік) өндіру кезінде проблемаларды және тақырыптарды талқылау, критика, дискуссия үлкен роль атқарады. Пікірталас (дискуссия) үрдісінде маңыздылығы мен көлемінің әртүрлі деңгейіндегі әлі шешілмеген актуалды есептер шығарылады. Бұл ЖОО – ң әртүрлі курсындағы студенттердің ғылыми зерттеу жұмыстарына қатысуына жақсы жағдай жасайды. Бірінші сатыда оқытушылар студенттерге 1 – 2 мәнжазба дайындауды тапсыру керек, олармен консультатция жүргізу керек, нақты есептерді анықтау керек. Қолданбалы тақырыптарды таңдауға тапсырушының тапсырманы нақты құруы үлкен мағына береді. Бұл кезде ғылыми өндіру үрдісінде өндірістік жағдайларға байланысты тапсырушының талабы бойынша тематикада кейбір өзгерістер болуы мүмкін екенін есте сақтау қажет. Ғылыми сұрақтар ретінде әдетте ғылыми зерттеудің нақты тақырыбына қатысты шағын ғылыми есептер түсініледі. жүктеу/скачать 106.39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|