Тақырып Гендердің аллельсіз өзара әрекеттесуі Модуль /пән атау
жүктеу/скачать 57.9 Kb.
|
| 9А-В + (ЗА-вв+ЗааВ-) + Іаавв (жемісі (жемісі +(жемісі сопак) дисктөрізді) сфера төрізді)
Қорытынды ретінде әрбір геннің доминантты күйдегі өзіндік фенотишік көрінуін қарастырайык, Томаттарда "жемісінің түсі" В және гендері өрекетгескенде тұқым қуалайды. Жемісі қызыл сары өсімдіктерді (ВВТТ) жемісі сары өсімдіктермен (ввТТ) будандастырғаңда бірінші ұрпақтың жемістері қызыл болады. Ғ2 ұрпағында дигетерозиготаньщ фенотиптік радикалдар бойынша ажырауы былай жүреді: 9В- Т - +ЗВ-ТГ +ЗввТТ- +1ввТТ (кызыл) (қызыл сары) (сары) (сары-кызыл сары) Бұл аллельсіз әрекеттесу жоқ жағдайдағы дигабридтің ажырауьш еске түсіреді. Алайда елеулі айырмашылық та бар: комплементті әрекеттесу болган жағдайда фенсттактік кластар бір белгі бойынша ғана, аллельсіз әрекетгесу болмағанда екі белгі бойынша бір-бірінен өзгешеленеді. Көбіне жеке белгілерді екеу емес, уш және одан да көп гендер бақылайды, бірақ комішементтікке будандық талдау жасағанда полигибридті будандастьфуды, өдетге қолданбайды, өйткені ажырайтьш ұрпақтарда күрделі, шешуі киын қатынастар пайда болады. Дигибридті будандастыруларда геңдерді жұп-жұбымен баска локустардың гомозиготалы және доминантты күйі фонында зерттейді. Мысалы, жүгері алейронының антоцианды бояуы екеу емес, одан көп гендермен белгіленеді. Гендердің комплементті әрекеттесуі кезіндегі тұқым қуалауға жасалган талдау селекционерлер бұрын байкаған мәдени формаларды будандастырғанда жабайы тектеріне оралу (реверсия немесе атавизм) күбылысын түсіндіруге мумкіңщк береді. Сірә, мәдени формалардың филогенезі процесінде комшіементті аллельдердің көбісі түрлі сортгар мен түқымдарға "таралып" кеткен немесе олардың мутациялары пайда болтан. Сортаралықжәне тұкымаралық будаңдасуды аллельдердің бұрынғы топтасулары кайталауы мүмкін. Шынында, генотиптік комгшементгік белгілердің кебі атавизмдік: өсімдіктердің боялған жемістері, жануарлардың сүр түсті жүні және т.б. белгілері қайталанады. Бір ген аллельдерінің фенотиптік көрінуін басқа геннің доминантты немесе рецессивті аллельдерінің тұншықтыру құбылысын эпистаз деп атайды. Сонда тұншықтырушы -эпистатикалық, ал тұншықтырылатын ген гипостатикалық деп аталады. Егер аллельді доминант болуды схема түрінде А >а формуласымен белгілесек, онда эпистазды осыған ұқсас А>В және А>вв формулаларымен өрнектеуге болады. Гипостатикалық локустың рецессивті аллельдерінің өзіндік әсері бар ма немесе олар аморфты ма, осыган байланысты будандардың фенотип бойынша ажырауының екі тұрі байкалады: 12:3:1 және 13:3 қатынасында. Төменде осыған сәйкес екі түрлі мысал келтірілген. Асқабақ жемісінің сары түсін (бояуы) гипостатикалық ген бақылайды. Бұл геннің доминантгы аллелі У сары түс береді, ал гомозиготалы жағдайда рецессивті уу аллель жасьгл түс береді. Басқа геннің доминантты эпистатикалық аллелі X - гипостатикалық аллельдердің көрінуін тұншықтырады да, барлық жеке организмдерде (особьтарда) түссіз (ак) жемістер тұзіледі. Дигибрид, Ғ2 ұрпақ фенотиптік белгілері бойынша былай ажырайды: жүктеу/скачать 57.9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|